Voor je
het weet
is Amsterdam
Hellendoorn stopt Parijse
rioolrat in het zwarte gat
'finale
1 Ccidóc Qousuint'
3H I
ZATERDAG 13 APRIL 1991 PAGINA 29
„DE HST KAN BEST
OVER BESTAANDE LIJNEN'
DEN HAAG - Gemeenten en
groeperingen waren laaiend omdat
hun stad mogelijk links blijft lig-
danwel omdat de bebouwde
kom juist teveel in een van de be-
'e routes van de uit Frankrijk
aanstormende Hoge Snelheidstrein
(HST) kan komen te liggen. Of
omdat het geen pas heeft eventueel
het Groene Zuidhollandse hart te
doorsteken met de frequentie van
een keer per uur of zelfs een keer
per half uur. In alle windstreken
werd schande gesproken van de
plannen voor de Hoge Snelheid
strein (HST) waarvoor het kabinet
zich vorige week in een nota uit
sprak.
Zeker is: de HST komt er. Over welk
tracé is allerminst duidelijk. En het is
vrijwel onmogelijk om te zeggen wan
neer er gesjeesd kan worden over een
eventueel nieuw aan te leggen 'tracé B'
of 'tracé A'. Voor Willem Jan van
Grondelle van stichting Natuur en Mi
lieu is het allerminst zeker dèt er een
nieuw tracé ten noorden van Rotterdam
(omt. „De twee varianten, oost en west
.'an Zoetermeer, zijn niet genoeg voor
:en zorgvuldige afweging".
|En zorgvuldig zal er afgewogen moeten
Uorden. Al was het maar door de diver-
l«groepen die voor of juist tegen een be-
lalde oplossing zijn. Den Haag gruwt
in de nieuwe tracés, want de Hofstad
«ijft dan links liggen. „Heel Nederland
wordt dan buitenspel gezet", mokte Den
Haag vorige week. „Terwijl de reistijd
Parijs-Amsterdam maar twintig minuten
langer wordt". Voor de Haagse bestuur
ders geldt dat 'de internationale gedach
te' - we mogen niet achterraken bij de
rest van Europa - het dreigt te verliezen
van treinreizigers die hoogst snel van en
naar Parijs moeten worden gebracht.
Afgrijnzen
De provincie is tegen tracé A, omdat het
Groene Hart prioriteit zou moeten krij
gen. Dat Groene Hart gaat ook de Lei-
derdorpse Belangenvereniging A4 aap
het hart. De vereniging - vullen de le
den binnenkort A4 aan tot A4/HSL? -
bekijkt tracé B met afgrijnzen, want dat
kost een deel van de Oranjewijk, ten
oosten van de te verbreden snelweg A4.
Terwijl volgens de vereniging ook aller
lei bouwplannen in de knel dreigen te
komen. Het kabinet vraagt in de nota
over de HST de betrokken gemeenten de
geplande tracés fysiek open te houden.
Leidschendam bleek daar helemaal niet
blij mee te zijn, omdat dan de toekom
stige uitbreiding Leidschendam-Zuid-
oost in het gedrang dreigt te komen. De
Zoetermeerse wethouder Haeser vindt
het onzin om voor een trein „nog eens
groene buffers te doorsnijden". Wat
Zoeterwoude betreft, dat bij aanleg van
tracé B een historische molen ziet sneu
velen, hoeft er helemaal geen nieuw
tracé te komen ten noorden van Rotter
dam.
Aanstaande maandag probeert een dele
gatie van het ministerie verkeer en wa
terstaat, met een woordvoerder van de
Het aan te leggen
tracé voor de HST
doorsnijdt óf
Leiderdorp en
Zoeterwoude, öf
het Groene Hart
rechts van
Zoetermeer.
KAARTJE: SP
Nederlandse Spoorwegen en iemand van
het ingenieursbureau dat de Milieu Ef
fect Rapportage (MER) maakte, de
komst van de HST te verkopen. Dat ge
beurt middels een voorlichtingsbijeen
komst in Leiderdorp in sporthal De
Does vanaf 20.00 uur. „Maak vooral
duidelijk dat iedereen, werkelijk ieder
een welkom is maandag", adviseert
voorlichter Kees Leering.
Verkopen
De term 'verkopen van de HSL' komt
dan ook niet uit zijn koker. „We gaan
betrokkenen onbevooroordeelde voor
lichting geven over de HST". Dat begint
met een video van twaalf minuten over
de hoge snelheidstrein. Onderdeel van
de film is hoe hij nu functioneert in
Frankrijk en Duitsland en wat de plan
nen in Europees verband zijn. Verder
komen „heel grof' de voor- én de nade
len aan bod. Vervolgens licht een mede
werker van Verkeer en Waterstaat het
kabinetsbesluit toe - Er komt een HST
en er is een voorkeur voor het laten rij
den ervan over nieuwe tracés tussen de
Belgische grens en Rotterdam-Lombar-
dijen en tussen Rotterdam CS en
Nieuw-Vennep - en de inspraakproce
dure wordt beschreven. Tijdens de pau
ze kunnen schriftelijk vragen worden in
geleverd bij de organisatie. Een deel er
van wordt na de pauze beantwoord door
een panel waarin vertegenwoordigers zit
ten van Verkeer en Waterstaat, het inge
nieursbureau en de Nederlandse Spoor
wegen. Dan is het ook mogelijk via een
interruptiemicrofoon eventueel de vraag
nader toe te lichten. „De mensen
moeten ons met vragen bestoken, mee
denken. Dan wordt een goede inspraak
mogelijk, komen de bezwaren die de
mensen hebben goed op papier te staan
en dat leidt tot een verantwoorde keu
ze". Het ministerie van Verkeer en Wa
terstaat heeft er inmiddels ook een post
bus voor in het leven geroepen: Postbus
97611; 2509 GA Den Haag.
Leering is wel duidelijk over de aard van
de bijeenkomst: „Voorlichting, dus geen
zaaldiscussies". Over de te verwachten
toeloop is de voorlichter onzeker. „Afge
lopen maandag trok een dergelijke bij
eenkomst tachtig belangstellenden. Da's
redelijk voor een gemeente waar men
veel profijt en weinig last van de HST
zal hebben". In Leiderdorp, dat bij keu
ze voor tracé B wordt doorsneden, zal de
toeloop beslist groter zijn.
De zaal is in elk geval groot genoeg voor
een paar honderd mensen. Leering: „We
hoeven onze kop ook niet in het zand te
steken, er zitten tal van nadelen aan de
nieuwe tracés. Zaken als sloop, aanleg
van dijklichamen, daar wandelen we
maandag niet omheen. Als ik eerlijk
ben, licht het ingenieursbureau de mi
lieu-effecten droog en objectief toe. Dit
sneuvelt en dat wordt anders, op die
toon".
Dwarsliggen
Het schema voor de inspraak en de ver
werking ervan bekijkend wordt duidelijk
dat aanleg van een bepaald tracé nog ver
weg ligt. Alle gelegenheid voor belang
hebbenden om via inspraak hun mening
te laten horen. Alle gelegenheid ook se
rieus op de bezwaren in te gaan.
De beslissing van het kabinet komt over
negen maanden. In die tijd kan er wor
den ingesproken door burgers, gemeen
ten, provincies en actie-/belangengroe-
pen. Ook worden tal van milieu- en
ruimtelijke ordenings- en andere raden
geraadpleegd. In mei 1992, als het parle
ment tenminste akkoord gaat met het
kabinetsbesluit, wordt het tracé bepaald
waarover de HST gaat rijden. Maar dan
ligt een eventuele nieuwe spoorlijn er
nog helemaal niet. Streek- en bestem
mingsplannen moeten worden aangepast
en er moeten vergunningen worden gere
geld. In die periode kan er door dwars
liggende gemeenten en provincies, moge
lijk op initiatief van burgers, veel tijd
verloren gaan. Bijvoorbeeld door in
beroep te gaan bij de Raad van State.
„Zelfs als gemeenten en provincies even
tueel via een zogenaamde 'aanwijzing',
een machtsmiddel van het Rijk, worden
gedwongen tot het aanpassen van plan
nen en het geven van vergunningen",
weet Evert Meelis, lid van de werkgroep
Milieubeheer Leiden en bestuurslid van
Natuur en Milieu. „Ook bij dwang is de
weg nog lang en heeft de rijksoverheid
alle moeite om de zaak rond te krijgen
en het nieuwe tracé daadwerkelijk neer
te leggen. Denk aan Leizo. Het komt er,
maar er staat nog niets en al in 1982 was
er een aanwijzing van het Rijk".
Hobbels
Die te nemen hobbels leveren kostbare
tijd op. „Tijd om het traject boven Rot
terdam eens grondig te heroverwegen.
Of het nou wel zo zinvol is om een deel
van de Oranjewijk in Leiderdorp te
doorsnijden met de HST. En om er een
molen in Zoeterwoude voor te laten
sneuvelen of eventueel het Groene Hart.
Zou het eigenlijk al het geld, ruim een
miljard gulden, wel waard zijn?", vraagt
Meelis zich af.
De toon waarop hij de vraag stelt maakt
al duidelijk dat hij denkt van niet. Voor
het doorsnijden van het Groene Hart
moet je wel zeer sterke motieven hebben
en tracé B wordt volgens hem wel erg
duur en lelijk, om nog maar te zwijgen
van op te lossen problemen met geluid.
Hij is, met Van Grondelle en Jan Fran
sen van Natuur en Milieu, van mening
dat er veel voor te zeggen is bestaande
spoorwegen op te kalefateren en daar de
HST over te laten rijden. Die suggestie
valt buiten het scenario van het kabinet.
Voor het kabinet is namelijk een nul-al
ternatief (globaal handhaven van huidi
ge treindienst over bestaande lijn) en
een nul-plus-alternatief (snelheid van de
huidige eurocitytrein verhogen over be
staande lijn) niet 'vatbaar' voor realisa-
Beide oplossingen zijn wel goedkoper, al
zijn er wat extra voorzieningen nodig.
Zo liggen er knelpunten bij Rotterdam
(Schiebrug), Delft (te weinig sporen).
Schiphol (een tunnel) en moet in Am
sterdam worden voorkomen dat er in de
toekomst een file van treinen ontstaat.
Meelis: „Maar opkalefateren van be
staande lijnen moet sowieso. Dat kost al
omstreeks de miljard. De eerste jaren zal
de hoge snelheidstrein toch vanaf Rot
terdam over bestaand spoor rijden. Daar
kan-ie zich dan mooi bewijzen".
Redden
Hij en Van Grondelle verwachten dat in
die periode blijkt dat het zonder nieuwe
tracé's kan. Van Grondelle: „Zijn die
knelpunten weg, dan kun je met 180 ki
lometer per uur doorrijden. Inderdaad,
geen 'hoge snelheid', maar mensen ver
gissen zich in de aard van de HST in
Nederland. Daar kun je, zeker na Rot
terdam, maar heel kort harder dan 250
km/uur rijden, anders schiet je Amster
dam voorbij. Dat mensen door de aan
leg van de snelle trein per spoor vanaf
Schiphol naar Parijs zullen gaan in
plaats van door de lucht geloven ze niet.
„En stel dat er in plaats van 1200 reizi
gers nu, straks 2400 of zelfs 3600 men
sen per dag per trein naar Parijs reizen,
redden we daar dan het milieu mee?",
aldus Van Grondelle. „En is het ruim
een miljard waard? Voor een tijdwinst
binnen Nederland, forensen zijn met
zijn veertigduizenden per dag het be
langrijkst, die ligt in de orde van halve
uren. Daar moet in de inspraak en tij
dens de volgende discussies goed op
worden ingegaan".
Fransen vult dat aan: „We hebben als
Natuur en Milieu nog geen definitief
standpunt. Maar mij lijkt het in elk ge
val zinvol om ervoor te zorgen dat de
dienstregeling een beetje gestroomlijnd
wordt. Het moet toch mogeljk zijn te
voorkomen dat de treinen naar Parijs in
Roosendaal en in Brussel een kwartier
tot een half uur stil staan. Zo'n maatre
gel kost weinig geld". Meelis: „Een bete
re dienstregeling en een opgekalefaterd
bestaand spoornet zou wel eens zó goed
kunnen werken dat er zoiets gebeurt als
met de Lauwersmeer. Nooit ingepol
derd".
ERIK HUISMAN
HELLENDOORN - Soms is een
attractie té spannend. Het over
kwam Avonturenpark Hellendoorn
met zijn 'Black Hole'. Een snelle
en duizelingwekkende rit in het
aardedonker. Het was even een
succes. Maar wie het probeerde
kwam er al te beverig uit. Het
duurde niet lang, of het was een
evenement dat nog maar vijftien
procent van de bezoekers aandurf
de. Black Hole moest daarom
dicht. In het 'gat' wordt nu de
rioolrat gebouwd.
Directeur Hans van den Berg: „Een goe
de attractie moet dertig, vijf en dertig
procent scoren, anders is het voor je
park niet interessant. Je schiet niets op
met iets moois waar bijna niemand zich
meer in waagt, en dat was met het Black
Hole het probleem. Die mensen die wél
durfden waren er niet uit te slaan..."
Maar het bleven er te weinig, en dus
ging Van den Berg op zoek naar een aan
trekkelijke invulling. „We zochten wel
doelbewust naar iets voor het gat, want
lag er nu eenmaal toch". Dat wordt
de 'rioolrat'. Over een paar weken is
deze klaar. Het is een achtbaan-achtige
rit, in het donker, maar wel één zonder
hartkloppingen achteraf. Niet alleen de
sensatie telt hier, ook het thema moet
bijdragen aan de aantrekkelijkheid. Van
den Berg: „Thema's worden steeds be
langrijker. Het gaat er niet alleen meer
om wat je biedt, het gaat er ook om hoe
het is aangekleed". Er is dan ook veel
geld gestoken in het decor.
Vondst
Van den Berg waagt het om zijn rioolrat
'uniek voor het Europese vasteland' te
noemen. Het idee deed hij in Engeland
op; hij zag er een 'ondergrondse' acht
baan. De technische uitvoering, het pas
klaar maken naar Nederlandse smaak en
de aankleding heeft Hellendoorn in ei
gen beheer ontwikkeld.
Het idee van het riool mag hier als de
opmerkelijkste vondst gelden. Van den
Berg heeft het beroemde Parijse riool als
voorbeeld genomen. Straks wandelen de
bezoekers van Hellendoorn door een
stuk nagebouwd Parijs' rioolstelsel naar
het beginpunt van de baan. Er zal onder
weg water zijn, er komen uitlaten van
woningen in uit, er zullen zelfs ratten
rennen (maar veilig gekooid) en van ver
re zal het gerommel van de metro klin
ken. Het moet er geheimzinnig zijn. En
er zal zelfs een vage rioollucht hangen.
Halverwege de wandeling bereikt de be
zoeker een perron voor zijn rit in het
duister. Hij zal nog juist zien, dat de wa
gentjes de vorm hebben van ratten, want
het thema is tot in details uitgewerkt.
Het einde van de rit is een tweede korte
wandeling door het riool. De uitgang
van de attractie komt op een pleintje,
dat Parijse sfeer moet gaan ademen.
Maar dat is van later zorg; volgend jaar
verwacht Van den Berg ook dat klaar te
hebben. Er komen terrasjes en eethuis
jes; er komen tot slot bij de 'place' ook
nog wat kleine attracties.
Het past in het toekomstbeeld dat Van
den Berg heeft van pretparken in het al
gemeen en van het eigen avonturenpark
in het bijzonder. „Vroeger investeerde je
minstens zestig procent in de techniek,
de rest in de omgeving. Het begint zo
langzamerhand andersom te worden. In
de rioolrat is dat al zo".
De sfeer, het eigen gezicht van een park,
zal naar Van den Bergs overtuiging
steeds zwaarder gaan wegen. Al blijven
er onverwoestbare attracties, die altijd
zullen gaan. Zoals één van de allerrustig-
ste: een ritje met oldtimers, die met een
bedaard vaartje over een betonbaan
gaan. Geen park kan ze missen.
Maar Hellendoorn zal geen park worden
waar banen met maximale aantallen
loopings en kurketrekkers zullen verrij
zen. Van den Berg: „We hechten toch
ook aan de oude sfeer, die van het fami
liebedrijf; de sfeer die mijn vader er al in
heeft gebracht. Het begon als een uit
spanning. Er kwam een speeltuintje bij.
Botsautootjes. En tenslotte is het dit
avonturenpark geworden".
Directeur Hans van den Berg in 'zijn' rioolrat, de nieuwe attractie waaraan de laatste hand wordt gelegd: „Uniek voor het
vasteland van Europa". FOTO: PERS UNIE
Woningen in de Oranjewijk van Leiderdorp zullen sneuvelen voor het snelle trein.
FOTO'S: SP
