Bisschop Tökes onderscheiden met Geuzenpenning CcicLcSomai Moderne Mozes tegen wil en dank kerk wereld beroepingen „Geen plaats voor chantage in synode, wel voor argumenten" Pastorale werkers steeds vaker buiten bisdom om aangesteld n "Kon ik mijn kind maar zien. £eidóe6ou/ia/nt GEESTELIJK LEVEN/OPINIE CfiidaeGouacwit WOENSDAG 13 MAART 1991 PAGI -EN Mgr. Bar: kwestie van vrouw in ambt voor kerk „tragedie' AMSTERDAM Bisschop R. Bör van Rotterdam weet niet goed raad met de kwestie van de vrouw in het ambt. Hij noem de het een tragedie dat „we daar niet verder mee komen". Bis schop Bar werd gisteren door Huub Oosterhuis in het Amster damse centrum voor religieuze cultuur de Rode Hoed onder vraagd naar zijn levensbeschouwing. Daarbij kwam ook zijn overgang op jeugdige leeftijd ter sprake naar de RK Kerk. Bar werd als oudste zoon geboren in een hervormd domineesgezin. Tijdens zijn studie theologie in Utrecht kwam zijn interesse op voor de katholieke kerk. Voordat hij officieel toetrad tot de RK kerk was hij nog een tijd lid van de Oud-katholieke Kerk. Over zijn motieven om tot de RK kerk toe te treden zei hij gisteren dat de Reformatie naar zijn mening niet af is. Hij meende dat daarin te veel ontbrak dat in de traditie van de RK kerk wel wordt bewaard. Daartoe rekende hij onder meer het sacrament van de biecht, de verhalen over heiligen en marte laren. Verder zijn predikanten volgens hem niet in die mate verbonden met Christus zoals dat het geval is met de priesters in de RK Kerk. Daar had hij nu juist wel behoefte aan. De Rotterdamse bisschop zei ook dat ondanks de kritiek die er vaak op het Vaticaan en in het bijzonder op de paus wordt uit geoefend hij zich niet kan en wil verzetten tegen Rome. „Ik heb voor het geloof gekozen en wil van de stedehouder niet weg". De Rotterdamse bisschop zei er niets voor te voelen het geloof op te dringen als daar niet om wordt gevraagd. Is niet alles illusie en is illusie niet alles? Marcellus Emants VLAARDINGEN De Roemeense bisschop van Hongaarse afkomst Las- zlo Tökes (38) is vandaag door premier R. Lubbers onderscheiden met de Geuzenpenning. De uit reiking vond vanmiddag plaats in Vlaardingen. Tökes krijgt de prijs van wege zijn principiële hou ding tegenover het regi me van Ceaucescu die de stoot gaf tot de revolutie van december 1989. Tökes kreeg gisteren ook een onderscheiding van de Hon gaarse stichting „voor stand vastigheid en tegen de dicta tuur". Zelf uitte Tökes zich gisteren uitermate somber over de ont wikkelingen in zijn land dat opnieuw is afgezakt naar een dictatuur. Dat gebeurde giste ren bij de uitreiking van een autobiografie geschreven door de Britse journalist David Porter waarvan het eerste exemplaar hem ter hand werd gesteld door de her vormde synodevoorzitter ds. B. Wallet. Tökes zegt zich misbruikt te hebben gevoeld door het Front van Nationale Redding dat hem een zetel gaf in het parlement. Maar dat was volgens hem slechts om de buitenwereld de indruk te geven dat Roemenië een de mocratie was geworden. Toen hij zich naderhand kandidaat stelde voor de Hongaarse minderheid in zijn land bleek de Roemeense menigte die hem eerst op handen had ge dragen zich tegen hem te ke ren, „een verschrikkelijke er varing". Om de problemen in zijn land op te lossen, moet Roemenië alsnog een democratie wor den. De kerken kunnen vol gens hem een grote rol spelen in een nationale DEN HAAG In zijn boek over Tökes schrijft de Britse journalist David Porter dat de held van de revolutie in Roemenië, naar menselijke maatsta ven van erkenning en succes gerekend in toene mende mate gedoemd is naar de rand van de maatschappij te worden gedrukt. Laszlo Tökes werd op 1 april 1952 geboren in Transsylva- nië, dat voor 1919 een deel van Hongarije was. Zijn vader was ook predikant in de Hon- gaarstalige Hervormde Kerk. „In zekere zin was de keuze om predikant te worden een beslissing die niet bij me pas te", zegt Tökes. „Ik haatte de 'predikantsgeslachten', waarin kinderen van predikanten zelf ook het geestelijk ambt gingen bekleden, omdat hun ouders druk op hen uitoefe nen." Laszlo twijfelde sterk tussen het beroep van leraar en predikant. De jonge Roe meen hield veel van litera tuur en de aantrekkings kracht om te gaan lesgeven was groot. Tijdens het laatste jaar op school hield hij ondanks openlijke tegenwerking vast aan zijn roeping om predikant te worden. In het officiële at heïstische onderwijsbeleid werd het geestelijk ambt niet als een nuttige loopbaan er kend. „De directeur van mijn school lachte me in mijn ge zicht uit, toen hij van mijn plan hoorde". Uiteindelijk ging de jonge Tökes studeren op de enige theologische aca demie van Roemenië, het Theologisch Instituut in Ko- lozsvar. Vanaf zijn studententijd raak te Tökes betrokken bij con flicten met het communisti sche regime. Schorsingen, vernederingen, beschuldigin gen, huiszoekingen en schijn processen volgden elkaar in de daaropvolgende jaren re gelmatig op. In juni 1986 ver huisde Tökes gedwongen naar de gemeente in Timisoara. Vanaf deze plaats zette hij z'n protest tegen het regime voort. Bijvoorbeeld tegen het plan van Ceausescu om in twaalf jaar tijd 8.000 dorpen te slopen. Samen met enkele anderen besloot Tökes een protest te organiseren om de kerkelijke autoriteiten te dwingen zich tegen dit plan te keren. „We maakten ons geen illusies over de vraag aan welke kant de bisschoppen stonden", ver telt hij. „De staat was van plan de kerkelijke gemeenten fysiek te vernietigen door de gebouwen plat te walsen." De protesten van Tökes werden hem niet in dank afgenomen. Vele malen werd hij bij de re geringsgezinde bisschop Papp ontboden. Deze deelde ten slotte mee dat Tökes overge plaatst zou worden. De menigte die zich uit pro test hiertegen voor het huis van Tökes had verzameld, riep dat de hervormde predi kant een demonstratie naar het stadscentrum moest aan voeren. Tökes weigerde. Hij wilde geen leider van een po litieke kruistocht zijn, maar herder in zijn gemeente. „Ik werd heen en weer geslingerd tussen twee verlangens. Als christelijke predikant wilde ik de gemeente beschermen te gen het geweld dat volgens mij onvermijdelijk was. Tege lijkertijd wilde ik echter hun medestander zijn in de protes ten tegen de onwettigheid van dit regime. Ik geloofde dat het mijn plicht was net als Mozes een door God gegeven op dracht tegen een onderdruk kend regime te vervullen." De onrechtmatige overplaat sing van de predikant uit Ti misoara naar een kleine plat telandsgemeente vormde het begin van de revolutie in Roemenië. Op 16 december 1989 deed de Securitate een inval in de pastorie van Tö kes. Geüniformeerde Securi- tate-agenten sloegen er met gerichte klappen hard en ge meen op los. Ze fouilleerden hardhandig. Tökes werd ge dwongen een blanco papier te tekenen, waarvan de Securi tate later de tekst wel zou in vullen. De opstand sloeg van Timisoara over naar Boeka rest en had korte tijd later heel Roemenie in z'n greep. Na de revolutie stond Tökes enige tijd bekend als 'de held van Roemenië'. Het verhaal van de onbekende predikant en zijn vastberaden gemeente sprak tot de verbeelding van de hele wereld. Eer is echter vergankelijk. Hij kreeg na en kele maanden alleen nog steun van betekenis van zijn eigen Hongaarse minderheid. Korte tijd later werden be schuldigingen geuit dat hij agent van de CIA was. Ande ren meenden dat Tökes ge heim agent van de Securitate was. De felle campagne van beschuldigingen tegen hem werd des te bitterder, omdat hij het middelpunt vormde van de etnische spanningen die Roemenië al eèn halve eeuw verdeeld houden. De anti-Hongaarse gevoelens en de kritiek op Tökes namen vorig jaar nog verder toe. „We leven in angst, net als in de dagen van Ceausescu". In een interview met een Ita liaanse krant zou Tökes ge zegd hebben dat hij bereid zou zijn een tweede gewapende revolutie te leiden. Tökes liet echter onmiddellijk weten dat hij de beschuldiging vierkant van de hand wees. Roemenië kan zijn tweede revolutie niet ontlopen, schrijft hij in de au tobiografie, maar deze om wenteling zal geweldloos zijn. „Daar vertrouw ik vast op en ik bid ervoor." Laszlo Tökes; een autobiogra fie onder redactie van David Porter. Uitgave J.J. Groen Leiden. Prijs: J29,95 Prins Bernhard Fonds geeft 3 ton voor restauratie synagoge AMSTERDAM Het bestuur van het Prins Bernhard Fonds heeft 300.000 gulden beschikbaar gesteld voor de restauratie van de Portugees- Israëlietische synagoge in Amsterdam. De ruim drie honderd jaar oude synagoge aan het Jonas Daniël Meijer- plein wordt beschouwd als het grootste monument van de 1'oodse gemeenschap in ons and. Het gebouw is sterk ver vallen. De pilaren kunnen het gewicht niet veel langer dra gen, de gewelven verzakken, in de muren zitten scheuren en het gebouw is op vele plaatsen aangetast door vocht. De restauratie van het ge bouw kost ongeveer 7,5 mil joen gulden. Aan overheids subsidies is een bedrag toege zegd van 4 miljoen gulden. De rest moet komen van particu lieren. Eind vorige maand was 1,5 miljoen gulden bin- Nederlandse Hervormde Kerk Benoemd tot functionaris voor het kontakt tussen Molukse en Neder landse Kerken J.M. van 't Kruis, 1.1. zendingspredikant te Midden Sula wesi (Ind.), wonende te Oegstgeest, die deze benoeming heeft aangeno men. Beroepen te Hilvarenbeek mevr. G. Houtman-Heslinga, kand. te Tervuren (België). Beroepen te Ex- morra en Allingawier (SOW) M.J. de Berg, kand. te Exmorra die dit beroep heeft aangenomen. Bedankt voor Apeldoorn (buitengew. wijk- gem.) H. Harkema te Onstwedde. Benoemd tot scriba van de prov. kerkvergadering Gronlngen-Drenthe L.O. Giethoorn, pred. voor buiten gew. werkz. (consulent voor gemeen tebeleid en gemeenteopbouw P.K.V. Groningen-Drenthe), wonende te Groningen, die deze benoeming heeft aangenomen. Beroepen te Lek- kerkerk N.C. Smit te Beverwijk- Heemskerk (buitengew. wfjkgem.); te Zwaagwesteinde U. Tjallingil, kand. te Groningen. Aangenomen naar He- teren W. van den Brink te TwIJzeler- helde. Beroepen te Capelle aan den IJssel A.F. Troost te Ermelo; te As- peren(toez) C.J. Mantel te Lopiker- kapel. Gereformeerde Kerken Aangenomen naar Ermelo H.J. de Groot te Dussen en Meeuwen. Be noemd tot geestelijk verzorger voor het Canisius-Wilhelmina ziekenhuis te Nijmegen drs. F.W. Jlmmink te Nijmegen die deze benoeming heeft aangenomen. Beroepen te Nljverdal- (part-time) J.P. ten Klelj, kand. al daar die dit beroep heeft aangeno- GESCHIL OVER BEHEER HERVORMD GELD EN GOED LOOPT HOOG OP LEIDSCHENDAM In de synode is geen plaats voor chantagepogingen, wel voor argumenten. Zo reageert de praeses van de hervormde synode, ds. B. Wallet, op dreigemen ten van sommige kerk voogdijen om uit de Her vormde Kerk te stappen als wordt doorgezet dat de kerkelijke begroting niet langer door de kerk voogdij kan worden vast- gestgeld maar dat die vaststelling door de ker- keraad moet geschieden. De kwestie van het kerkelijk beheer die deze week op de agenda van de synode staat, roept al enkele jaren heftige emoties op. Er zijn momenteel drie vormen in de Hervormde Kerk waarin de zaken van geld en goed worden gere geld. De synode wil met de voorgestelde regeling eenvor mig beleid maken: de kerke- raad stelt de begroting vast. In de raadpleging van de clas ses (regionale vergadering) is veel weerstand gebleken te gen de voorstellen; slechts 15 van de 48 reagerende classes zijn het eens met het voorstel. Bijna de helft kan er mee in stemmen, als er (op soms es sentiële punten) wijzigingen worden aangebracht en zeven classes wijzen de regeling zon der meer van de hand. Volgens ds. Wallet wordt de kerkeraad eindelijk volwas sen, als hij de begroting vast stelt. De praeses maakt een vergelijking met de Tweede Kamer. Deze zou nauwelijks macht kunnen uitoefenen, als hij niet de bevoegdheid had de begroting goed te keuren. De Commissie voor Kerkor- delijke Aangelegenheden (KOA) heeft een compromis geformuleerd waarin de kerkvoogdij de mogelijkheid heeft een naar haar mening ondeskundig vastgestelde be groting tegen te houden. Als de kerkeraad wijzigingen in de door de kerkvoogdij opge- Ir. De Graaf FOTO: PERS UNIE stelde begroting wil aanbren gen, kan dat alleen in overleg met de kerkvoogdij. Komen beide partijen er niet uit, dan moet de provinciale kerk voogdijcommissie uitspraak Het compromisvoorstel is vol gens synodevoorzitter ds. B. Wallet de uiterste grens. Als de synode deze week zou uit spreken, dat de kerkvoogdij de begroting van de plaatselij ke gemeente moet blijven vaststellen, zal het modera- men (bestuur) van de her vormde synode het voorstel tot wijziging van de regeling voor het beheer van de ker kelijke goederen intrekken, aldus de synodepraeses. De bezwaren tegen het voor stel komen voor een groot deel van kerkvoogdijen in Gereformeerde Bondsge- meenten. Kerkvoogdijen in zulke ge meenten die werken met de zogeheten 'vrij beheer-rege- ling' hebben gedreigd hun be zittingen te zullen onderbren gen in een vereniging of stichting, waardoor de kerke raad geen enkele greep op het geld heeft. Ir. J. van der Graaf, secretaris van de Gereformeerde Bond in de Nederlandse Hervormde Kerk, acht dat dreigement onjuist. Het is onjuist geld als machtsfactor te gebruiken om synode voorstellen te blokke ren, aldus Van der Graaf. UTRECHT In de bis dommen Den Bosch en Roermond worden steeds vaker pastorale werkers aangesteld buiten het bis dom om. Officieel kent het bisdom Roermond geen pastorale werk- (st)ers, maar speciaal op gerichte stichtingen gaan er steeds vaker toe over deze mensen te betalen. Ook in het bisdom Den Bosch gaat het die kant op, nu bisschop Ter Schu- re het aantal pastorale werkers aan een maxi mum heeft gebonden. Dit zegt Nico Bulter, beleids medewerker van de Vereni ging van pastoraal Werken den. De vereniging presen teerde gisteren een brochure waarin het toenemend belang van pastorale werkers wordt onderstreept. Bij die gelegenheid zei dr. A.J.M. van den Hoogen, hoog leraar dogmatische theologie aan de Universiteit voor The ologie en Pastoraat te Heer len, dat de rol van de bis schoppen in de discussie over de positie van pastorale wer kers - die niet de bevoegdhe den kunnen krijgen van de priester - in de Rooms-Katho- lieke Kerk niet meer van pri mair belang is. Er komt een keer een moment waarop de minachting over hun beleid wordt omgezet in een revolte: dit pik ik niet langer van m'n kerk. Bisschoppen hebben volgens hem met het perso neelsbeleid een machtsmiddel in handen, waarmee ze de si tuatie naar hun hand kunnen zetten. Ze kunnen echter de toenemende vraag naar pro fessionele pastoraal werkers niet veranderen", aldus Van den Hoogen. Door de problemen die de pastorale werkers in het paro chie-pastoraat ervaren heb ben zij de neiging steeds va ker in het zogenaamde cate goriale pastoraat (ziekenhuis, leger, gevangenis) te vluch ten. Maar dit gebeurt ook om dat dit categoriale pastoraat aanzienlijk beter betaalt dan een baan als pastor in de pa rochie. De problemen voor de paro chies worden alleen maar gro ter doordat het aantal pries ters -zeer snel blijkt terug te lopen. In alle bisdommen ge zamenlijk zijn nog 2.243 pries ters beschikbaar (1.251 „we- reldheren"en 992 van ordes en congregaties afkomstige priesters). Daarnaast zijn er 866 emeriti van wie velen bij tijd en wijle nog in de paro chies assisteren. Door de bis schoppen zijn benoemd 504 pastorale werkers (355 man nen en 149 vrouwen). Het to tale aantal pastorale werkers dat al dan niet door de bis schoppen is benoemd wordt door de VPW geschat op zo'n 550. Van de vereniging zijn 1.400 priesters of pastorale werkers lid, ruim de helft dus van degenen die in de paro chie-pastoraal actief zijn. Uit de brochure van de VPW blijkt dat de kerk op lokaal niveau steeds meer het karak ter van een vrijwilligerskerk krijgt. Parochianen voelen zich zelf verantwoordelijk voor de gang van zaken in hun parochie en haar overle ven. Daarbij trekken zij steeds vaker hun eigen plan onaf hankelijk van het bisdom. Als gevolg van de spanning tussen het beleid van de kerk leiding en de praktijk in de parochies wordt het risico dat een priester een „sacramen tenboer" wordt steeds groter, zo meent Bulter. Priesters hebben de neiging zich uit de parochies terug te trekken omdat zij de werkdruk te groot vinden worden. De brochure „De pastoraal werk(st)er in het parochiepas toraat" kan aangevraagd wor den bij de Federatie VPW, Kanaalstraat 200, 3531 CR Utrecht. Tel. 030 - 93 33.15. ze Polarisatie in voordeel D6(£; Aanscherping van de eigen identiteit. Daarvoorjevere steeds luidere stemmen op zowel binnen de PvdA a Re CDA. Bij de sociaal-democraten betekent dat onder mei streven naar verkleining van de inkomensverschillen noods met een verhoging van de collectieve lasten als r taat. Bij het CDA denkt men aan een verdere profiler zaken als gelijke behandeling, abortus en euthanasie. b enzei het CDA is al een werkgroep gevormd die zich gaat over deze nieuwe koers en de mogelijke gevolgen da bij de behandeling van deze kwesties in het parlement rdeli De effecten van een en ander voor de verhoudingen b ichse het kabinet laten zich makkelijk raden: de coalitiepai zullen zich in gevoelige kwestie harder tegenover elka; stellen. En als ze het al samen eens worden, dan krijgen nog een zwaardere dobber aan om hun voorstellen dot parlement te loodsen. Gevreesd moet worden dat het gemakkelijker op wordt het land te regeren. De voorgestelde koerswijzigingen van PvdA en CDA 1 den ingegeven door het verlies dat beide partijen hebbe leden tijdens de jongste verkiezingen voor de Provii Staten. Het is echter voorspelbaar dat de remedie waa n-p-p beide partijen nu lijken te kiezen, zich straks tegen hej keren. De PvdA zal nog meer kiezers uit de middengri van zich vervreemden. Het CDA zal wellicht enkele men terugwinnen in de zogeheten 'bijbelgordel' (het stantse gebied langs de diagonaal Tholen-Staphorst). De tij zal echter volop stemmen verliezen van mensen dien^ - het CDA stemmen omdat het een middenpartij is, die sociaal mogelijk beleid voert zonder de economische w lijkheid uit het oog te verliezen, maar die zich niet v aangetrokken tot een CDA die de C op een wel zeer spe ke manier invult. Er is alle reden voor D66 zich in de den te wrijven. cU in 1 esct ruit wba lat, k\ ze b mis Het einde van Kalkar jrato of d< Een van de erfenissen die oud-PvdA-leider Den UyLgei land heeft nagelaten is de kwestie-Kalkar. Als ministe i ove economische zaken was hij in de jaren zestig verantwo lijk voor de Nederlandse deelneming in het Kalkar-pi 001 de bouw van een snelle kweekreactor vlak over de met Duitsland. Nederland heeft ruim 1,2 miljard guldet' p gedragen aan de bouw van deze kerncentrale, waarin t toe ruim acht miljard gulden is geïnvesteerd. Officieel beslissing nog steeds niet genomen, maar steeds duide ;hng wordt dat de centrale nooit operationeel zal worden. En ,an hoeft niemand rouwig om te, zijn. Na de ramp met de kerncentrale in Tsjernobyl he#ar- Duitse deelstaat Noordrijn-Westfalen de veiligheidseis hoog opgeschroefd dat er nog vele miljarden in het j gepompt zouden moeten worden om de inmiddels al verouderde kweekreactor alsnog in bedrijf te stellen, geen zinnig mens die dat verantwoord acht. Beter ten yj gekeerd dan ten hele gedwaald, is nu terecht het motto, dus afbraak. WlE denkt dat daarmee de kous af is, komt bedrogei Immers de sloop van het monstrueuze bouwwerk gaatv i eens honderden miljoenen guldens kosten. De strijdvra r nu wie dat moet gaan betalen. Hoe zuur het ook is, er -L slechts één redelijk antwoord in het verschiet: Duitslaw derland en België zouden ieder in dezelfde verhau y jp moeten bijdragen aan de kosten van de sloop als zij h gedaan bij de bouw. Een akkoord daarover kan beter daag worden bereikt dan morgen, want elke dag brengt nog hogere kosten met zich mee. ug;st te| be sC Sea vera de alisi Leprapatiënten kunnen at met weinig geld worden geholpen. Met 25 gulden voor een ooglidoperatie kan het gezichtsvermogen van een leprapatiënt voorjaren gered worden! Stort op giro 50500 Nederlandse Stichting voor Leprabestrijding Wibautstraat 135,1079 DN Amsterdam, tel. 020-938973. Lepra :al ons zéker een zor» zijn! Uitgave: Westerpers (behorende tot Sijthoff Pers). Kantoor- Apothekersdijk 34, Leiden Telefoon 071-122 244 Postadres: Postbus 11. 2300 AA Leiden tl 8.30 tot 17.00 uur. chte conc lenli ies b gehi ig r n dr afk SP "m Oi G Abonnee service Telefoon: 071 - 313 677 van ma. t/m vr. Nabezorging Telefoon 071 - 122 248. van ma. t/m vr. van 18.00 tot 19.00 u. op za van 14 00 tot 15.00 ui Abonnementsprijzen (inclusief 6% BTW.) Bij automatische betalingBij betaling per acceptgiroka^JD 0, per maand f. 25,70 per maand per kwartaal f. 76,60 per kwartaal per jaar f. 294,30 per jaar Het abonnementsgeld dient vooruit te worden voldaan. Advertentie^ Informatie en tarieven over advertenties tel071 -122 244 Telefax voor uitsluitend advertenties 071 - 134 941 Voor uitsluitend het doorgeven van advertenties kantoor Rijs' 070 - 3902 702 Bankiers AMRO BANK NV 473 575 515 POSTBANK NV 663 050

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidse Courant | 1991 | | pagina 2