Ik speel voor de fan in mezelf Alleen samenwerking kan radio redden" Nederlands Design Instituut mogelijk in Den Haag gevestigd «elliste Quirine Viersen int prijs Philip Morris VARA met compilatie Fons Jansen QeidóaQowuvnt WOENSDAG 27 MAART 1991 PAGINA 9 van cultuur Hedy D'Ancona bekijkt geamuseerd het gat ideeënschets Rusland, Duitsland, Den Haag. In het boek n de contouren geschetst van een vormgevingsinstituut. FOTO: PETER VAN MULKEN DEN HAAG In Den Haag moet een Neder lands Instituut voor de Vormgeving worden op gericht, dat de sterke posi tie van het grafisch ont werpen in Nederland handhaaft en versterkt. Naast promotie, exportbevor dering en stimulering van het vakgebied moet het instituut optreden als adviseur van overheid en bedrijfsleven. Het instituut krijgt tevens een pu blieksfunctie. In het oude stad huis aan de Groenmarkt in Den Haag overhandigde voor zitter G. Dumbar van de Stichting Goede Vormen gis termiddag het boek 'Rusland, Duitsland, Den Haag' aan mi nister H. D'Ancona. De gemeente Den Haag is en thousiast over het plan. Wet houder Martini zei graag een prestigieus instituut, een nieu we trekpleister voor toerisme, binnen de grenzen te willen. De gemeente heeft de Nieuwe Kerk aan de Spuistraat, De Volharding aan de Grote Marktstraat en het oude stad huis aan de Groenmarkt als mogelijke lokaties aangeboden. Het boek beschrijft de histori sche ontwikkeling van de gra fische vormgeving in Neder land en in het bijzonder in Den Haag. Den Haag is volgens Dumbar een goede vestigingsplaats. „Zo'n instituut sluit prachtig aan bij instellingen als het Mu seum van het Boek, het Let terkundig museum, het PTT- museum, de Koninklijke Bi bliotheek. Daarnaast hebben we in de stad opleidingen als de Koninklijke Academie voor de Beeldende Kunsten. Ook de grootste opdrachtgevers voor de beeldende en grafische kunst, de ministeries en de PTT. zijn in Den Haag geves tigd". Hoewel grafische vorm geving de nadruk zal krijgen, sluit Dumbar andere uitingen van vormgeving niet bij voor baat uit. ..Het is wel zo dat we in het buitenland met grafi sche vormgeving goed scoren. Waarom dan niet je sterke punten uitbuiten? Nederlandse vormgevers staan goed aange schreven en de grafische in dustrie wordt door Nederland als een uitstekend export-pro- dukt gezien". De voorzitter ziet het al hele maal voor zich: de Nieuwe Kerk, van buiten in tact gela ten, van binnen verbouwd door een gerenommeerde Ita liaanse architect als Alessan- dro Mendini of Ettore Sottsass. Museon-directeur W. van der Weiden, die ook deel uit maakt van het Stichtingsbe stuur, is wat minder optimis tisch over deze lokatie dan Dumbar: „De Nieuwe Kerk? Dat lijkt me niet realistisch. Daar zijn al zo veel andere plannen mee". De kans op de komst van het instituut naar Den Haag schat Van der Wei den op iets meer dan vijftig procent. Voor de financiering wil het instituut een beroep doen op het ministerie van WVC en op sponsoring uit het bedrijfs leven. Minister d'Ancona hield de stichting en aanwezige wet houders voor dat ook Amster dam, Rotterdam, Eindhoven en Breda meedingen naar de vestiging van het instituut. De ministeries van economische zaken en WVC onderzoeken op dit moment welke plaats het best kan worden gekozen. De uitslag daarvan zal volgens D'Ancona begin juni bekend worden gemaakt. [ERIKAANSE TOPGITARIST PAT METHENY OP KONINKLIJK CONSERVATORIUM HAAG „Soms ik dat ik een zanger Een merkwaardige iraak uit de mond van Amerikaanse topgita- Pat Metheny, die als tovenaar op zijn in- nent bekend staat, hij lacht erbij. en is voor mij een substi- voor zingen. Ik compo- tegenwoordig achter de 0. Al speel ik primitief, iet ene akkoord naar het e, ik probeer mee te euwen. Niet dat ik -den voor mijn 'tunes' wil, wil dat mijn muziek den suggereert. Ik wil dat werk het gevoel van zin- weergeeft". ietheny is te gast op het nklijk Conservatorium in Haag. Voor 'master clas- een open workshop (gis- jn. iddag), een persconferen- anmiddag) en een concert ivond) dat al uitverkocht outer Turkenburg, hoofd ing jazz, kon al weken te- de aanvragen van be tellenden niet aan. Gita- blazers, conservatori- udenten geïnteresseerd in lositie. eny is met z'n 36 jaar niet irste de beste. Hij geldt als 'guitarists' guitarist', een kant met een voorbeeldi- chniek, een prachtig - aan Hall herinnerend - timbre fcijn instrument. Een muzi- ït die al vanaf z'n twintig- aan de internationale mu top een opvallend eigen ie inneemt. In een hokje hij niet te stoppen. Hij be dde zangeres Joni Mit- hij schreef de 'sound- voor de John Schlesin- ger-film 'The Falcon and the Snowman', hij speelde jazz met Ornette Coleman en Michael Brecker, was in Nederland tij dens het North Sea Jazz Festi val met Herbie Hancock, Dave Holland en Jack DeJohnette, kreeg in '88 een Grammy Award voor zijn lp 'Still Life (Talking)', en maakte met zijn sfeergevoelige, onderzoekende neo-romantiek op het Duitse ECM-label een nieuw en jong publiek voor zich wakker. Al jaren geleden begon hii les te geven aan de beroemde Ber- klee School of Music en op de universiteit van Miami. Niet bevooroordeeld ,,Wat ik ook speel, ik heb nooit het gevoel dat ik compromis sen sluit", zegt Metheny. „Niet naar het publiek, niet naar mijn mede-muzikanten. Daar voor ben ik te koppig. Ik denk dat je als muzikant het beste naar jezelf kan luisteren, de muziek spelen die het dichtst bij je staat. En ik speel voor de luisteraar in m'n binnenste, voor de 'fan' in mezelf. Dan is de kans dat anderen het mooi vinden het grootst. Ik probeer niet bevooroordeeld te zijn te genover een soort muziek. Of ik nu muziek met één ak koord, met twee akkoorden of met een milljoen 'changes' speel. Ik heb het geluk gehad dat mijn eerste liefde de be bop, de jazz was. Muziek met grote harmonische activiteit. Een taal die het moeilijkst te leren is. Daarna is het alleen maar gemakkelijker voor me geworden, dan kan je pro bleemloos in de rock-muziek terecht. Al moet ik zeggen dat de moderne popmuziek wel erg 'one cordish', één-akkoor- dig wordt. Wat dat betreft voel ik nog altijd veel voor de mu ziek van de Beatles, die was destijds belangrijk voor me. Het is ook een reden dat ik me thuisvoel in de Braziliaanse muziek. Die zit harmonisch prachtig en rijk in elkaar. Ook een oude liefde van me eigen lijk. Als jongetje van zeven hoorde ik de eerste Bossa No va's die toen in een golf over Amerika kwamen. Astrud Gil- berto bezorgde me m'n eerste lustervaring in muziek. Maar ik ben ook trots wanneer de klassieke componist Steve Reich voor mij een stuk voor electrische gitaar schrijft" (Electric counterpoint for elec trical guitar). En hij beschrijft hoe hij de 'minimal music' van Reich probeerde uit te brei den, wanhopig in de knoop raakte, al stond Reich er bij te juichen. Verhaal vertellen Pat Metheny is ondanks z'n leeftijd een voortreffelijk pra ter. Je ziet dat hij gewend is les te geven. Welke vraag er ook komt uit zijn gehoor, hoe vaag die ook verwoord is („ik hoor iets universeels in uw muziek doorklinken, hoe komt dat?"), hij haalt het vertaalba re uit een vraag, betrekt het op zichzelf en op muziek in het algemeen en komt met een antwoord. Hij is duidelijk een goed luisteraar. Iets dat ook karakteristiek is 1 voor de muziek van Metheny. Of je nu CD's pakt als 'Works' uit zijn ECM-tijd, of als een re cente 'Questions and answers' (symbolische titel) met bassist Dave Holland en de oudere drummer Roy Haynes, het is opvallend hoe intens er naar elkaar geluisterd wordt, vooral in de trio-formatie's. Metheny: „Als leider van een groep speel je 'stuff' die past bij de stijl van de muzikanten met wie je speelt. Je staat er niet om elkaar te bevechten. Die muziek kan 'free' zijn, of ma teriaal met veel akkoorden wisselingen. Ik heb geen echte voorkeur. Ik wil in m'n im provisaties een 'verhaal vertel len'. Dat kan stilistisch op meerdere manieren. Waarbij een 'free player' en een 'fu- sion'-muzikant meer met el kaar gemeen hebben, dan met een 'be-bop'-speler. De eersten neigen naar losse muzikale zinnen, die niet direct te ma ken hebben met de volgende. Een gebrek aan een vertel structuur. Bij 'be-bop' is die sterker". Schreeuwen Metheney zal zijn 'workshop' eindigen met een concert met een ritme-sectie en twee bla zers van het conservatorium. Het verzoek daartoe uit de zaal („the real language, plea se") lijkt eerst bij hem niet in goede aarde te vallen: „Ik heb geen zin om zomaar iets te doen". Pas wanneer hij vraagt wie er niet bij zijn concert kunnen zijn (een bos vingers de lucht in), zegt hij grijnzend 'okay', begint met een blues, simpele 'licks', en zit bij het tweede stuk al in die mooie, lange en soepele improvisatie- lijnen die zo kenmerkend voor hem zijn. „Voor de mensen die vanmor gen mijn lessen hebben ge volgd, en die schrokken als ik soms schreeuwde" zegt Methe ny, .jullie moesten eens weten hoe vaak ik tegen mezélf schreeuw. Ik ben zelden echt tevreden met wat ik doe. Als ik terugkijk op alle stukken die ik gecomponeerd heb, weet ik waar ik te gemakkelijk ge weest ben, te snel voor de hand liggende mogelijkheden heb gebruikt. Componeren is moeilijk. Vooral wanneer je 95 procent van je eigen stukken schrijft. Al gaat dat steeds via invloeden en aanpassingen van je mede-muzikanten, zoals met keyboard-speler Lyle Mays. Je moet voortdurend oppassen dat je niet hetzelfde stuk schrijft, omdat je nu een maal van een bepaalde klank houdt, je eigen beperkingen hebt. Ik houd van rijk materi aal, een sterke melodie. Ik weet dat een in verhouding klein aantal stukken van mij zal blijven staan. Een composi tie moet sterker zijn dan de muzikant die hem speelt. Zoals de composities van Thelonious Monk. Wie ze ook brengt en wat er ook mee gedaan wordt, ze blijven herkenbaar als Monk-materiaal". En over opleidingen: „In de tijd dat ik gitaar begon te spe len in combinaties, was men al blij als je de akkoorden een beetje kon volgen. Tegenwoor dig is dat anders. Iedereen die van de muziekschool komt, kent de 'taal'. Heeft geen pro blemen met Coltrane's 'Giant Steps'. Er zijn gitaristen bij bosjes die honderd maal meer weten dan ik toen. Gitaar staat nu op dezelfde hoogte als de saxofoon. Maar er is een ge vaar. Het een heeft niet perse met het ander te maken. Je moet blijven zorgen je eigen verhaal in je muziek te vertel len, jouw 'personal history'." BERT JANSMA Met dank aan leerlingen van het Koninklijk Conservatori um. Gitarist Pat Metheny geconcentreerd bezig tijdens zijn workshop in het Koninklijk Conservatorium. FOTO: STEPHEN EVENHUIS ;>e Viersen tijdens een kort recital gistermiddag ter gelegen- van haar onderscheiding. FOTO: ANP STERDAM De 17-jarige celliste Quirine Viersen tol isteren in Amsterdam onderscheiden met de Philip Jris Finest Selection '91. nderscheiding is haar op voordracht van de Raad van Ad- onder voorzitterschap van Theo Olof, unaniem toegekend, *07 ïwege de opmerkelijke muzikale uitingen, waarvan zij in r nog jonge carrière al blijkt heeft gegeven", reen is de eerste die de onderscheiding, die is ingesteld door rhilip Morris Finest Selection Foundation, ontvangt. Doel de Foundation is jaarlijks jonge talentvolle kunstenaars op gebied van de beeldende kunst, (klassieke) muziek, dans, of re podiumkunsten te ondersteunen bij hun verdere ontwik- 8- rerleg met de laureaat wordt bekeken op wat voor manier iidersteuning het beste gestalte kan krijgen. Dat kan bij >eeld in de vorm van het volgen van een masterclass, het •ieden van een tentoonstelling, of het maken van een cd. reen heeft besloten een compact-disc te produceren, die „zo- p« haar als het muziekleven in Nederland ten goede zal ko- aldus de Raad van Advies, reen heeft al een aantal prijzen gewonnen in binnen- en bui- '72 and. Haar doorbraak kwam in 1989, toen zij als 16-jarige en jste deelnemer de tweede prijs won op het Internationale hek Concours van Scheveningen. Tijdens het vierde Rostro- tch concours, vorig jaar in Parijs, won zij de Prix Pierre toier. In het juryrapport roemde de Raad van Advies haar tisch optreden met het Bayerisches Landesjugendorchester ptember 1990 in muziekcentrum Vredeburg te Utrecht. In 0 behaalde Viersen het einddiploma aan het Sweelinck Con- "atorium in Amsterdam, waar zij vanaf 1986 haar opleiding Jean Decroos volgde. i Raad van Advies voor de categorie klassieke muziek heb- naast voorzitter Theo Olof, Jan Rubinstein, drs. Peter idts, Joop Stokkermans en drs. Eddie Vetter zitting. NOS-RADIODIRECTEUR VAN BEUSEKOM: HILVERSUM „De luxe van het bestaande radio- bestel met zijn afzonderlij ke omroepen kunnen wij ons niet meer permitte ren. Gaan de omroepen op de oude weg voort, dan volgt op termijn een com plete instorting". Dat zegt Willem van Beuse- kom, directeur radio van de NOS. Hij wenst een grote om slag: nieuwe vormen van sa menwerking waarbij de eigen autonomie niet onaantastbaar is. De omroepen namen de af gelopen weken een besluit over de herstructurering van de televisiezenders. Over de toekomst van de radio bleef het toen stil. De gezamenlijke radio-directeuren werken ech ter al maanden aan een toe komstplan. Overeenstemming lijkt nog niet in zicht. Wat betreft het aantal luiste raars bevinden de landelijke radio-zenders zich in een lasti ge positie. Volgens onderzoek van de afdeling kijk- en luiste ronderzoek van de NOS blijft de belangstelling voor de radio wel stabiel. Iedere Nederlan der van dertien jaar of ouder luisterde vorig jaar zo'n twee uur en 49 minuten per dag naar de radio. Maar door toe name van het aantal kabelsta tions en een grotere belang stelling voor de regionale om roepen neemt het aandeel van Radio 1 tot en met Radio 5 af. Veronica, de populairste radio- omroep, haalde eind vorig jaar over alle zenders een gemid delde luisterdichtheid van 5,1 procent, goed voor ruim zes honderdduizend luisteraars. De VPRO, de slechtst beluis terde omroep, haalde in die periode gemiddeld ruim hon derdduizend luisteraars. De concurrentie zal in de toe komst verder toenemen. Tech nische ontwikkelingen zullen de positie van het aardse zen dernet steeds vaker aantasten. Ook Van Beusekom verwacht dat over een aantal jaren de automoblist via een ontvangst schotel in het dak van z'n voertuig satellietstations kan ontvangen. Regionale omroep De groeiende belangstelling voor de regionale omroep heeft ook nog niet het eind punt bereikt. Volgens Van Beusekom programmeren sommige regionale omroepen wel te breed. Het regionale ka rakter raakt bijvoorbeeld bij Radio Rijnmond op de achter grond. Een dergelijke aanpak begrijpt hij overigens wel. Het gaat bij het maken van radio, op welke schaal het ook gaat, om het bouwen van een sta tion. Voor het trekken van luisteraars is horizontale pro grammering van essentieel be lang. Van Beusekom meent dat er nog steeds plaats is voor een netwerk van landelijke zen ders. De radio via aardse zen ders blijft, gezien het aantal auto- en portable ontvangers, een belangrijke voorziening. Hij denkt dat de radio belang rijk blijft als het gaat om de internationale nieuwsvoorzie ning. Ook kan de radio op het terrein van cultuur een voor aanstaande rol spelen. Geen enkel ander medium kan zo veel levende klassieke muziek bieden. De televisie laat op dat terrein vrijwel geheel verstek gaan. De radio-directeuren bestude ren de komende weken op nieuw diverse denkrichtingen op mogelijke luistereffecten. Aan plannen geen gebrek. In de afgelopen tijd zijn van di verse kanten voorstellen ge lanceerd om de radio te red den. De VPRO heeft voorge steld de radio analoog aan de gekozen indeling voor de tele visiezenders te herstructure ren. De TROS zou graag zien dat het aanbod wordt uitge breid met een 'middle off the road'-zender. Veronica heeft zich voorstander getoond van de komst van nieuwe zenders. Directeur Lex Harding wil met de TROS, samen de zoge noemde kostwinners in het te- levisiebestel, een nieuw mu ziekstation en een snelle nieuwszender aan het bestel toevoegen. Ten slotte is er de programmaraad van de NOS. Dat adviesorgaan wil de profi lering van de bestaande zen ders versterken en Radio 5 be perken tot een middengolf zender waar op andere uren het programma van Radio 1 wordt uitgezonden. Geen nieuwe zenders Het door Veronica gelanceerde plan wijst Van Beusekom af. Naar zijn mening bestaat niet direct behoefte aan nieuwe zenders. Meer zenders veroor zaken nog meer concurrentie in de strijd om de gunst van de Belangstelling voor Radio 3 daalt fors HILVERSUM Het aantal luisteraars naar Radio 3 is in de maand januari fors gedaald. Volgens de afdeling kijk- en luiste ronderzoek van de NOS verloor Radio 3 in januari in vergelij king met het jaar daarvoor 11 procent van de luisteraars en haalde deze zender slechts een marktaandeel van 29 procent. Voor Radio 2 werd een daling gemeten van 3 procent. De toena me gaat naar de regionale omroep en de kabelstations. Verder nam het zenderaandeel van Radio 1 in verband met de Golfoor log toe van 11 naar 18 procent. De totale luistertijd bedroeg tus sen zeven uur 's ochtends en middernacht circa 2 uur en 55 mi nuten per dag. Gemiddeld werd er zestien minuten meer dan in de vergelijkbare periode een jaar eerder geluisterd. FOTO: ANP luisteraars. Ook leidt het tot een te grote versnippering van de beschikbare financiële mid delen. Het door de VPRO gelanceer de plan wijst hij eveneens af. Hij kan zich goed voorstellen dat de NOS met VPRO en VARA een aantrekkelijk sta tion maakt, maar de andere partijen zullen bij een dergelij ke aanpak ook al gauw met nieuwszenders komen. Andere marktsegmenten zullen dan onvoldoende aan bod kunnen komen. Het voorstel van de TROS voor een lichte-muziekzender ondervindt volgens Van Beu sekom in brede kring belang stelling. Berekeningen moeten nader uitwijzen of voor een dergelijke zender voldoende publiek aanwezig is. Van Beusekoms ideale model draait om nieuwe vormen van samenwerking. Het behelst onder meer de vorming van een kwalitatief sterke nieuws- en actualiteitenzender, gepro grammeerd door een gezamen lijke redactie. Daarop zijn va rianten mogelijk. Het zou kun nen zijn dat de omroepen hun weg naar meer samenwerking beginnen met gezamenlijke ac tualiteiten op piekuren in de ochtend, tussen de middag en aan het begin van de avond. Onverstandig Van Beusekom noemt het on verstandig, maar hij moet er kennen dat men in brede om- roepkring nog niet zover is. De weerstand tegen dergelijke vormen van samenwerking is groot. AVRO, NCRV en KRO hechten sterk aan het behoud van de eigen identiteit. Zij wil len eigenlijk niet verder gaan dan de bestaande afspraken over zenderprofilering aan te passen. Van Beusekom ziet daar niets in. Hij vreest dat, overeenkomstig de huidige praktijk, afspraken over zen derkleuring snel zullen wor den genegeerd. Het voortdurend pleiten voor de eigen identiteit in ons pluri forme bestel is volgens Van Beusekom achterhaald. Ieder een erkent volgens hem dat een goede zender een groot publiek kan halen. Daarvoor is adequate journalistiek nood zakelijk. De huidige Neder landse praktijk staat dat in de weg. leder onderwerp wordt wel door acht omroepen voor bereid. Maar niemand maakt ooit iets af, want dan heeft de bewuste omroep geen zendtijd. Voor Radio 3 wil Van Beuse kom graag overgaan tot een strakke profilering. Dat houdt wel in dat van de huidige, vol gens hem 83, dj's, tientallen het veld moeten ruimen, zodat alleen de besten overblijven. De doelgroepenzender Radio 5 kan blijven bestaan, want de publieke omroep heeft ook de verplichting kleine groepen te bedienen. Ook de Evangeli sche Omroep zou daar voor de eigen achterban kunnen uit zenden. Volgens Van Beusekom komt door de verdeeldheid in Hil versum een reddingsactie voor het radio-bestel laat, maar nog niet te laat. Om een ernstige negatieve spiraal met steeds minder reclame-inkomsten voor te zijn is het in zijn ogen een dringende voorwaarde binnen twee jaar een andere weg in te slaan en drastische wijzigingen door te voeren. Mocht dat gelukken, dan gaat het sneller dan ooit in Hilver sum is gehandeld. BERT POTS HILVERSUM De VARA zendt volgende week dinsdag op de tv een vijftig minuten durende compilatie uit van Fons Jansens theaterprogram ma '3x Andermaal'. Bert Haanstra heeft de samen vatting gemaakt. Het programma 'Bloemen voor Willem Wilmink' komt te ver vallen. De VARA gaf Haan stra al enige tijd geleden op dracht compilaties te maken van de voor televisie opgeno- mend theaterprogramma's van Fons Jansen. Behalve om '3x Andermaal' uit 1971, gaat het om opnamen uit 1975, '78 en '84. Het was de bedoeling de compilaties in het najaar uit te zenden. Maar nu Fons Jansen eind vorige week is overleden, is besloten het in zwart-wit op genomen '3x Andermaal" eerder uit te zenden. De uit zending is op dinsdag 2 april om 20.49 uur op Nederland 1. ANC-prijs voor televisiequiz 'Tien voor Taal' BRUSSEL De televisiequiz 'Tien voor Taal', een co-pro- duktie van VARA en BRT, heeft een prijs gekregen van het Algemeen-Nederland Con gres, de ANC-penning. Vol gens het congres is 'Tien voor Taal' „een uitstekend Neder lands-Vlaams televisiepro gramma dat een brugfunctie voor de Nederlands-Vlaamse betrekkingen vervulde". De bronzen penning wordt ko mende zaterdag in het BRT- programma 'Zeg maar Jessie' uitgereikt aan Robert Long, de presentator van de quiz waar aan bekende en minder be kende Nederlanders en Vla mingen deelnamen. In de Stichting Algemeen-Neder land Congres, die sinds 1979 bestaat, werken ruim 200 ver enigingen en instellingen uit Nederland en Vlaanderen sa men op uiteenlopende terrei nen zoals cultuur, onderwijs en toerisme.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidse Courant | 1991 | | pagina 9