finale
Mellery: afvalbak voor
'vrienden uit Holland'
si
STAAT EN ZUID-HOLLAND VOOR DE RECHTER
■£eidóe Sou/tont-
MELLERY - Een kerk, een kroeg
en een kerkhof. Kortom, een door
snee dorp in België. .Mellery, even
ten zuiden van Brussel, is zo'n vre
dige plaats. De Michelin-kaart
opvallend veel groene wegen.
Een teken dat het hier om een
schilderachtig gebied gaat. Praat
even met bewoners (620 zielen) en
je weet beter. De bevolking is als
dood voor de rampzalige gevol-
van de plaatselijke stortplaats.
Afval is in Mellery dag-in-dag-uit onder
werp van gesprek. Op tien hectare grond
igt meer dan 400.000 ton chemisch af
zak Arsenicum, cadmium, lood,
jhroom, diverse pesticiden en het uiterst
kankerverwekkende aniline, om precies
te zijn. Voor het grootste deel is de berg
troep afkomstig uit Nederland en vol
gens advocaat mr. J.F. Limpens uit
Brussel gestort door 'klinkende namen'
als Kemp, Bouman (beiden inmiddels
veroordeeld) en Zegwaard (onderzoek
loopt nog). Nederland en in het bijzon
der Zuid-Holland hebben van de illegale
dumping geweten en er actief aan mee
gewerkt, aldus de bewoners van Mellery
en hun jurist Limpens.
De gedogende en dus medeverantwoor
delijke overheden mogen niet vrijuit
;aan, vinden zestien inwoners van Mel-
ery. Zij hebben ons land - lees het mi
nisterie van VROM en de Zuidhollandse
milieu-gedeputeerde Hans van der
Vlist voor het gerecht gedaagd. Neder
land wordt aansprakelijk gesteld voor de
saneringskosten, enkele tientallen mil
joen guldens, en moet aanstaande dins-
lagochtend om negen uur verschijnen
voor de rechter in Nijvel. Niet uitgeslo-
en wordt dat bewoners in een later sta
dium via de rechter aankloppen om een
ichadeloosstelling.
In 1989 en 1990 procedeerde Mellery al
net succes tegen het Waals Gewest - de
ninister van Leefmilieu in Wallonië -
n het bedrijf Cockerill-Sambre (de Bel-
;ische hoogovens). Het Gewest wilde
;een milieu-effectenrapportage (MER),
naar de rechter besliste anders. Cocke-
ill-Sambre moest in een andere zaak
iteindelijk bij de rechtbank toegeven
dat zij in de loop der jaren wel degelijk
ifval had gestort, terwijl zij dit in de
ners voortdurend ontkende. Al twee jus-
tiële overwinningen dus voor de bewo-
ers in Mellery. Zij ruiken een derde,
urist Limpens, die zegt dolblij te zijn
niet in Mellery te wonen, durft rustig te
stellen dat de ecologische ramp in Melle-
•y in omvang „ernstiger is dan de ge
ruchtmakende zaak Seveso". In een fa
briek voor bestrijdingsmiddelen in het
Italiaanse dorp sprong in juli 1976 een
ventiel, als gevolg van een uit de hand
gelopen chemische reactie in een pro-
duktieketel. In de eerste dagen na het
Dngeluk kregen bijna tweehonderd men-
>en last van chlooruitslag, 3300 dieren
itierven en 77.000 dieren moesten wor
den afgemaakt. Limpens: „Als hier de
beerput open gaat, dan houd ik mijn
hart vast".
nstemmend
Christian Kinard knikt instemmend als
zijn woning aan de Rue de Thebais 16
wordt geprezen. Het is wit, solide, heeft
een grote tuin en veel antiek. Alleen
jammer dat het in Mellery staat. De som
die Kinard, belastingconsulent, en zijn
vrouw er negen jaar geleden voor heb
ben neergeteld krijgen zij nu bij lange na
niet meer. Wonen in Mellery is spot
goedkoop, want niemand wil zich er nog
vestigen. En de bewoners die weg willen,
kunnen niet. Mellery heeft een slechte
naam in de omtrek. Vandaar dat er
maar een paar panden leegstaan.
Toen mevrouw Kinard een paar jaar ge
leden voorstelde om maar te verhuizen
dit vooral om financiële redenen
niet door. Het heeft haar man wel gemo
tiveerd de knuppel in het in dit geval
J stinkende hoenderhok te smijten. „Het
klinkt vreemd, maar de zaak passioneert
me". De over het algemeen oude bevol
king (ruim zeventig procent is ouder dan
65 jaar) roert zich niet. „De priester van
de katholieke kerk heeft er de afgelopen
tien jaar ook nooit over gepreekt", zegt
een van hen.
De argeloze passant die door het dorp
rijdt of loopt wordt al snel duidelijk ge
maakt dat Mellery een van de chemische
ZATERDAG 13 APRIL 1991
Zandgroeve in het Waalse Mellery waar een enorme hoeveelheid chemisch afval uit Zuid-Holland illegaal werd gestort.
bommen in Wallonië is. Tien kilometer
verderop ligt trouwens Mont Saint Gui-
bert met een stortplaats die vele malen
groter is dan die van Mellery.
Het bord aan het begin van het dorpje
Mellery is met verf beklad: Danger;
Commune Polluee, oftewel Gevaarlijk,
Gemeente Verontreinigd. Daarnaast
hangen er her en der achter de ramen a-
viertjes met dezelfde boodschap. Voor
elk geplaatst affiche moest tot grote erge-
nis van de bevolking twee Franc tax
moet worden betaald. En dat terwijl de
meeste toeristen Mellery en het stille
protest toch al met hoge vaart passeren
en er in de plaatselijke kroèg aan hen
dus niets meer wordt verdiend.
Steenpuist
Het plaatsje Mellery, waarvan de lieflij
ke naam veel meer doet denken aan een
nieuw snoepje of in ieder geval iets vre
selijks aardigs, kwam in 1987 breeduit in
het nieuws. Het waren eerst de lokale
kranten, onder meer uit Villers-la-Ville,
de plaats waar Mellery onder resorteert,
die in hun kolommen aandacht schon
ken aan de vervuilde steenpuist. Ge
schreven werd er over de oude kleuter
school die als gevolg van de stinkende
lucht opeens gesloten werd, en de kinde
ren die als gevolg daarvan moesten uit
wijken naar scholen in Marbais, Tilly of
Villers-la-Ville, kilometers verderop. De
dokter klaagde in de krant over zijn vol
le praktijkruimte en ene meneer Luyten
vroeg zich af wat toch de oorzaak was
van het stinkende, opborrelende water
in de put in zjjn achtertuin. Ondertussen,
droop het gif van de heuvel, zo de moes
tuinen in. Grondwater-analyses, geno
men op initiatief van de bevolking,
duidden op een ecologische ramp.
Toen verontruste bewoners uiteindelijk
in het midden van de jaren tachtig een
paar vrachtwagens op hun terugweg van
de stortplaats volgden, en op die manier
ontdeken dat het vuil afkomstig was uit
Zuid-Holland - het Waalse gewest had
in mei 1983 de invoer van buitenlands
vuil verboden - gingen in 1987 ook de
Belgische nationale kranten zich met de
gif-affaire Mellery bemoeien.
Vandaag de dag heeft vrijwel elke kran
teredactie een dossiertje 'Mellery'. Het
gehucht is internationaal nieuws, vertelt
Kinard. Deze week alleen al stonden re
dacteuren van de Herald Tribune, de
Los Angeles Times en RTL op de stoep.
En voortdurend wordt Mellery in kran
ten, op radio en tv als de afvalbak van
Holland getypeerd. Op de bank zitten bij
Kinard en praten over de afvalemmers
van vieze Nederlanders betekent 'je
schuldig voelen'. Hij zegt: „Toch zijn we
niet kwaad. Jullie blijven onze vrienden
uit Holland".
poloveld
Toen Kinard, voorzitter van de het Co
mité d'Action pour la Defense de l'Envi-
ronment a Villers-la-Ville, kotweg CA-
DEC, in Mellery kwam wonen, was de
afvalstort op pakweg zevenhonderd me
ter van zijn woning. De locatie werd
door exploitant firma Hermans alleen
gebruikte om zavel (zand met een klein
beetje klei) te winnen. Jaren daarvoor
had de groeve dienst gedaan als poloveld
voor lokale en nationale wedstrijden.
Op het moment dat de gaten de groeve
moesten worden gevuld ging het in Mel
lery fout. Niet meteen, want eerst werd
er in het dorp onschuldig en makkelijk
afbreekbaar afval gestort zoals karton,
papier en hout. In 1983 hoorde en zag
Kinard over 'zijn' Rue de Thabais, de
hoofdstraat van Mellery aan de voet van
de afvalberg, onze landgenoten voorbij
komen. „Elke drie minuten kwam er
hier een vrachtwagen met vuil langsden-
deren. De Hollanders waren er al om zes
uur 's ochtends en dat ging door tot ze
ven uur 's avonds. Elke dag, behalve op
zondag. De containers losten hun vracht
om weer snel nieuwe te halen. Bij elkaar
zal er in de loop der jaren zo'n anderhalf
miljoen ton afval zijn gestort".
Volgens Kinard, die als woordvoerder
namens de zestien bewoners optreedt,
hebben ook de Duitsers een onbekende
hoeveelheid chemisch afval gedropt. Het
probleem is echter dat het nog aan be
wijzen ontbreekt om ook de Duitse staat
te dagvaarden.
Kinard en bewoners - er zijn er in Mel
lery op de pastoor na maar twee die Ne
derlands spreken - weten zich in hun
rechtszaak dinsdag in Nijvel gesteund
door Remi Poppe uit Vlaardingen, voor
man van de Socialistiese Partij (SP). Het
zogeheten Milieu Alarmteam van de SP
heeft volgens Kinard goede diensten be
wezen doordat het tal van belastende fei
ten via-via boven water heeft gehaald.
Een betreft de notulen van een bijeen
komst op het Provinciehuis van Zuid-
Holland, op 30 januari 1986. Daarin
staat: De voorzitter (ambtenaar W.J.
Kramer - JB) deelt mee dat uit het
overleg met de NV AVR (Afvalverbran
ding Rijnmond) gebleken is dat er geen
ruimte meer is om afval te verwerken.
Dit betekent dat in ieder geval tot
1.1.1987 een oplossing gevonden moet
worden. Deze is in feite aanwezig iri de
vorm van afvoer naar België (hoewel
niet gelegaliseerd)". Met dit laatste
wordt in feite het illegale karakter van
de afvaltransporten naar Wallonië
zwart-op-wit door Zuid-Holland erkend.
Wie zwijgt...
Mr. Limpens, jurist van de zestien be
woners van Mellery, geeft Zuid-Holland
de schuld van 'grove nalatigheid'. De
milieu-gedeputeerde in Zuid-Holland,
Van der Vlist, gebruikte in antwoord op
vragen uit Provinciale Staten de term
'fictieve weigering'. Hij bedoelde daar
mee te zeggen, dat de policiti in Wallo
nië, vooral ex-milieu-minister V. Féaux,
geen officiële vergunning of ontheffing
verstrekte om bedrijfsafval te storten,
maar op aanvragen ook niet afwijzend
beschikte. Het bekende wie-zwijgt-stemt-
toe-motto.
Volgens Limpens is ook de voormalige
VVD-minister van VROM, Ed Nijpels,
in december 1988 over de illegale acties
geïnformeerd, als het al niet eerder was.
„Nijpels heeft Zuid-Holland kennelijk
de hand boven het hoofd gehouden", al
dus Limpens. In dit verband wordt ver
wezen aan uitspraken van D. van Dop,
voormalig chef milieu-delicten van
VROM, in het Franstalige dagblad Le
Soir. Daarin zei Van Dop dat een aantal
overheidslichamen, in het bijzonder de
provincie Zuid-Holland, op de hoogte
zijn van illegale transporten naar Fran
stalig België en er desondanks niets te
gen doen. Van Dop zou dit hebben ge
meld bij zijn toenmalige baas, Nijpels,
en bij gedeputeerde Van der Vlist. Van
Dops rapport leidde in het voorjaar van
1989 tot het nog niet afgeronde justitiële
onderzoek tegen Zegwaard, die afval
vooral stortte bij het dorpje Mont Saint
Guibert.
Gesloten
Op last van de Waalse minister voor
Leefmilieu is de uiterst gevaarlijke stort
plaats op de heuvel in Mellery in sep
tember 1989 gesloten. Er wordt in de na
bijheid alleen nog zavel (vermengd met
verontreinigd grondwater) af
Vrachtwagens rijden af en aan.
Wij, en in het bijzonder onze
worden in de gaten gehouden. Om
slechts een klein gedeelte van het ver
vuilde terrein staan hekken. Circa vier
hectare ligt open en bloot en is voor ie
dereen toegankelijk, ook spelende kinde
ren. Levensgevaarlijk, maar alleen de
borden duiden daarop en verbieden het
de bezoeker in de omgeving van de stort
te roken.
Maar wie controleert dat? Niemand. De
Rijkswacht zit in Villers-la-Ville, op acht
kilometer afstand. Van de tonnen che
misch afval is weinig te zien. Er is een
laag aarde overheen gegooid. Hier en
daar groeit gras. Wie niet beter wist, zou
de licht glooiende landstreek rangschik
ken onder de 'bij uitstek geschikte wan
delgebieden' in België. Daarbij opgeteld
een paar monumentale watermolens en
een gigantische ruïne van een Cisterciën
Van de een op de andere dag werd de kleuterschool aan de Rue de Thebais gesloten
vanwege de ondragelijke luchtafkomstig van de vierhonderd meter verderop gelegen
stortplaats.
zer abdij uit de twaalfde eeuw en zie
daar, de ingrediënten voor een lekker
dagje uit in Waals Brabant.
Kinard verontschuldigt zich bijna. „Toe
gegeven. Dit gebied is niet zo spectacu
lair. Misschien denk je wel, waar zeuren
die lui over. Niks te zien".
„Toen er door Mellery vijftien contai
nerwagens achter elkaar reden; dat was
een spektakel. Het kwaad is geschied en
de natuur doet verder haar werk door
het leed met groen te bedekken". Kinard
wijst in de richting van enkele tientallen
naaldbomen aan de rand van de stort
plaats. Ze zijn morsdood en wachten op
een storm die ze velt.
Begraafplaats
Middenop het terrein is macaber genoeg
de begraafplaats van Mellery gelegen. Op
een ander gedeelte van de stort heeft een
boer vorig jaar zomer weer voor het
eerst mais gerooid. Waarschijnlijk be
stemd als veevoer, aldus Kinard. De
boer verhuurde eerst zijn grond voor af
valstort, maar dat bracht bij sluiting na
tuurlijk niets meer op. De verbouwing
van mais leidde tot een rel in het dorp.
Kinard en de andere bewoners zijn het
bij lange na niet eens met de totnutoe
genomen saneringsmaatregelen, waaron
der de afvoer en verbranding van scha
delijke gassen onder de belt, de herbe
planting van het terrein en het wegpom
pen van het grondwater. „Verreweg de
beste oplossing is dat de hele boel wordt
afgegraven", aldus Kinard. „Maar we
hoeven niet per se het onderste uit de
kan. Als externe deskundigen kunnen
bewijzen dat andere maatregelen geen
gevaar opleveren voor de gezondheid,
dan gaan we ook akkoord".
Is dat niet het geval, dan wil advocaat
Limpens er in het uiterste geval namens
de bewoners voor pleiten dat Nederland
gedwongen wordt zijn portie chemisch
afval weer uit Mellery op te halen. Vol
gens Limpens is het mogelijk om aan de
hand van de administratie te achterha
len waar de troep van elke afval-expor-
teur precies ligt.
November vorig jaar heeft de rechtbank
in Nijvel bij een zaak van de bewoners
tegen het Waalse Gewest in een tussen
vonnis beslist dat er milieu effect rap
portage- procedure moet worden gestart.
Volgens Belgische wetgeving moet de ei
sende partij, de particulieren uit Mellery
dus, de kosten van een dergelijk onder
zoek, geraamd op 300.000 gulden, voor
schieten. Limpens eist dinsdag dat
VROM en Zuid-Holland die kosten ge
heel of gedeeltelijk betalen. „We willen
verder dat alle stukken openbaar worden
gemaakt. We willen alles weten over de
aard en de hoeveelheid van het afval".
Y olop gerommeld
Volgens Limpens kan er in België nog
steeds volop met afval worden 'gerot
zooid'. Oorzaak? Het nieuwe staatsbe
stel. België heeft sinds 1982 bijvoorbeeld
twee ministers voor Leefmilieu; een in
Vlaanderen en een in Wallonië. Die ope
reren zelfstandig en zijn nauwelijks ver
antwoording schuldig aan het kabinet
van staatssecretaris mevrouw Miet
Smet, die uiteindelijk landeüjk verant
woordelijk is. Zo is de milieu-wetgeving
in Vlaanderen zelfs aanmerkelijk stren
ger dan in het zuidelijke Wallonië.
„Vandaar dat er hier volop kan worden
aangerommeld", aldus Limpens.
Hebben de Belgen boter op hun hoofd?
De vuilstort is alleen al in Mellery jaren
lang zonder op- of aanmerkingen door
de bevolking getollereerd. Kinard: „De
ouderen duifden er niets van te zeggen.
De politiek is troebel in Wallonië. Daar
praat je niet over. Jonge mensen die wel
wat durven te zeggen werken vrijwel al
lemaal in Brussel of Charlois. In Mellery
slapen ze, meer niet. Terwijl elders in
Europa het milieu veel aandacht heeft,
durft hier vrijwel niemand over aantas
ting ervan te praten. Het verdwijnen van
stortplaatsen in Wallonië zou overigens
ook ten koste gaan van de werkgelegen
heid. Het is het een of het ander".
De rechtbank van Nijvel doet naar ver
wachting in deze zaak pas tegen het ein
de van dit jaar uitspraak. Het ministerie
van VROM en Zuid-Holland kunnen
daarna eventueel bij de rechtbank in
Antwerpen in hoger beroep.
JOEL BATENBURG
Bewoners vrezen dat de zandgroeve over enige tijd weer wordt gebruikt als dumpplaats
voor afval.
FOTO'S:SACHA PIETERSE
