1
ll
mal
Ie
„Ik lever mijn baan graag in voor een goed Radio 3"
Joni Michell is altijd een idealiste gebleven
■Ëiidóc (SouACWit"
groep
de kok in
ckeuken"
AART
ZATERDAG 30 MAART 1991
:A'HUI,
nissie-1
p vanl
:r Mal
spra-
iet df
irope-
Mate-
leder-
reden
Douwe Kroeske is er heel
dat hij voor de VARA bij
mag werken. En dat de
al zijn inspanningen
blijkt uit de groeiende
Toch zegt hij zonder
zijn baan bij het popsta-
in te leveren, als dit resulteert
beter functionerend Radio 3.
hebben jongeren immers
op! Ondertussen blijft hij in
programma's op dinsdag,
meter de lucht in' en 'Pop-
op muzikale wijze aan de
timmeren middels sessies met
dat mag worden gehoord,
week is een deel van
)k terug te vinden op
disc Twee meter ses-
1'. Het is de eerste
drie cd's die dit jaar moeten
en waarvan een deel
de opbrengsten is bestemd
Artsen zonder Grenzen.
JAN DOUWE KROESKE WIL GEEN SCHREEUWER ZIJN
HILVERSUM - „Een horizontaal
geprogrammeerd Radio 3 zou voor
de luisteraar de ideale situatie zijn.
Hij heeft niets aan de enorme lap
pendekken die de Nederlandse
popzender momenteel is met zijn
VARA-dinsdag, zijn TROS-don-
derdag en Veronica-vrijdag. De
zender is een speeltuin aan het
worden en dan vooral voor de disc-
jockeys die er werken. Ik lever
graag mijn baan in als dat Radio 3
ten goede komt", zegt Jan Douwe
Kroeske.
„Ik vind dat er veel te weinig gebeurt op
de radio. Deze zou meer spanning
moeten bieden, meer dan tweehonderd-
twintig volt. Vooral inhoudelijkNu
weet je wat je krijgt voorgeschoteld. En
als ik dan lees over zo'n plan van Lex
Harding, die via STER-reclame aan
dacht wil vragen voor de radio, dan
denk ik: ga eerst eens voor betere radio
programma's zorgen, breng die kreet 'je
bent jong en je wilt wat' eens in praktijk.
Als je dat doet, heb je geen reclame no
dig, dan komen de luisteraars vanzelf.
Nu biedt zo'n omroep niet meer dan op
gepoetste lucht. Ik houd niet van
schreeuwers, maak gewoon een inhoude
lijk sterk programma. En dat kan ook
met de 'Top 40'. Ik vind dat zo'n uitzen
ding ook absoluut thuishoort op Ra
dio 3, maar dan wel één hitlijst op één
zender en geen negenendertig van die
lijsten. Dat moet afgelopen zijn".
„Radio 3 is een jongerenzender en de
jeugd wil geïnformeerd worden over wat
er muzikaal gaande is. Daarom horen op
zo'n zender ook concerten thuis en pro
gramma's waarin elpee-muziek aan de
bak komt. Dat zijn wezenlijke elemen
ten. Het hele muzikale aanbod bestaat
niet alleen uit 'Top 40'-plaatjes! Een
luisteraar moet zich thuisvoelen".
„Wanneer voor een horizontale pro
grammering wordt gekozen, is de eindre
dacteur van het grootste belang. Dat
moet een man zijn van bijna internatio
nale allure, echt het geweten van de zen
der. Hij moet de belangrijkste elementen
in elkaar schuiven. Dus elementen uit de
VARA-dinsdag, de VPRO-woensdag en
de Veronica-vrijdag, namelijk datgene
dat iedereen wil, datgene dat iedereen
niet verwacht en datgene dat iedereen
dient te horen. Wanneer dat zou gebeu
ren, zou Radio 3 prachtige dingen kun
nen doen. Op dat moment komt er ook
een einde aan dat eindeloze gezever om
met het hitdossier door radioland te lo
pen. De disc-jockey kan dan laten horen
wat hij werkelijk mooi vindt en wat hem
echt raakt. En daarmee heb je dan gelijk
de concurrenten als Radio 10 en Sky Ra
dio de nek omgedraaid. Wat een goede
programmering natuurlijk danig in de
weg zit, zijn al die verschillende om
roep vlaggetjes. Daar lopen de onderhan
delingen steeds weer op stuk. Maar dan
denk ik: waar doen we het eigenlijk
voor? Doen we het voor die vlaggetjes of
voor de luisteraars? Ik ben al stiekem
aan het werk gegaan met die horizontale
programmering. Zo laat Bas Westerweel
tegenwoordig op maandag in 'Rock City|
een nummer horen uit de sessie die wij
een dag later in 'Poppodium' hebben en
verwijst ook Hubert van Hoof in zijn
zondagavondprogramma 'Op slag van
maandag' naar die sessie".
Co-produceren
„We co-produceren ook vaak. Zo werk
ten de VARA en Veronica nog onlangs
samen in een sessie met de Schotse
groep The Silencers. Het is toch onzin
die jongens twee keer uit te melken.
Echt, de wil om samen te werken is er
bij de programmamakers wel, het is
vaak de leiding die het blokkeert. Maar
laten we met z'n allen niet vergeten dat
we ook nog een educatieve waarde heb
ben op Radio 3. We mogen mensen best
opvoeden, al is dat een heel zwaar
woord voor gewoon goede muziek laten
horen En dat is eigenlijk alles wat ik
wil".
vervolgens mijn technicus Barry Kamer
net zolang totdat het perfect Idinkt. Die
man kan zelfs van tapijt een instrument
maken. Vlak voor de opname zegt hij te
gen Martin van de platenmaatschappij:
'Jij blijft hier, als ik straks dit gebaar
maak (knipoog) dan duw je gewoon deze
mondharmonica in mijn mond, want
die moet ik dan bespelen'. Ik bedoel
maar, hoe maak je een taart. Dave Ste
wart weet precies hoe. En als toevallig de
meloen onbreekt, dat gebruikt hij bos
bessen".
Papa vertelt
„Het lijkt misschien een beetje op papa
vertelt, maar er zijn zoveel sessies die ik
mijn hele leven nooit meer vergeet.
Neem Raymond van 't Groenewoud.
Die Belgische zanger heeft ooit het num»
mer 'Gelukkig zijn' opgenomen. Dat
vond ik zo mooi. Maar het was onvind
baar, zelfs in de phonotheek van het
NOB. Komt Raymond langs, dus zeg ik
tegen hem, zou je 'Gelukkig zijn' voor
mij kunnen spelen. Hij zegt: 'Dat heb ik
in jaren al niet meer gedaan'. Ik zeg: ken
je de tekst nog. Hij: 'Jawel hoor. Wacht
maar, het komt wel goed'. Raymond
heeft even zitten oefenen en speelt het
vervolgens rechtsreeks in mijn uitzen
ding. Misschien technisch niet helemaal
perfect, maar zó mooi. Ik zit met een
brok in mijn keel van hier tot ginder.
Begint hij het outro te spelen en zegt te
gen mij: kom er maar over heen Jan, dit
is het uitro Nou ja, op zo'n moment
denk ik, maar ik kan helemaal niet, mijn
stem zit vast. Op de band hoor je hem
steeds het outro spelen en zeggen: 'kom
maar Jan', maar er komt niks, gewoon
omdat de emotie het mij verbood".
„Er zijn zulke prachtige verhalen bij.
Neem The Golden Earnng. Twee weken
van te voren sturen ze hun manager Rob
Gerritsen en een roadie om te kijken hoe
het technisch gaat gebeuren. Ik denk:
wauw, die pakken het professioneel aan.
Maar wat heet, voor de sessie begint,
blijkt dat ze hun halve studio hebben
uitgekleed. Alleen George Kooymans
heeft een akoestische gitaar bij zich. Ik
denk: die heeft het begrepen. Maar het
eindresultaat was zó mooi".
„Soms hebben ze al die apparatuur hele
maal niet nodig. Een Wendy MaHarry
of Oleta Adams gaan gewoon achter de
piano zitten en spelen. Oleta deed bij
voorbeeld 'Rhythm Of Life'. Zó indruk
wekkend. Mijn technicus zat met dikke
tranen in zijn ogen achter het mengpa
neel en riep op een gegeven moment:
'Het kan niet wat dit mens allemaal
doet. Dit is onmogelijk'. En dan komt ze
even later met sterretjes in haar ogen uit
die ruimte en vraagt: what's next
Van zo iemand ga je toch houden".
'MIJN ORGANEN SCHIJNEN DELICATESSE VOOR BACTERIËN'
Lichamelijk is ze een wrak. „Ik zal maar
niet opsommen welke ziektes ik sinds
1970 heb gehad. Je zou het niet willen
horen". Geestelijk daarentegen is ze een
ijzersterke vrouw en met haar geheugen
is niets mis. Ze is in staat de teksten van
haar meeste liedjes uit het hoofd op te
lepelen. En dan hebben we het toch over
een indrukwekkende hoeveelheid. Want
Joni Mitchell heeft sinds de jaren zestig
zoveel teksten aan de muze ontworsteld
dat er zeker een flink boekwerk mee te
vullen is.
De van oorsprong Canadese zangeres/
schrijfster heeft net haar zestiende al
bum afgeleverd. In haar nieuwste liedjes
vertelt de blonde zangeres meeslepende
verhalen over haar jeugd en over de ob
stakels die ze op haar levenspad is tegen
gekomen. Ze doet dat op een filosofische
manier die bewijst dat ze inzicht heeft in
haar leven.
De laatste jaren heeft Joni Mitchell nog
al wat gezworven. Uiteindelijk vestigde
ze zich in het Amerikaanse Los Angeles.
„In mijn hart ben ik een zigeuner. Ik zal
mij nooit ergens helemaal thuisvoelen.
Om de twee jaar ga ik terug naar Alberta
in Canada, naar het stadje MacLeod
waar ik ben geboren. De laatste keer heb
ik mijn echtgenoot Larry Klein meege
nomen. We hebben tientallen foto's ge
maakt. Veel van de mensen met wie ik
ben opgegroeid wonen er nog steeds: de
jongens met wie ik danste, de meisjes
met wie ik speelde. Nee, ze behandelen
mij niet anders omdat ik een ster ben ge
worden. Integendeel, voor hen ben ik
nog steeds goeie ouwe Roberta Joan",
zegt ze in een exclusief vraaggesprek.
„Op mijn nieuwe plaat heb ik een liedje
gezet over Cherokee Louise, een jeugd
vriendin van mij. Ik was tien jaar toen
ik met haar bevriend raakte. Soms trok
ken we samen de natuur in om tekenin
gen te maken. Toen we dertien waren
ging het mis met Louise. Ze werd mis
handeld door haar grootvader die bij
haar ouders inwoonde. Niemand kwam
voor Louise op en ze sloeg aan het zwer
ven. Later werd ze gearresteerd en in een
opvoedingsgesticht gestopt. Ik weet niet
hoe het verder met haar is gegaan. We
hebben elkaar uit het oog verloren".
Idealisme
Joni Mitchell werd in de jaren zestig
door de hippie-beweging op handen ge
dragen. Terugkijkend op die periode zegt
ze: „De vrijheid waar hippies van toen
naar zochten is een vorm van idealisme
waar je alleen maar met weemoed aan
kunt terugdenken. Het grootste gedeelte
van de hippiebeweging is ten onder ge
gaan aan verdovende middelen, maar er
zijn genoeg plezierige herinneringen aan
die tijd. we gaven op een bepaalde ma
nier uiting aan de Amerikaanse Droom.
Ik heb het hoogtepunt van de hippiecul
tuur meegemaakt en daar ben ik blij om.
Hij is misschien het best te vergelijken
met de tijd van Adam en Eva voor de
zondeval: Ik heb mij toen echt heel even
mens gevoeld. Dat blijf ik mij altijd her
inneren. Ik denk niet dat er nog een ge
neratie komt die zo'n cultuur zal mee
maken. Het zal slechts een nabootsing
zijn van wat het ooit was. Ik hoop dat
de jeugd ooit weer eens in de ban komt
van de idealen die wij hebben gekoes
terd".
„Ach, ik ben altijd een idealiste geble
ven. Ik ben het type dat voor zonne-
energie en windmolens is. Maar ik ben
daarentegen ook een realiste. De Ameri
kaanse samenleving heeft op dit mo
ment een gezonde dosis vaderlandsliefde
opgedaan en dat doet mij deugd. Ameri
ka had dat gewoon nodig. Het zelfver
trouwen had na Vietnam een flinke
knauw gekregen. Maar ik ben realist ge
noeg om te weten dat vaderlandsliefde
gemakkelijk kan omslaan in fascisme.
En dat is iets waar we voor moeten wa
ken. Amerika blaakt momenteel van
trots en laat ik dat niet meteen negatief
uitleggen. Want er spreekt ook iets uit
van hoop op een betere wereld. Ten slot
te drijft de hele wereld op hoop. De
Amerikaanse soldaten komen op dit mo
ment thuis uit de Golf en het is hier
overal feest. Het is zuur voor de Viet-
nam-veteranen om te zien hoe deze
mannen worden ingehaald. Ik voel mij
nog steeds verbonden met de jongens
die in Vietnam zijn geweest. Ik heb in de
jaren zestig en begin jaren zeventig veel
voor hen opgetreden. Ik heb nooit pro
testliedjes tegen de oorlog gezongen om
dat ik de gevoelens kende van de solda
ten die naar Vietnam gingen en terug
kwamen. Ik vind dat liedje van John
Lennon 'Give peace a chance' dan ook
veel te naïef. Ik durf geen standpunt
over oorlog in te nemen. Daar is het al
lemaal veel te gecompliceerd voor".
Beeldhouwster
Joni Mitchell is behalve zangeres ook
beeldhouwster en schilderes. In de weer
zijn met verf en penseel is voor haar
zelfs belangrijker dan liedjes schrijven.
„Ik schilder sinds mijn vroegste jeugd.
Voor alle platen die ik in de loop der ja
ren heb gemaakt, heb ik de hoes zelf
ontworpen. Daarnaast maak ik de video
clips voor mijn nummers ook zelf. Ge
woon omdat ik graag beeldend bezig wil
zijn. Die clips zetten trouwens helemaal
geen zoden aan de dijk, want ze worden
nooit gedraaid. Ik betaal de opnamekos
ten met de verkoop van mijn schilderij
en. Toen ik als klein meisje de tekenfilm
'Bambi' van Walt Disney had gezien,
deed ik de eerste dagen niets anders dan
er thuis schilderijtjes van maken. Ik had
toen al een heel sterke expressiedrang.
Soms denk ik dat het schilderen een
compensatie is voor mijn zwakke fysieke
gesteldheid. Ik kreeg als jong meisje po
lio en het is een enorme strijd voor mij
geweest weer te leren lopen. Maar schil
deren en zingen heeft mij daar de moed
voor gegeven. Ik putte er de kracht uit
om lichamelijke pijn te doorstaan. Het
deed mij vergeten dat ik over een kwets
baar, kreupel lichaam beschik. De mees
te mensen zien het gelukkig niet aan me,
maar ik ben lichamelijk nog steeds een
wrak. Ergens heb ik ook een verschrik
kelijk sterk lichaam, want het staat nog
steeds overeind ondanks alle ziektes die
het heeft moeten doorstaan. Ik heb drie
of vier keer echt voor mijn leven
moeten vechten. In de jaren zeventig is
het zelfs een paar keer voorgekomen dat
ik een jaar lang in bed moest blijven. Op
dit moment heb ik weer allerlei aller
gieën ontwikkeld. Mijn organen schijnen
een delicatesse te zijn voor bacteriën.
Als ik met twintig mensen op reis ga,
ben ik degene die de plaatselijke infectie
oploopt".
Haat
„Maar genoeg over ziektes. Ik bezocht in
New York eens een schilderijenexpositie
van een onbekende kunstenaar. Die
vrouw was behoorlijk aangeschoten. Ze
keek mij aan en zei de hele tijd niets an
ders dan: 'Ik haat je, want jij bent een
zangeres'. Ik begreep wel wat ze bedoel
de: een zangeres heeft het voorrecht dat
ze rechtstreeks contact heeft met haar
publiek. Een schilder werkt vanuit een
zeker isolement. Daarom duurt het lan
ger voordat hij erkenning krijgt. Denk
maar aan jullie eigen Vincent van Gogh.
Die vrouw in New York was dus jaloers.
Maar ze wist niet dat ik haar begreep
omdat ik zelf ook schilder. Een tentoon
stelling van mijn schilderwerk reist mo
menteel over de wereld. Hij was onder
meer in Engeland en Japan te zien. Ik
heb gehoord dat er veel belangstelling
voor is. Dat doet mij goed, al zit ik er
niet om te springen dat het werk wordt
verkocht".
Joni Mitchell heeft van de hedendaagse
pop geen hoge pet op. „Het kan mij nau
welijks boeien wat er tegenwoordig
wordt uitgebracht. Tekstueel stelt het al
lemaal niet veel voor en ik zie ook nog
geen nieuwe Jimi Hendrix opstaan. Rap
is ook al niets nieuws. Dat is een oude
traditie die in de jaren vijftig al werd be
oefend. Ik heb alleen bewondering voor
Sting en Peter Gabriel, maar dat zijn
geen nieuwelingen meer. Ik ben bezig
een collectie op te bouwen van platen
die mij ooit wat hebben gedaan. En dan
gaat het om namen als Bob Dylan, Patsy
Cline, Edith Piaf en Marvin Gaye".
HARRY DE JONG
Joni Mitchell: „Een schilder werkt vanuit een zeker isolement. Daarom duurt het langer
voordat hij erkenning krijgt". FOTO: ARIOLA
lVERSUM - „Artiesten vinden
finterview leuk, maar geven de
ie schuitrkeur aan een sessie. En dat is
erenigiiniijk ook wel logisch, want
re 5e^ac|rin kunnen ze zichzelf het dui-
3f K<xfjkst herkennen. Misschien dat
k van |Two meter session' daarom is
e Mercjgegroeid tot een instituut, ook
eg- maiernationaal. Ik krijg van buiten-
ider stjLjse platenmaatschappijen veel
iner' Tcties. Soms gaan ze zover dat ze
n de bfeen: we komen alleen als we
n op een sessie mogen doen", zegt
iedere» Douwe Kroeske, wiens eerste
h'j fwee meter sessie'-ceedee vorige
er™ tek is verschenen. Op de plaat,
i'ltijd tf 's samengesteld alsof je naar
i radioprogramma luistert, prij-
terreu d artiesten als Melissa Etheridge,
metrime Church, Oleta Adams, The
'"eer its en Tanita Tikaram.
den m
gekral Veel artiesten zijn waanzinnig te spre-
lust M over die sessies. Ik had onlangs
r de LE.M. in de studio. In eerste instantie
noe id het veel moeite gekost ze te pakken
tijgen, maar naderhand waren ze als
ingen ikind zo blij. Ik had het kwartet een
de edeetje gegeven als persoonlijk ge-
ïeren henk, gewoon om te laten blijken dat
wordi blij was dat ze er waren en om te la
in bot n zien wat we de afgelopen drie jaar
Dr nif bben gedaan. Zo van: geniet ervan
)0x z« i die sessie komen Peter Buck en Mi-
|ael Stipe naar mij toe en zegt Buck te
il mij: 'Namens de groep mag ik je
lAARieedelen dat er een 'Volume 2' mag
LINKj schijnen, maar alleen als er een num-
r van R.E.M. op komt te staan. Nou,
h reactie vind ik geweldig. Het geeft
jn werk zoveel meerwaarde".
t ondi
'rf lanusje-van-alles
"ijdens een sessie ben ik een manusje-
n-alles. Ik haal koffie, maar help ook
het geluid bepalen. Het is toch het vin
den van de juiste balans tussen de in
strumenten. Ik werk daarbij nauw sa
men met de technici, roep regelmatig:
kan er iets meer galm op de stem of kun
je die gitaar iets meer omlijnen. Het is
belangrijk dat je duidelijk bent, maar ik
werk al zolang met die mensen samen
dat ze precies weten wat ik wil. En als
we dan met opnemen beginnen, is het
een continu-proces. Dan zeg ik: we heb
ben nog een half uur en ik wil vijf num
mers opnemen. Op dat moment maakt
het mij niets uit wat de manager van de
groep zegt en heb ik geen boodschap
meer aan het gezeur over de koptele
foon. We nemen een nummer op zodat
de artiest weet wat er aan de hand is en
maken dan de sessie af. Heel strak stu
ren dus. De ene keer gaat het bijna auto
matisch, zoals bij R.E.M., een volgende
keer ben ik kapot. We hadden ooit The
Crime City Solution op zondagoch
tend in de studio. Dat was een zooitje
ongeregeld. Die musici hadden er echt
geen zin in. Dan is het eigenlijk ander
half uur een gevecht. Maar elke sessie is
gewoon keihard werken. Ik gedraag mij
als een klein baasje, wil absoluut dat het
loopt. Daarom ben ik ook achtennegen
tig van de honderd keer aanwezig. Ik wil
de technicus over zijn bol kunnen aaien
als hij het nodig heeft, zorgen dat de ma
nager geen spatjes heeft of juist wel om
dat het zo'n type is. Paul Charles, bij
voorbeeld, de bijna-echtgenoot van Ta
nita Tikaram. Dat zijn mensen die ook
in de ruimte bij hun artiest gaan zitten.
Maar, ik ben met de kok in de keuken,
dat is de groep. Het enige waar ik voor
zorg is dat de pannen schoon zijn en dat
de eieren niet ontbreken. Ik ben er om
een sfeer te creèren waarin de artiest of
groep zich thuisvoelt, zodat Paul Brady
bijvoorbeeld in zijn eentje in de studio
staat te swingen en het allemaal fantas
tisch vindt".
„Veel moeilijkheden met het verkrijgen
van toestemming voor de nummers van
deze 'Volume 1' heb ik niet gehad. Rory
Block ('Lovin' Whisky') gaf na twee da
gen een fax met haar fiat. Michael Penn
('No myth') ging direct akkoord, mede
doordat hij de organisatie Artsen Zonder
Grenzen kende. Soms is er een paar keer
een cassettebandje met verschillende
versies heen en weer gestuurd, zoals bij
The Nits ('J.O.S. Days') bijvoorbeeld.
Bruce Cockburn ('If I Had A Rocket
Launcher') zei direct ja. Hij kende de
sessie nog, wist dat er heel veel belang
stelling voor bestond. Die sessie is na
melijk al eens in zijn geheel bij platen
maatschappij Indisc op ceedee versche
nen. Dat gebeurt trouwens meer. Mo
ther's Finest heeft onlangs de b-zijde van
Jan Douwe
Kroeske: „Er zijn
zo vul sessies die
ik mijn hele leven
nooit meer
vergut".
FOTO:
SACHA PIETERSE
een single met een sessie-nummer ge
vuld, Wendy Lisa doen dat binnen
kort. Jill Sobule heeft er alleen voor de
Amerikaanse markt gebruik van ge
maakt. Dat is goedhet helpt de
naamsbekendheid. Ik krijg eigenlijk
nooit negatieve reacties. Het komt wel
eens voor dat artiesten wat tegensputte
ren. David Knopfler bijvoorbeeld, maar
dat is geboren uit onzekerheid".
„Soms ben ik er verbaasd over waartoe
die artiesten in de studio in staat zijn. Ik
had nooit gedacht dat R.E.M. of Luka
Bloom zo'n prestatie konden leveren,
dat Dave Stewart zo'n vakman is. Ik kan
namelijk pas in hun slaapkamer kijken
op het moment dat ze voor een sessie
komen. En dan blijkt dat Dave Stewart
een op en top vakman is. Echt waar.
Zijn drummer was de bass-drum verge
ten, dus zegt Dave tegen mij: 'JD haal
eens een grote soepterrine' en instrueert
