De verblindende glans van gouci
'finals
Aanbevelingen
Sport-
industrie
DDR
valt als
kaarten
huis
in elkaar
CeidócSotvtotit1
ZATERDAG 20 APRIL 1991 PAGIN
ider;
;kan
F'.
LKE]
'g«
lig
Erige
en c
Le
red'
In ai
rvlal
vra
n(
,natu
k bi
irogr:
i. Na
vlug
i gew
>'n lc
ps sc
per
pi nu
oder
;s zie
|kom
fligie
het i
dwa
jniek
pen
I lop
assa
jre o
wil
het
t' V(
jerug
ens<
tv g
'ge s
fprel
Zware tijden wet
het voor de nte i
leerlingetjes vake r
Deutsche an
Hochschule fiiwiev,
Körperkultur. ierr
Behalve dat ze p da
naar school
moesten, werd ÊÊÊi
veel en
hard getraind.
LEIPZIG - Het meest succesvolle
bedrijf van de voormalige DDR
moet sluiten. De produkten waren
wereldvermaard, maar werden mis
bruikt voor politieke doeleinden.
In Oost-Duitsland mogen lange
kinderen met brede schouders weer
gewoon gaan turnen.
Pal tegenover het imposante stadion van
Leipzig, dat plaats biedt aan honderd
duizend toeschouwers, ligt de Deutsche
Hochschule für Körperkultur (DHfK).
Kweekschool voor gladiatoren die de
strijd moesten aanbinden met het kapi
talisme. 'Winnen' was het motto. En dat
deden de helden en heldinnen van het
socialisme. Marita Koch, Karin Enke,
Kristin Otto, Tave Schur, Katarina Witt
en al die andere topatleten verblindden
de wereld met goud. De gelijknamige
sportvereniging DHfK leverde in totaal
vijfenveertig olympisch kampioenen,
honderdvijnig wereld- en zestig Euro
pees kampioenen. De Wende heeft hen
niet verloochend. Uitgezonderd dat van
Erich Honecker, hangen de portretten
van de helden van weleer nog immer
aan de muren van de sportschool. Maar
de geschiedenis heeft ze iets triests gege
ven. Óver het gehele complex van de
DHfK hangt een grauwsluier. De hoeki
ge gebouwen zijn niet langer het sym
bool van de kracht van de DDR. Zij zijn
het gedenkteken van leugenachtig hel
dendom.
Geheimzinnig
De tempel van de Oostduitse topsport is
niet langer omgeven door een waas van
geheimzinnigheid. Zonder aarzelen geeft
dr. W. Renner een rondleiding en vertelt
honderduit over de sportschool, het on
derzoeksinstituut FKS en de sportvere
niging DHfK. De zwemdocent en voor
malig topzwemmer voelt zich in de rug
gestoken. „Twee jaar geleden nog,
schreef de pers lovend over de DHfK.
En nu betichten dezelfde bladen ons van
alles en nog wat".
De sportschool en het onderzoeksinsti
tuut moeten sluiten. De regering in
Sachsen vindt de instituten veel te duur
en bovendien politiek belast. Aan de
FKS waren maar liefst zeshonderd do
centen verbonden die onderzoek ver
richtten naar topprestaties. De sport
school telde vierhonderdvijftig leer
krachten, van wie de helft les gaf en de
andere helft zich verdiepte in trainings-
1 methoden voor sporters tot ongeveer
vijftien jaar. De regering wil beide instri
tuten, sterk afgeslankt, onderbrengen bij
de faculteit Sportwetenschap van de uni
versiteit Leipzig, zoals vóór 1950. Bij
deze overdracht zouden slechts 244 do
centen mee kunnen. Renner en collega's
proberen het zinkende schip te redden
en maken zich sterk voor een alternatief.
Met een half miljoen gulden steun zou
de DHfK volgens Renner zelfstandig
kunnen blijven voortbestaan. „Ik ben'
erg teleurgesteld over de dingen die we
reldwijd waren erkend en nu moedwillig
worden weggedaan. Waarom zouden we
het goede niet behouden? Wat is nu een
half miljoen? Dat moet toch kunnen? Ik
denk van wel. Ik geloof in de zege, daar
ben ik sporter voor".
Renner is een typisch produkt van de
DHfK. Een jongen uit een arbeidersge
zin die zich met bloed, zweet en tranen
heeft opgewerkt tot topzwemmer, heeft
gestudeerd en zelfs is gepromoveerd. „Ik
ben Sudetenduitser. En dat was toch wat
anders dan Duitser. Maar toen de oorlog
was afgelopen en het fascismé verslagen,
ontstonden er nieuwe krachten en begon
men weer te sporten. Ik kom uit een ar
beidersgezin en was wagenbouwer. Maar
omdat ik goed kon zwemmen mocht ik
gaan studeren. Het was een maatschap
pij waarin je op basis van goede presta
ties mogelijkheden kreeg. Zonder dat pa
en ma geld hadden, kon je erkenning
krijgen".
Bij de oprichting van de sportschool in
1950 was meer dan de helft van de stu
denten afkomstig uit boeren- en arbei
dersgezinnen. De school ging er prat op
zoveel 'gewone mensen' te trekken en
werd al gauw 'boerenfaculteit' genoemd.
De studenten kregen als hoofdvak mar-
xisme-leninisme en marcheerden in pa
rades met leuzes als 'Leren van de Sov
jet Unie betekent leren overwinnen'. De
afgelopen veertig jaar heeft de DHfK
17.000 academische trainers geschoold,
'bouwers van de socialistische maat
schappij'.
Kinderen
De afgestudeerden van de Hochschule
hebben een perfect systeem van selectie
en opleiding draaiende gehouden. Een
Dr. W. Renner, zwemdocent aan de DHfK en voormalig topzwemmer, voelt zich
rug gestoken.
systeem waarin voortdurend vers talent
werd aangevoerd ter meerdere eer en
glorie van de DDR. Kinderen bepaalden
niet zelf welke sport ze wilden beoefe
nen, dat deden anderen voor hen. 'Ein-
heitlichen Sichtung und Auswahl', kort
weg ESA, heette dat selectieproces. Ren
ner: „Op basis van lichaamsbouw selec
teerden wij kinderen van acht jaar. Klei
ne jongens en meisjes gingen vaak tur
nen. Lange, slanke kinderen met brede
schouders en smalle heupen gingen
zwemmen, ook als ze nog niet konden
FOTO'S: STEPHEN EVENHVIS
zwemmen". De vermeende talenten
trainden drie jaar lang, vijf maal per
week in een van de honderddertig trai
ningscentra verspreid over de DDR. De
beste kinderen mochten vervolgens door
naar de Kinder Jugend Sportschule.
Zware dagen beleefden ze daar, weet
Renner. Naast de normale schooluren
trainden de jongeren tweemaal per dag
en waren ze ook nog lid van de sportver
eniging DHfK. De weekeinden werden
volledig in beslag genomen door wed
strijden.
Renner ziet weinig kwaads in de selectie
van talent en de daaropvolgende genade
loze afvalrace. „In West-Duitsland wor-
ien kinderen niet systematisch uitge
kocht op school maar de trainers bij ver
enigingen hebben hun ogen ook niet in
hun broekzak zitten. Kinderen die talent
hebben worden doorgestuurd en extra
begeleid. Nee, ik betreur het dat we in
de toekomst niet meer van die langlo
pende experimenten kunnen doen. Expe
rimenten waarbij je sporters echt zes, ze
ven jaar volgt. Zo hebben wij bijvoor
beeld in Leipzig 2300 scholieren op li
chaamskenmerken onderzocht. Uit die
groep hebben wij zeshonderd kinderen
geselecteerd die geschikt waren voor
zwemmen. De helft van hen had vol
doende talent om te worden opgeleid.
Na drie jaar training zijn er drie overge
bleven, van wie er één, Becker, tot de
besten van de wereld behoorde op de
honderd meter vrije slag. Maar niet dé
beste, en daar gaat het toch om in de
topsport".
Op de Hochschule in Leipzig werden al
lerlei trainingsmethoden uitgedacht om
potentiële talenten tot bloei te laten ko
men. Wie eenmaal de top had bereikt,
werd onderworpen aan de onderzoekers
van de FKS. Het instituut is een schat
kamer voor sportwetenschappers. Ruim
honderd geheime onderzoeksresultaten
zijn reeds geopenbaard, de meest opzien
barende moeten volgens insiders nog be
kend worden gemaakt.
Dat 48 van de 49 leidende professoren
van de FKS lid waren van de SED doet
aan de onderzoeksresultaten niets af.
Het zegt wel wat over de door de rege
ring gewraakte 'politieke belasting' van
de instituten. „Sport is niet het doel,
maar middel tot het doel", verkondigde
ROME - Wanneer een Italiaan een baan, een telefoonaansluiting of een
poliklinische behandeling nodig heeft, dan kan hij twee dingen doen.
Hij kan de officiële weg bewandelen van sollicitaties, formulieren in drievoud en uren
lang wachten in de rij, maar weet dan van tevoren al dat het resultaat in de meeste
gevallen teleurstellend zal zijn. Daarom zal hij de voorkeur geven aan het aloude sj>-
steem van de 'racomandazione', de aanbeveling van een invloedrijk persoon die in Ita
lië de desem is van de maatschappelijke carrière en de olie waarmee de knarsende
raderen van de bureaucratie worden gesmeerd.
Een kennis van mij is hoogleraar, bestuurslid van een regeringspartij en commissaris
van een staatsbedrijf tegelijk. Wie zich op een dergelijk kruispunt van competenties
bevindt, geldt hier als een 'uomo di pot ere', een man met macht, en wordt overstelpt
met verzoeken om hulp, meestal van politici die op die manier hun clientèle vasthou
den. In strikt vertrouwen heeft hij mij laatst een kijkje gegund in een map met honder
den recommandaties, geschreven door plaatselijke politici, kamerleden en ministers.
De inhoud van al die schrijfsels bleek op hetzelfde neer te komen: „Beste X. Hierbij
vestig ik je aandacht op de jonge heer Dinges, die een voortreffelijke staat van dienst
heeft en wiens familie ik al jaren ken. Volgens mij is hij zondermeer de meest geschik
te kandidaat voor die en die functie. Je toegenegen Y". De brieven zijn altijd familiair
van toon om duidelijk te laten blijken dat de recommandant goede maatjes is met de
man tot wie hij zijn verzoek richt.
Het antwoord is ook standaard: „Carissimo Y. Ik heb de brief ontvangen waarin je mij
hebt gewezen op mijnheer Dinges en kan je verzekeren dat de zaak mijn grootst moge
lijke aandacht heeft". Mijn zegsman wilde me wel toevertrouwen dat zijn secretaresse
een kant en klare reactie in haar computer heeft, waar alleen de namen ingevuld hoe
ven te worden. „De meeste recommandaties zijn een pure formaliteit", zei hij. „En de
politicus die er een schrijft, weet dat maar al te goed. Maar waar het hem om gaat, is
mijn antwoord. Dat is namelijk het bewijs dat hij moeite heeft gedaan om mijnheer
Dinges van dienst te zijn en daardoor tevens de garantie dat 's mans hele familie op
hem zal stemmen. Maar als hij er zelf belang aan hecht: dan belt hij me op en als hp
echt wil dat ik zijn beschermeling aan een baantje helpt, dan nodigt hij me uit voor de
lunch
Voor de politicus kan het in principe nooit verkeerd gaan. Wordt de gunst verleend,
dan is het aan hem te danken. Zo niet, dan is het de schuld van de ander. Veel kamer
leden hebben daarom een bureau waar het electoraat zijn persoonlijke wensen kan
deponeren en president Cossiga beschikt zelfs over een computergestuurd recomman
datie-archief.
Doordat je zonder aanbeveling nergens komt, en iedereen daarom zorgt dat hij er wel
een heeft, is in de afgelopen jaren de recommandatie danig gedevalueerd. De tiendui
zend Sicilianen die kort geleden solliciteerden naar de functie van politieagent in Pa
lermo waren ongetwijfeld allen van recommandaties voorzien. Maar toch konden er
maar zestig worden aangenomen.
In theorie ontstaat er zo weer een situatie van gelijkheid, ware het niet dat in de prak
tijk de verschillende recommandaties worden gewogen. Mijn kennis weer: „Ik kan niet
alle verzoeken naast me neerleggen zonder in conflict te komen met de politieke be
stuurders. Aan een op de tien moet ik wel gehoor geven en dan maakt het inderdaad
verschil of de brief door een wethouder is geschreven of door de minister-president". En
een vriendin die solliciteerde op een baan bij 's Rijks Munt, gaf zichzelf al weinig kans
omdat twee van haar concurrenten gerecommandeerd waren door Andreotti, een door
de minister van onderwijs en zelfs een door een Romeinse kardinaal.
AART HE RING
*an
ïbb
Erich Honecker reeds jaren terug,
ner: „Uitgangspunt was het versla?&e
het kapitalistische systeem. Varoor
kregen wij briefjes in handen +q.
Bundes Republiek Deutschland I
gen moest worden. Toen we dat fttlC
gedaan, waren alleen de Verenigimy
ten en de Sovjetunie nog beter. D. t1
talisten verslaan lag voor de hancP&
•toen we ook onze broeders te snel|nij
ren ontstond er een conflict". All- j
vindt Renner dat de koude oor
sportprestaties mooi heeft gestimfS,
„Want de BRD en de VS hebta^V
handschoen natuurlijk wel o-,
men
Ikk
Misbruik
Sport werd het uithangbord
DDR („Wat hadden we anders dL J
selein en de specie van de
tische heilstaat. De overwinnaq
het kapitalisme op de sintelbaa$g€
lange mat werden verheerlijkt alsjg
en heldinnen. Uitgerekend de kl$. j
maatschappij werd gebouwd op <r
ring van sterren. Pijlsnelle atlet^OCf
Marita Koch werden symbolic
noemd voor de DDR om de f(
slakkegang van de heilstaat te ve^l*
En toch voelt Renner zich niet gin
„Wat is politiek misbruik van dó
Daar maakt elk land zich toch sp
aan? Uw koningin is ook blij yOri
Nederland een medaille behaalt.!
rades en appèls die wij op de DH
den worden ook politiek misbr
de sport genoemd. Maar toon
maar eens aan wie daarvan persj
schade heeft ondervonden! De sti
hier waren allemaal intern vo
mark per maand. Eten konden
mensa voor nog geen mark.
studie had afgerond was verzekj
een baan. Nu zijn afgestudeerd!
zoekenden. De DHfK werd wt
geleid, maar was geen partijscl
proef in al die beschuldigingen tj
wat afgunst: waarom is dat klei
zo goed?".
Het kan volgens Renner niet ai
de sportprestaties van het nieuw]
land zullen achteruit hollen.
Duitsland nog teren op de mit|
ten, de atleten die wij hebben
verd. Maar dat houdt op. Ik den]
sportprestaties van Duitsland vi
gaan afnemen, mede door de kol
andere opkomende sportnatief
door de beschikbare medailles o'
landen verdeeld zullen moeten
Renner is even stil. Een verenig]
land dat in de toekomst weilij
minder medailles zal behalen
DDR in haar eentjeEn dat
op eigen bodem. Tijdens del
Olympische Spelen in Duitsland
sprak men van Sachsische Ka
schappen in München. De DDR
den toen maar liefst twintig gou
dailies. „Berlijn wil in 2000 de
sche Spelen organiseren. De vi
ding voor goede prestaties duu:
tien jaar. Het kan toch niet zo kke,
men dan niet in atleten wil inves
MONIQUE VAN E
