„Ik ben als acteur
nog niet veel soeps"
Passiemuziek uit de
baroktijd bij NCR V
Nieuwe zenderindeling
dupeert minderheden
S Radio en televisie in
S „kletsica-periode"
Charles de Wolff
tussen traditie en
authenticiteit
Leidse Courant: voor meer dan nieuws alleen. Een krant voor u!
Gi [UNST/RTV
CeidaeSowvcmt
VRIJDAG 29 MAART 1991 PAGINA 15
its van
tembrandt
het televisie-program-
i 'Tussen kunst en
[jtsch' van de AVRO
rordt op 1 april (Neder-
ind2, 19.20 uur) deze
1633 daterende ets
Rembrandt getoond,
ets werd ontdekt tij
lens de opnamen voor
programma in de
roeker Veiling. De waar-
e wordt geschat op on-
eveer achtduizend gul-
FOTO: ANP
Joe Jackson op Pinkpop
LANDGRAAF Het programma van
Pinkpop is rond. Nederlands oudste
openluchtfestival contracteerde dit jaar
tien groepen en artiesten. Zij spelen
pinkstermaandag 20 mei op het terrein
van de Draf- en Renbaan Limburg in
de gemeente Landgraaf in de buurt
van Heerlen.
Het zijn The Tragically Hip, Tröckener
Kecks, Primus, An emotional Fish,
Luka Bloom, Joe Jackson, Living Co
lour, Lenny Kravitz en Happy Mon
days. Jan Douwe Kroeske praat tussen
10.30 en 23.00 uur de verschillende op
tredens aan elkaar.
Na afloop zullen extra treinen worden
ingezet richting Zwolle, Utrecht, Rot
terdam, Roermond, Maastricht en Sit-
tard.
SGP-jeugd vraagt
aandacht voor kunst
bij eigen achterban
DEN HAAG De SGP-jongeren-
organisatie organiseert in april een
symposium en een expositie over
beeldende kunst. Volgens de organi
satoren is in de gelederen van de
Staatkundig Gereformeerde Partij
tot nu toe weinig aandacht en waar
dering geweest voor kunst. Om
meer begrip en kennis bij de ortho
dox gereformeerde achterban te
kweken zijn twintig kunstenaars
uitgenodigd om te exposeren.
De kunstenaars hebben een christe
lijke levensovertuiging. De culturele
bijeenkomst die in Rotterdam wordt
gehouden heeft als thema: „Christe
lijke kunst?!".
'Zeg 'ns Aaa' op
Duitse televisie
AMSTERDAM De succesvolle Nederlandse tele
visie-serie 'Zeg 'ns Aaa', is vanaf 12 april ook in
Duitsland te zien. De Duitse omroep ARD zendt
dan 27 weken lang 'Sag mal Aah' uit, die is opge
nomen met een complete Duitse bezetting. Het is
voor het eerst dat de serie op deze wijze aan het
buitenland is verkocht. Tot nu toe was Zeg 'ns Aaa
al te zien in onder meer België, Griekenland, Au
stralië en Spanje, maar daar wordt de serie veelal
nagesynchroniseerd. De Duitse versie wordt in
München geproduceerd door Bavaria Film GmbH.
De Duitsers krijgen dezelfde afleveringen te zien
als de Nederlandse kijker de afgelopen 11 jaar.
Mien Dobbelsteen heet in de Duitse versie Maria
Doberstein en wordt gespeeld door Veronika No-
wag. In Nederland zijn inmiddels 176 afleveringen
van Zeg 'ns Aaa uitgezonden. De Vara brengt de
serie ook het komende seizoen weer op de buis.
Kirov Ballet
komt naar
Amsterdam
AMSTERDAM Het
Muziektheater in Am
sterdam heeft het we
reldberoemde Kirov Bal
let uit Leningrad weten
te contracteren voor het
seizoen 1991/1992. Het
Russische gezelschap zal
twee klassieke balletten
dansen 'Het Zwanen-
meer' en 'Le Corsaire'.
De voorstellingen zijn op
6, 8, 9 en 11 mei 1992.
Het is voor eerst in twin
tig jaar dat het Kirov
Ballet weer in Nederland
is te zien.
JULIEN CROISET:
DEN HAAG Julien
Croiset, de 25-jarige zoon
van de artistiek directeur
van het Nationale To
neel, was het liefst prof
voetballer geworden.
Dat zat er echter niet in,
daarom is hij aan het to
neel gegaan. Toch ligt
zijn hart nog steeds op de
groene mat. En in zijn
ogen is voetballen bij AC
Milan „het mooiste wat
er is". Als hij nu een aan
bieding kreeg om bij
deze club te voetballen,
zou hij direct toehappen.
Niet dat hij ook maar een
moment gelooft dat dit
nog ooit zal gebeuren.
Het is overigens louter toeval
dat wij met hem praten in de
directiekamer van vader
Hans Croiset. Die is even niet
bezet en we hebben een plek
je nodig om rustig met elkaar
te kunnen converseren. Van
een toekomstige troonopvol
ging is absoluut geen sprake.
Julien staat in 'Ivanov' van
Anton Tsjechov, dat morgen
onder de regie van de Belgi
sche regisseur Luk Perceval
bij het Nationale Toneel in
première gaat. Hij levert als
de accijnsbeambte Kosych
slechts een bescheiden bijdra
ge aan de voorstelling. Het is
voor de jonge Croiset zijn
derde 'openbare' optreden,
sinds hij v rig jaar de Ant
werpse toneelschool diploma
loos de rug toekeerde. Hij
kreeg daar les van Luk en
die heeft hem gevraagd voor
Ivanov. Het stuk wordt voor
een deel bezet door Vlaamse
acteurs. De zachte en de har
de g-gebruikers (de Hollan
ders) staan gebroedelijk sa
men op de planken. En dat
geeft de toch al kleurrijke
voorstelling een extra kleur
tje. Na Ivanov gaat Julien
naar het Theater van het
Oosten, waar "zijn moeder
Agaath Witteman de artistie
ke scepter zwaait.
In volgorde van opkomst is
de jonge acteur al de derde
Croiset die aan het toneel
ging. Grootvader Max was de
eerste en vader Hans deelt de
tweede plaats met oom Jules.
Julien kreeg weliswaar het
toneel al met de paplepel in
gegeven, maar in hoeverre
zijn ouders invloed hebben
gehad bij zijn uiteindelijke
keuze, weet hij niet.
„Er werd thuis veel over the
ater gepraat. We gingen ook
altijd naar de premières.
Maar toen ik tien, twaalf jaar
oud was, was ik niet zo geïn
teresseerd in Shakespeare en
Tsjechov en hun collega's.
Die zeiden me niet zoveel.
Dat is pas later gekomen. Ik
voetbalde liever. Ik speelde
bij de plaatselijke club van
Vreeland, daar woonden we.
Ik deed het echt niet onaar
dig, kon een behoorlijk balle
tje trappen. Maar toen ik
werd ingedeeld bij de 17-jari-
gen, ging fysieke kracht veel
meer meetellen. Toen viel ik
weg. Ik was wel elke dag op
het voetbalveld. Ik vond
voetballen heerlijk en dat
vind ik nu nog, al doe ik het
_Jra?d
niet zoveel meer".
Blind
Julien vindt het nog steeds
spijtig dat hij vorige week de
Europa-Cupwedstrijd AC Mi
lan-Marseille op televisie
heeft gemist, omdat hij moest
spelen (try-out). „Dat vond ik
natuurlijk ook heel erg span
nend. Maar het mooiste zou
zijn geweest als die wedstrijd
was begonnen na afloop van
de voorstelling". De toneel
speler dagdroomt nog even
verder over een aanbieding
van AC Milan. „Ik zou dan
tot mijn drieëndertigste kun
nen voetballen en na afloop
acteur worden". Dan relati
veert hij manhaftig: „Och, ik
heb nooit echt geprobeerd
om profvoetballer te wor-
Julien ging op zijn achttiende
naar de toneelschool in Maas
tricht. De mensen in zijn om
geving hadden hem dat aan
geraden. Het was geen echte
bewuste keuze van een be
vlogen acteur in wording.
Maar hij wilde het wel eens
proberen, want hij had op de
middelbare school ontdekt
dat op het toneel staan best
leuk was. Hij deed daar veel
aan theater, vooral aan caba
ret. „Maar ik ging blind naar
Maastricht, had geen idee
wat me te wachten stond. Bij
de eerste les zei de leraar:
trek maar een jasje aan en
speel een rol. Ik wist niet wat
ik doen moest, ik vond het
doodeng. We moesten elke
dag improviseren. Ik dacht:
is dat nou toneel? Het ging
gewoon niet. Na een jaar
kreeg ik te horen: je bent nog
te jong, kom over een paar
jaar nog maar eens terug".
Antwerpen
Julien liet zich hierdoor niet
uit het veld slaan. Hij stapte
naar de Haagse Comedie en
kreeg een klein rolletje. En
van het een kwam het ander,
hij kreeg meer aanbiedinkjes
voor rolletjes van tien, twin
tig of soms wel dertig zinnen.
Zo speelde hij behalve bij de
Haagse Comedie ook bij to
neelgroep De Appel en Glo
be. „Ik heb dat twee jaar ge
daan. Het verdiende aardig
en het was ook wel een
mooie tijd. Maar ik leerde er
niets van, ik ging niet echt
vooruit. Ik wilde echt iets
kunnen en daarvoor moet je
toch naar de toneelschool.
Toen raadde Maijon Brands-
ma me aan om het eens in
Antwerpen te proberen".
Na twee jaar hield de jonge
Croiset ook de Belgische to
neelschool voor gezien. „We
waren nog maar met vier
man over. Het was helemaal
niet gezellig meer. En onze
spelleraar vonden we zo
stom, dat we hem wegstuur
den. Met die man viel niet te
werken. Toen kregen we
voor straf geen spelles meer.
We liepen maar een beetje
rond op die school. Je krijgt
daar trouwens heel weinig
les. Je moet alles zelf doen.
Dat is ook wel het goede van
de school. Maar ik kon er
niet tegen. Daarom ben ik er
op een gegeven moment mee
Julien Croiset: "Ik geloof niet in dat heilige vuur".
Heilige vuur
Hans Croiset hief niet het
foei-vingertje omdat zoonlief
zijn school niet afmaakte. „Ik
denk dat hij het wel begreep.
Maar het was niet zijn affai
re, zoiets beslis ik zelf". Ju
lien vond onthaal bij het ge
zelschap van zijn moeder. Hij
speelde mee in 'De Drie Zus
ters' en later als invaller in
'Schrijf 't maar in het zand'.
„Ik heb daar veel geleerd. En
nu ga ik weer een stapje ver
der met Ivanov. Ik moet er
wel erg hard voor werken.
Ik vind mijzelf ook nog niet
zoveel soeps als acteur. Maar
ik denk wel dat ik het kan
leren".
Julien beziet zijn vak met
een ontwapenende nuchter
heid. Hij houdt natuurlijk
van theater, maar warmt
zich niet genoegzaam aan het,
heilige vuur. „Omdat ik daar
niet in geloof. Sommige ac
teurs hebben het kennelijk
nodig om hun vak te mytho
logiseren. Ik vind dat onzin.
Het is gewoon leuk om te
doen. Het verdient aardig. En
soms is het ook vreselijk pijn
lijk. Maar dat heilige vuur.
Als mensen zo gaan praten,
haak ik af".
Dankzij Luk Perceval speelt
Julien even bij het Nationale
Toneel. Vader Hans heeft
hem niet gevraagd. „Dat zou
hij ook nooit doen", veron
derstelt zoonlief, „Want in
dat opzicht is hij heel streng.
Hij heeft iets van: je moet je
eigen boontjes maar doppen.
En dat is goed. Maar ik zou
het op zich helemaal niet erg
vinden om hem als directeur
boven me te krijgen. Dat
vind ik alleen maar gezellig.
Hans is mijn vriend. Ik ben
trots op hem en op mijn moe
der. Ik voel me dan ook altijd
heel ongelukkig als er over
hen een slechte kritiek ge
schreven wordt. Vroeger,
toen ik nog niet zoveel om
toneel gaf, liep ik op school
wel altijd op te scheppen
over mijn ouders".
Moppen
We gaan terug naar 'Ivanov'.
Een groepje muzikanten oe
fent achter op het toneel, dat
gemeubileerd is met rijen
rode bioscoopstoelen. Niets
wijst erop dat de voorstelling
reeds is begonnen. Zelfs niet
wanneer die vreemde melo-
dica-speler op verhoogde zo
len samen met een pianiste
een stukje instudeert. Pas la
ter blijkt dat de man graaf
Sjabelksi (Peter van den Be
gin) en de vrouw Anna (Mar
leen Stolz) is, de aan tbc lij
dende echtgenote van Ivanov
(Roelant Radier). Ivanov, die
wordt omringd door egoïsti
sche mensen, die de dagelijk
se sleur ontvluchten in de
drank, roddels en banalitei
ten, kan niet meer van zijn
vrouw houden. Hij ontvlucht
haar elke avond, terwijl hij
gevangen wordt gehouden
door schuldgevoelens. Anna
sterft en Sasja (Helen Suy-
derhoud), de zoon van Iva-
novs vriend, wil haar plaats
innemen. Ivanov kan echter
niet meer geloven in de lief
de en pleegt zelfmoord.
FOTO: STEPHEN EVENHUIS
Luk Perceval zet mensen op
het toneel, die van zichzelf
een karikatuur maken. Men
sen die leven in een wereld
van verveling en uitzicht
loosheid. Maar ook een we
reld waarin het racisme, het
anti-semitisme welig tiert.
Luk vertaalt dit meedogen
loos naar deze tijd, door de
oude vrouw (gespeeld door
de acteur Bart Kiene) schun
nige moppen te laten vertel
len over Marokkanen en an
dere minderheden. Dat is
haar manier om met emoties
om te gaan. Julien: „Van de
ene kant zijn het leuke mop
pen. Je lacht erom en denkt
dan: mijn hemel waar ben ik
nu over aan het lachen. Op
die manier word je gecon
fronteerd met je eigen voor
oordelen, je eigen racistische
denkbeelden".
AMSTERDAM De
Tweede Kamer moet een
stokje steken voor de
ilannen die in Hilversum
•estaan om programma's
5chijvoor allochtonen te ver-
plaatsen naar minder inte-
JJ ressante tijdstippen in de
middag en weekeinden,
p Harde garanties via de
minister van WVC en een
ehne eigen omroep voor min
derheden zijn daarbij on
ontbeerlijk. Dit schrijft de
Omroep Alloch
tonen (STOA) in een
brandbrief aan de leden
van de Tweede Kamer.
DL1
Volgens de STOA dreigen de
allochtonen door de nieuwe
zenderindeling „ongemerkt
de dupe" te worden door de
verplaatsing van Voor hen
bestemde programma's. O]
dit moment verzorgt de NOJ
ongeveer 105 uur program-
„o^ma's voor allochtonen. Dat
;ebeurt bijna dagelijks op
Nederland 3 van 18.00 tot
18.30 uur. De omroepen heb
ben de tijd tussen 18.00 en
24.00 uur echter aangemerkt
als „prime-time", waarin
in programma's voor een bre-
^er publiek uitgezonden
moeten worden. Dit om de
concurrentie met RTL4 goed
aan te kunnen. Volgens de
STOA leidt dit er toe dat
programma's voor doelgroe
pen vanaf 1 oktober worden
uitgezonden op tijdstippen
waarop de doelgroep niet
kan worden bereikt. Boven
dien wordt de autochtone
kijker niet meer geconfron
teerd met hetgeen in de al
lochtone gemeenschappen
leeft. De huidige ontwikke
lingen zijn „in strijd" met de
taakopdracht van de NOS,
aldus de STOA. De stichting
vraagt de Kamerleden daar
om garanties te bedingen bij
de minister van WVC, zodat
ook binnen de nieuwe opzet
aandacht besteed wordt aan
allochtonen. Dat zou kunnen
door bij de financiering van
de reorganisatie geld expli
ciet te bestemmen voor der
gelijke programma's. Verder
moet de minderhedenpro-
grammering zoals die nu ge
stalte heeft gekregen bij de
NOS, worden ondergebracht
bij één zendgemachtigde, een
eigen omroep voor minder
heden. Hierdoor kan de
zendtijd voor minderheden
worden losgekoppeld van de
NOS en komt de verant
woordelijkheid voor de pro
gramma's ook daar waar ze
hoort, bij de minderheden
zelf, aldus de STOA.
>erd VELDHOVEN De gezamenlijke Nederlandse omroepen
rooi moeten beschikking krijgen over een taaifunctionaris, die
kan helpen bij het verbeteren van het taalgebruik op radio en
televise. Deze aanbeveling werd gisteren gedaan aan het slot
van een symposium over de eigen taal van radio en televisie.
Volgens de Belgische hoogleraar Nederlandse taalkunde L. Be-
1* heydt is het taalgebruik bar en boos. Hij meent dat in het alge-
meen de taal in de Nederlandse omroep is „geëvolueerd van Ne-
erhi derlands naar Neejdulans".
Bezuinigingen
schadelijk
voor het
kunstbeleid
DEN HAAG Het kunstbe
leid wordt grote schade toe
gebracht als er wordt bezui
nigd op de incidentele subsi
dies. Dat schrijft de Raad
voor de Kunst in een spoed-
brief aan minister D' Ancona
van wvc. De raad reageert
hiermee op de brief van mi
nister Kok (financiën) waar
in gesproken wordt over een
bezuiniging van 5,2 miljoen
gulden op de incidentele sub
sidies voor culturele activi
teiten. In de kunstwereld
wordt verhoudingsgewijs
veel met incidentele subsi
dies gewerkt en de bezuini-
gingsdruk zou dus onevenre
dig zwaar uitpakken, aldus
de raad. „Het aanbod van ad
hoc-projecten raakt dan on
der het minimum dat nood
zakelijk is om een kunstdis
cipline vitaal te houden", al
dus de raad.
Expositie portretten
van directeuren
ZEIST Circa 70 portretten
van directeuren afkomstig van
17 Nederlandse bedrijven zijn
tot en met 5 mei op de exposi
tie 'Mijne Heren' in het Slot
Zeist te bezichtigen. De exposi
tie toont portretten uit het Ne
derlandse bedrijfsleven van de
18de eeuw tot heden. De por
tretten zijn in opdracht van de
bedrijven geschilderd door
portretschilders als Jan Veth,
Jan Sluijters, Han van Meege
ren, Carel Willink, Sierk
Schröder, Herman Gordijn en
Ans Markus. De catalogus die
bij de expositie verschijnt, be
vat artikelen over de geschie
denis van het portret in het al
gemeen en het directieportret
in het bijzonder.
Passiemuziek uit de baroktijd,
NCRV-televisie, Nederland 1, van
avond 23.18 uur.
HILVERSUM De NCRV-
televisie zendt vanavond een
programma uit met passiemu
ziek van Bach, Handel, Tele-
mann en Keiser. In deze uit
zending wordt het spoor terug
gevolgd naar de plaatsen waar
deze componisten zijn geboren
of langdurig hebben gewerkt.
De componisten komen uit
Duitsland, de bakermat van de
achttiende eeuwse barokpas-
siemuziek. In deze 'gouden
eeuw' van de barokmuziek
was het in Nederland droevig
gesteld met de kerkmuziek.
Het calvinisme had op dat ge
bied weinig te bieden. De or
gels waren verdwenen of in
onbruik geraakt en de kerk
zang was in één woord misera
bel. In het Lutherse Duitsland
waren de kerkregels weer an
ders. Muziek was dan meestal
wel toegestaan, maar vrouwen
mochten niet aan de eredienst
deelnemen. De hoge stemmen
moesten door knapen gezon
gen worden. In de Lijdenstijd
was het bovendien niet toege
staan dat koperen blaasinstru
menten en pauken meespeel
den in het orkest. Het werd de
kerkcomponisten in die tijd
wat dat betreft niet gemakke
lijk gemaakt In Hamburg was
het bovendien verboden om
een Passion in de kerk uit te
voeren. Telemann, de compo
nist die de meeste passie-mu-
ziek op zijn naam heeft staan,
moest daarvoor naar het mili
taire 'Drilhuis' uitwijken. De
componisten die in de uitzen-
J.S. Bach is een van de vier componisten, die in de uitzending
van de NCRV aan bod komt.
FOTO: PR
ding aan bod komen, waren
soms goede vrienden van el
kaar. Maar er bestond ook on
derlinge naijver en concurren
tie. De stad Halle, in de voor
malige Oost-Duitsland was
voor alle vier aantrekkelijk.
Halle was de bakermat van
het piëtisme, van de emotione
le vroomheid, die de compo
nisten aansprak. De barok-
componisten Bach, Handel,
Keiser en Telemann hebben
dat ieder op hun eigen manier
weten te verklanken. De
NCRV maakte voor het pro
gramma opnamen in Eisenach,
Halle, Arnstadt, Teuchern,
Leipzig en Hamburg. Aan de
uitzending wordt meegewerkt
door
het Eindhovens Vocaal En
semble en het Brabants Muzyk
Collegie.
Mattheuspassie van Bach, uitge
voerd door het Bachkoor Holland,
het Haags Matrozenkoor onder lei
ding van Sipke de Jong, het Resi
dentieorkest, Maria Zedelius (sop
raan), Sylvia SchlUter (alt), Peter
Bartels (tenor evangelist), Hermann
Christian Polster (bas Christus), Ul-
rik Cold (bas aria's), Ben de Ligt
(viola da gamba) en Hans Broekman
(orgel), onder leiding van Charles
de Wolft. Gehoord in de Pieterskerk
te Leiden op 28 maart.
De roemrijke tradities van
'Matthöus'-vertolkingen tot nu
toe hebben met elkaar gemeen
dat het niet eenvoudig blijkt te
zijn om precies duidelijk te
maken waardoor ze zich van
andere zo gunstig onderschei
den. Dat dit ook voor de uit
voering van gisteravond onder
leiding van Charles de Wolff
geldt, kan er op wijzen dat zijn
aanpak van Bachs bekendste
oratorium op weg is om een
begrip te worden. De Wolff
lijkt in ieder geval zijn vorm
te hebben gevonden. Enerzijds
bewust op de traditie leunend,
heeft zijn visie anderzijds ook
duidelijk de invloed van de
nieuwere ontwikkelingen op
het gebied van de uitvoerings
praktijk van oude muziek on
dergaan. Zo heeft het degelijke
maar wat brave musiceren
van eerdere uitvoeringen
plaatsgemaakt voor een veel
bewuster gebruik van de mo
gelijkheden die de partituur
met zijn dubbelkorigheid in
koor en orkest biedt. Soms
verstilde zeggingskracht, dan
weer meeslepende dramatiek
zijn het resultaat van deze be
nadering; een vruchtbare com
binatie van oud en nieuw.
Het orkest reageerde meestal,
het koor altijd, haarscherp,
zuiver en flitsend op De Wolff,
die met zijn suggestieve aan
wijzingen de grote kwaliteiten
van zijn Bachkoor Holland uit
stekend naar boven wist te ha
len. Ook de heldere compo
nent van het Haags Matrozen-
koor was bij dit ensemble ge
heel op zijn plaats. Tussen de
prestaties van de solisten vie
len vooral die van de alt Syl
via SchlUter op. Met name
haar 'Buss und Reu' en 'Erbar-
me dich' waren mooi getroffen
en pasten prachtig in het ge
heel. Aanvankelijk speelden
een koutje en nervositeit de
sopraan Maria Zedelius parten,
maar in 'Aus Liebe will mein
Heiland sterben' herstelde zij
zich op schitterende wijze. Pe
ter Bartels maakte zich met de
boeiend vertolkte evangelis
tenpartij voor een volgende
uitvoering onmisbaar en Ulrik
Cold die de basaria's zong en
voor de pauze eveneeens met
een onwillige keel worstelde,
zorgde in 'Komm, süsses
Kreutz' en in 'Mache dich,
mein Herze, rein' voor bijzon
dere muzikale ogenblikken.
TOM STRENGERS
Er is niets te koop in de wereld,
oft komt in de kra nt
