Achterhoedegevecht over
voortbestaan presidium
)perbevelhebber Israël
land ruilen voor vrede
tsvaste Jeltsin
dreiging voor
ïzekere Gorbatsjov
.EAVONTUREN VAN KAPITEIN ROB
Winnie Mandela beschuldigd
van nog meer ontvoeringen
PA( TENLAND
SteidöcQowiaAit
DINSDAG 19 MAART 1991 PAGINA 5
t
ZALEM Dan Shomron, de
)evelhebber van het Israëli-
>ger, heeft zich gisteren in het
h over de door Israël bezette ge-
goi i gemengd met de onverwach-
voor gestie dat de joodse staat met
ind ei [bische landen land voor vrede
met ciinnen ruilen. Premier Yitzhak
r verzekerde eerder op de dag
t Stat at Israël de Golanhoogte, die
1967 op Syrië veroverde, niet
neur zou geven in ruil voor vrede.
Tromjjn opmerkingen wilde Shamir
die A [atingen van minister Ehud 01-
van volksgezondheid ontkrach-
jaar e afgelopen weekeinde zei dat
i bereid was met Syrië over de
te onderhandelen. Shomron
verklaarde tegen Israëlische verslag
gevers dat de waarde van grondge
bied verandert als landen van een si
tuatie van oorlog naar vrede over
gaan. „Een politieke overeenkomst is
veel meer waard dan grondgebied.
Deze is verbonden met wapenbe
heersing, de controle van een land
over een ander land. Een overeen
komst omvat vele zaken". De opmer
kingen van Shomron, die deze
maand na een ambtstermijn van vier
jaar aftreedt als opperbevelhebber,
zullen vrijwel zeker tot woedende
reacties van extreemrechtse politici
leiden, die er absoluut tegen zijn dat
Israël bezette gebieden afstaat.
Proces tegen nazi na
tien jaar opgeschort
HANNOVER Het langste
proces uit de Duitse geschiede
nis tegen een ex-nazi is afge
broken zonder uitspraak. Vol
gens een woordvoerster van de
rechtbank voldoen de juryleden
niet aan de wettige formalitei
ten. Heinrich Niemeyer (nu 70
jaar) werd in 1979 reeds veroor
deeld tot zes jaar voor de moord
op 10 Polen in Auschwitz. Hij
won het hoger beroep omdat er
fouten in de procedure waren
gemaakt. In 1981 werd hij op
nieuw aangeklaagd; nu op ver
denking van het doodschieten
van joden in het concentratie
kamp Gleiwitz. Sinds 1981 zijn
er 330 zittingen geweest.
Met het
schoonmaken
van met olie
besmeurde
dieren is men in
het Golfgebied
voorlopig nog niet
klaar. Hier
proberen twee
Amerikaanse
militairen een
aalscholver te
redden van een
voortijdige dood.
foto: epa
Lagerhuis stemt vóór
vervolging van
oorlogsmisdadigers
LONDEN Het Britse Lagerhuis heeft
gisteren voor een wetsvoorstel gestemd
waarmee het mogelijk wordt vermeende
oorlogsmisdadigers te vervolgen. Vorig
jaar werd een wetsontwerp met dezelfde
inhoud verworpen door het Hogerhuis.
Het is de tweede keer dat het wetsont
werp goedgekeurd wordt door het La
gerhuis. Gisteren stemden 254 parlemen
tariërs voor het opnieuw ingediende
voorstel en 88 tegen. Als het Hogerhuis
het wetsvoorstel opnieuw afwijst zal de
regering met een beroep op haar speciale
bevoegdheden zorgen dat het ontwerp
wet wordt, zo heeft het Britse kabinet la
ten weten.
'Havik' Komplektov
ambassadeur in VS
WASHINGTON Viktor Komplek-
tov, een carrière-diplomaat met de re
putatie een havik te zijn, wordt de
nieuwe ambassadeur van de Sovjetu
nie in Washington. De benoeming van
de nieuwe ambassadeur werd gisteren
goedgekeurd door de Verenigde Sta
ten. Komplektov volgt Aleksandr
Bessmertnych op, die minister van
buitenlandse zaken werd na het aftre
den van Edoeard Sjevardnadze. Kom
plektov (58) is een specialist op het ge
bied van de VS en Latijns-Amerika. In
de Sovjetunie was hij van 1978 tot 1982
hoofd van het departement Ameri
kaanse zaken van het ministerie van
buitenlandse zaken, voor hij de functie
van onderminister kreeg.
n al
1{>KOU De voorlopi-
isultaten van het refe-
lum in de Sovjetunie
uitermate teleurstel
voor president Gor-
jov. Het positieve re-
ia&at, de meerderheid
de Sovjet-burgers wil
unie behouden, wordt
edaan gemaakt door
veel grotere meerder-
die ja heeft gezegd op
evoegde vragen in de
,|rse -republieken die
gezag van het Krem-
zowondermijnen.
-yJUi
ét
selei Jj
van
:t be
equenties gaat verbinden
de uitslag, als meer dan
ig procent van de kiezers
gt tegen directe presidents
;iezingen. Dit betekent dat
batsjovs aartsrivaal Jeltsin
Sea'rschijnlijk Ruslands eerste
^Plozen leider wordt. De Sov-
:ommunisten zien het rij-
'van Jeltsins ster met lede
-1 aan. „We hebben geen 57
n iidenfen nodig", verklaar
de Russische partijleider
d'en jzkov onlangs, verwijzend
zoek r
het aantal zogenaamde
onome gebieden in de Sov-
nj6( gjjg onder het contro-
siële nieuwe unieverdrag
licht de status van Sovjet-
ubliek krijgen.
ramp speelt zich voor
•batsjov ook af in de twee-
republiek van de Sovjetu-
de Oekraïne. Deze repu-
a*e 1 (k is qua oppervlakte in fei-
1S "I iet tweede land van Europa
er wonen zo'n 52 miljoen
nsen. Het valt nog zeer te
/ijfelen of hier zelfs'maar
meerderheid voor het be
de unie te vinden is,
ar wel duidelijk is dat een
r grote meerderheid ja
ift gezegd tegen de door
iv toegevoegde vraag over
lidmaatschap van de ver
nieuwde unie op Oekraïense
voorwaarden. De Oekraïense
voorwaarden houden in dat de
republiek een eigen leger, een
eigen munt en een eigen eco
nomisch systeem krijgt. Dit
gaat veel verder dan het door
Gorbatsjov voorgestelde Unie
verdrag en in feite zijn die
voorwaarden voor het Krem
lin, de Communistische Partij
en de legertop van de Sovjet-
Unie totaal onverteerbaar.
Leunen
Voeg daarbij het feit dat zes
republieken aan de rand van
de Sovjetunie het referendum
hebben geboycot en er blijft
een bijzonder mager resultaat
over voor Gorbatsjov, die het
referendum was begonnen om
nu eindelijk eens van die na
tionalistische ruzies af te zijn,
zodat iedereen nu eindelijk
eens de handen uit de mou
wen kan gaan steken.
De voorlopige uitslag van het
referendum wijst erop dat de
democratische sympathieën bij
de bevolking de overhand
hebben, terwijl Gorbatsjov het
laatste half jaar juist zeer
zwaar op het andere kamp, dat
van de conservatieven, is gaan
leunen.
Sommige Sovjet-commentato
ren denken dat Gorbatsjov nu
mogelijk weer naar links zal
gaan knipogen. Of hij daarmee
veel kan redden, is zeer de
vraag. Immers, de zeer popu
laire linkse politicus Jeltsin
dreigt binnen de kortst moge
lijke tijd de grote man van
Rusland te worden. Hoe je ook
over Jeltsin denkt, hij heeft
het grote voordeel boven Gor
batsjov dat hij de afgelopen ja
ren niet van het ene naar het
andere kamp is gezwalkt.
De Rus is moe van het systeem
dat in lege winkels heeft gere
sulteerd en wil ten eerste iets
anders en ten tweede zeker
heid. Met de huidige uitslag
gaat de wankelmoedige Gor
batsjov het moeilijk krijgen te
gen de rotsvaste reus Jeltsin.
AVO-depots blijven
!R APEL/COEVORDEN De toekomst van de NAVO-de-
is in Ter Apel en Coevorden is gewaarborgd. Een woordvoer-
r van het ministerie van defensie zei gisteren voor honderd
icent te kunnen garanderen dat geen van de Nederlandse op-
f^gplaatsen wordt gesloten. Van sluiting van de depots was lan-
tijd sprake omdat vanuit de Nederlandse depots rollend mate-
el naar de Golf was verscheept en er sindsdien nauwelijks
1 :er werk was voor het personeel. Het ministerie heeft van de
legerleiding het bericht gekregen dat vrijwel al
rollend materieel vanuit de Golf weer teruggezonden wordt
ar de Nederlandse depots.
(Van onze correspondent
Gert van Wijland)
BELGRADO „Te zijn
of niet te zijn, dat is de
vraag". Hoewel veel mis
bruikt lijkt dit citaat van
Shakespeare zeker van
toepassing op de situatie
waarin het hoogste staat
sorgaan van Joegoslavië
zich momenteel bevindt.
Door het gebrek aan pro
cedures rond de opvolging
van president Jovic plus
twee andere eveneens af
getreden leden, en door
de schemertoestand waar
in het Albanese lid Sa-
pundzija verkeert weet
geen enkele Joegoslaaf
meer of het presidium nu
wel of niet functioneert.
De leden van het presidium
zelf gaan er van uit dat het
nog steeds bestaat. De Serven
daarentegen menen dat het
presidium zijn bestaansrecht
heeft verloren, omdat het door
hen met onmiddellijke ingang
geëiste vertrek van Sapund-
zjija betekent dat er niet ge
noeg stemgerechtigde leden
zijn om beslissingen te kunnen
nemen.
Gisteren besloot het Servische
parlement de Albanees terug
te roepen uit het presidium.
Hij zou tegen de Servische be
langen hebben gehandeld en
het separatisme in Kosovo
hebben aangewakkerd, door
vorige week tegen het instel
len van de noodtoestand in
Joegoslavië te stemmen. Het
leger had daarom gevraagd om
de rust in het land te kunnen
herstellen.
Toen het verzoek tot drie maal
toe met meerderheid van
Massaal gaan de handen van de Servische parlementariërs in de lucht waarmee de afgevaardigde
van Kosovo uit het presidentschap werd verwijderd.
stemmen door het presidium
werd afgewezen trad de uit
Servië afkomstige president
Borisav Jovic af. De vertegen
woordigers van Montenegro
en Vojvodina, die met Jovic
voor het inzetten van het leger
hadden gestemd, volgden
loyaal. De tot voorheen vierde
stroman van Servië, Sapund-
zija, weigerde ditmaal met de
grootste republiek mee te
stemmen, een actie die hem
onmiddellijk op een strafexpe
ditie van Servië, kwam te
staan.
Democratisch als immer kon
digde de Servische president
Milosevic zaterdag aan dat het
parlement de vertegenwoordi
ger van Kosovo twee dagen la
ter zou terugtrekken. Volgens
de Serven hebben zij daar het
recht toe, omdat het Servische
foto: ap
parlement de taken van de
volksvertegenwoordiging van
Kosovo begin vorig jaar heeft
overgenomen. Het parlement
in de tot dan toe autonome
provincie werd toen door Mi
losevic ontbonden wegens het
steunen van de Albanese be
volking die protesteerde tegen
de steeds groter wordende in
vloed van Servië in de provin-
Dat de meeste republieken in
Joegoslavië zich in de praktijk
weinig meer aantrekken van
het presidium, daar waren de
leden al wel aan gewend, maar
dat ze nu juridisch ook lijken
te worden uitgeschakeld, dat
gaat ze te ver. De Macedoonse
vertegenwoordiger Tupur-
kovski deelde gisteren nog
voor de zitting van het Servi
sche parlement mee het ont
slag van Sapundzjija te zullen
aanvechten tot voor het con
stitutionele gerechtshof van
Joegoslavië.
Volgens Tupurkovski kan de
Albanees alleen worden terug
getrokken door het parlement
dat hem ooit benoemd heeft, te
weten het parlement van Ko
sovo. Deze volksvertegen
woordiging bestaat echter
sinds midden vorig jaar niet
meer en de Serven kijken wel
uit haar weer bijeen te roepen.
De procedure bij het Hof duurt
zeker een aantal maanden.
„Het presidium komt woens
dag opnieuw bijeen", deelde
Turpukovski mee alsof er
niets aan de hand was.
Gegeven het feit dat veel re
publieken hun eigen wetten
allang boven die van de fede
ratie hebben gesteld en gege
ven de verklaring van Milose
vic dat Servië alle beslissingen
van het presidium naast zich
neer zal leggen, lijkt de vraag
over het al of niet bestaan van
het presidium een juridisch
achterhoedegevecht. Toch is
de uitkomst wel degelijk van
belang. Met het officieel ver
dwijnen van het presidium
valt ook het opperbevel van
het leger weg. Dit zou wel
eens door de militairen kun
nen worden opgevat als een
vrijbrief om buiten alle instan
ties om zelf het heft in handen
te nemen.
Geen vrolijk Pasen
Ongeveer 100.000 mensen hebben gisteren in de voormalig Oostdultse steden Leipzig en Chemnitz
(voorheen Karl-Marxstad) gedemonstreerd voor werk. De betoging was georganiseerd ter herden
king van de eerste vrije verkiezingen die vorig jaar op 18 maart werden gehouden. De betogers
eisten dat de regering in Bonn snel maatregelen neemt om de stijgende werkloosheid in de voor
malige DDR te bestrijden. foto: epa
HET MEXICAANSE AFGODSBEELD
iot e N851 Rob begrijpt best, dat de Amnerikanen hem en Diaz
eer een zo ter wille zijn, omdat ze van zijn diensten ook gebruik
r vaunnen maken. Want hij heeft indertijd de tocht aan boord van
„Salvator Mundi", het luchtschip van Lupardi, meegemaakt,
aar waar ergens in de uitgestrekte ijswoestenij van de Zuidpool
het onbemande luchtschip terechtgekomen? Zullen ze het wel
oit vinden? Doch de Amerikanen zijn optimistisch. De kaarten
komen op tafel en na enkele dagen vertrekt de „Metropolis", die
door een kruiser wordt begeleid, naar het Zuidpoolgebied. Wan
neer ze in de buurt van de pool komen, worden geregeld verken
ningstochten gemaakt met straalvliegtuigen. Rob gaat steeds
mee de lucht in. Maar telkens komen de verkenners onverrich-
terzake terug. Het zicht is uitstekend, want het is nu zomer aan
de Zuidpool en het weer blijft goed.
Miljarden marken
voor opvang joden
JERUZALEM Duitsland
heeft Israel beloofd de komen
de vijf jaar voor 9,2 miljard
gulden steun te geven voor de
opvang van joodse immigran
ten, zo heeft de Israëlische
krant Yedioth Ahronoth giste
ren bericht. De Israëlische mi
nister van buitenlandse zaken
David Levy zou afgelopen
weekeinde een overeenkomst
over de hulp hebben afgeslo
ten met de Duitse minister van
buitenlandse zaken Hans-Die-
trich Genscher en bondskan
selier Helmut Köhl. e lening is
niet door het ministerie beves
tigd. Onduidelijk is of de Duit
se hulp bestaat uit leningen,
giften, of beide. Meer dan
200.000 Sovjet-joden hebben
zich sinds juli 1989 in Israël
gevestigd. Dit
400.000 verwach
„Saddams dagen zijn geteld"
BAGHDAD In de Zuidiraakse steden Karbala en An-Najaf
werd gisteren nog steeds gevochten, bericht Radio Teheran na
dat de Iraakse president Saddam Husayn twee dagen eerder had
verklaard de zaak er onder controle te hebben. De Iraanse rege
ring heeft de Iraakse zaakgelastige in Teheran ter verantwoor
ding geroepen voor de „ontheiliging" van de heilige shi'itische
steden. De leider van de Iraakse Onafhankelijke Nationale
Groep zei dat „tienduizenden" Iraakse militairen naar het ver
zet zijn overgelopen. „Saddams dagen zijn geteld", zo voegde hij
eraan toe. Een Kurdische verzetsman zei eerder al dat alleen al
in het noorden 100.000 militairen zich bij het verzet hebben aan
gesloten.
Minstens een kwart van de gasmaskers die tijdens de Golfcrisis
onder de Israëliërs werden verspreid, voldeed niet aan de nor
men en vertoonde mankementen. Dit wordt gemeld door kran
ten die hun informatie baseren op een brief van het hoofd van
de Israëlische Algemene Rekenkamer aan minister van defensie
Moshe Arens. De krant Yedioth Ahronoth citeerde een hoge le
gerofficier die zei dat de tekortkomingen niet aan de openbaar
heid waren prijsgegeven om geen paniek te veroorzaken.
Slowaakse premier
weigert af te treden
PRAAG Premier Vladimir
Meciar van Slowakije heeft ge
zegd niet te zullen aftreden on
danks het feit dat de grootste
Slowaakse regeringspartij, Pu
bliek Tegen Geweld, een motie
van wantrouwen tegen hem
heeft aangenomen. De motie
van wantrouwen was zaterdag
aangenomen en behalve tegen
Meciar ook gericht tegen de
Slowaakse minister van bui
tenlandse zaken Milan Knaz-
ko. Zowel Meciar als Knazko
was afgelopen juni namens Pu
bliek Tegen Geweld, de zuster
partij van het Tjechische Bur
gerforum, in de regering be
noemd. Meciars weigering om
op te stappen kan leiden tot
een regeringscrisis in Slowa
kije, waar de laatste weken
steeds meer stemmen opgaan
om de deelstaat los te maken
van de Tsjechoslowaakse fede
rale staat. De partijraad van
Publiek Tegen Geweld liet we
ten dat Meciar en Knazko de
partij niet langer vertegen
woordigen, omdat zij zich heb
ben vervreemd van haar
standpunten. Meciar en Knaz
ko richtten op 5 maart een
aparte, nationalistisch getinte
fractie op binnen Publiek Te
gen Geweld. Zij wilden met
deze factie meer aandacht gaan
besteden aan de Slowaakse na
tionale belangen binnen het
proces van economische her
vormingen dat in Tsjechoslo-
wakije gaande is. Publiek Te
gen Geweld wil dat Slowakije
opgenomen blijft in de
Tsjechoslowaakse federale
staat en beschuldigt Meciar en
Knazko er van een nationalis
tische en separatistische koers
te kiezen. Volgens de bestaan
de reglementen kan een pre
mier pas door het Slowaakse
parlement naar huis worden
gestuurd als eerst nieuwe coali
tiebesprekingen hebben plaats
gevonden.
Suriname sluit
akkoorden met OAS
PARAMARIBO De Organi-
satie van Amerikaanse Staten
(OAS) en Suriname willen
morgen twee overeenkomsten
sluiten. De ene betreft privile
ges en immuniteiten aan OAS-
waarnemers bij de verkiezin
gen van 25 mei. De andere
handelt over de relaties tussen
de waarnemers en het onaf
hankelijk kiesbureau. Het Su
rinaamse ministerie van bui
tenlandse zaken heeft dit be
kend gemaakt naar aanleiding
van het bezoek van OAS-se-
cretaris-generaal Joao Baena
Soares aan Paramaribo. In Su
riname is het proces tot ver
zoening tussen het nationale
leger en het Junglecommando
hervat met een gesprek tussen
Bouterse en Brunswijk. Ze
ontmoetten elkaar in het
bauxietstadje Moengo in Oost-
Suriname. Om de „goede wil"
tot verzoening en vrede te be
krachtigen hebben Bouterse
en Brunswijk een „gemeen
schapswinkel" geopend.
JOHANNESBURG
Mandela zou betrokken
zijn geweest bij nog twee
ontvoeringszaken, heeft
officier van justitie Jan
Swanepoel gisteren ge
zegd tijdens de rechtszaak
in Johannesburg tegen de
vrouw van de Zuidafri-
kaanse anti-apartheidslei-
der Nelson Mandela.
Een van deze twee ontvoerde
mannen is nooit meer terugge
zien. Swanepoel zei dat hij
nieuw bewijsmateriaal heeft
waaruit blijkt dat de twee in
september 1988 uit hun huizen
zijn gehaald door een groep
mensen in een passagiersbusie,
onder wie Winnie Mandela.
De twee zouden ziin mishan
deld en plastic zakken over
hun hoofden hebben gekre
gen. De officier zei de namen
van de slachtoffers bekend te
zullen maken als de rechtbank
zijn nieuwe bewijsmateriaal
accepteert. Rechter Michael
Stegmann zou hierover van
daag uitsluitsel geven.
De advocaat van Winnie Man
dela heeft gezegd dat de nieu
we beschuldigingen niet kun
nen worden gevoegd aan dat
gene wat al ten laste wordt ge
legd. Winnie Mandela wordt
samen met vier anderen ver
dacht van de ontvoering en
mishandeling van vier jongens
in Soweto.
Ongeveer tachtig in kaki uni
formen gestoken leden van de
extreem-rechtse Afrikaner
Weerstandbeweging, van wie
sommigen gewapend waren,
zouden vrijdagnacht door een
ziekenhuis in Welkom zijn ge
trokken en daarbij zwarte pa
tiënten hebben getreiterd, on
der andere door te zeggen dat
ze niet op blanke afdelingen
hoorden. Over het incident
werd bericht door het persbu
reau South African Press As
sociation (SAPA).
SAPA haalde medewerkers
van het provinciale ziekenhuis
aan die zeiden dat vele zwarte
patiënten hadden gevraagd om
overplaatsing naar een geheel
zwarte afdeling na het bezoek
van de neo-nazistische Afrika
ners. De leider van de bewe
ging, Blikkies Blignaut, zei te
gen SAPA dat de Afrikaners
naar het ziekenhuis waren ge
gaan om de blanke patiënten
te bezoeken en om de veilig
heid van hen te verzekeren.
Blignaut ontkende dat er
zwarte patiënten werden ge
pest.
