an buffer tot schakel
issen vorst en regering
A ziet geen
dl in wisseling
inistersploeg
Jongeren gaan geestelijk
aan hun werk kapot
enland
Derhalve eeuw kabinet der koningin
„Omkoping ambtenaren
steeds interessanter"
Regering wil sancties Zuid-Afrika schrappen
£eidóe@ou/UMit
DINSDAG 19 MAART 1991 PAGINA 3
^Aibbers wil
_aar Brussel
;UM Ria Lubbers ziet
niet graag voorzitter van
ese commissie worden,
lgenf geruchten daarover blij-
jouden. In de tweehon-
ite aflevering van het
gramma 'Service Salon'
e Sc^e gisteren er alles aan te
t eli en om haar echtgenoot
iespost af te houden. Me-
,prot ubbers: „Hij heeft zich
[i het einde van de rege-
e, lang genoeg inge-
'oor het land. Ik vind dat
d wordt, dat wij eens sa-
dingen gaan doen. Heb
ns gezien hoe hij eruit
als het aan mij ligt,
geen voorzitter".
delij
>g b
Oud-minister Van Roijen overleden
WASSENAAR Oud-minister van bui
tenlandse zaken dr. J.H. van Roijen is za
terdag op 85-jarige leeftijd overleden. Van
Roijen was een rasdiplomaat, die tussen
1930 en 1973 vele posten in binnen- en bui
tenland bekleedde.
In 1945 werd hij minister zonder porte
feuille in het kabinet Schermerhorn-
Drees. In 1946 vervulde hij in dat kabinet
de post buitenlandse zaken. Van 1947 tot
1950 was Van Roijen ambassadeur in Otta
wa. Aansluitend was hij 14 jaar ambassa
deur in Washington. Van 1964 tot 1970
vervulde hij eenzelfde post in Londen.
Van Roijen werd vooral bekend door zijn
rol in de onderhandelingen tussen Neder
land en Indonesië in 1949. In dat jaar be
reidde hij in overleg met zijn Indonesische
collega Roem de ronde-tafelconferentie
voor die zou leiden tot de onafhankelijk
heid van Indonesië.
In 1962 leidde hij de
Nederlandse dele
gatie die met Indo
nesië onderhandel
de over Nieuw Gui
nea. Onder Ameri
kaanse druk besloot
Nederland toen het
gebied aan Indone
sië af te staan.
Oud-minister dr.
J.H. van Roijen.
FOTO: ANP
Na zijn pensione
ring was Van Roij
en nog ambassadeur
met 'bijzondere zending' in Saudi-Arabië
(1973). Hij was verder onder andere voor
zitter van de Academie voor Internatio
naal Recht en voorzitter van het Neder
lands Genootschap voor Internationale Za-
Directeur breekt
stoel op hoofd
van collega
WINSCHOTEN Omdat hij het
niet eens was met de manier waar
op zijn mededirecteur de rogge-
broodfabriek van Bellingwolde
leidde, sloeg zijn 46-jarige collega
hem op 14 september bij een ruzie
een stoel op zijn hoofd in stukken.
Hij deed dat bovendien nog ten
overstaan van drie werknemers.
Voor het mishandelen van zijn
mededirecteur werd hij gisteren
veroordeeld tot een geldboete van
750 gulden, hetgeen ook de de eis
was van de officier van justitie. De
directeur verscheen overigens niet
ter zitting.
Computers politie vertonen lek
DEN HAAG Uit onderzoek van de rijksrecher
che is gebleken dat uit computersystemen van de
politie de afgelopen jaren enkele malen vertrouwe
lijke informatie is verdwenen. Dat zegt de Haagse
advocaat-generaal mr. A Couzijn in Korpsnieuws,
het interne blad van de Rijkspolitie.
Een van de oorzaken van het verdwijnen van in
formatie is volgens Couzijn de grote toegankelijk
heid van de gegevens. Daarin zal de komende ja
ren verandering komen, verwacht Couzijn, „omdat
er de laatste jaren zoveel ervaring is opgedaan met
beveiliging van politie-software".
Er moet volgens Couzijn echter nog veel gebeuren
voor het bedrijfsleven vertrouwen heeft gekregen
in de verwerking van informatie door de politie.
„De politie kan momenteel nog niet de indruk
wekken dat ze een aangifte van een gedupeerd be
drijf altijd echt aan kan. En dat is niet bevorderlijk
voor de aangiftebereidheid".
Onderzoek naar fraude
OV-jaarkaart studenten
DEN HAAG De Spoorwegrecherche stelt
een onderzoek in naar mogelijke fraude met
de OV-jaarkaart voor studenten. Dat gebeurt
naar aanleiding van het feit, dat het aantal stu
derenden dat 'wegens verlies of diefstal' een
duplicaat van de kaart aanvraagt vier maal zo
hoog is als bij de gebruikers van de gewone
openbaar vervoerkaart. Bij de OV-Studenten-
kaart BV vindt men dat erg vreemd. In totaal
zijn er al 5000 duplicaten aangevraagd, vier
procent van het totaal aantal studerenden dat
in aanmerking komt voor de kaart. In sommi
ge grote steden, zoals in Amsterdam, Gronin
gen. Haarlem en Maastricht, ligt dit percentage
nog hoger.
De controleurs bij de openbaar vervoerbedrij
ven hebben de opdracht de controle op de
nummers van de kaarten te verscherpen.
Dnfi
st e
derlfAAG - Na 150
ekt(het nog steeds een
zinnig instituut,
jinet der Koningin,
ept fantasieën op
uistere raadgevers
vorstin adviezen
en daardoor een
_tis^jroleerbare invloed
ïen op het bestuur
koninkrijk.
!]co elijkheid valt dat alle-
mee. Zeker heden
i het Kabinet vooral
il vel
tun
srrespondentie tussen
en staatshoofd. Maar
i°v ferleden is dat wel eens
geweest. De eerste di-
hadden bijvoorbeeld
hge vinger in de pap
letsformaties. Ook la-
enifcn zich nog wel eens
1 zikardige zaken voor. Zo
ger: rnej. mr. F.M. de
sa voorgangster van de
t J directeur, er in om
*1. jaar lang de archiefwet
"|eluiken, door de over-
atisijvan de oudere delen
;'t archief van het Kabi-
f het Algemeen Rijksar-
egen te houden,
e zaken komen aan de
i het boek 'Het Kabinet
mingin' dat vanmorgen
boden aan koningin
trei
Beatrix, ter gelegenheid van
het 150-jarig bestaan van dit
instituut. In het meer dan
tweehonderd pagina's tellende,
rijk geïllustreerde werk wordt
zowel het Kabinet zelf als het
gebouw waarin het is geves
tigd het monumentale pand
Korte Vijverberg 3 behan
deld.
Geschreeuw
De Leidse parlementair-histo
ricus prof.dr. N. Cramer on
derwierp het Kabinet als insti
tuut aan een onderzoek. Hij
stelde zich de vraag welke in
vloed de achtereenvolgende
directeuren hebben kunnen
uitoefenen op de constitutione
le ontwikkeling van Neder
land. Cramer concludeert dat,
voor zover er invloed is uitge
oefend, deze van positieve
strekking is geweest.
Met name de eerste drie direc
teuren waren meer medebe
stuurder dan ambtenaar. Dat
is niet erg verwonderlijk want
zij dienden onder de koningen
Willem II en Willem III, die
beiden grote moeite hadden
met de beperkingen die hun
door de grondwet werden op
gelegd. Een buffer tussen vorst
en regering was hard nodig.
Zo bemiddelde mr. A.G.A. rid
der van Rappard, directeur
van 1841 tot 1854, talloze ma
len tussen de impulsieve en
lichtgeraakte vorsten en ge
frustreerde ministers. Zeker
aan de in 1849 gekroonde Wil
lem III had Van Rappard de
handen vol. De vorst lag
voortdurend overhoop met de
ministers en het kwam niet
zelden voor dat hij bewindslie
den die het waagden hem te
gen te spreken vloekend en
tierend de deur wees, de libe
rale staatsman Thorbecke niet
uitgezonderd. Van Rappards
verzoeningspogingen hadden
meestal succes. De directeur
kende de vorst dan ook goed
en wist dat deze, „niettegen
staande zijn geschreeuw in
den aanvang, altijd de eerste is
om terug te deinzen wanneer
het op stuk van zaken aan-
Jhr.mr. F.L.W. de Koek, di
recteur van het Kabinet van
1854 tot 1868, heeft van alle di
recteuren de minst gunstige
indruk achtergelaten. Hij be
moeide zich dan ook meer dan
de anderen met het vormen
van kabinetten; hij formeerde
ze bijna zelf. De Koek viel uit
eindelijk „ten slachtoffer aan
zijn neiging om te intrigeren
en om ministers te weerstre
ven", toen de ministers bij de
koning aandrongen op zijn
vertrek.
Onstuimig
De Kocks opvolger, mr. W. ba
ron van Heeckeren van Kei,
heeft zich tot het uiterste inge
spannen om Willem III voor
misstappen in zijn persoonlijke
leven te behoeden. Zo wist hij
in 1877, kort na de dood van
koningin Sophie, Willem van
zijn voornemen af te brengen
in het huwelijk te treden met
de Franse operazangeres Eleo-
nore d'Ambre. Ook probeerde
hij tevergeefs de slechte
relatie tussen de koning en
kroonprins Willem te verbete
ren.
Van Heeckeren was de laatste
directeur die in de praktijk
meer was dan een ambtenaar.
Na hem hebben zich dan ook
nooit meer grote conflicten
voorgedaan tussen het Kabinet
en de ministers. Het positieve
aan die roerige beginperiode
zit hem volgens Cramer hierin
dat met name Van Rappard en
Van Heeckeren er in zijn ge
slaagd „de onstuimige Willem
III tegen zichzelf te bescher-
Over de periode na 1939 zijn
overigens lang niet alle bron
nen beschikbaar. De betref
fende archiefstukken zijn nog
niet openbaar. Wat dus precies
de rol van het Kabinet is ge
weest in bijvoorbeeld de Greet
Hofmans- en de Lockheedaf-
faire, kon niet worden onder
zocht. Wel is duidelijk dat de
toenmalige directeuren konin
gin Juliana tijdens deze crises
hebben proberen te bescher-
Het statige zeventiende-eeuwse pand aan de Hofvijver waar het Kabinet der Koningin zetelt.
Cramer besluit zijn bijdrage
met een pleidooi voor een
nieuwe instructie voor het Ka
binet der Koningin. Het be
staansrecht van het instituut is
tot nu toe alleen vastgelegd in
het vage Koninklijk Besluit
van 1840. Juist omdat het ka
binet een schakel is tussen de
koningin en ministers, „dienst
baar aan de eenheid van be
leid" zou een adequate taak
omschrijving moeten worden
opgesteld.
Mussert
Het Kabinet der Koningin ze
telt sinds 1914 aan de Korte
Vijverberg. Voordien was het
gevestigd op het Binnenhof. In
het boek wordt in bijdragen
van verschillende auteurs uit
gebreid ingegaan op het histo
rische pand aan de Hofvijver.
Het huis verrees in 1635 en
kreeg zijn huidige gedaante bij
een verbouwing in 1724. In op
dracht van de gefortuneerde
regent Johan van Schuylen-
burch werd er toen een ver
dieping opgezet. Van binnen
kregen het pand een rijke aan
kleding schouwen, stucpla-
fonds, betimmeringen, wand
schilderingen in Lodewijk
XIV stijl. De volgende bewo
ner, de Haagse burgemeester
Hendrik van Slingelandt, ver
fraaide het huis nog verder.
Later woonde de staatsman
Groen van Prinsterer er nog.
Sinds het midden van de acht
tiende eeuw is het pand vrij
wel onveranderd gebleven.
Dat het er nu nog zo goed bij
staat is vooral te danken aan
NSB-leider Anton Mussert, die
het in de jaren 1943-1944 liet
restaureren. In het laatste oor
logsjaar was Korte Vijverberg
3 het hoofdkwartier van de
NSB. Mussert liet bij de firma
Pander voor zichzelf een pas
send bureau maken. De NSB-
leider werd op 7 mei 1945 in
zijn fraaie kantoor gearres
teerd. Met koningin Wilhelmi-
FOTO: MILAN KONVALINKA
na keerde na de oorlog ook het
Kabinet in Den Haag terug.
Het nam opnieuw zijn intrek
in het huis aan de Hofvijver.
Het bureau van Mussert wordt
sindsdien gebruikt door de
vice-directeur van het Kabi-
HERMAN ROSENBERG
Prof. N. Cramer e.a.: 'Het
Kabinet der Koningin', is
verschenen in de gemeente
lijke VOM-reeks, verkrijg
baar bij het Gemeentelijk
Informatiecentrum (Groen
markt) en Het Haags Histo
risch Museum (Korte Vij
verberg), prijs: ƒ29,50.
5ENBURG De
aak van het PvdA-
anfrlid Melkert om
mdjke ministers te ver
ben als over een half
e presentatie van het
etsbeleid nog onvol-
Dejje uit de verf komt,
i niet in goede aarde
heijt CDA.
gen
:voorzitter Brinkman
e Melkert gisteren tij
en spreekbeurt in Gies-
tot:g een soort „technische
die weliswaar „een
sterspelers in het veld
ninaar nog wel „een paar
exemplaren op de reser-
k ziet zitten",
die sterspelers worden
lis Brinkman eerder ze-
£ai ihtig van Melkerts
ee en. Als Melkert als een
hulptrainer gaat roepen
en dat nummer ver
moet worden", geloof
lat voor extra onrust
Ik vind het eerlijk
(or^kt de meest verstandige
om een probleem op te
aldus Brinkman. Deze
V0loet volgens hem niet uit
slag van de provinciale
izingen worden getrok-
:man wees er daarbij op
het kabinet zou beslui-
een andere samenstel-
n „doelpunten te ma-
die mensen zeker voor
problemen zouden
gaat natuurlijk niet
om de poppetjes in de
maar in de eerste
om de vraag voor welk
moet worden gekozen,
Brinkman.
Minister Dales ziet geen enke
le reden waarom zij en enkele
andere PvdA-ministers in aan
merking zouden komen om
over een half jaar vervangen
te worden. „Ik vind dat ieder
een in dit kabinet naar beho
ren functioneert", aldus de be
windsvrouw van binnenlandse
zaken gisteravond in het tv-
programma NOS-Laat. Ook zij
reageerde op de uitspraken
van Melkert, die zondag her
innerde aan de 'afspraak' bij
de start van het kabinet dat
niet geaarzeld zou worden om
tegen bewindslieden die niet
voldoende zijn toegerust voor
hun taak, te zeggen: „Even
goede vrienden maar we kun
nen beter iemand anders daar
neerzetten". Volgens Melkert
hebben de betrokken PydA-
bewindslieden nog zo'n half
jaar om zich te bewijzen op
sleutelterreinen als het milieu,
de werkgelegenheid en de so
ciale vernieuwing.
PvdA-minister D'Ancona van
WVC, die overigens door Mel
kert niet genoemd was, trok
zich de kritiek onmiddellijk
aan. „Ik ben nooit ongevoelig
voor signalen en zal mijn ui
terste beste doen mijn beleid te
verbeteren", zei ze.
Maar Dales, die door Melkert
als voorbeeld van zijn stelling
was opgevoerd, heeft absoluut
geen zin het boetekleed aan te
trekken. „Het fenomeen dat
mensen het gevoel hebben dat
zij iets moeten, is niets nieuws.
Ik heb geen enkele behoefte
om mij te verdedigen en ik zie
ook geen enkele noodzaak
daartoe. Kijkt u maar naar
mijn wetgeving, de voorberei
ding daarvan, de nota's en
dergelijke".
Kruiend
ijs
Ondanks de
zonnige dagen
van de laatste
tijd, zijn de
laatste sporen
van de winter
nog niet
uitgewist. Op
de dijk bij
Hindelopen is
nog een laatste
restant van het
kruiend ijs te
bezichtigen.
Lang zal dit
echter niet
meer duren.
Na nog enkele
dagen met
bewolking
wordt in het
weekend meer
zon verwacht.
FOTO: ANP
(Vervolg van de voorpagina)
UTRECHT Er staat
veel narigheid in het van
daag gepresenteerde
zwartboek over jeugduge
wao'ers. De jongeren zijn
afgehaakt, niet omdat hun
lichaam het niet meer
aankon, maar omdat ze
geestelijk kapot gingen
aan het werk. In geen en
kele andere leeftijdsgroep
speelt dit probleem een zo
grote rol.
Uit het onderzoek van het
CNV valt ook op dat erg veel
jongeren al vrij snel, binnen
enkele jaren, met werkstrees
in aanraking komen. Dat
wordt in veruit de meeste ge
vallen veroorzaakt door de
werkdruk; met te weinig men
sen moet er te veel worden ge
daan. Daarbij is het werk
meestal slecht georganiseerd
vooral in de gezondheids
zorg speelt dat een doorslagge
vende rol en worden er aan
de nieuwe werknemers te
hoge eisen gesteld. In de admi
nistratieve sector zijn de een
zaamheid van de werkplek en
het opknappen van de rotklus
sen belangrijke oorzaken.
In de helft van de gevallen is
nooit geprobeerd een oplossing
voor de problemen te zoeken.
Gebeurde dat wel, dan vonden
de werkgevers doorgaans dat
de problemen niet te wijten
waren aan het bedrijf, maar
aan de werknemer zelf.
„Werkgevers moeten eens
écht naar hun werknemers
luisteren en bij veel ziektever
zuim binnen het bedrijf de
schuld eens bij zichzelf zoe
ken", zegt een vrouw van 25.
De jongerenorganisatie van
het CNV concludeert uit het
onderzoek dat arbeidsonge
schiktheid een sociaal pro
bleem is en geen financieel
.probleem. Een hoger salaris
lost niets op. Bedrijven moeten
eens goed gaan nadenken over
opvang en aandacht voor
werknemers en leidinggeven
den moeten niet alleen wor
den aangesteld op basis van
technische capaciteiten, maar
ook op basis van sociale vaar
digheden. Wellicht zou het ook
een oplossing zijn een ombuds
man of ombudsvrouw aan te
stellen, waar werknemers met
werkstress terecht kunnen.
Onverklaarbare
paddensterfte
LELYSTAD Honderden
padden zijn in de omgeving
van Lelystad op mysterieuze
wijze om het leven gekomen.
Een voetganger vond de dode
padden toen hij met zijn hond
aan het wandelen was. G.
Vink van de Algemene In
spectie Dienst (AID) zei giste
ren nog nooit iets dergelijks te
hebben meegemaakt. Volgens
Vink is het nog onduidelijk of
het hier een vergiftiging be
treft of een onbekende bacte-
riële ziekte. „We hebben wa
termonsters genomen en enke
le padden voor onderzoek
naar het laboratorium ge
bracht". Als het om een ver
giftiging gaat dan bestaat de
kans dat er nog meer dieren
zullen omkomen, aldus Vink.
HILVERSUM Bij de illegale handel in chemisch afval wordt
het steeds interessanter overheidsbestuurders en ambtenaren om
te kopen. „En dan gaat het om grote bedragen waarbij je moet
denken aan een behoorlijk jaarinkomen".
Dat zei D. van Dop, oud-hoofd van het Milieubijstandsteam
(MBT) van het ministerie van Vrom, gisteravond in een uitzen
ding van NCRV's Hier en Nu.
Deze omkooppraktijken ziin recentelijk aan het licht gekomen
bij onderzoeken naar de illegale handel en wandel van afval-
transporteurs in Nederland. Van Dop, nu korpschef in Roosen
daal, nam een paar weken geleden uit ontevredenheid ontslag
als hoofd van het Milieubijstandsteam.
Volgens hem krijgt het opsporen van zware milieucriminelen
binnen het ministerie van Vrom te weinig aandacht. Vooral de
laatste anderhalf jaar is de capaciteit van het MBT alleen maar
minder geworden, terwijl de enorme groei van de milieuproble
matiek juist versterking van het opsporingsapparaat vereist. In
de uitzending van Hier en Nu spaarde Van Dop ook de politie
niet. „Als het om milieu gaat vind ik dat de politie het laat afwe
ten", zo zei hij.
SPERENHOBBES
DOOR BILL WATERSON
NA INTREKKEN LAATSTE APARTHEIDSWETTEN
DEN HAAG De rege
ring vindt dat de resteren
de economische sancties
tegen Zuid-Afrika in Eu
ropees verband onder be
paalde voorwaarden kun
nen worden geschrapt.
Minister Van den Broek van
buitenlandse zaken zei giste
ren in de Tweede Kamer dat
dat kan gebeuren zodra duide
lijk is dat de wetsvoorstellen
van de regering-De Klerk echt
het intrekken van de laatste
apartheidswetten beogen. De
wetsvoorstellen zijn bij het
Zuidafrikaanse parlement in
gediend. Volgens Van den
Broek spoort dit standpunt ge
heel met 'de letter en de geest'
van de afspraken die de twaalf
EG-landen tijdens de vorig
jaar in Rome gehouden top
hebben gemaakt over het
sanctiebeleid tegen Zuid-Afri-
Een ambtelijke EG-werkgroep
houdt de Zuidafrikaanse wets
voorstellen binnenkort tegen
het licht.
Een ruime kamermeerderheid
is het eens met het regerings
standpunt. Ook het kamerlid
Verspaget (PvdA) nadat zij in
eerste termijn had gezegd de
tijd nog niet rijp te achten
voor verdere versoepeling. Al
leen D66 en Groen Links ver
zetten zich tegen het stand
punt van de regering. Eisma
(D66) vindt dat verdergaande
versoepeling van het sanctie
beleid pas aan de orde kan
zijn, als de onderhandeling
over een nieuwe Grondwet in
Zuid-Afrika daadwerkelijk
van de grond komen. Sipkes
(Groen Links) twijfelt aan de
„onomkeerbaarheid" van het
door de Zuidafrikaanse rege
ring ingezette proces naar vol
ledige afschaffing van de
apartheid.
