.Salman gevangen in een web" Het goede huwelijk tussen fantasie en werkelijkheid 1 Jan Willem Hofstra (83) overleden Ketting van danseres Anna Pavlova gestolen SCHEIDENDE ECHTGENOTE MARIANNE WIGGINS: 'Aïda' in Amsterdam vol van beloftes KUNST/RTV CeidócSoutont WOENSDAG 3 APRIL 1991 PAGINA 4Ei AMSTERDAM Theatercriticus en dichter- /schrijver Jan Willem Hofstra is op 83-jarige t leeftijd in zijn woonplaats Amsterdam overle- t den. Aanvankelijk was Hofstra acteur bij de ge- e zeischappen Eduard Verkade en Cor van der h Lugt Melsert. Na muziek- en zangstudie was hij v begin jaren dertig verbonden aan de opera van o' Bremen. Later ging Hofstra schrijven, recense ren en was hij zang-pedagoog. Van 1947 tot zijn I pensioenering in 1973 werkte hij bij de KRO. r Eerst als presentator van radio- en televisepro- g gramma's en vanaf 1962 als chef drama/mu- c ziek. Hofstra publiceerde theater- en muziek- ,t ^kritieken in het toenmalige dagblad De Tijd, J waar hij ook columns schreef. Verder gaf hij t een tiental boeken uit en publiceerde hij enkele 5 gedichtenbundels. AMSTERDAM Een ketting die heeft toebehoord aan de beroemde Russische danseres Anna Pavlova is ontvreemd tij dens een expositie in het Rotterdamse Hilton hotel. De dader heeft het sieraad uit een glazen vitri ne gehaald, evenals een drieluik van de hand van Jean Thomassen waarop Pavlova staat af gebeeld tijdens het voeren van zwanen. Dit heeft Thomassen dinsdag meegedeeld. De dief stal is vermoedelijk al gepleegd op woensdag 26 maart. De ketting is het eigendom van het Ne derlands Theater Instituut (NTI) in Amster dam. De verzekerde waarde bedraagt tweehon derd gulden. Volgens M. Wildeman van het Ne derlands Instituut voor de Dans is het sieraad echter vooral van cultuur-historische waarde en onvervangbaar. „We zijn bang dat de dader de ketting zal weg gooien als hij ontdekt dat het niet eens echt goud is". Het verhaal gaat dat Anna Pavlova het sieraad vermoedelijk in de twintiger jaren heeft gekregen van een Indiase maharadja. Het is een zeventig centimeter lange, dubbele goud kleurige ketting met een ronde pendant van jade dat op borsthoogte hangt. Aan weerszijden van de ketting zijn slangekopjes bevestigd die in de bek kwastjes van gouddraad vasthouden en zijn bezet met glinsterende steentjes. De door Jean Thomassen en John Heijnemans opgezette reizende expositie over de in 1881 in Sint Petersburg geboren Anna Pavlova startte op 2 januari in hotel Des Indes in Den Haag. Daar blies Pavlova op 23 januari 1931 de laatste adem uit, aan de vooravond van haar afscheid- stoernee die in Nederland zou beginnen. Zestig jaar later, op haar sterfdag, onthulden sir Mi chael Jenkins en Alexander Chickvaidze, am bassadeurs van Engeland en van de Sovjetunie, een portret van Pavlova in Des Indes. De expositie bestond onder andere uit de attri buten die ooit aan Pavlova hebben toebehoord en door de impresario Ernst Kraus zijn nagela ten aan het Nederlands Theater Instituut. Ver der waren er ruim twintig schilderijen van de hand van kunstenares Ine Veen te zien. Van 7 maart tot eind mei zou de expositie in Rotterdam te zien zijn en daarna in het Am sterdamse Hilton. Het is, zo verklaart Jean Thomassen, zeer onzeker geworden of de plan nen voor Amsterdam en mogelijk ook België en Londen nog kunnen doorgaan. De expositie is drastisch uitgekleed nu het NTI heeft besloten om zijn eigendommen uit veiligheidsoverwe gingen terug te halen. Wildeman spreekt de hoop uit dat de dader de ketting niet zal weggooien maar - desnoods anoniem - terug bezorgen. Rijksaankopen E in Halsmuseunr HAARLEM „Souvenirs, rel""l' cente en oudere realistischjU-l. kunst uit de collectie van hej Rijk". Dat is de titel van eea "1 expositie van rijksaankopeirJ door de Rijksdienst Beeldend(_JJ Kunst. De tentoonstelling i| van 17 mei tot en met 7 juli iij het Frans Halsmuseum iiLEI Haarlem. Tegelijkertijd wordjieel in de Vishal, de tentoonsteljjru] lingsruimte van het museum aan de Haarlemse Grotf Markt, de expositie „Getooid°er en versierd" gehouden, waa/an sieraden uit de Rijkscollecti$chc ten toon gesteld worden. /ori Se t LONDEN Schrijfster Marianne Wiggins schil dert haar echtgenoot Sal man Rushdie af als een zwakke, door zichzelf ge obsedeerde man die er niet in is geslaagd de rol waar te maken die de ge schiedenis hem heeft ge geven. Zij zegt dat de eni ge zaak waarvoor Rushdie gedurende de twee jaar dat hij zich nu verborgen houdt, in het geweer is ge komen, zichzelf is. Terwijl anderen in zijn naam campagne voerden voor de vrijheid van meningsuiting, maakte hij zich alleen druk om zijn eigen carrière. Rush die is zo geïsoleerd dat hij zijn voeling met de wereld heeft verloren, aldus Wiggins. Afge lopen Kerstmis, aan de voora vond van de Golfoorlog, had hij het erover kolonel Khadaf- fi van Libië te onthalen in een poging zijn leven te redden. Salman heeft echtscheiding aangevraagd, zo werd vorige week bekendgemaakt. Wig gins zegt dat ze medelijden heeft met Rushdie, die voor al tijd aan de zelfkant van de sa menleving zal moeten leven. „De grote denkfout die hij heeft gemaakt is dat hij dacht dat het om hem ging", aldus Wiggins. „En dat was nooit zo. De kwesties waar het om ging waren de vrije meningsuiting en de racistische maatschappij in Engeland, en hij stapte niet naar voren om zijn mond open te doen. Waar hij de afgelopen twee jaar over heeft gepraat is Salman Rushdies c Duivelsverzen Wiggins en Rushdie doken in februari 1989 samen onder na dat ayatollah Khomeini Rush die ter dood had veroordeeld wegens diens boek De Dui velsverzen. Zij leven nu al maanden van elkaar geschei den. In haar souterrain in West-Londen .vertelt Wiggins dat ze achttien maanden lang in een „keurslijf van loyaliteit en publieke toewijding" heeft geleefd. Ze wil, hoewel ze ze ker woedende telefooptjes van Rushdie kan verwachten na publikatie van dit interview, „erg openlijk" praten over de manier waarop Rushdie de pers manipuleert. Over zijn recente bekering tot de islam, die veel van zijn aan hangers veronthutste, zegt ze: „Dit is een man die zijn erg, erg persoonlijke religieuze be kering aankondigt op een uit zonderlijk publieke manier en dan aanstoot neemt aan ieder een die in het openbaar over hem praat, en hen een emotio nele prijs afdwingt". Wiggins bekritiseert het feit dat Rushdie zijn tragedie niet heeft gebruikt om over andere gewetensschrijvers te spreken. „Het enige wat je hoeft te doen is te zorgen dat je het nieuwe nummer van het blad van Amnesty International krijgt. Vorig jaar zijn 2000 schrijvers geëxecuteerd in Iran, Guate mala, Ecuador en de Sovjetu nie. Salman spreekt nooit over deze schrijvers". „Iedereen van ons die van hem houdt, die hem toegewijd was, die zijn vriend was, wenst dat de man even groot was ge weest als de gebeurtenis. Dat is het geheim dat iedereen pro beert verborgen te houden. Rushdie is dat niet. Hij is niet de dapperste man van de we reld, maar zal alles doen om zijn leven veilig te stellen". Gebruikt Het ware Rushdie-verhaal wacht erop geschreven te wor den, zegt Wiggins: het verhaal van wie hem heeft gebruikt. Voor de Britse moslims was een dode Rushdie van geen enkel nut. Hij moest in leven blijven, maar hij moest wel ge loven dat hij waarschijnlijk ge dood zou worden. „De Britse regering heeft dat ook nodig, omdat het de men sen opzet tegen moslims. In het midden van dat alles staat de man. Het feit dat hij op te levisie verschijnt om een per soonlijke bekering aan te kon digen toont aan hoezeer zijn persoonlijkheid is gebroken". „Eind december had hij het erover dat hij naar Egypte wil de gaan en hij belde me twin tig dagen voor de deadline in de Golf op en zei: „Wees niet verrast als je een foto van mij en Khadaffi ziet waarop we el kaar de hand schudden". Ik wilde helemaal niet met hem getrouwd zijn. Wie is deze man? Handen schudden met Khadaffi, waarvoor? Om je le ven te redden, Salman? Hij was in een fantastische ge moedsgesteldheid. Hij zou naar Cairo gaan, president Muba rak zou hem de hand schud den en hem aan Khadaffi voorstellen. Dit was waanzin! Aan de vooravond van de Golfoorlog! Hij was zo geïso leerd dat hij er geen idee van had wat de rest van de wereld dacht". Niets gedaan De Britse regering heeft niets gedaan om met hem in contact te blijven, dus zijn gemoeds toestand is erg vreemd... Dit is een man die gevangen zit in een onontwarbaar web dat hij niet begrijpt, omdat hij zichzelf er niet uit kan losmaken". Wiggins, die op het moment werkt aan een toneelstuk met de naam 'Revenge', schuwt ook het schrijverschap van haar echtgenoot niet als ge spreksonderwerp. Het is een proces van zelfontdekking, zegt ze. „Wanneer de Engelse literatuur terugkijkt op het le ven van Salman Rushdie, zal zij zien dat deze man zijn le ven in zijn werk heeft ge pompt. 'Midnight's Children' gaat over India. 'Satanic Ver ses' over hoe het is om immi grant te zijn. Hij lijkt te on- dekken wie hij is door zijn psychotechnische, briljante schrijven. Joost mag weten waarover zijn volgende roman zal gaan. Over het ondekken van God, ongetwijfeld. Het zou me gek maken, want wat hij uiteindelijk overhoudt is geen privéleven en deze verbijste rende boeken". Op de vraag of het verkeerd is geweest onder te duiken wei gert Wiggins te antwoorden. Ze is geen revisionist, zegt ze. Zij geeft als reden voor de scheiding „ideologische ver schillen". Over de tijd dat ze samen met Rushdie was on dergedoken vertelt ze: „Ik was er om psychologische en emo tionele redenen voor hem, en omdat het handig is een vrouw in de buurt te hebben... On derduiken is een stuk gemak kelijker dan weerterugkeren in de maatschappij". Einde Met de scheiding komt een einde aan een relatie die be gon toen Wiggins, een Ameri kaanse, vier jaar geleden naar Londen verhuisde. Beide part ners waren eerder getrouwd geweest en hebben een kind uit hun eerste huwelijk. Wig gins gaf een diner op Thanks giving Day en haar Ameri kaanse vertegenwoordiger nam Rushdie mee. „Toen hij wegging zei hij: „Je moet me eens opbellen. Daar zijn tele foons voor". Ik deed het niet omdat hij, hoewel ik zijn boe ken had gelezen, geen enkele van die van mij had gelezen. Dus in plaats daarvan stuurde ik hem twee van mijn korte verhalen". Hij schreef terug om te zeggen hoeveel hij ervan had genoten; ze gingen samen naar een pan tomime; twee weken later woonden ze samen. Voor bui tenstaanders leek het een sterk huwelijk. Toen ze voor het eerst uiteengingen in juli 1989 geloofden velen in het li teraire circuit, dat dit was om Wiggins in de gelegenheid te stellen haar roman 'John Dol lar' te promoten zonder het ge vaar te lopen vermoord te worden. Ze vertelde later aan vrienden dat ze daarna meteen was teruggegaan naar Rushdie en dat iedereen erin was gelo pen. Wiggins gevoelens over haar huwelijk zijn erg veranderd. Afgelopen herfst deed zij in een interview met de BBC weliswaar toespelingen op de problemen achter hun schei ding, maar ze benadrukte hun liefde voor elkaar. Op de vraag hoe de affaire rond de Duivelsverzen hun leven had beïnvloed, zei ze toen: „Wij tweeën waren denk ik heel erg één persoon. Er was nooit enige sprake van dat ik niet met hem mee zou gaan... (maar) het werd duidelijk dat dit een gebeurtenis was waar ik min of meer buiten stond". Tijdens dit interview zegt ze: „Het laatste gesprek dat ik met hem had was op 14 februari, ik belde hem op omdat het die dag twee jaar geleden was dat de fatwah werd uitgesproken. Ik heb er geen idee van hoe het hem de afgelopen zes maanden vergaan is. We heb ben absoluut geen contact met elkaar gehad, behalve een schreeuwtelefoontje vorige week zondag". Rushdie was niet bereid com mentaar te geven op de in houd van het interview. TIM RAYMENT (c) The Sunday Times Schrijfster Marianne Wiggins dook in februari 1989 met haarf"33 echtgenoot Salman Rusdie onder, nadat ayatollah Khomeini3V01 Rushdie ter dood had veroordeeld wegens diens boek De Dui-PP velsverzen. foto: anp b Haarlem heeft vanaf 12 april 1 eigen museum Kvoor archeologie 7 HAARLEM Vierdui- Ijzend jaar wonen en wer- t(ken aan het Spaarne geïl- 2 lustreerd aan de hand van i opgegraven voorwerpen 3 van aardewerk, glas, leer, l metaal, steen en been. Dat <is in het kort wat de be zoeker van het eerste ar- -i cheologisch museum in 3 Haarlem te zien krijgt. ;Het museum wordt 12 april «geopend. Het museum, dat longeveer 370.000 gulden jheeft gekost, heet officieel /Archeologisch Museum 'Haarlem en is gevestigd in $de kelder van de Vleeshal laan de Grote Markt. Het mu seum wil op een aantrekke lijke manier iets van de grote jrijkdom aan archelogisch rmateriaal tonen dat de stad 'heeft opgeleverd. In de kel- jder van de Vleeshal zijn een jviertal tentoonstellingen te ^bezichtigen: een overzicht iivan de geschiedenis van jHaarlem, voorwerpen die j onder de Vleeshal zijn ge- avonden, een educatieve 'ruimte, en een expositie over ,|kook-, eet- en drinkgerei door de eeuwen heen. Promopop Ter promotie van de nieuwste single 'Flashpoint' van The Rolling Stones is in New York een gigantische opblaaspop geplaatst op het dak van een gebouw in Broadway. 'Ruby Tuesday', zoals de naam van de pop luidt, kennen Stones-fans al van de optredens die de Stones gaven in zowel Amerika als Europa. Ze stond toen aan de zijkant van het podium. foto: ap {AMSTERDAM De ^porthallen Zuid in Am sterdam kunnen zich niet frieten met Thebe of de ÏArena in Verona. Ze heb ben meer weg van de Bra- )banthallen in Den Bosch, Waar vorige zomer ook al, pnder bloedhete omstan digheden, enige muzikaal pok heel bevredigende opvoeringen van Verdi's ppera 'Aïda' werden gege- yen. bit jaar komt het tot een Am sterdamse reprise in het met Ie Brabanthallen vergelijkba rse evenenementencomplex [Sporthallen Zuid'. Kon Den l3osch per voorstelling zo'n i(100 bezoekers onderbrengen, ijn Amsterdam is plaats voor )000 mensen per keer. In jlaats van in totaal 18.000 ope- •agangers in het Zuiden waarvan 65% zei voor het ?erst naar de opera te gaan), hoopt men in Amsterdam dus een kleine 25.000 gasten te verwelkomen tijdens de reeks van zes opvoeringen op 30 au gustus en 2, 5, 8, 11 en 14 sep tember. Dat Rotterdam op 1 september de Amsterdamse operawereld concurrentie zou aandoen met het eenmalige Pavarotticon- cert wordt niet als zodanig er varen. De Amsterdamse infra- struktuur is beter dan de Bos sche. Om te beginnen is er een optimaal en rustig funktione- rende airconditioning. Verder wordt een met behulp van de TU Delft ontwikkeld electro- akoestisch systeem ingezet om de problemen van (te grote) afstand, reflectie en absorptie te regelen en tenslotte zullen de kleinere hallen als pu blieksruimte worden inge richt. Gemeenschappelijke noemer bij de spektakelstukken vorig en dit jaar zijn niet alleen het soort lokatie en de carrévormi- ge speelruimte, maar ook re gisseur Dominik Neuner en di rigent Ed Spanjaard. Vandaar ook, dat de bezoeker weer wordt geconfronteerd met het zeven meter hoge, acht meter brede en zes meter diepe ko ningsmasker a la Toetancha- mon als pièce de résistance, waaromheen de handeling zich afspeelt. Met veel begrip voor geome trie en met begrip ook voor de rondom het toneel zittende be zoekers koos Neuner in Den Bosch (net als ooit Pietro Zuffi in Verona) een rechthoek van 20x40m als oercel van een heel creatieve vormgeving en pre senteerde dienovereenkomstig pyramide en kubus als bouwe lementen van zijn haast uit Lego stenen opgebouwde we reld. Ook muzikaal ontbreekt het niet aan spektakel dankzij de inbreng van 300 uitvoerenden, ditmaal het opnieuw in een zaalhoek gesitueerde Residen tie Orkest in grotere bezetting dan vorig jaar het zichzelf overtreffende Brabants orkest, een momenteel gerecruteerd koor van 180 leden onder Louis Buskens en door Jurek Makarovsky gechoreografeef- de dansers. Wat de solisten betreft, wacht een aangename verrassing. Be loofd wordt een 'verrassende intenationale rolbezetting' rond de Aida van Maria Chia- ra (beschikbaar onder andere omdat dit jaar in Verona geen 'Aida' gaat) en de Amneris van Gail Gilmore. Pieter van den Berg zingt Ramfis, Wout Oosterkamp de koning, Henk Smit Amonasro. Voor het ge val dat is opnieuw Pauletta de Vaugh als understudy voor de hoofdrol aangetrokken. De onder meer door Troy Eu rope gesponsorde vrije pro- duktie gaat ongeveer 2,5 mil joen gulden kosten. Niettemin vallen de toegangsprijzen mee. Afgezien van de wat verhoog de premièreprijzen variëren deze tussen 35 en 110 gulden. De schriftelijke kaartverkoop is inmiddels via het Amster damse Uitburo gestart, na 1 mei kan ook telefonisch wor den gereserveerd. JAN DE KRUIJFF BEELDENDE KUNST IN EEN POPULAIR JASJE Fantasie in de ban van de werkelijk heid. Zesdelige serie over Neder landse kunst. TROS-televisie. Ne derland 2 om 23.30 uur. Woensdag. HILVERSUM Bij de TROS zitten geen waag halzen. Daar hebben ze geen programma-makers die hun nek durven uit steken omdat ze in iets ge loven. En zijn die er wel dan roepen ze niet hard genoeg om te worden ge hoord. Dat is heel jammer, want op die manier wordt het spelletje-serie-patroon, dat het Nederlandse tele visie-scherm op de best bekeken uren teistert, nooit doorbroken. Het ge volg is dat een prachtige kunstserie als 'Fantasie in de ban van de werkelijk heid' op een tijdstip be landt dat de meeste men sen voor een verblijf tus sen de lakens kiezen. Nu zullen veel mensen roepen: het is kunst, dus dat kan je laat brengen, want daarin is maar een klein publiek geïnte resseerd. Of: wat moet ik met schilderijen op mijn scherm, geef mij maar een tranentrek kend liefdesdrama. Wie de moeite neemt wat langer te blijven zitten en de eerste afle vering van 'Fantasie in de ban van de werkelijkheid' bekijkt, zal concluderen dat alles waar hij in spelletjes en series naar zoekt in deze zesdelige reeks aanwezig is. Hij is namelijk heel knap gemaakt. Het is een soort vijf-vliegen-in-een-klap- produkt, zonder dat op de kwaliteit wordt ingeboet. Hiervoor mag de kijker vooral de kunsthistoricus drs. Emile Meijer bedanken. Hij creëert op het scherm een goed huwe lijk tussen fantasie en werke lijkheid door de twee constant aan elkaar te spiegelen. En dan 'lezen' schilderijen ineens als de spannendste jongensboe ken of de beste keukenromans 'De keukenmeid' van Vermeer. en lijken al die hedendaagse spelletjes te degraderen tot ou derwets vermaak. En tijdens die fantasie-prikkeling blijft constant de dwingende vraag aanwezig in hoeverre de wer kelijkheid de creativiteit van de kunstenaar heeft beïnvloed, maar ook in hoeverre die fan tasie zijn uitwerking heeft ge had op de werkelijkheid. Niet alles „We pretenderen met deze se rie niet alles over de Neder landse kunst te vertellen", laat drs. Meijer op bijna veront schuldigende toon weten. Maar dat kan natuurlijk ook helemaal niet als je maar zes keer vijfentwintig minuten alle kennis mag spuien die je in huis hebt. En in het geval Meijer gaat het echt om een enorme berg. Eigenlijk zou zo'n serie het hele jaar door' een wekelijkse frequentie moeten hebben en dan op een kijkwaardig uur, want echt, hij is geschikt voor iedereen. Het concept dat drs. Meijer be dacht, is namelijk uiterst ge bruiksvriendelijk. De afleve ringen vliegen voorbij en toch heb je na afloop een berg ken nis opgedaan. Zo verhaalt de eerste aflevering over de in spiratiebron van de schilder. Nou ja, die lag bijna letterlijk op straat. Hoewel de TROS deze reeks (als eerste) uitzendt, is het een produktie van RNTV, ofwel de televisie-afdeling van de Nederlandse Wereldomroep. Een van de opdrachten die deze zendgemachtigde heeft, is het 'promoten' van ons land buiten de grenzen. Met 'Fanta sie in de ban van de werke lijkheid' lukt dat wonderwel, want door de schilderijen te spiegelen aan de werkelijk heid, worden de aardigste (toe ristische) plekjes van ons land prachtig uitgelicht getoond. Deze serie is het vervolg op een museumreeks die ook door RNTV werd gemaakt en in twintig landen werd uitgezon den. In ons land was de TROS daar verantwoordelijk voor. Gestimuleerd door het succes kreeg drs. Meijer tweeneneen- half jaar geleden de vraag of hij een vervolg wilde maken. Zijn probleem was waar begin je en waar eindig je. „Ik ben daarna twee jaar bezig geweest om het concept te bedenken en deze vorm te geven". Beeldgrappen Vooral beeldtechnisch ziet de serie er heel mooi uit. Zo zit de tweede aflevering over de zinsbegoocheling van de wer kelijkheidsillusie bijvoorbeeld vol beeldgrappen, wordt er volop met de techniek ge speeld en onstaan zo af en toe nieuwe, grafische schilderijen. De reeks speelt zich af in een imaginair museum, waar vijf eeuwen kunst aan de kijker voorbij trekken. Daarbij gaat het om echte kunstwerken in Nederlands bezit. Er wordt slechts gebruik gemaakt van twee reprodukties. In totaal werden drieentwintig musea bezocht en op zestien lokaties gefilmd. Drs. Meijer: „Ik heb deze serie alleen kunnen be denken omdat ik oud ben. Zo iets kan je niet verzinnen ach ter een bureau met een paar kunstboeken onder handbe reik". HANS PIËT

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidse Courant | 1991 | | pagina 8