'olitiek voor de vuist weg
w
CcidócSomxmt
Wetenschappelijke wirwar van tips tegen hartziekten
Binnenland
VRIIDAG 29 MAART 1991 PAGINA 7
AÊ*$£Êé
't;UTRECHT Eskimo's
n ïten veel vis en ze krijgen
g,lelden hartinfarcten. De
ie conclusie begin jaren
r- tachtig lag voor de hand:
i Vis is goed. Nee: vis is juist
Iiiet goed, stelt een Maas-
trichtse biochemicus begin
ij i 1987. Een promovenda
twee jaar later: vis eten
heeft géén effect op hart-
1 en vaatziekten. Vis heeft
k 'i Wel een gunstig effect,
It i blijkt uit Rotterdams on-
e Öerzoek medio 1989.
ir
n Met grote regelmaat verschij-
n Hen wetenschappelijke publi-
lS S katies over hart- en vaatziek-
ten die elkaar even zo vaak te-
n j genspreken. Wat is nu goed
ij I Voor het hart? Wel koffie,
geen koffie; wel twee borrels,
een alcohol of juist een injec-
e lie met pure alcohol; zout, no-
1 ten, stresshormoon, aspirine,
e knoflook, olijfolie, lange vlieg-
01 leizen... Wetenschappers ko-
r Uien er niet uit. In elk geval
i lijken ze het onderling zelden
n ééns. Een mens met zorg voor
'i lijn hart zou er hoge bloed-
1 druk van krijgen.
Gisteren meldde het Voe
dingsinstituut van TNO in
Zeist dat twee tot vier glazen
drank per dag „duidelijk posi
tieve effecten heeft" en de
kans op hart- en vaatziekten
verkleint.
„Vier glazen? Dat lijkt me aan
de hoge kant", aldus een
woordvoerder van het Am
sterdamse Jellinek-centrum
(kliniek voor alcohol- en
drugsverslaving) desgevraagd.
Hulpverleners in de versla
vingszorg hanteren de - overi
gens niet zaligmakende -
norm dat drie tot vier glazen
per dag „in principe" schade
aan het lichaam kunnen ople
veren. Drie voor vrouwen
(omdat die minder lichaams
vocht hebben) en vier voor
mannen.
Cholesterol
De TNO-bevinding komt wel
overeen met wat de Maas
trichtse epidemioloog P. Knip-
schild in 1982 stelde. Die becij
ferde toen zelfs dat elk jaar
twee- tot vierduizend hartin
farcten te wijten zijn aan het
niét drinken van alcohol. Hoe
wel andere wetenschappers
vier borrels weer gevaarlijk
vinden. Een Amerikaanse on
derzoeker uit La Jolla meende
vorig jaar dat de kans op hart
ziekten stijgt vanaf drie glaas
jes. Hij houdt het bij één tot
twee alcoholische consumpties.
In 1984 toonden Amerikaanse
onderzoekers voor het eerst
met zekerheid aan dat een
hoog cholesterolgehalte in het
bloed de kans op een hartin
farct vergroot. Andere (ook
Amerikaanse) wetenschappers
noemden die waarschuwing
twee jaar geleden nog „mislei
ding van het publiek" en za
gen dat de Amerikanen er
zelfs ongezonder door gingen
eten.
Zout. Ook zo'n onderwerp. Het
verband tussen keukenzout en
hoge bloeddruk staat al jaren
vast. De industrie zoekt moge
lijkheden om het zoutgehalte
in produkten omlaag te bren
gen. Opschudding veroorzaak
te dan ook de Universiteit van
Oregon die in 1984 meende dat
zout toch „minder belangrijk"
is voor hoge bloeddruk. TNO-
Voeding vreesde vorig jaar
overigens voor voedselbederf
bij verlaging van het zoutge
halte. Over aspirientjes om het
bloed te verdunnen en zo de
kans op een infarct te verklei
nen staat in elk geval vast dat
daar inmiddels een welhaast
bloeddrukverhogende lijst van
publikaties van bestaat.
Koffie
Koffie zorgt ook al voor twij
fels: twee kopjes verhoogt de
bloeddruk met 10 tot 20 pro
cent, meldde een Nijmeegse
promovendus in 1986. De afde
ling epidemiologie van de Rot
terdamse Erasmusuniversiteit
vorig jaar: koffie houdt geen
verband met hart- en vaat
ziekten. Zelfs niet bij vier kop
pen of meer. Tenminste: gewo
ne filterkoffie. Gekookte kof
fie kan het cholesterol weer
wel omhoog brengen, publi
ceerde de Landbouwuniversi
teit in Wageningen twee jaar
geleden.
Voor dat Nijmeegse onderzoek
dronken 45 vrijwilligers twaalf
weken lang elke dag vijf kop
pen koffie. Mensen over de
hele wereld hebben op ver
zoek van de wetenschap in de
loop der jaren overigens van
alles geconsumeerd. In 1989
speelden 55 vooraanstaande
trombose-deskundigen zelf
voor proefkonijn: ze vlogen
vanaf Schiphol naar Tokio om
te kijken of lange vliegreizen
bloedstolsel in de aderen van
de benen veroorzaken (trom
bose). Een Britse arts had dat
namelijk kort daarvoor gecon
stateerd. De 55 artsen hadden
geen stolsels en de Britse con
clusie werd van tafel geveegd.
Een Japans team ontdekte
twee jaar geleden dat het eten
van appels te hoge bloeddruk
omlaag brengt. En het nutti
gen van noten beschermt mo
gelijk tegen hartziekten, bleek
tegelijkertijd uit Amerikaans
onderzoek onder 34.000 Ze
vende Dag Adventisten. Voor
zover bekend staan deze con
clusies nog overeind. En on
langs besloot een internatio
naal congres in Berlijn dat zo
langzamerhand wel vaststaat
dat knoflook de bloeddruk
omlaag brengt.
Het blijft een moeilijke mate
rie voor degene die z'n best
wil doen zijn hart gezond te
houden, en ook voor hartpa
tiënten. Die kregen overigens
in 1977 een hart onder de riem
van de Utrechtse cardioloog
prof.dr. F. Meijler die toen
stelde dat hartpatiënten die
kunnen vrijen, ook weer aan
het werk kunnen.
WENDY KIND
Eten van vis goed voor het hart? Wetenschappelijke studies spreken elkaar tegen.
FOTO: ANP
PREKEN ZONDER PAPIER KAN KAMERDEBATTEN VERLEVENDIGEN
(EN HAAG „Mijnheer
voorzitter! Mijn fractie
heeft eh geen
moeienis, sorry, ik be-
1 dus: geen moeite met
ingevoerde par-
in ingediende wets-
lorstel". Als de Tweede
iamer zou besluiten om
ij bepaalde debatten het
oorlezen van speeches te
erbieden, krijgen de po-
fj itieke cabaretiers gratis
ieuwe munitie aange-
eikt. Kamerleden die
D erplicht uit het hoofd
ns loeten spreken! Velen
ien het al voor zich. Dat
ordt hakkelen geblazen,
lachen natuurlijk. En
hluilen ook.
all
giet zijn vooral buitenstaan-
vo ers die er zo over denken. De
,ron teest betrokkenen zijn een
rno ndere mening toegedaan. Na-
d uurlijk heeft niet ieder ka
nerlid de gave om recht voor
'n raap een vrijwel vlekke-
X)S betoog te houden en be-
vj chikt lang niet iedereen over
N iverse retorische registers die
ein laar believen kunnen worden
pengetrokken. Maar dat spre-
SM ien zonder papier per defini-
ie tot gênante vertoningen zal
eiden, daarvan is men niet
vertuigd. Het aantal kromme
insconstructies en hakkelend
litgesproken meningen
weliswaar wat groeien, maar
an het Binnenhof wil men
.at graag voor lief nemen.
,raf^ant daar is iedereen het er
loeiend over eens dat spreken
oor de vuist weg de debatten
fvendiger, spannender en dus
ok aantrekkelijker zal ma-
in.
laar laten we niet te vroeg
uichen, want zo ver is het nog
ang niet. Sterker nog: het ide
al van een 'voorleesverbod'
loor alle kamerdebatten zal
ltijd een mooie maar niet te
droom blijven. De
ümmissie van fractieleiders
ie onder aanvoering van ka-
r.inervoorzitter Deetman ons
'wa taatsbestel onder de loep nam,
leeft aangaande de spreekcul-
ïur in het parlement maar
en heel klein eitje gelegd. Zij
£telde voor om alléén in be-
lalde commissievergaderin-
gen de kamerleden te ver-
llichten uit het hoofd te pra-
en.
0 Commissies
tit vergt enige uitleg. Grof
weg kent de Tweede Kamer
Irie soorten vergaderingen.
Jen eerste de zogeheten 'ple-
haire debatten' in de grote
vergaderzaal. In principe zou-
len daarbij alle kamerleden
lanwezig moeten zijn, maar
lat komt hoogst zelden voor.
Sen belangrijke oorzaak daar-
ran is dat er tijdens die plenai-
e debatten elders in het ge-
nog tal van andere bij
lenkomsten worden gehou-
len, en wel in commissiever-
>and.
)e Kamer is opgedeeld in cir-
:a dertig commissies die elk
ien onderdeel van het over-
leidsbeleid bestrijken: de
landbouwdeskundigen uit de
racties vormen de commissie-
andbouw, de juridische spe-
lialisten de commissie voor
ustitie, enzovoorts. Deze com-
nissies voeren geregeld over-
eg met de betrokken bewinds
lieden. Dat kan op tweeërlei
Wijze: in een vijf a tien uur du
rende 'uitgebreide commissie-
Vergadering', in de wandeling
UCV genoemd (vaak slaapver
wekkende vertoningen), óf in
'een 'mondeling overleg' waar
bij doorgaans één overzichte
lijk onderwerpje bij de kop
vordt gepakt dat in pakweg
wee uur van alle kanten
wordt belicht.
Wat de commissie-Deetman
nu wil is dat in zo'n mondeling
j»verleg, zo'n mini-debatje dus,
de kamerleden niet meer van
papier mogen spreken. Meer
clan dat heeft het voorstel niet
Jan-Kees Wiebenga van de VVD vindt dat een spiekbriefje toegestaan moet blijven.
om het lijf. Uitbreiding van
het voorleesverbod tot de
'zware' commissievergaderin
gen (de UCV's) zit er de eerst
komende jaren niet in en de
kans dat vrijuit speechen ooit
in plenaire debatten verplicht
zal worden is nul komma nul.
Dat wil men elkaar in geen
geval aandoen. Als het over
ingewikkelde zaken gaat, kun
je eenvoudigweg niet zonder
een uitgetikte of uitgeschreven
redevoering, luidt de opvatting
van de overgrote meerderheid
der parlementariërs.
Spiekbriefje
Het kan natuurlijk wél. Ver
schillende beroemde kamerle
den uit het verleden hebben
dat bewezen. De voormalige
CPN-leider Marcus Bakker
placht het spreekgestoelte al
tijd te beklimmen met niets
anders bij zich dan een klein
blocnotevelletje waarop enkele
trefwoorden waren gekrab
beld. Het vroegere ARP-ka-
merlid Maarten Schakel ging
zelfs met blote handen een de
bat in. Hij schreef z'n speech
tevoren wel helemaal op maar
leerde die dan van A tot Z uit
z'n hoofd. Ook in de huidige
Kamer zitten enkele personen
die vaak louter gewapend met
een vel papier met hoofdpun
ten de katheder bestijgen en
dan grotendeels improviserend
hun bijdrage aan het debat le
veren. Enkele voorbeelden:
Gerrit-Jan Wolffensperger
(D66), Henk Vos (PvdA), Wim
Mateman (CDA) en Hans
Dijkstal (VVD). Zij spiegelen
zich aan het traditionele ge
bruik in het Britse parlement
om zo min mogelijk van pa
pier te lezen en zoveel moge
lijk uit het hart te spreken.
Ondanks de beperkte reik
wijdte van het voorstel om een
voorleesverbod aan het Bin
nenhof in te voeren is kamer
voorzitter Deetman toch tevre
den. „Geen enkele fractie
heeft er vorige week in het
FOTO: DIJKSTRA
debat over de staatkundige
vernieuwingen negatief op ge
reageerd en daar ben ik erg
blij mee", zegt hij opgewekt.
„De enige die een beetje sput
terde was Jan-Kees Wiebenga
van de VVD. Hij vond dat een
spiekbriefje toegestaan moet
blijven en dat tijdens zo'n
mondeling overleg niet alleen
de kamerleden maar ook de
bewindslieden niet meer let
terlijk hun verhaal mogen
voorlezen. Ik vond dat terech
te opmerkingen. Geen pro
bleem. En het aardige is dat de
ministers Dales en Hirsch Bal-
lin, die bij het debat aanwezig
waren, heftig zaten te knikken
toen Wiebenga het over de te
genprestatie van de bewinds
lieden had. Ze waren het er
dus mee eens. Ik neem aan dat
ze deze kwestie nu ook in het
kabinet aan de orde zullen
stellen".
De kamervoorzitter verzet
zich tegen de stelling dat de
binnenkort in te voeren
'spreekregel' maar een heel
kleine stap is. „Dat is helemaal
niet zo. Vergis u niet: er wordt
tientallen malen per week een
mondeling overleg gehouden!
Dat is meer dan het aantal ple
naire debatten en UCV's dat
wekelijks op de agenda staat.
Ik denk dat de meeste com
missievergaderingen nu weer
levendig en boeiend worden.
Let maar op! Nee hoor, ik ben
absoluut niet bang voor gehak
kel en gestuntel. Er zal wel
eens een kromme zin uit een
mond rollen, maar over het al
gemeen vind ik dat het met de
spreekvaardigheid van onze
kamerleden wel meevalt.
Trouwens, iemand die niet
goed uit z'n woorden kan ko
men, kan het toch nooit tot ka
merlid schoppen?".
Ondeugend
Deetman sluit niet uit dat, als
het op stapel staande experi
ment lukt, het voorleesverbod
'ergens in de toekomst' voor
alle commissievergaderingen
gaat gelden, dus ook voor de
langdurige UCV-bijeenkom-
sten. Zal dat voor kamerleden
en stenografen niet een stuk
moeilijker worden? Deetman
schiet in de lach. „Mag ik eens
een ondeugende opmerking
maken? Volgens mij wordt het
alleen voor de parlementaire
journalisten moeilijker. Die
zijn eraan gewend geraakt dat
ze voor allerlei vergaderingen
tevoren de speeches van de
kamerleden op papier uitge
reikt krijgen. Ze hoeven dan
niet per se zo'n hele vergade
ring bij te wonen. Maar als ze
niet meer in alle gevallen zo'n
speech kunnen bemachtigen,
zijn ze wel gedwongen bepaal
de debatten van begin tot eind
te volgen. Ik weet niet of alle
Kamervoorzitter Deetman: „Ik ben absoluut niet bang voor gehakkel en gestuntel".
FOTO: DIJKSTRA
Honderd procent woordelijk
zijn die notulen niet, want er
worden natuurlijk wel eens
zinnen uitgesproken die kop
noch staart hebben. Daar
maakt de stenograaf dan zui
ver Nederlands van. Bij een
'kleine commissievergadering'
(een mondeling overleg dus)
wordt alleen een 'beknopt ver
slag' gefabriceerd, een samen
vatting van het be- en gespro
kene.
„Wat mij betreft mogen ze ih
alle vergaderingen vrijuit gaan
debatteren", zegt Cees van
Beurden, directeur van de ste
nografische dienst. „Dat levért
ons wel meer werk op, maar
het werk wordt tegelijk ook
een stuk leuker. Er valt dan
voor een stenograaf meer eer
aan te behalen. Nu horen we
in de meeste gevallen de keu
rig uitgetypte en voorgedragen
zinnetjes van de kamerleden
aan en nemen die letterlijk'
over. Dat is geen kunst. Alleen
bij interrupties en in de twee
de termijn van een debat heb
ben de sprekers geen tekst
voorhanden. Juist dan wordt
het voor ons weer een uitda
ging om goed te luisteren en er
iets moois van te maken".
„Helemaal mee eens", beaamt
stenograaf Harry Stegeman.
„Geef mij maar een flitsend
debat waarin iedereen lekker
op elkaar reageert en waarin
de opvattingen niet zo keurig
verpakt worden. Maar ik ben
bang dat driekwart van de ka
merleden dat niet aan zou
kunnen. Helaas zijn Neder
landse politici oyer het alge
meen niet zo goed gebekt dat
ze gemakkelijk a l'improviste
hun zegje kunnen doen. Als je
op een willekeurig moment
een Italiaanse, een Franse of
een Britse politicus het woord
geeft, praat-ie uit z'n hoofd zo
een kwartier vol en nog rede
lijk vloeiend ook. Nederlan
ders spelen toch het liefst op
safe, met een complete tekst
voor hun neus".
DICK VAN RIETSCHOTEN
zal plaatsvinden. „Ik zie het er
echt niet van komen hoor.
Daar is absoluut geen meer
derheid voor te krijgen. In
m'n eigen fractie staat er nau
welijks iemand te trappelen en
bij de andere grote fracties
evenmin. Persoonlijk vind ik
dat heel jammer. Als het aan
lag, zou ieder kamerlid met
onmiddellijke ingang het drin
gende advies krijgen het let
terlijk oplepelen van uitgetikte
speeches tot een minimum te
beperken".
„Ik vind het vreselijk om in
een debat iets voor te lezen",
zegt Mateman. „Dat stuit me
gewoon tegen de borst. Een
debat moet een flitsend karak
ter hebben. Dat betekent dus
onder meer dat je direct op de
voorgaande sprekers moet
kunnen reageren. Maar dat
gebeurt doorgaans niet. De één
na de ander leest braaf z'n
verhaaltje voor en reageert pas
op de overige sprekers in de
tweede ronde van het debat,
de tweede termijn. Dat doen
de meesten dan wel uit hun
hoofd, dat moet ik ze nageven,
maar op die manier kost het
allemaal zoveel tijd. Als je in
de eerste ronde al direct een
levendige, gedachtenwisseling
hebt, kan de tweede termijn
heel kort worden gehouden.
Een ander voordeel van het
improviserend spreken is dat
je veel meer geneigd bent om
alleen de hoofdpunten aan te
snijden. Je houdt je aan de
grote lijnen en zakt niet weg
in overbodige details. Ook
daarin zit tijdwinst".
Stenografen
In tegenstelling tot wat men
zou verwachten is de stenogra
fische dienst van de Tweede
Kamer een groot voorstander
van debatteren voor de vuist
weg. De stenografen maken
van elk groot debat een woor
delijk verslag dat later in ge
drukte vorm verschijnt als
'Handelingen van de Tweede
Kamer der Staten-Generaal'.
journalisten daar wel zin in
hebben. In het ongunstigste
geval zou het ertoe kunnen
leiden dat er over het werk
van de Kamer minder in de
krant komt".
CDA-kamerlid Wim Mateman,
behorend tot de kleine groep
volksvertegenwoordigers die
al jarenlang proberen bij alle
debatten zoveel mogelijk uit
het hoofd te spreken, denkt
dat uitbreiding van het voor
leesverbod pas op St. Juttemis
Voormalig
CPN-leider
Marcus
Bakker
placht het
spreek
gestoelte
altijd te
beklimmen
met niets
anders bij
zich dan een
klein
blocnote
velletje
waarop
enkele tref
woorden
waren
gekrabbeld.
FOTO: DIJK
STRA
