GIRO 800.800
Sovjetkranten speculeren
over opvolging Gorbatsjov
Onafhankelijk Georgië juicht iets te vroeg
DE SLACHTOFFERS VAN DE
BURGEROORLOG IN IRAK
DEN HAAG
Nancy Reagan is heks
in nieuwe biografie
Kogel of koran voor Wi
Afghaanse soldaten
Mysterieus object
in ruimte ontdekt
DE SAMENWERKENDE HULPORGANIS/mES
Gorbatsjov lanceert plan
tegen economische crisis
BUITENLAND £eklóe6ou/ia/nt woensdag 10 april 1991 pagina
WINDHOEK De Nami-
bische minister van on
derwijs Nahas Angula is
in een lastig parket te
rechtgekomen. In de veel
geprezen grondwet van
Namibia is vastgelegd dat
kinderen recht hebben op
onderwijs, maar hij kan er
niet aan voldoen. Honder
den Namibische kinderen
eisen verontwaardigd dat
zij les krijgen.
Namibia werd in maart vorig
jaar onafhankelijk van Zuid-
Afrika. Het Zuidafrikaanse
bewind heeft volgens de
nister een „verwoestende in
vloed" gehad op zwarte kinde
ren. Dertig tot veertig procent
van de kinderen niet naar
school ging en dat meer dan
tweederde van de 1,7 miljoen
Namibiërs is analfabeet. Zwar
te kinderen kregen les onder
bomen of in scholen zonder
dak van onderwijzers die soms
zelf maar net de lagere school
doorlopen hadden.
Angula heeft de taak om de elf
ministeries in één groot minis
terie in Windhoek te vereni
gen en het onderwijs in heel
Namibia op één niveau te
brengen. Dit jaar wil hij het
lesprogramma voor alle basis
scholen gelijkschakelen.
Daarnaast worden de vakken
toegeschreven op de situatie in
Namibia en zullen er lessen in
landbouw gegeven worden,
aangezien 70 procent
Namibiërs groente verbouwt
of vee heeft. Leerlingen en ou
ders van leerlingen gaathet
niet hard genoeg. Ze schrijven
woedende brieven naar de mi
nister en de Namibische kran
ten omdat het onderwijs nog
niet voldoende veranderd is.
Volgens Angula zijn er alleen
al in het noorden 4.000 kinde
ren die vergeefs gevraagd heb
ben om op scholen te worden
toegelaten.
ISLAMABAD De 2000 Afghaanse regeringsso jan
daten die bij de verovering van de garnizoensplaat
Khost in handen van het verzet zijn gevallen, he ,em
ben de keuze gekregen tussen de islam en de kogi jj0g
Dit is gisteren te kennen gegeven door woordvoe 1990
ders van het islamitische verzet. Volgens hen b gcS
staat er geen twijfel dat de krijgsgevangenen zii ioen
massaal tot de islam zullen bekeren. „Wij hebb«Let
hun gevraagd berouw te tonen en dat zullen 1 jek(
doen. Zelfs als dat alleen maar is om hun leven ten
redden". Een andere woordvoerder voegde hieraa ieef
toe dat de methode aantoont dat het de mujahedi(
ernst is met hun belofte van algemene amnestie. I
het verleden is het herhaaldelijk voorgekomen d ;ar_.
regeringssoldaten die gevangen waren gemaakt, i ]je^
grote schaal door het verzet werden gedood.
Japanse
mode
Een model toont H
een minijurk met si
in de stof
verweven een
afbeelding van
een heilige tijden
een presentatie
van herfs- en
wintermode in het j]
Japanse Tokyo.
FOTO: EPA
(Voor onze correspondent
Rob Vunderink)
MOSKOU Georgiërs
dansten gisteren in de
straten van de hoofdstad
Tblisi ter viering van het
herstel van de onafhanke
lijkheid van hun repu
bliek, zoals die bestond in
1918.
Het huidige parlementsbesluit
is niet meer dan een symboli
sche daad. De Georgische lei
der Gamsachoerdia stelde dat
gisteren dan ook ten overstaan
van het parlement van zijn re
publiek: „Wij begrijpen dat de
onafhankelijkheidsverklaring
niet betekent dat we ons echt
van de Sovjetunie hebben los
gemaakt". Hij verklaarde dat
dit een nieuw begin is in de
geschiedenis van Georgië dat
uiteindelijk moet resulteren in
volledige onafhankelijkheid.
In 1918 duurde de onafhanke
lijkheid amper drie jaar. Het
Rode Leger dwong de Geor
giërs vrijwillig terug te keren
binnen het imperium dat de
communisten van de Russische
Tsaar hadden geërfd. Ook dit
maal is de weg naar onafhan
kelijkheid bezaaid met voetan
gels en klemmen. Sovjetpresi
dent Gorbatsjov heeft de onaf
hankelijkheidsverklaringen
van de drie Baltische republie
ken Estland, Letland en Litou
wen vorig jaar verworpen. Op
een dergelijke afwijzing kun
nen de Georgiërs ook wach
ten.
Verder staat Gorbatsjov onder
grote druk om de noodtoe
stand af te roepen in de encla
ve Zuid-Ossetië. Hier zijn de
laatste maanden enkele tien
tallen Georgiërs en Ossetiërs
omgekomen in een burgeroor
log om de status van de encla
ve. De laatsten willen een sa
menvoeging van hun enclave
met Noord-Ossetië, dat in de
republiek Rusland ligt en ze
willen koste wat het kost bin
nen de Sovjetunie blijven.
De Georgiërs willen daar niets
van weten. Zij voeren aan dat
de Ossetiërs meer dan een hal
ve eeuw geleden in hun repu
bliek zijn neergepoot door Sta
lin en nu door het Kremlin
opgestookt worden om onlus
ten te veroorzaken met als
doel om een aanleiding te be
schikken het Rode Leger in te
zetten in hun republiek. In
middels heeft Moskou inder
daad troepen gestuurd, waar
tegen de Georgische leider
Gamsachoerdia dreigt met een
algemene staking.
Naast de boot
De Georgiërs gaan prat op hun
eeuwenoude verdraagzaam
heid jegens de vele etnische
minderheden in hun repu
bliek. Zij wijzen op die ene
plek in Tiblisi waar christe
nen, moslims en joden vreed
zaam naast elkaar hun kerk,
moskee en synagoge bezoeken.
De Ossetiërs hebben dezelfde
rechten als iedereen in de re-
Eubliek, maar Georgië is en
lijft Georgië en daar laten we'
geen stukje van afsnoepen,
luidt het Georgische argu
ment. Wat zou Nederland
doen als de Molukse of Suri
naamse gemeenschap daar
hun eigen plek zou uitzoeken
en die tot onafhankelijke staat
zou uitroepen?, vragen de Ge
orgiërs.
De fanatieke, 55-jarige natio
nalist Gamsachoerdia, een
voormalige dissident die gedu
rende de jaren dat Sjevardnad-
ze de leiding had over de re
publiek in een strafkamp zat,
komt overigens niet over als
een verdraagzaam man. Tij
dens het recente referendum,
waarbij 99 procent van de
deelnemers zich voor de Geor
gische onafhankelijkheid uit
sprak, kondigde Gamsachoer
dia aan dat zijn regering met
de uitslag van het referendum
in de hand zou bepalen wie
het Georgische staatsburger
schap zou krijgen. Nee-stem
mers vallen naast de boot.
De Georgische onafhankelijk
heidsverklaring betekent een
nieuwe klap voor de veelge
plaagde Gorbatsjov, die bezig
is een nieuw unie-verdrag op
te stellen. Vier van de vijftien
Sovjetrepublieken zullen in
elk geval weigeren dit verdrag
te tekenen. De ervaring met
de Balten heeft geleerd dat
Gorbatsjov niet bereid blijkt
rebelse republieken met grof
geweld tot de orde te roepen.
De Georgische nationalisten
hebben de tolerante Sovjetlei
der opnieuw kwetsbaarder ge
maakt tegenover conservatie
ven in partij, leger en KGB
die, mochten zij het voor het
zeggen krijgen, wél bereid zul
len zijn de regels „niet goed
schiks dan kwaadschiks" in
praktijk te brengen.
(Van onze correspondent
Rob Vunderink)
MOSKOU Het gonst in
Moskou van de geruchten dat
Sovjetleider Gorbatsjov bin
nenkort het veld moet ruimen.
De aanval kan van twee kan
ten komen.
Op 19 april zou de Communis
tische Partij van plan zijn het
voltallige Centraal Comité bij
leen te roepen om Gorbatsjov
zijn partijleiderschap te ontne
men. Hij is dan zelf op bezoek
in Japan. Een partijwoord
voerder ontkende desgevraagd
dat het nieuws over de plenai
re vergadering van de Partij
afkomstig was.
Verder zou de fractie 'Sojoez'
('Unie') voldoende handteke
ningen hebben verzameld om
een buitengewone zitting van
het Congres van Volksafge
vaardigden, het uitgebreide
Earlement van de Sovjetunie,
ijeen te roepen. Doel: de pre
sident tot ontslag te dwingen.
Hoe zwaar het Kremlin de ge
ruchten opneemt, moge blij
ken uit het feit dat het officië
le persbureau TASS het giste
ren nodig vond in een lange
nieuwsanalyse aan te tonen
dat er voor Gorbatsjov geen
alternatief bestaat.
Waarschijnlijk was dit TASS-
bericht een reactie op een
groot voorpagina-artikel in de
door de liberale Moskouse ge
meenteraad opgerichte Neza-
visimaja Gazeta, wat zoveel
betekent als 'Onafhankelijk
d'. Onder de kop 'Alter
natieven voor Gorbatsjov' ver
wijst de Nezavisimaja Gazeta
de bewering dat Gorbatsjov
momenteel onvervangbaar is
naar het rijk der fabelen. De
krant noemt zelfs vier namen:
de Russische leider Jeltsin,
vice-president Janajev, pre
mier Pavlov en parlements
voorzitter Loekjanov.
Popularitieit
Jeltsins grote kracht is de haat
die het partij-apparaat jegens
hem koestert, en die hem
ondanks talloze missers als
leider van het Russische parle
ment keer op keer de sym
pathie van de kiezers bezorgt.
De krant acht Jeltsin niet de
meest waarschijnlijke opvolger
van Gorbatsjov, gezien de te
verwachten eis van het natio
nale parlement, dat de repu
bliek Rusland en de centrale
overheid onder zijn president
schap op een politieke lijn
moeten zitten.
De huidige Sovjetpremier
gooit hogere ogen in de opvol-
gingsstrijd. Uit Pavlovs aan
wezigheid bij een op de televi
sie uitgezonden Paasdienst
maakt de Nezavisimaja Gazeta
op dat hij wel degelijk hogere
politieke ambities heeft. Hij
mikt op populariteit bij de
enorme massa van Russische
gelovigen. Voeg daarbij het
feit dat Pavlov de belangen
van het militair-industrieel
complex in het oog houdt en al
snel wordt duidelijk dat zijn
kansen niet gering zijn. De re
cente geldhervorming en prijs
stijgingen hebben de premier
hooguit impopulair gemaakt
bij de intelligentsia en de om
aatjes in het land, aldus het
Onafhankelijk Dagblad. De
krant wijst erop, dat de wafe
lachtige politiek van Pavlovs
voorganger Ryzjkov ook be
paald niet heeft bijgedragen
tot diens populariteit.
Janajev dankt zijn kandida
tuur hoofdzakelijk aan het feit
dat hij nu vice-president is. Hij
is een grijze muis zonder poli
tieke ervaring, afkomstig uit
de gehate communistische
jeugdband en de aan de lei-
oand van het Kremlin lopende
vakbonden. Bovendien zou er
geknoeid zijn bij zijn verkie
zing tot vice-president en
hangt het gevaar van een poli
tiek schandaal als een zwaard
van Damocles boven zijn
hoofd. Geen reële kandidaat,
aldus de Moskouse krant.
De beste kandidaat is zonder
meer Loekjanov, thans voor
zitter van de Opperste Sovjet
en een van Gorbatsjovs trouw
ste rechterhanden. Behalve
Gorbatsjov is Loekjanov de
enige politicus die het voor el-
MOSKOU Sovjet-president Michaïl Gorbatsjov heeft gisteren
een economisch noodplan aan de leiders van de republieken
overlegd. Tot de maatregelen behoort een stakingsverbod en het
opschorten van politieke acties die de politieke situatie in het
land zouden kunnen „destabiliseren". Onduidelijk is of het mo
ratorium op stakingen en politieke bijeenkomsten verplicht is of
aan de eigen inzichten van Sovjet-burgers overgelaten wordt.
De president zal de Opperste Sovjet ook wetsvoorstellen voor
leggen voor de handhaving van de openbare orde. Het plan
volgt op het decreet van maandag waarin deelregeringen en
plaatselijke bestuurders het recht krijgen noodmaatregelen door
te voeren voor het volledig slagen van de landbouwplannen
deze lente.
Gorbatsjov zei gisteren ook dat hij zo snel mogelijk het nieuwe
unieverdrag wil tekenen, waar 76 procent van de Sovjet-bevol
king zich bij het referendum van 17 maart voorstander van
toonde. De ondertekening van het verdrag zal het legitieme be
gin inluiden van de nieuwe machtsverdeling tussen de republie
ken en het centrum in Moskou.
kaar krijgt parlementariërs
voor een besluit te laten stem
men waar ze enkele ogenblik
ken daarvoor nog tegen wa-
Afgrond
Het Moskouse dagblad citeert
ex-president Nixon van de
Verenigde Staten, die vorige
week in Moskou nog met Gor
batsjov heeft gesproken en
daarna aangaf dat de Sovjet
president zucht onder de zwa
re last van zijn ambt en zijn
groeiende impopulariteit. Gor
batsjov zou aan het eind van
zijn politieke Latijn zijn.
Het land waar de president er
persoonlijk voor moet zorgen
dat de boeren in het voorjaar
gaan zaaien, staat duidelijk op
de rand van de afgrond. Dat
ontkent vandaag niemand in
de Sovjetunie. Ook het Krem
lin niet.
Mocht Gorbatsjov inderdaad
binnenkort aftreden, dan ver
wacht men hier in Moskou een
'vrijwillig' vertrek, ongeveer
op de manier van Thatcher.
Of het land daarna onder een
nieuwe leider beter af is, is
zeer de vraag. De nieuwe lei
der erft een puinhoop. Is die
nieuwe president en/of partij
leider niet een van de vier ge
noemde kandidaten, maar een
harde jongen uit de legertop of
de KGB, dan wordt een veel
onaantrekkelijker scenario
waarschijnlijk. Het spook van
Stalin ligt nog steeds op de
loer.
NEW YORK Ameri
kaanse astronomen heb
ben een hemellichaam
ontdekt dat 100 miljard
keer zwaarder is dan de
zon, maar in omvang
10.000 keer kleiner is dan
de meeste sterren in het
Melkwegstelsel.
Volgens de astronomen gaat
het om het grootste zwarte gat
dat ooit werd gevonden, ofwel
om een verschijnsel waarvoor
nog een verklaring moet wor
den gevonden.
„De enorme massa en de grote
geconcentreerdheid en don
kerte stellen ons voor raadsel!
Het wijkt af van alles dal
eerder- werd gevonden", aldus
een van de ontdekkers. De
astronomen maakten gebruik
van een op de top van een uit
gedoofde vulkaan geposteerde
telescoop op Hawaii.
De ontdekking zou een nieuw
licht kunnen werpen op d(
veronderstelling dat in he
heelal veel objecten bestaai
die onzichtbaar zijn, de zoge
heten donkere massa van he
heelal.
(Van onze correspondent
Mare de Koninck)
WASHINGTON Nancy
Reagan sloeg haar kinde
ren, praktiseerde in het
Witte Huis een seksuele
verhouding met Frank Si
natra, was honds tegen
haar personeel, verloo
chende haar eenvoudige
komaf, bemoeide zich met
de Amerikaanse en de in
ternationale politiek, ma
nipuleerde haar echtge
noot, 'recycle-de' cadeaut
jes en liet zich voortdu
rend leiden door de stand
van de sterren.
Aldus luidt de boodschap in de
528 pagina's van het gisteren
in de VS uitgegeven boek
"Nancy Reagan, de niet-geau-
toriseerde biografie". Schrijf
ster is Kitty Kelley, een roem
ruchte 'beroemdheden-moor
denares' die eerder even
schandaleuze levenslopen te
boek stelde van Sinatra, Jacky
Onassis en Liz Taylor.
Nancy Reagans 'biografie'
werd gisteren overal in Ame
rika door een gretig publiek
van de toonbanken gegrist. De
uitgever, Simon and Schuster,
is erin geslaagd met maanden
lange geheimzinnigheid over'
de publicatie de belangstelling
ervoor maximaal op te stuwen.
Maar wie het boek nuchter
onder ogen neemt wordt ge
troffen door de belegenheid
van het meeste 'nieuws' dat
erin wordt verteld, door de
onduidelijkheid van talloze
bronnen en door de enorme
portie suggestie waaraan Kelly
de voorkeur geeft boven con
troleerbare feiten.
Achterdeur
Het meest pikante hoofdstuk
in het boek behandelt de 'ver
houding' met de levende zan
glegende Frank Sinatra, die
nogal eens via een achterdeur
het Witte Huis bezocht als pre
sident Ronald de stad uit was.
Kelley schrijft dat Nancy eeu
wig de liedjes van Sinatra zong
en dat het personeel wist dat
het tweetal absoluut niet ge
stoord mocht worden als Sina
tra weer eens 'lunchte' met
mevrouw Reagan. Zelfs een
telefoontje van de president
mocht dan niet doorverbonden
worden.
Meer nog dan de anonimiteit
van de aangehaalde stafleden
zijn de aanhalingstekens waar
tussen Kelley steevast het
woord lunch plaatst, kenmer
kend voor de werkwijze van
de auteur. Nergens schrijft ze
dat Nancy 'het deed' met
Frank in het Witte Huis, maar
de kracht van de toespeling zal
veler honger naar sensatie be
vredigen.
In de Amerikaanse pers krijgt
ook de passage veel aandacht
waarin Ronald Reagan wei
gerde de agenda goed te keu
ren voor zijn topontmoeting,
in Genève in 1985, met Sovjet
leider Gorbatsjov alvorens
Nancy haar instemming had
betuigd. Mark Weinberg, het
betreffende toenmalige staflid,
verklaarde gisteren dat de pas
sage een valse suggestie bevat.
„De Reagans gingen samen
naar Genève. Een groot deel
van het programma was van
sociale aard. Het is heel ge
woon dat de First Lady daar
naar kijkt. En het is onzin dat
Nancy bij het onderhande
lingsproces betrokken was".
Zwanger
Overigens wisten Amerika en
de wereld al lang dat Nancy
Reagan een niet erg beminne
lijke, een niet bijster intelli
gente en een wel slimme en
egoïstische dame is. Men weet
het onder meer uit de bioga-
fieën van Nancy's eigen doch
ter Patti Davis ('Home front')
en van voormalig stafchef van
het Witte Huis, Donald Regan
('For the Record'). In reactie
op de niet-geautoriseerde Nan-
cy-biografie zegt Petti nu:
„Het is niet waar, wat Kelley
schrijft, dat ik ooit een abortus
heb gehad en dat mijn moeder
mij daarvoor naar de aborte
rende dokter bracht. Ik ben
nooit zwanger geweest. Maar
het is wel waar dat ik vaak ge
slagen ben door mijn moeder".
Overigens is er een hele bio-
grafieënoorlog uitgebroken in
Amerika, waarin auteurs en
'slachtoffers' veelal gemeen
schappelijke belangen hebben.
Nancy had zelf al een biogra-
Als Nancy Reagan lunchte en danste met Frank Sinatra was volgens de biografie onbereikbaar
voor Reagan.
fie ('My Turn') laten verschij
nen, waarin ze andere biogra
fen aanvalt en daarmee extra
publiciteit bezorgt. En in Kel
ley's werk komt de actrice Se
lene Walters voor, die moeite
heeft haar eigen biografie uit
gegeven te krijgen en die in
'Nancy Reagan.vertelt dat
zij, Selene, ooit verkracht is
door Ronald. Die onthulling
verhoogt nu de kans op publi
catie van Walters' levensver
haal.
Waar in Kelley's boek is zeker
dat Nancy Reagan de gegevens
over haar jeugd heeft 'her
schikt'. Zo is ze geboren in
1921 en niet, zoals ze zelf
steeds heeft beweerd, in 1923.
Haar vader, Kenneth Robbins,
was ook niet afgestudeerd aan
de vermaarde Princeton Uni
versity, noch van een voor
aanstaande familie, maar een
eenvoudig verzekeringsagent.
Eringeluisd
Waar is ook dat Ronald en
Nancy 'moesten trouwen' na
dat zij van Petti in verwach
ting was geraakt. Maar het is
Kelley's conclusie uit de vage
herinneringen van vrienden
van vrienden, dat de toen 41-
jarige Ronald Reagan zich
'eringeluisd' voelde omdat hij
niet op Nancy maar op de ac
trice Christine Larson verliefd
was.
FOTO: AP
Dat Ronald en Nancy ooit, een
marihuana-sigaret hebben ge
rookt tijdens een intiem diner
met de Bloomingdale's, is
vooral prikkelend omdat in de
tachtiger jaren onder aanvoe
ring van de regering-Reagan
een heksenjacht ontstond op
iedere vooraanstaande Ameri
kaan, bij voorkeur van de De
mocratische (tegen-) Partij, die
ooit geëxperimenteerd had
met drugs.
Naar verluidt zullen de Rea
gans hun gal spuwen in een
spoedig te verschijnen biogra
fie over... biografe Kitty Kel
ley, door George Carposi. 'Gif
pen', gaat het werk heten.
(ADVERTENTIE)
Tien doden bij
vliegtuigongeluk
CLERMONT-FERRAND Bij
een botsing in de lucht tussen
een Mirage-straaljager van de
luchtmacht en een Lynx-heli
kopter van de marine in mid
den-Frankrijk zijn gisteren tien
personen omgekomen. In het
hefschroefvliegtuig zaten acht
mensen, die allen omkwamen.
Ook beide piloten van de straal
jager vonden de dood. Zij slaag
den erin met hun schietstoel uit
de Mirage te komen, maar over
leefden het ongeluk niet. Over
de oorzaak van de botsing, die
zich voordeed bij het dorp Cros
ir) de regio Puy-de-Dome, is
niets bekend.
