Bij nader inzien9 weemoedige
erugblik op studentenleven
^liljonair
iet pensioen
Autogebruik
toegenomen
iieuwe motor voor Amerikaanse Fords
YRO GAAT CONCURRENTIE AAN MET 'BRIDESHEAD REVISITED'
—drukwekkende brieven
n geniale Oscar Wilde
KAREL
APPEL
Mazda werkt aan auto
met zonnecellen
INST/RTV/ AUTO
EeicLeöouaatrt
ZATERDAG 23 MAART 1991 PAGINA 21
inzien'. Zesdelige drama-
VPRO-televisie. Nederland 2
""VERSUM In het begin
-"-"pe jaren zestig schreef J.J.
iuil (64) de roman „Bij na-
pzien". In het twaalfhon-
pagina's tellende boek
irijft de schrijver, die
een fotografisch geheu-
loet beschikken, op zeer
eteijailleerde wijze over het
en de frustraties van een
studenten Nederlands
Ie universiteit van Am-
die vlak na de oorlog
ilkaar bevriend raakt.
'RO heeft voor de verfil-
van deze roman alle re
is opengetrokken en komt
Jen zesdelige produktie op
htéri°PPen die zich gemakke-
imeitan meten met een beju-
karrt Engelse serie als 'Brides-
kaml E
iflei|_
head Revisited'. Wie nu nog
durft te beweren, dat we zulke
werkstukken beter aan het
buitenland kunnen overlaten,
heeft geen ogen in zijn hoofd.
De schoonheid van het boek
ligt in de gedetailleerde be
schrijvingen, waardoor de le
zer zich zonder veel moeite
een voorstelling kan maken
van het studentenleven toen.
Voor een televisie-serie zou
zo'n 'letterlijke verfilming'
echter de doodsteek zijn ge
weest. Tv-producent René
Seegers realiseerde zich dat.
„Het boek is te traag voor tele
visie. Er gebeurt te weinig.
Maar wat doe je daar aan.
Even hebben we eraan ge
dacht een eigen serie te ver
vaardigen, het boek als uit
gangspunt te gebruiken. Maar
dat ging niet. De manier waar
op Voskuil weergeeft hoe ze
met elkaar spraken en met el
kaar omgingen, kan je nu niet
meer verzinnen. We hebben
uiteindelijk heel lang over het
script gedaan, moeten conclu
deren dat we niet tegen de
schrijver op kunnen. Toen zei
scenario-schrijver Leon de
Winter (zijn werk is later bij
geschaafd door Jan Blokker):
„laten we per aflevering een
personage nemen". Dat is de
aanpassing die uiteindelijk is
doorgevoerd, maar de scènes
zijn trouw aan het boek".
Verslaafd
Voskuil heeft het zesdelige
werkstuk inmiddels gezien,
noemde het een prachtige se
rie, maar moest er direct bij
vermelden dat het niet zijn
boek is. Hoe dan ook... Wie het
eerste kwartier overleeft, is
voorgoed verslaafd. 'Bij nader
inzien', dat niet gemaakt had
kunnen worden zonder de
vier miljoen gulden van het
Stimuleringsfonds voor Cultu
rele Omroepprodukties, is een
reis tussen heden en verleden,
waarin het scherpe contrast
tussen droom en werkelijkheid
een extra accent krijgt. Die
brug tussen nu en toen wordt
geslagen door middel van een
interview. Het is de leidraad
van de vertelling en zorgt er
voor dat de grootste gaten in
het verhaal naadloos in elkaar
overvloeien. De scènes uit de
jaren vijftig, waarin uiterst
sterk wordt geacteerd, hebben
met hun bruine waas de sfeer
van het oude foto-boek. Tot le
ven gewekt vormen ze de
zoektocht naar liefde en
vriendschap. „Of we vrienden
waren, weet ik niet", laat
Maarten, het alter-ego van
Voskuil, weten als hij wordt
geïnterviewd naar aanleiding
van zijn boek 'Achteraf beke
ken' waarin hij de idealen van
zijn vrienden beschrijft. „We
gebruikten elkaar, waren een
literair elitekorps".
Begrafenis
In elke aflevering staat één
persoon centraal. Om een logi
sche manier te vinden, de vijf
overgebleven 'vrienden' bij el
kaar te brengen en de idealen
van het verleden te koppelen
aan de verloren ambities in
het heden, ontmoeten ze el
kaar op de begrafenis van
Maarten, die na de dood van
zijn vrouw Nicolien, heeft be
sloten een einde aan zijn leven
te maken. Voor zijn dood heeft
hij aan al zijn vrienden een
brief geschreven. Elke afleve
ring toont steeds twee tot drie
dagen rond het ontvangen van
die post en de daaraan gekop-
Jip Wijngaarden als de jonge Rosalie, die na de nodige erotische experimenten in het huwelijk
treedt met Paul.
FOTO: VPRO
pelde terugblikken op hun le
ven. In de laatste aflevering
gaan ze nog een keer met el
kaar in de clinche.
Elke aflevering is een afge
rond geheel. Wie dan ook een
keer niet kan kijken, is niet
geheel verloren voor deze
reeks. Het betekent echter ook
dat er, op het eerste gezicht, de
nodige herhalingen in de afle
veringen zitten. Het knappe
ervan is echter dat je de scène
weliswaar herkent, maar dat
hij telkens is verfilmd vanuit
het standpunt van de hoofd
persoon. Op die manier wordt
'Bij nader inzien' een legpuzzel
waarvan de stukken aan het
einde van de serie naadloos in
elkaar schuiven. Want dan pas
kan de kijker zijn eigen con
clusie trekken.
HANS PIËT
1PPEL SPEELT DE PROFUNDIS'
schu
pel: 'De profundis' van Oscar
im. Vertaling: Gerrit Komrij. Be-
1eig: Watze Tieaema. Regie:
am.Adriaanse. Toneelbeeld: Tom
k. Gespeeld door Eric Schnei-
studio Appeltheater. Vrijdag,
t/m april.
jchien dat wij elkaar nog
naai moeten leren ken-
zegt Eric Schneider na
twee uur solotoneel. Hij
(bj. even tevoren zijn gezicht
beijderd en zet dan pas de
vooij op, die de gelijkenis met
adkito van zjjn personage Os-
ilde completeert. De tour
j>rce zit er bijna op. De
Oscar Wilde was
mens, geen
masochist.
de liefde, die de geni-
bneelschrijver Oscar Wil-
1854-1900) tot de onder-
dreef? Of bracht het
lot hem na publicatie van
meelstuk 'The Duchess of
en de roman 'The Pic-
Dorian Gray' in aanra-
met de jonge lord Alfred
'as? Wilde is dan 37, staat
e vooravond van succes
en bekendheid door 'Salomé',
'Lady Windemere's Fan', 'An
Ideal Husband' en niet te ver
geten 'The Importance of
being Earnest'. Hij is getrouwd
met Constance Lloyd en heeft
twee zoons, Cyril en Vyvyan.
Alfred Douglas, 'Bosie' voor
intimi, vertegenwoordigt de
jeugd en ziet kans in twee jaar
een deel van Wilde's fortuin
Queensbury, een proces aan
gaat tegen Wilde. De schrijver
wordt in 1895 gearresteerd en
veroordeeld wegens sodomie
en onzedelijk gedrag en ver
blijft vier jaar gedesillusio
neerd in de gevangenis, waar
hij lange brieven aan Bosie
schrijft: 'De profundis'. Gerrit
Komrij vertaalde ze en Watze
Tiesema heeft er een indruk
wekkend theaterstuk van ge
maakt, dat wordt gespeeld
door Eric Schneider.
De hoofdfiguur bevindt zich in
een door gaas in drieën ge
deelde ruimte. Een deel ziet
eruit als cel, een ander als sa
lon. Het derde bevat een vloer
Eric Schneider ...de ernst van Wilde wordt er iets te veel in gestampt..
van zand, waarop een stoel de
eenzaamheid van de schrijver
accentueert. Schneider ver
plaatst zich veelvuldig tijdens
zijn monoloog en suggereert
daarmee de lange periode die
het schrijven van de brieven
in beslag heeft genomen.
Uit de tekst blijkt hoezeer Wil
de het gedrag van zijn min
naar als verraad heeft erva
ren. Keer op keer klinkt desil
lusie en teleurstelling uit de
smartelijke verwijten die de
mond van Eric Schneider ver
laten. De acteur beweegt zich
zoekend in alle regionen van
zijn vakmanschap en kiest
feilloos voor de meest doeltref
fende toon en de meest effec
tieve uitspraak van zijn tekst.
Dat draagt bij tot de dramatiek
van de voorstelling. Als
Schneider „december" zegt,
dan is het ook „gdee-szcemm-
bueurr", lettergreep voor let
tergreep als tegen de storm op
het strand in geprononceerd.
FOTO: PR
Met eenzelfde precisie wordt
elk detail van het decor uitge
licht zoals elke houding van de
acteur iets zal betekenen. De
schalen van deze uitgebalan
ceerde voorstelling zijn echter
behoorlijk zwaar, de ernst van
Wilde wordt er wat mij betreft
iets te veel in gestampt. Wie
echter alle ins en outs van het
lijden van de oude Wilde wil
weten, mag 'De profundis' niet
missen.
PETER SNEL
Theaters Leidseplein werken samen bij afscheid Mickery
AMSTERDAM „Op de
leukste plek ter wereld staat
in een soort snelkookpan een
unieke manifestatie te gebeu
ren". Zo omschreef één van de
organisatoren de manifestatie
'Touch Time', die van 14 tot en
met 25 mei in alle theaters
rond het Leidseplein in Am
sterdam wordt gehouden.
Het is het laatste door de
Stichting Mickery samenge
stelde programma met onder
andere voorstellingen, ge
sprekken, workshops, video en
film. De Stichting Mickery
Workshop heft zich na een
kwart eeuw per 31 juli op.
Oprichter en directeur van
Mickery, Ritsaert ten Cate, zei
gisteren tijdens de presentatie
van het programma dat hij ge
durende de elf dagen „een re
presentatieve keuze van wat
er in de internationale theater
wereld leeft" kan presenteren.
Van belang is daarbij dat de
ideologie van de stichting - het
steunen van aankomend thea
tertalent - wordt uitgedragen.
Dat alle theaters rond het
Leidseplein - Bellevue, De Ba
lie, De Melkweg, het Nieuwe
de la Mar, Paradiso en de
Stadsschouwburg - aan het
project deelnemen is volgens
alle deelnemers uniek. „Een
historische gebeurtenis, want
de sfeer is er de laatste jaren
op het plein niet beter op ge
worden", aldus één der deel
nemers. Gerardjan Rijnders
van Toneelgroep Amsterdam
zei te hopen dat de muur tus
sen de verschillende theaters
wordt geslecht en op zijn
minst scheuren gaat vertonen.
Tijdens de manifestaties pre
senteren de theaters twintig
voorstellingen. Dagelijks valt
een keuze uit vijf verschillen
de voorstellingen te maken.
Toneelgroep Amsterdam
brengt een tweetal nieuwe
produkties, waaronder de
voorstelling 'Anne Frank, de
Tentoonstelling', een voorstu
die van een produktie die in
het voorjaar van 1992 wordt
uitgebracht.
De ideologie van Mickery
wordt volgens Ritsaert ten
Cate onder meer uitgedragen
door de Spaanse groep Arena
en de groep Station House
Opera uit Engeland. In de
Stadsschouwburg presenteert
de Amerikaanse groep Los
Angeles Poverty Department
(LAPD) een voorstelling „die
tot stand komt met medewer
king van mensen die in Am
sterdam op straat leven. De
voorstelling pakt naar ver
wachting elke keer anders
uit", aldus Ten Cate.
(ADVERTENTIE)
HAAGS GEMEENTEMUSEUM
MEESTERWERKEN
SCULPTUREN
RECENTE SCHILDERIJEN
STADHOUOERSLAAN 4
IK WOU DAT IK
EEN VOGEL WAS
lien jaar lang rolden
Volvo-fabriek te
n exemplaren van de
DL van de band. Tien
en geleden ging het
de allerlaatste. In alle
pladen werd daags
gemeld hoe num-
1.138.689 van de Vol-
300-serie de rij sloot.
en ^koop zijn de laatst
•gebleven versies van
B00-serie nog wel, tot
het najaar verwacht
igeii.
iteert
Idit moment in aantocht
wisten we al sinds in 1989
'olvo 440 debuteerde. Die
jde 340 niet helemaal ver-
jen, want hij is wat duur-
'Maar al met de introduc-
Wl'en de 480 (1986) begon de
w ernisering van de produk-
d |aji Born. Het 300-model is
aangepast bij de nieuwe
I juktielijn, moderniseren
de^en zo oud model zou veel
iel kosten. Dus naderde
•inde, vooral toen bleek
coupé, vijfdeurs 440
lierdeurs 460 prima aan-
jen. Dat was wel nodig
X tonen de produktiecijfers.
IjT 1976 tot 1986 steeg de
JjJjroduktie van de 300-serie
EB32.546 stuks naar 115.595).
In 1988 was dat teruggevallen
tot 84.174 stuks. Met de komst
van de 440 het jaar daarop
daalde dat getal snel verder,
tot maar 23.109 exemplaren in
1990.
Laatste DAF
Het begon officieel op 19 fe
bruari 1976. Op die datum
werden de nieuwe Volvo's 343
L en DL onthuld. Pas in juni
rolt echter de eerste seriepro-
duktie-343 van de band. Aar
zelend komt de verkoop op
gang, de auto geldt als duur,
wat sloom en onzuinig. Drie
jaar later komt het tempo er
pas in, in 1983 maakt de Ne
derlandse Volvo-tak voor het
eerst meer dan 100.000 auto's
in een jaar. Dat is dan intlusief
de vroegere historie, toen het
nog DAF heette. Sinds 1959
bouwde DAF naast bedrijfs
wagens ook personenauto's.
Begin jaren zeventig werden
.bedrijfs- en personenauto-tak
gescheiden. Samenwerking
was nodig om de personenau
to's verder te kunnen blijven
ontwikkelen, vandaar die
splitsing.
Partner
In 1972 werd Volvo als part
ner aangetrokken, het Zweed
se concern nam eenderde van
de DAF (Personenauto) aande-
De Volvo 300, waarvan de laatste deze maand van de band is gerold.
len over. Niet lang daarna januari 1975 nam Volvo nog model, dat nagenoeg klaar ste. Het miljoenste exemplaar
ging DAF door een moeilijke
periode. Er was al begonnen
aan de ontwikkeling van een
geheel nieuw, groter model
naast de DAF 44 en 66. Per 1
42% van de DAF-aandelen was, werd bijgewerkt tot de
over, later dat jaar verdween Volvo 343 voor 1976. Zo kan
Het in ontwikkeling zijnde DAF, en tevens als succesvol
liep in maart 1988 van de
band. Maar een kleine 150.000
stuks later is het dus definitief
afgelopen.
PETER FOKKER
DEN HAAG Het aantal
per auto afgelegde kilo
meters in Nederland is vo
rig jaar met twee miljard
toegenomen tot 76,1 mil
jard.
Dat blijkt uit cijfers van het
Centraal Bureau voor Statis
tiek (CBS). Het gemiddeld
aantal kilometers dat werd
afgelegd door personenauto's
daalde in 1990 naar 16.080.
Het jaar daarvoor bedroeg
dat getal 16.430. Doordat het
autobezit echter is toegeno
men, steeg het totaal aantal
verreden kilometers vorig
jaar met twee miljard. Ook
het toegenomen zakelijk ver
keer is verantwoordelijk
voor de stijging van het aan
tal autokilometers. Per per
sonenauto nam het aantal
voor zakelijke doeleinden
verreden kilometers toe van
2600 naar 2790 kilometer.
Dat betekent een stijging van
7,3 procent, hoger dan in het
topjaar 1984.
Het Japanse autoconcern Maz
da werkt samen met het elek
tronicabedrijf Sanyo aan de
ontwikkeling van een auto die
een deel van zijn energie be
trekt uit op het dak geplaatste
zonnecellen. Een woordvoer
der van Mazda verklaarde dat
het de bedoeling is dat de cel
len voldoende stroom leveren
om de taak van dynamo en
accu over te nemen, wanneer
de auto stilstaat. Bij zeer zon
nig weer wordt de energie van
de cellen gebruikt om de accu
op te laden.
iMET BOVENLIGGENDE NOKKENASSEN
nieuwe motor voor de
fst luxueuze Lincoln
'n Car, een grote
erikaanse limousine
het Ford-concern, is
iaal gesproken geen
tgrijk nieuws. Toch
|en we er melding
omdat die motor de
irte van een nieuwe
ïratie krachtbronnen
;eert.
alleen is de motorcon-
Itie opvallend modern,
meldt ook dat het een
Ailair' ontwerp is. Door
fieperkt aantal onderdelen
meer dan een kwart) te
hderen kan hetzelfde mo
torblok in een reeks verschil
lende versies worden omgeto
verd. Alle grote Amerikaanse
Fords worden de komende ja
ren uitgerust met varianten
van deze modulaire motor. Dat
betekent voor Ford efficiënte
produktie (minder verschillen
de onderdelen), en besparing
op de ontwerpkosten, omdat
alleen gewijzigde onderdelen
'modulen' hoeven te
worden ontworpen in plaats
van hele motoren.
Nokkenas
Het gaat om een V8 met bo
venliggende nokkenassen,
voor dergelijke motoren van
Amerikaanse afkomst nog iets
unieks. Het voordeel, zegt
Ford, is dat bij een bovenlig
gende in plaats van centraal
tussen de cilinderrijen geplaat
ste nokkenas makkelijk va
rianten zijn te maken met vier
kleppen per cilinder of varia
bele klepbediening. Dat de
motor constructief al modern
is blijkt uit het verschil in
prestaties met de tot nu toe al
gemeen ingezette vijfliter V8.
Die brengt het tot 150 of 160
pk bij nog geen 3500 tpm, ter
wijl de nieuwe en veel com
pactere 4,6 liter modulaire V8
komt tot 190 of 210 pk bij meer
dan 4000 tpm. Hij zal dus een
heel wat sportiever karakter
hebben. De twee vermogens
varianten ontstaan door een
enkel of dubbel uitlaatsysteem.
Men overweegt zo ook een
modulaire V6 te gaan produce
ren in Amerika. Nu nog nieu
we motoren voor Europa; daar
wordt aan gewerkt. Bij de in
troductie van de nieuwe Es
cort beloofde men nieuwe mo
toren voor dit model vanaf
1993. Onlangs werd verder be
kend dat een overeenkomst is
afgesloten met Yamaha, om
samen een reeks kleine moto
ren te ontwerpen (1,0 tot 1,4 li
ter). Die zullen vanaf 1995 in
Spanje gebouwd worden, waar
tevens de Fiesta-fabriek staat
ze zijn voor dat model be
doeld. Wellicht brengt men
ook daar het 'modulaire' idee
van de Amerikaanse motoren
in bij het ontwerp.
Maar Yamaha is toch een mo
torfiets-fabrikant? Klopt, doch
daarbij deed men veel erva
ring op met het ontwerp van
multikleps-cilinders (voorzien
van vier of zelfs vijf kleppen).
Yamaha assisteerde al menig
autofabrikant bij het ontwerp
van multikleps-motoren, en
debuteert dit jaar in Formule
1-races met een eigen motor.
„Formule 1 techniek in de
Fiesta", zien we al boven de
advertenties voor 1996 staan.
Naast andere F-l techniek
voor de Scorpio: die debuteer
de pas met multikleps-cilin-
?"fop van Cosworth voor de De 4 g ||tef
2,9 liter Terw.jl de eraan Fords
verwante Amerikaanse Ford
Taurus geleverd wordt met ™,^lalre
een drieliter multikleps-V6
waar Yamaha aan bijdroeg... FOTO: PR
