s-grapjas gaat
hls een mitrailleur tekeer
Zweedse muziek: inhalen in motorpak
AC/DCbrengt oude trucs met nieuwe charme
CeicLe Commit
Ivo Pogorelich blijft verbazingwekkend
^Protest kunstenaars
I egen bezuinigingen
3Levendige
kin der dans
van Klim
75 jaar
Jaarbeurs
[UNST/RTV
MAANDAG 8 APRIL 1991 PAGINA 9
g, irigent Royal Philharmonic Orchestra treedt af
dó,
de
ONDEN Andre
ivin vertrekt vol-
id jaar als eerste
igent van het
oyal Philharmonic
wit Irchestra. Pre vin,
Lie ie zaterdag 62
1? ordt, za niet wor-
en vervangen als
j in juli 1992 af-
eedt.
I jer jaar geleden gaf
reVin zijn post als mu-
kaal leider op ten
i inste van de Russische
pianist Vladimir Ashke-
nazy. „Ashkenazy
werkt zo hard en heeft
zijn eigen repertoire zo
uitgebreid dat de rol
van de eerste dirigent
naast die van muzikaal
leider niet meer zo sig
nificant is als die was,"
aldus luidde een door
het orkest uitgegeven
verklaring. Previn in
troduceerde de Russi
sche pianist toen hij nog
muzikaal leider was zelf
bij het orkest. Volgens
zakelijk leider Ian Ma-
clay vindt Previn het
echter steeds moeilijker
om onder Ashkenazy te
werken. Hij zei dat Pre
vin zijn eigen rol te be
perkt geworden vindt,
nu het voornamelijk
Ashkenazy is die het
repertoire van het or
kest bepaalt. Volgens
Maclay zijn de twee
mannen echter nog
steeds goede vrienden.
Previn zal voor hij ver
trekt het orkest nog di
rigeren in Londen en
het in augustus en sep
tember vergezellen
naar Japan.
Pianorecital door Ivo Pogorelich met
werken van Haydn, Brahms, Scriabin,
Ravel en Rachmaninov. Zaterdagavond,
Circustheater, Scheveningen.
Veel meer dan tijdens zijn vorige
recital in het Circustheater (de
cember 1987) het geval was kon
pianist Ivo Pogorelich op hetzelf
de podium zaterdagavond impo
neren door zijn spel dan door zijn
fratsen. Natuurlijk, die grijns als
de bekende boer die kiespijn
heeft, die blik van „Publiek ik
veracht U", die moeizaam afge
dwongen toegift na het applaus
dat hij zichtbaar verveeld in ont
vangst neemt en die vermoeide
loop of hij niet 33 maar 93 jaren
telt, het hoort alles bij zijn imago.
Insiders weten te vertellen, dat
hij zich ook buiten de concertzaal
onmogelijk gedraagt, maar als hij
de toetsen aanraakt ben je ge
neigd hem dat alles te vergeven.
Alles vergeven? Ook dat eigen
zinnige spel? Ook de absolute ui
tersten waarin hij Haydn,
Brahms, Scriabin, Ravel en
Rachmaninov de revue laat pas
seren? Ravel bijvoorbeeld met
zijn Valses nobles et sentimenta-
les, kan dat dan wel? Nee, dat
kan niet. Hij kneedt Ravel naar
eigen inzicht, vervormt hem in
feite en het resultaat is een bijna
naakte Ravel. Dat irriteert, dat
wekt wrevel. Maar wat weegt
zwaarder, die Ravel of misschien
die schitterend gespeelde Inter
mezzi van Brahms, subtiel, teder,
ragfijn en met een adembene
mend pianissimo? Uitgaande van
die Brahms heb ik de neiging
hem tot de pianistische wereldtop
te rekenen, na Haydn's sonate in
D. Hob. XVI/19 vraag ik mij af
waar zijn stijlgevoel zit. Een ge
maniëreerde Haydn is geen
Haydn, maar Pogorelich die ach
ter de vleugel de rust zelve is, to
vert zulke ongelooflijk prachtige
kleuren uit die vleugel, dat stijl
bijna ondergeschikt lijkt te wor
den. Vuurwerk bij het laatste
werk voor de pauze (Scriabin),
vuurwerk bij de afsluiting van
het programma (Rachmaninov).
Daar is geen vleugel tegen be
stand, dan gaan bij Pogorelich
alle remmen los. Pianistisch
overweldigend. Maar zelfs deze
alleskunner neemt niet alle hor
den feilloos en zijn fortissimi
klinken mateloos oorverdovend.
Mateloos, dat etiket past op Pogo
relich. Hij valt niet te meten met
doorsnee-maten, hij past niet in
dit of in dat hokje. Pogorelich is
Pogorelich, met al zijn eigenaar
digheden, maar ook met al zijn
talenten. ADRIAAN HAGER
Maandag begrafenis
van Graham Greene
VEVEY De woensdag op 86-
jarige leeftijd overleden Britse
schrijver Graham Greene wordt
maandag begraven in Corseaux,
het Zwitserse dorp waar hij sinds
een jaar woonde. Dit heeft zijn
dochter Caroline Bourget be
kendgemaakt.
Zij zei dat haar vader was overle
den aan een bloedziekte, „een
soort leukemie". De requiemmis
voor Greene wordt opgedragen
in een kerk in het nabijgelegen
Vevey.
De celebrant is de Spaanse pries
ter Leopoldo Duran, een goede
vriend van de overleden schrij-
'ETER LUSSE SPEELT HOOFDROL INVRIENDEN VOOR HET LEVEN'
rienden voor het leven. Zesentwin-
^g.jgdelige komische serie met Peter
JÜ?»
'traB ILVERSUM Peter
1 usse weet in 'Vrienden
oor het leven' niet van
ihouden. In de eerste af-
ivering van de van oor-
cJ irong Engelse comedy-
i erie 'The two of us' le
ert hij de grappen in mi-
fattjrailleur-vaart af. Voor
iens lachspieren dan ook
pöi|/at oefening kunnen ge-
ruiken, lijkt deze zesent-
intigdelige reeks ver
plichte kost.
'fgr let 'Vrienden voor het leven'
je eigenlijk twee kanten
je vindt het of vreselijk
;uk of echt stomvervelend.
In dat heeft dan vooral te ma-
en met het onderwerp.
I ipreekt het je aan dan zit je
|oed. Wat is het geval. De
0D! fooral door zijn Smiths-chips-
reclame beroemd geworden
Peter Lusse woont als Eddie
samen met Ellen, een rol van
Mary-Lou Steenis. Hoewel ze
een vlot, progressief, samen
wonend stel lijken, is de wer
kelijkheid toch iets anders.
Vooral Eddie houdt er, onder
druk van zijn moeder, behoor
lijk conservatieve denkbeel
den op na en ziet niets liever
gebeuren dan dat ze samen zo
snel mogelijk in het huwelijks
bootje stappen. Dit verschil
van inzicht, Ellen wil hele
maal niet trouwen, is al een
rijke voedingsbodem voor
grappen. Dat was voor de ma
kers echter niet genoeg, dus
komt er ook een moderne opa
opdraven en spelen beide ou
ders af en toe een rol. Voeg
daarbij een lading woordgrap
pen (Zij: „die kinderen zijn he
lemaal niet onwettig", hij: „dus
ze kunnen ook nog in beslag
worden genomen") en je hebt
een machine nodig om met pu
bliek opgenomen scènes van
genoeg lach te voorzien. Dat
houdt echt geen mens een hele
opname-periode vol.
Wie 'Vrienden voor het leven'
bekijkt, zal snel tot de conclu
sie komen dat het om een heel
Engelse serie gaat. Aan de an
dere kant van de Noordzee la
chen ze namelijk het hardst als
het om een bedekte seksuele
grap gaat. Het zogenaamde in-
het-donker-knijpen-van-de-
kat-effect. Engelsen gniffelen
graag. Misschien moet daarom
de seksuele revolutie daar nog
beginnen. In elk geval op tele
visie. Om de afleveringen een
Nederlands tintje te geven
werd de inhoud van elke scè
ne behouden, maar de dialo
gen herschreven. Had RTL4
dan niet beter een nieuwe se
rie kunnen laten schrijven?
Nee, vindt de commerciële
zender, want de thematiek is
zo aardig, het gegeven zo leuk
en herkenbaar voor de men
sen, dat het zonde is zoiets te
laten lopen. Een andere reden
is de beschikbaarheid van Ne
derlandse schrijvers. Ze staan
niet op de stoep te dringen,
vooral niet als er in teamver
band moet worden gewerkt.
Bovendien kost het uitwerken
van zo'n opdracht maanden.
Dan is het gemakkelijker een
serie aan te kopen en te be
werken, hoewel voor de kos
ten van auteursrechten, ac
teurs, studio-huur en andere
zaken ongeveer eenzelfde be
drag moet worden neergeteld
als voor het schrijven van een
eigen reeks.
Hoofdrolspelers
Joop van den Ende Produk-
ties, die de komische reeks
voor RTL4 maakt, is maanden
bezig geweest de juiste hoofd
rolspelers te vinden. Vooral de
rol van Eddie is heel zwaar.
Hij is in de hele serie eigenlijk
maar in twee of drie scènes
niet aanwezig. Voor de rest
draagt hij het programma. Er
werd begonnen met 125 ac
teurs van wie uiteindelijk Pe
ter cn Mary-Lou, die haar hui-
lenbalkengezicht uit 'Spijker-
hoek' heeft ingeruild voor een
aantrekkelijke glimlach, over
bleven. Ze pasten simpelweg
De hoofdrolspelers van 'Vrienden voor het leven' met Peter Lusse (midden onder) in de rol van
Eddie die zijn dialogen zelf schreef.
FOTO: RTL4
het beste bij elkaar. „Een heel
goed koppel", laat uitvoerend
producent Julie van Hemert
weten. „Daarbij kunnen we bij
Peter van meer diensten ge
bruik maken. Hij tekent na
melijk ook voor de bewerking
van het script. Peter is een
echte workaholic, hij vindt het
lekker om dag en nacht te
werken".
HANS PIET
cJfMSTERDAM De Fe-
13 deratie van Kunstenaars-
verenigingen is „uiterst
•ontrust en verontwaar
digd" over de voorgeno-
en bezuinigingen op de
mst.
it schrijft de Federatie in
en brief aan minister D'An-
van wvc. De brief is
anoi nede ondertekend door het
imité Vrije Initiatieven en
'heater Netwerk Nederland.
rolgens de beide organisaties
gaat het om een bedrag van 5,2
miljoen gulden in het nog lo
pende jaar 1991. Dit bedrag
moet worden gevonden door
bezuinigingen op de incidente
le subsidies op het terrein van
cultuur.
De betrokken organisaties zeg
gen in de bezuinigingen een
„uiterst verontrustend keer
punt" te zien. „Na de periode
Brinkman, waarin de kunst
relatief werd ontzien, wordt
nu zonder blikken of blozen
op de kunst bezuinigd."
im Kindertejater met 'Verander-
i'. Idee en choreografie: Alexan-
a van der Hilst. Spelregie: Agnieta
n Hertog. Muziek: Rob Spee e.a..
izien in het LAKtheater op 8 april
première).
itJBij dansvoorstellingen
kunt u meestal zonder re-
dat iervering in het LAKthe-
iter terecht, maar gisteren
jat het bijna vol. Daar
ith- ging de kinderdansvoor-
yJI -telling 'Veranderlijk' in
2.01 première. De voorstelling
verd verzorgd door Kin-
'ïdjdertejater Klim, de kin-
30 derafdeling van Dans-
|n, groep Klim.
Veranderlijk is een aansteke-
lijke collage van dansscènes
Dl die meestal associatief in el-
2.001 kaar overgaan: een houding of
ise (situatie roept weer nieuwe be
lt: J wegingen op. Er wordt niet al-
7üd'een verteld met dans, maar
pok met tekst gewerkt en to-
ïeel gespeeld. Als decor- en
tledingeiementen tegelijk die
pten raamwerkjes met een
soort dichte, vrolijk beschil
derde spinnewebben. Ze kun
nen dienen als hek, maar ook
als rokje. Aan het eind van de
oud [voorstelling heeft elke danse-
3ea res er twee- om het rniddel en
,pm de hals; ze leveren een
mooi slotbeeld op.
hoo Choreografe Alexandra van
jee der Hilst heeft gekozen voor
c flr leen doordachte afwisseling
tai van anekdotische en abstracte
ik i scènes. Haar uitgangspunt
oei daarbij is dat ze de kinderen
3Ui publiek serieus neemt; dans
gfvoor volwassenen vertelt ook
Ke»niet steeds een verhaaltje en
olo?ook kinderen hebben dat niet
gWnodig. De anekdotische stuk-
nlw en §aan vaak over spelletjes
18.! en kindergedrag, zoals peste-
akli hjtjes, verder wordt de fanta-
radfrsie van de jonge toeschouwers
'"^[aangesproken. Dat werkte gis
teren in het LAK prima: de
IDp kinderen gaven het uur dat de
23 evendige voorstelling duurde
mjfgeen kik.
DICK VAN TEYLINGEN
Zweden, een inhaalmanoeuvre: het
Residentie Orkest o.l.v. Leif Seger-
stam m.m.v. het Dufy Kwartet en
Christian Lindberg (trombone) met
werken van Wirèn, Blomdahl, Ro
senberg, Lidholm, Sandström en
Stenhammar. Dr Anton Philipszaal
Den Haag, zaterdag.
Onder de titel 'Zweden, een
inhaalmanoeuvre' presenteer
de het Residentie Orkest afge
lopen zaterdag muziek uit
Zweden, een land zonder con
tinue muziektradities dat nu
een centrum voor hedendaag
se muziek is geworden. Met
Jan Sandstróms trombonecon
cert uit 1989 kwam men wer
kelijk toe aan de inhaalma
noeuvre. Hier maakt „onze
held" (de solist) een wereld
reis, komt in de moerassen
van Florida terecht, ruikt aan
de Didjerido-muziek van de
Australische Aboriginees en
bezoekt en passant motorraces
in het middeleeuwse plaatsje
Grimand in de Provence, waar
inhaalmanoeuvres genoeg
voorkomen. Sandström is
geinteresserd in de combina
ties van taal, handeling en
muziek. De trombonist Chris
tian Lindberg, voor wie dit
concert is geschreven, speelt in
lederen motorpak en laarzen
en moet een aantal theatrale
handelingen verrichten. Hij
maakt van de beschaafde
trombone een ordinaire
schuiftrompet.
Sandstróms stoere werk is
vanwege het verrassingseffect
hooguit grappig als je er voor
het eerst naar luistert, maar
beter beschouwd blijkt het
concert geen compositorisch
hoogstandje te zijn. Stenham-
mer is geen Kagel, die wel de
combinatie weet te maken van
humor en kwaliteit in kunst
muziek.
'Kontaktion' voor orkest van
Ingvar Lidholm is serieuzer
van opzet dan de 'Reis van de
Held'. Krachtige fortissimo
erupties en poëtische orkestly-
riek wisselen elkaar af. Het
Residentie Orkest speelde met
volle overtuiging, vooral aan
gezet door de gedreven gedre
ven dirigerende Leif Seger-
stam. Deze in Finland geboren
dirigent wekte met zijn uiter
lijk de lachlust van het pu
bliek omdat hij precies past in
de typologie van een 'Oer-
noorderling'. Hij ziet eruit als
een soort Viking. Dirigeren
kan hij als de beste, op een ge
heel eigen wijze, met grootse,
bijna woeste gebaren.
In het gedeelte met kamermu
ziek van deze lange avond,
speelden het Dufy Kwartet en
enkele leden van het Residen
tie Orkest Zweedse muziek uit
deze eeuw. Vaak zitten de
composities goed in elkaar,
maar de muziek is steeds net
zo deprimerend als lange, kou
de winters en films van Ing-
mar Bergman.
ARTHUR VAN DER DRIFT
ANGUS YOUNG, CLOWNESK GITARIST MET DYNAMIEK
Concert AC/DC met Brian Johnson
(zang), Angus Young (solo-gitaar),
Malcolm Young (gitaar), Cliff Willi
ams (bas) en Simon Wright
(drums). Groenoordhal, Leiden. Za
terdagavond. Ook: Goffert Park, Nij
megen, met Metallica, Queensryche
en The Black Crowes. Op 1 septem
ber.
De formule waarvan het
Australische vijftal
AC/DC al sinds de tweede
helft van de jaren zeven
tig gebruik maakt, staat
nog steeds als een huis.
Hij is gebaseerd op de
'clowneske fratsen van gi
tarist Angus Young en de
vreemde combinatie die
de muur van geluid met
de gebroken, hoge stem
van zanger Brian Johnson
vormt. Het resultaat is
rockmuziek in de hoogste
versnelling, waarvan je na
twee uur en tien minuten,
wanneer de musici be
zweet en tevreden het po
dium verlaten, denkt:
doet u mij er nog maar
eentje.
met veel bier om de hittegolf
te temperen en verrassingen,
die netjes gedoseerd, bijna let
terlijk, over het publiek wer
den uitgestrooid. Het motto
mag dan 'Money Talks' zijn
gev, "-est, voor AC/DC was het
nauwt,;iks een winstgevende
ondernei».:ng. Want in de tijd
dat zij ééi. concert spelen,
doen anderen v." twee. Nou ja,
het publiek kreeg ;n elk geval
waar voor zijn gei*' en wie
weet leveren al die got 'e her
inneringen op de lange 'uur
nog wat op voor de groep.
Met stuwende rock in een
prachtige lichtshow en een
verbijsterend mooi geluid was
het vooral gitarist Angus
Young die de hoofdrol speelde.
AC/DC brengt rockmuziek in de hoogste versnelling.
Hij trok, gekleed in zijn ver
trouwde schooluniform met
korte broek, alle aandacht
naar zich toe. Wild zwaaiend
met zijn hoofd en ritmisch met
zijn linkerbeen bewegend, le
verde hij uiterst fraaie gitaar
partijen af, die alleen bewon
dering verdienen. Met het tel
len van de jaren is hij wel wat
rustiger geworden. Angus rent
met meer als een bezetene
over het podium heen en
weer, maar heeft nog altijd ge
noeg clowneske invallen om
ook visueel te boeien. Zijn
breed uitgemeten solo's, die
goed gedijen op het uiterst
strakke spel van het ritmetan
dem, zijn parels, die hij schijn
baar zonder veel moeite te
voorschijn tovert. Het is dan
ook niet zo vreemd dat er
spreekkoren met 'Angus, An
gus' klinken wanneer het even
stil is tussen twéé nummers.
Eigenlijk brengt AC/DC zijn
oude trucs met nieuwe char
me. Er is de striptease van An
gus. maar ook het moment dat
hij plotseling midden in de
zaal aanwezig is om op een
klein podium zijn spel af te le
veren. zowel rondtollend als
liggend op zijn rug. Halverwe
ge het concert, wanneer het
nummer 'Money Talks' over
het publiek dendert, openen
de netten in het plafond zich
en komen honderden dollar
briefjes naar beneden dwarre
len. Op dat moment heeft nie
mand meer oog voor het podi
um en ontstaat een gevaarlijk
FOTO: SACHA PIETERSE
gedrang om zo'n Australische
dollar met de beeltenis van de
groep, te pakken te krijgen.
De zaal heeft dan zijn kook
punt al bereikt en zingt uit
volle borst mee. Als in de toe
gift de opblaaspop in 'We got a
long way to go' weer is ver
dwenen, eindigt AC/DC uit
eindelijk met vuurwerk in
'We salute You'. HANS PIËT
UTRECHT De Konink
lijke Nederlandse Jaar
beurs viert dit jaar van 25
mei tot 22 juli haar 75-ja-
rig bestaan met een over
zichtstentoonstelling in
het Utrechtse Centraal
Museum onder het motto
'75 jaar bij de tijd.' Daarbij
is gekozen voor architec
tuur en publiciteit van de
Jaarbeurs.
De geschiedenis over de archi
tectuur van de Jaarbeurs be
gint in 1917 met in alle haast
opgetrokken tijdelijke houten
gebouwen. Deze houten „mon
sterskamers" op Vredenburg
en Janskerkhof in Utrecht
dienden in 1917 als onderko
men voor de eerste Jaarbeurs.
In de eerste jaren na de Eerste
Wereldoorlog nam de beurs
drie vaste gebouwen in ge
bruik op het Vredenburg. Na
de Tweede Wereldoorlog ont
wikkelde de beurs zich in een
snel tempo, waardoor zij al
snel moest uitwijken naar een
terrein aan de Croeselaan. Het
koninklijke van de beurs
kwam tot uiting in de namen
van leden van het koninklijk
huis aan de nieuwe gebouwen.
De bekendste is de Julianahal
naar een ontwerp van Gerrit
Rietveld in 1956. Op de ten
toonstelling is ook een collectie
affiches te zien. Aanvankelijk
hield de Jaarbeurs voor deze
affiches prijsvragen. Later
ging zij kunstenaars recht
streeks benaderen voor het
maken van ontwerpen. De af
gelopen tien jaar hebben recla
mebureaus de publiciteit van
de Jaarbeurs verzorgd.
Krebbers en Olof
samen op podium
Concert door Herman Krebbers en
Theo Olof en het Concertgebouw
Kamerorkest, onder leiding van
Charles de Wolff. Werk van Marcel
lo, Vivaldi en Bach. Gehoord in de
Leidse Schouwburg op 6 april.
De twee bekendste Nederland
se violisten, samen met het in
middels al zes jaar bestaande
en onderhand wijd en zijd be
faamde Concertgebouw Ka
merorkest, waren afgelopen
zaterdagavond grote publiek
strekkers in de Leidse
schouwburg. Dat die belang
stelling ten volle verdiend
was, daaraan kon geen ogen
blik getwijfeld worden.
Volledig in hun element wa
ren Krebbers en Olof in het
concert in a voor twee violen
van Antonio Vivaldi. Beide so
listen voelden elkaar perfect
aan in het pittige allegro, het
larghetto met zijn lastige uni-
sono's waar het orkest zich
eveneens naadloos in wist te
voegen, en in het onrustig pul
serende maar stralende slot-al-
legro. Vivaldi's 'De winter' uit
de 'De vier jaargetijden' (opus
8 nr. 4) kreeg een vlammende
vertolking van Krebbers. Zo
wel de felle windvlagen (alle
gro molto), de verstilde her
bergscène waarin de vallende
sneeuw bijna voelbaar was
(largo), als het ijsvermaak in
het zwierige allegro in 3/8-
maat, klonken gaaf en door
leefd.
De akoestiek van de schouw
burg is wat droog en dat is na
tuurlijk even wennen; zowel
troduzione', waarvan het 'aria'
te langzaam en het 'presto' wat
te glad- gestreken uitviel, als
voor Theo Olof die als eerste
solist van de avond in Bachs
vioolconcert in E (BWV 1042)
optrad. Zijn uitvoering mocht
er wat het allegro en adagio
betreft beslist zijn, maar het
laatste deel. het allegro assai,
klonk enigszins vlak.
Op hun best waren dirigent
Charles de Wolff en zijn strij
kers in Vivaldi's concert in D.
De drie bijzonder korte deel
tjes allegro, adagio en pres
to kregen onder de handen
van deze kunstenaars hun be
kende, verleidelijke glans.
Groots was de prestatie die
beide topmusici in voorbeeldig
samenspel, onderling en met
het voortreffelijk musicerende
strijkersensemble, in Bachs
concert voor twee violen in d
(BWV 1043) leverden. Deze
meeslepende muziek werd met
zo'n grote intensiteit en geoe
fend meesters oog voor de mar
kantste passages ten gehore
gebracht, dat het enige dat na
afloop overbleef, een verlan
gen naar een herhaling was.
De uitvoerenden kwamen
hieraan in zoverre tegemoet,
dat na lang aanhoudend ap
plaus het eerste deel van dit
concert, het allegro, nogmaals
en zo mogelijk met nog meer
vuur werd gespeeld.
TOM STRENGERS
