,We willen breed
informerend zijn"
Ontdekkingsreis naar
eheim van goede noten
Perfecte parodie op het kwisfenomeen
Weinig werk van Mozart tijdens
Festival van Vlaanderen 1991
D'Ancona ziet nog kansen voor presentatie Buehmesse
Bezwaren van
NCRV, AVRO en
KRO verworpen
w INST/RTV
CeidócSouocmt
ZATERDAG 13 APRIL 1991 PAGINA 11
rotest in Verenigde Staten
gen musical 'Miss Saigon'
LV YORK De musical Miss Saigon heeft zijn première op
adway beleefd onder zware politiebescherming en met 200
fnde demonstranten, die het muziekspektakel racistisch en
et j digend voor vrouwen vinden. De openingsavond verliep
ft. er zonder verdere incidenten en de acteurs van het stuk
sta; ;en een staande ovatie.
demonstranten vinden dat de musical, die handelt over een
lukl trikaanse soldaat die verliefd wordt op een Vietnamese
oen tituee tijdens de Vietnam-oorlog, Aziatische vrouwen por-
oncf teert als prostituees en Aziatische mannen als souteneurs.
enk( ter zorgde de Amerikaanse vakbond voor acteurs voor pro-
plaa nen door niet akkoord te gaan met de vertolking van een
rvai itische souteneur door de blanke Brit Jonathan Pryce. Uit
lelijk werd dat meningsverschil bijgelegd. Miss Saigon is de
sehi rste musical ooit op Broadway gespeeld: twintig miljoen gul-
Maar tijdens de voorverkoop is al voor 36 miljoen dollar (57
jen gulden) aan toegangskaartjes verkocht.
LEEUWARDEN De kans dat Neder
land alsnog met een uitgebreid cultureel
programma vertegenwoordigd is op de
Frankfurter Buehmesse 1993, is door de
vele publiciteit groter geworden. Nu
blijkt hoe belangrijk iedereen het vindt,
zullen de ministers van onderwijs en eco
nomische zaken wel financieel bijsprin
gen. Deze verwachting sprak minister
Hedy d'Ancona gisteravond uit tijdens
een politiek café in Leeuwarden.
D'Ancona zal nog een maand lang proberen een
beroep op haar collega-ministers te doen de vijf
miljoen bij te passen die nog nodig is voor de cul
turele presentatie op de Buehmesse. ,,Ik doe mijn
uiterste best, maar niet tot elke prijs. Men kan
wel zeggen dat tien miljoen niet veel is, maar ik
vind het een te forse aanslag als het betaald moet
worden van het geld voor Nederlandse kunste
naars", aldus de minister.
Volgens de Friese gedeputeerde J. Liemburg van
culturele zaken getuigt de manier waarop de re
gering met zo'n belangrijk cultureel evenement
omgaat van weinig visie. De uitwerking van cul
tuur heeft alles met presentatie te maken.
„Neem een voorbeeld aan de koningin, die
neemt het Nationaal Ballet ook mee op haar bui
tenlandse reizen", zo wreef Liemburg de minis
ter onder de neus.
De kansen op een brede culturele presentatie
van Nederland op de Frankfurter Buehmesse
van 1993 leken verkeken toen bekend werd dat
tot nu toe nog geen enkele voorbereidingen wa
ren getroffen. De benodigde tien miljoen gulden
wilde het ministerie van wvc niet dragen. De
Nederlandse uitgevers zouden minimaal de helft
moeten bijspringen. Die hadden het ministerie
echter al in een vroegtijdig stadium laten weten
niet over vijf miljoen gulden te beschikken om
de presentatie te steunen. Daarop kwamen de
voorbereidingen, in gang gezet door de toenmali
ge minister van wvc E. Brinkman, volledig stil te
leggen. Nadat een landelijk ochtendblad de zaak
in de publiciteit bracht stak er een storm van
protest op. Nederlandse culturele instellingen en
schrijvers spraken hun bevreemding uit over het
feit dat Nederland geen geld over heeft voor een
presentatie van de vaderlandse cultuur in het
buitenland. Ook vanuit de Tweede Kamer werd
druk uitgeoefend op de regering meer geld ter
beschikking te stellen. Naar verwachting van
d'Ancona zal dat nu dus alsnog gebeuren.
Klok van Arnemuiden
gaat weer luiden
ARNEMUIDEN Na een restauratie
van tien maanden zal de klok van Arne
muiden zaterdag weer van zich laten ho
ren. Begin juni 1990 begaf het meest be
zongen klokkenspel van Nederland het
als gevolg van slijtage en ouderdom. In
middels is de unieke getijdeklok, die
aangeeft wanneer het in Vlissingen
hoog- of laagwater is. weer hersteld en
geeft de maanbol weer zoals vanouds de
maanstand aan. De restauratie van de uit
1582 daterende getijdeklok werd ver
richt door de 80-jarige Middelburger H.
Hoitsma, die in 1955 de klok al eens
eerder redde van de ondergang. De res
tauratie van de klok van Arnemuiden
heeft ruim 60.000 gulden gekost.
tO ONTWIKKELT 'STUDIO SPORT' VAN DE BOEKHANDEL
«I
anu bal een boek. Programma over
KRO-televisie. Nederland 1
leenE3-45 uur. Zondag.
,VERSUM Pro-
ima's over boeken
ïijaitben een soort haat/
,nns| de-verhouding met te-
De ervaring leert
pogingen een boeken-
gramma op te zetten,
CiEStal sneuvelen in goe-
k' bedoelingen. Misschien
Dt dit omdat algemeen
dt aangenomen dat
•lezers met zo'n pro-
mma toch niet aan het
n te krijgen zijn en dat
iet rs geen tijd hebben
naar zo'n programma
ijken.
KRO gaat er de komende
weken alles aan doen om
ooroordeel zo snel moge-
uit de weg te ruimen,
gljj, voor heeft ze onder de ti-
ira Ik heb al een boek', één
,eis i experiment in de start-
uit ken gezet, dat uiteindelijk
ge moeten uitgroeien tot de
lio Sport' van de boekhan-
wekelijks boekenpro
gramma op televisie zou eigen
lijk de normaalste zaak van de
wereld moeten zijn. Uiteinde
lijk is het boek prachtige
brandstof voor televisie geble
ken. Hoeveel films en series
zijn niet gebaseerd op een
boek? En zouden de program
ma's van Sonja Barend, Karei
van de Graaf en Adriaan van
Dis kunnen bestaan zonder
het boek? Aad van den Heuvel
had twee jaar geleden al het
idee voor dit programma,
maar raakte verstrikt in een
web aan regels, die zijn ideeën
de das om deden. Aad: „Het
was bijvoorbeeld verboden uit
gevers te noemen en er mocht
op de avond van uitzending
geen reclame worden gemaakt
voor de boeken die werden be
sproken. Met de komst van
minister d'Ancona is dat ver
anderd, werden de regels van
het Commissariaat voor de
Media versoepeld, waardoor
het nu wel mogelijk is om een
goed boekenprogramma te
maken. We worden zelfs ge
deeltelijk gesponsord. Als aan
moediging hebben we van
WVC namelijk vijftigduizend
gulden gekregen. Hierdoor
konden we, door het wegval
len van twee andere sponsors,
vijf van de oorspronkelijk acht
programma's op de rails hou-
Filosofie
'Ik heb al een boek' wordt be
halve door Aad van den Heu
vel gepresenteerd door Martin
Ros, hoofdredacteur bij uitge
verij De Arbeiderspers, die al
les verslindt wat hij onder
ogen krijgt en de vooral van
het satirisch programma 'Ook
dat nog' bekende cabaretier
Erik van Muiswinkel: „Waar
om we met z'n drieën zijn,
lijkt mij duidelijk, dan hoef je
niet alles alleen te doen".
„Ik heb een filosofie over hoe
die uitzending moet worden",
vult Aad van den Heuvel aan.
„Werkt het, dan zal heel snel
duidelijk zijn waarom het juist
dit drietal is".
Wat zondagavond in elk geval
heel snel duidelijk zal worden,
is dat Van Muiswinkel niet is
ingehuurd als humorist. Erik:
„Na een half uur zal uit de
keuze van de boeken en wat
erover wordt gezegd duidelijk
zijn dat het niet om een ko
misch rollenspel gaat. We ge
bruiken bijvoorbeeld ook geen
vioolmuziek als iemand een
gedicht voorleest. Het moet
een licht, maar serieus pro
gramma worden".
Het verschil met de praatpro
gramma's is volgens Van
Muiswinkel, dat de basis wordt
gevormd door het boek en de
boekhandel. „Daarbij praat
Van Dis in beginsel met bui
tenlanders, terwijl het accent
bij ons ligt op Nederlandstalige
boeken en dan echt héél
breed, dus niet alleen litera
tuur, maar ook tuin- en kook
boeken, strips en reisverhalen.
Wij proberen de honger van
de lezer naar informatie te
stillen".
Actueel
Martin Ross: „Wij werken zo
actueel mogelijk, willen breed
informerend zijn, denken aan
interviews met schrijvers,
maar hebben nog duizend an
dere plannen".
Aad: „Je neemt je van alles
voor, maar het moet zich in de
praktijk zetten. Daarom zullen
die eerste afleveringen be
hoorlijk experimenteel zijn".
Het programma wordt uitge
zonden vanuit de Rotterdamse
Aad van den Heuvel en Erik van
foto: kro
boekhandel Donner, waar 'Ik
heb al een boek' 's middags
wordt opgenomen. Aad: „Ik
wil absoluut geen literair pro
gramma maken noch een boek
verkopen. Dat is mijn zorg
niet, maar die van de CPNB.
Ik wil gewoon een leuk televi
sie-programma maken".
Bij gebleken succes zal het
boekenprogramma in het win
terseizoen terugkeren, maar
dan eens in de veertien dagen.
Aad: „We hebben nog niks
vastgelegd, moeten eerst kij
ken wat het wordt. Het enige
dat is gebeurd, is dat we het
programma met potlood in het
winterschema hebben inge-
HANS PIËT
HILVERSUM De voor
genomen reorganisatie
van het televisiebestel
wordt volgens de oor
spronkelijke plannen uit
gevoerd. De bezwaren die
AVRO, KRO en NCRV er
tegen hebben zijn gisteren
door het bestuur van de
NOS verworpen.
De drie omroepen, die vanaf 1
oktober het eerste net bespe
len, staan alleen in hun afwij
zing. Zij legden tijdens de be
stuursvergadering 63 amende
menten op tafel: een weerspie
geling van de kritiek die zij de
vorige week al aan het Com
missariaat voor de Media
meldden.
De omroepen menen dat de
gelijkwaardigheid tussen de A-
omroe^en wordt aangetast, de
pluriformiteit van de omroep
afneemt, het publieke bestel
teveel afhankelijk wordt van
reclamegelden en de NOS te
veel het karakter krijgt van
een gewone omroep.
Het steekt de drie zeer dat zij
in vergelijking met TROS en
Veronica, de bespelers vah het
tweede net, en de VARA (met
NOS en VPRO) op het derde
net veel minder mogelijkhe
den krijgen om op de best be
keken avonduren program
ma's te verzorgen. Verder zal
een groot aantal kleine zend
gemachtigden programma's
via het eerste net brengen.
Slechts op één punt is het
NOS-bestuur de drie tegemoet
gekomen. De uitzendingen
van het Humanistisch Ver
bond verhuizen alsnog naar
het derde net.
Volgens NCRV-voorzitter A.
Herstel is het teleurstellend
dat de andere omroepen niet
naar de principiële opvattin
gen van de drie hebben geluis
terd. Alleen op het punt van
de financiering valt volgens
Herstel een verandering te be
speuren. Den Haag zal na
drukkelijker worden gevraagd
om via verhoging van de om
roepbijdrage de financiële po
sitie van de publieke omroe
pen te versterken. De drie om-
roepen beraden zich nog op de
mogelijkheden om via de Raad
van State bezwaar aan te teke
nen tegen de omroepplannen.
Het NOS-bestuur heeft ook
een besluit genomen over de
financiële positie van TROS
en Veronica. Zij krijgen, om
dat zij elk drie avonden per
week op prime time uitzenden,
extra geld tot hun beschik
king. De hoogte van dat extra
bedrag moet nog nader wor
den berekend. TROS en Vero
nica hadden aanvankelijk om
een bedrag van 12 miljoen gul
den
f? 1
Andriessen leent bij Bach. foto'S: vpro mc Hammer gebruikt Rick James.
jeheim van goede noten. Docu-
aire. VPRO-televiaie. Nederland
22.05 uur. Zondag.
.VERSUM Voor ve-
zal het een opluchting
nu de VPRO het ge-
m van goede noten
ïft ontdekt. Het bete-
it namelijk dat aan die
wig rondwarende, bij-
ziekelijke hokjesgeest
einde kan worden ge-
ikt. Voorgoed. Iemand
zich helemaal geeft
moderne dansmuziek
ïft zich niet langer vij-
lig op te stellen tegen
een liefhebber van
ssieke muziek. En
irom niet? Dat maakt
pilot van 'Het geheim
goede noten' ondub-
zinnig duidelijk.
lem Hering en Roeland
Sndonk, de bedenkers en
iers, leveren een huzaren-
met dit eerste pro-
nma. Ze slaan onverwoest-
i bruggen en leggen uiterst
lelijke verbanden tussen
noten die over een klassie-
tn over een moderne balk
n. Hierdoor is het een ver
ende en tevens avontuur-
ontdekkingstocht, die
I verder gaat dan een sim-
concertregistratie of een
in het leven en werk van
componist.
deel van het succes is te
ien aan de musici en com
ic Men d e aan het woord ko-
II Louis Andriessen, wiens
Qekstuk 'De Materie' een
:i ïiale rol vervult, is bijvoor
beeld een helder verteller. En
dat is heel belangrijk, want
maar al te snel kan zo'n pro
gramma veranderen in een
dolhof aan woorden waar nie
mand meer iets van begrijpt.
Want eerlijk is eerlijk, het is
niet gemakkelijk om een toe
vallige voorbijganger uit te
leggen wat de overeenkomst is
tussen Johan Sebastiaan Bach
en MC Hammer, en dat zijn nu
net de mensen, waarvoor het
tweetal dit programma maakt.
Foute noten
Er zit een aantal opmerkelijke
observaties in het programma,
zoals de constatering dat juist
de foute noten de goede noten
zijn. Andriessen: „Het gaat om
de context waarin de noot
staat. Verder speelt het tempo,
de hoogte van de intervallen
en de harmonische samenhang
een belangrijke rol. Er zitten
veel addertjes onder het gras
bij het uitleggen wat goede no
ten zijn, maar waar het eigen
lijk allemaal om draait is of je
de luisteraar tot tranen toe
kan ontroeren".
In de eerste aflevering begint
de samenhang van die goede
noten met Bach, die niet al
leen Andriessen inspireerde
maar ook Igor Stravinsky.
Daarbij geeft laatstgenoemde
in zijn muziek weer commen
taar om zijn voorgangers zoals
Bach. Hetzelfde gebeurt van
daag de dag in bijvoorbeeld de
rap. Zo is MC Hammers 'U
can't touch this' opgebouwd
uit elementen van Rick James'
'Superfreak'. Behalve dat 'Het
geheim van goede noten' zulke
logische verbanden legt, heeft
het programma ook visueel
een soms indrukwekkend ui
terlijk. Wanneer krijg je als
klassiek liefhebber bijvoor
beeld de kans eens door een
orkest te wandelen?
Hardrock
De bedoeling is dat het tweetal
nog vier programma's maakt,
waarin onder meer het ver
band tussen het romantische
Duitse lied en de muziek van
Randy Newman duidelijk ge
maakt zal worden en wat de
hardrock nu precies te maken
heeft met opera. „Het lijstje
met namen van personen die
wij voor de andere program
ma's willen interviewen ligt al
klaar. Het probleem is alleen,
willen ze ook voor de camera
verschijnen en hebben ze daar
tijd voor. Zo hadden we bij
voorbeeld in het eerste pro
gramma met Quincy Jones
willen praten. Daar ziin we
driekwart jaar tevergeefs mee
bezig geweest en hebben toen
voor Nile Rodgers gekozen,
ook geen kleintje natuurlijk.
Maar het geeft wel aan waar
om we nu pas een programma
klaar hebben, terwijl we net
voor de première van 'De Ma
terie' eraan zijn begonnen",
laat Willem Hering weten.
De VPRO heeft inmiddels bij
het Stimuleringsfonds re-
search-geld aangevraagd om
ook de andere delen te kun
nen maken. Willem: „Dat bud
get willen we gebruiken om
mensen te benaderen, en met
die eerste aflevering onder de
arm moet het toch lukken ze
ook voor de camera te halen.
Maar het maken van zo'n serie
kost veel tijd. Ik verwacht dan
ook dat we nog zeker een jaar
bezig zullen zijn met de andere
HANS PIËT
LACHEN EN LEREN BIJ DE VPRO MET 'BOTER, KAAS DELTAWERKEN'
Boter, kaas Deltawerken. Zeven
delig kwisprogramma. VPRO-televi-
sie. Nederland 2 om 10.00 uur. Zon
dagmorgen.
HILVERSUM Een keer
moest het er natuurlijk
van komen dat alle Hans
van der Togten en Peter
Jan Rensen van deze we
reld een spiegel voorge
houden zouden krijgen.
Maar dat het op een zo
perfecte manier zou ge
beuren, had echt niemand
durven dromen. Waar het
hier om gaat is 'Boter,
Kaas Deltawerken', een
kwisparodie die volgens
zijn maakster Karen van
Holst Pellekaan helemaal
geen persiflage is.
Eigenlijk heeft Karen volko
men gelijk. Het ligt er name
lijk aan hoe de kijker deze
show interpreteert. En daarin
ligt tevens de genialiteit van
de maakster en kwismaster
van 'Boter, Kaas en Deltawer
ken' verscholen. Als er dit jaar
iemand een prijs verdient
er bestaat nog zoiets als De
Kinderkast, prijs voor jeugd
programma's dan is het Ka
rin wel. Zij blijkt namelijk in
staat de kijker te laten leren
en lachen, hoewel dat niet de
enige reden is om haar de
bronzen plastiek te overhandi
gen. Aangezien het hier om
een kinderprogramma gaat,
moet je misschien concluderen
dat zij een perfecte methode
heeft gevonden om de vaak
door leerlingen als gortdroog
aangemerkte aardrijkskunde
lessen op een prettige manier
naar binnen te schuiven. Je
zou 'Boter, Kaas Deltawer
ken' dus kunnen omschrijven
als een soort McDonalds voor
de geest.
Vaste weekbesteding
Luilakken moeten hun video
recorder maar weer klaarzet
ten, hoewel het opnemen voor
niemand kwaad kan. Er ge
beurt zo veel en het is zo leuk,
dat terugkijken tot de vaste
weekbesteding zou kunnen
gaan behoren. En het is nog
leerzaam ook en niet alleen
voor kinderen.
Maar wat is er precies aan de
hand. 'Boter, Kaas Delta
werken' is een kwis, die wordt
gespeeld door poppen, ver
deeld in een A- en B-team.
Het voordeel van het werken
met niet levende wezens is,
dat je net even verder kan
gaan dan met gewone mensen.
En omdat Karen van Holst
Pellekaan haar huiswerk heel
erg goed heeft gedaan, onstaat
er een schouwspel dat je maar
zelden op televisie tegenkomt.
Zelf speelt zij de overdreven
opererende kwismaster en in
de teksten die ze voor haar
'kandidaten' schreef, blinkt ze
uit in puntige humor. Boven
dien blaast zij die poppen zo
veel leven in met de opmer
kingen en antwoorden die ze
geven, dat de kijker al heel
snel is vergeten dat hij naar
poppen kijkt. Hoewel... Daar
zijn ze toch weer net iets te ex
treem voor in hun gedrag. Een
deel van de 'levensechtheid'
van die poppen moet natuur
lijk worden toegeschreven aan
de (onzichtbare) spelers, maar
het vakmanschap waarmee
Bibliothecaresse Lidy ten Brugge, leidster van het B-team.
foto: vpro
Karen de gezichten uit tot het schitterende uiterlijk
schuimrubber sneed, mag niet van deze dynamische show.
zomaar worden uitgevlakt. Bibliothecaresse Lidy ten
Dat is echt meesterschap en Brugge, leidster van het B-
draagt voor een groot deel bij team, Dolf Daalmeier, hoofd
onderwijzer op een meisjes-
Mavo en leider van het A-
team en al die anderen die nog
in deze serie langskomen, zoals
elke week een gast, zijn niet
de eerste levensgrote poppen
die Karen vervaardigde. Zij
leidt al twaalf jaar, samen met
Simon van Leeuwen, Theater
'De Poppenkeet' en weet dus
van wanten.
Aardrijkskunde
Ondanks het sterk persifleren
de element in 'Boter, Kaas
Deltawerken' had Karen wel
degelijk het idee er een leerza
me aardrijkskunde-kwis van
te maken toen zij bii de VPRO
aanklopte. Met de vragen
wordt dan ook serieus omge
sprongen, hoe dom de ant
woorden, vooral van farma
ceutisch laborant Nico Jans
sen, soms ook lijken. Dat het
slechts om een zevendelige
reeks gaat, terwijl Nederland
toch wat meer provincies telt,
is volgens de VPRO een be
wuste keuze. Hierdoor ontstaat
een gok-element, waarbij kin
deren kunnen raden welke
provincie een volgend keer
aan de beurt zal komen. Ove
rigens heeft het programma,
net als elke goede kwis, ook
een kijkersvraag, waarbij ge
raden moet worden welk dia
lect de gast spreekt. Prijs is
een t-shirt met het logo van
het programma.
Wordt de serie een succes dan
is een vervolg niet uitgesloten.
Maar die beslissing ligt voor
een groot deel ook bij Karen,
want het nadeel van poppen
is, dat zo'n kwis een behoorlijk
arbeidsintensief programma
blijft.
HANS PIËT
AMSTERDAM Meer
dan 300 concerten, ver
spreid over 40 Belgische
steden. Dat is in het kort
wat het Festival van
Vlaanderen, dat van april
tot november duurt, heeft
te bieden.
Het festival, dat volgens de or
ganisatoren is uitgegroeid tot
één van de grootste klassieke
muziekfestivals in Europa, be
perkt zich niet tot België. Ook
het Nederlandse Zeeuwsch-
Vlaanderen staat in de maand
september in het teken van
het Festival.
Het programma geeft volgens
H. Scholten, directeur van de
Nederlandse afdeling, een
goed voorbeeld van hoe de sa
menwerking tussen Nederland
en België inhoudelijk gestalte
kan krijgen. Over de financie
ring van de Nederlandse afde
ling toont Scholten zich be
zorgd, gezien de aangekondig
de bezuinigingen van het mi
nisterie van WVC op de subsi
dies voor ad-hocprodukties.
„We dreigen uit de boot te val
len", aldus Scholten.
Het Festival, dat door de zes
Belgische afdelingen. Antwer
pen, Brugge, Brussel, Gent.
Kortrijk, Limburg en Meche-
len, wordt gedragen, start 17
april in Kortrijk met de op
voering van de vijfde symfo
nie van Mahler.
Centrale thema's van het Fes
tival zijn onder meer de Mon
teverdi-Vivaldi-Bachweken,
De concerten van het Gulden
Vlies, Scarlatti en Portugal.
Aan de herdenking van de
200ste sterfdag van Mozart be
steedt het Festival niet zo veel
aandacht. „Dat hebben we vo
rig jaar al gedaan, toen we 65
Mozart-composities brachten.
omdat we wisten dat ons Festi
val halverwege het jaar zou
starten en we dan te laat zou
den zijn", aldus J. Briers, be
stuurder van het festival.
Het programma 1991 is wel sa
mengesteld rond een aantal
andere herdenkingen, zoals
van Vivaldi, die 250 jaar gele
den werd geboren en Proko
fiev, die dit jaar zijn 100ste
verjaardag zou hebben ge
vierd. Vooral Antwerpen, dat
zich voorbereidt op 1993, wan
neer de stad culturele hoofd
stad van Europa zal zijn,
schenkt ruimschoots aandacht
aan deze twee componisten.
NTB tegen verkoop
muziekregistraties
naar buitenland
AMSTERDAM De Neder
landse Toonkunstenaarsbond
wil niet meewerken aan de
verkoop van televisie-registra
ties van concerten aan buiten
landse omroepen en video
producenten. Volgens NTB-se-
cretaris M. Ferares zijn de ver
goedingen die de omroep en
de directies van kunstinstellin
gen musici aanbieden veel te
laag. De bond meent ook dat
de werkgelegenheid van musi
ci in andere landen bedreigd
wordt als tv-registraties wor
den doorverkocht. De weige
ring van NTB een akkoord te
sluiten kan op termijn leiden
tot problemen bij het uitzen
den van tv-registraties van bij
voorbeeld het Concertgebouw
orkest.
