Vierdaagse niet gewenst in
midden- en kleinbedrijf
Bonn: groei van oude
BRD drie procent
iukman: geen uitspraak over EG-landbouwprijzen
CeicUcSomotvt
Bruto uurloon met
3,5 procent omhoog
Verlaging olieproduktie
eerste doel van OPEC
7 Beurs van Amsterdam
^ECONOMIE
DINSDAG 5 MAART 1991 PAGINA 7
Westerse bedrijven moderniseren
Sovjet - lucht verkeer
WASHINGTON Vijf westerse ondernemingen hebben
jjn Moskou een overeenkomst gesloten met het Sovjet-in-
fetituut voor het luchtverkeer voor de modernisering van
het luchtverkeerssysteem van de Sovjetunie. De onderne
mingen zijn Deutsche Aerospace (onderdeel van Daimler-
alfeenz), de Amerikaanse ondernemingen ATT, IBM en
?di||Westinghouse Electric en de Japanse Itoh. In september
danoet een studie van de technische, financiële en organi-
kaèatorische aspecten van het project klaar zijn. Het hele
bepröject kan in 2005 zijn afgerond. Beide partijen zien
dyoordelen van de samenwerking. De Sovjetunie hoopt
ben luchtverkeerssysteem te krijgen volgens de meest
moderne westerse technologie. Westerse luchtvaartmaat
schappijen kunnen daar een beter gebruik van mnaken
>n Moskou denkt dan ook meer harde valuta's binnen te
tentunnen krijgen.
iri>j3ovendien zullen westerse maatschappijen via meer rou
bles over de Sovjetunie kunnen gaan vliegen.
VOORBURG Het bruto uurloon was in oktober
vorig jaar gemiddeld 3,5 procent hoger dan in oktober
1989. In de overeenkomstige periode een jaar eerder
was de stijging 2 procent. Dit blijkt uit het kwartaal
onderzoek loonontwikkeling van het Centraal Bu
reau voor de Statistiek. Het cijfer betreft de daadwer
kelijk verdiende brutolonen. Niet inbegrepen zijn
overwerkverdiensten en looncomponenten, die éen
keer per jaar worden uitbetaald, zoals vakantiegeld of
dertiende maand.
De stijging deed zich voor in alle bedrijfstakken, het
meest in landbouw- en visserij (7,2 procent), onder
wijs (6,3) en openbare nutsbedrijven (6). De stijging
was laag in het bankwezen (1 procent) en in trans
port-, opslag- en communicatiebedrijven (1,2 procent).
ONTSLAG VOOR
36 WERKNEMERS
ROOD TESTHOUSE
HEERDE Rood Testhouse (dienstverle
ning op het gebied van micro-electronica)
gaat collectief ontslag aanvragen voor 36
medewerkers bij de vestiging in Heerde.
Dit heeft het bedrijf, dat een werkmaat
schappij is van de aan de parallelmarkt van
de Amsterdamse effectenbeurs genoteerde
holding, gisteren meegedeeld. De voorgeno
men inkrimping is vooral een gevolg van
technologische ontwikkelingen waardoor
de behoefte aan inspectie van inkomende
goederen is afgenomen. Rood Testhouse
had zich vanaf het begin in het uitvoeren
van deze testen voor fabrikanten van elek
tronische produkten gespecialiseerd. Na de
reorganisatie blijven er nog rond 115 werk
nemers in Heerde over.
Fors verlies
Staal Bankiers
DEN HAAG Staal Bankiers,
voor 79 procent in handen van
Vendex International, heeft over
1990 een negatief operationeel re
sultaat geboekt van 8,4 miljoen.
Inclusief de in december al aange
kondigde reorganisatievoorzie
ning van 50 miljoen komt het
verlies over het afgelopen jaar uit
op 58,4 miljoen. Dat heeft de di
rectie van Staal Bankiers gisteren
bekendgemaakt. In 1989 draaide
Staal ook al slecht. De nettowinst
zakte toen van 24,3 miljoen naar
ƒ8 miljoen. Voor 1991 verwacht
Staal Bankiers, die zich vooral
richt op „private- en merchant
banking" winstherstel.
vajProject voor
j|j»ieuw vliegtuig
Drie Europese vlieg-
heben beslo-
samen te onderzoeken of
plaats is voor een nieuw
3" vliegtuig voor regionale dien-
aaken. Deutsche Aerospace, on-
jlj^lerdeel van Daimler-Benz, liet
[isteren weten met de Franse
erospatiale en de Italiaanse
^Q/Uenia een joint venture te
yeijiebben gevormd voor de
aaiventuele ontwikkeling van
^en vliegtuig met tachtig tot
.30 stoelen.
rd"^et samenwerkingsverband
arletelt voorlopig in Duitsland.
kr|)eutsche Aerospace heeft er
>rii£en belang in van vijftig pro
ent en de twee andere part-
lers elk een belang van 25
j^Jirocent. Deutsche Aerospace
jaat er van uit dat er voldoen
de vraag is voor nog een vlieg-
jig voor de kortere afstand,
'okker werkt overigens aan
voor de ontwikkeling
-an een grotere uitvoering
ran zijn F-100. Duitsland wil
ichter maar al te graag voor-
an staan bij een programma
'oor een nieuw commercieel
'liegtuig om zo zijn lucht- en
jimtevaartindustrie een nieu-
re impuls te kunnen geven,
(oewel de ontwikkelingskos-
n worden geraamd op tussen
drie en de vier miljard dol-
[EEMARKT LEIDEN - Prijzen slacht-
inderen per kg geslacht gewicht
inder nier en slotvet, inklusief BTW
'olgens PVV): Aanvoer slachtrunde-
922. waarvan mannelijk 122.
lannelijk Super 9,10-10,25, manne-
extra kwal. 8,25-9,10, mannelijk
kwal. 7,45-8,25. Handel goed en
ijzen gelijk. Mannelijk 2e kwal.
,55-7,45, mannelijk 3e kwal. 5,75-
,55. Handel goed en prijzen gelijk,
■ouwelijk Super 8,65-11,75, vrouwe
extra kwal. 7,10-8,65, vrouwelijk
kwal. 5,35-7,10. Handel redelijk en
.INKfijzen hoger. Vrouwelijk 2e kwal.
H50-5,35, vrouwelijk 3e kwal. 4,00-
50 en worstkwaliteit 4,00-4,50. Han-
;el redelijk en prijzen hoger,
'lachtschapen en lammeren per kg.
lacht gewicht inklusief BTW: Geen
geen notering.
r 922.
lASMARKT BODEGRAVEN Aan-
1 partijen. Bij een kalme handel
een prijs per kg genoteerd van f
f,00 - 7,30 voor 1e kwaliteit. Etra-
5 kwaliteit geen notering.
l/estland-West, maandag 4 maart
091
A midden 3,50-3,83; Tomaat
midden 3,64-3,64; Tomaat C mid-
in 3,21-3,55; Tomaat CC midden
|37-2,80; Tomaat BB midden 3,08-
(82. Tomaat vl. A midden 3,56-3,68;
vl. 1B midden 3,60-3,67; Tom.
2B midden 3,42-3,70; Tom. vl. 3B
lidden 3,80-3,99; Tom. vl. 4B mid-
2,49-2,49. Sla gl po 17-18 0,51-
[51; Sla gl po 23-24 0,62-0,75.
k. 76-91 1,82-1,82; Komk. 61-76
•1,66; Komk. 51-61 1,41-1,64;
k. 41-51 1,36-1,51; Komk. 36-41
39-1,16; Komk. 31-36 0,91-0,98;
jmk. 26-31 0,85-0,88. Komk. mini
-25 0,46-0,46; Komk. mini 15-20
16-0,46; Komk. mini 10-15 0,42-
53. Komk. krom 2,25-2,35. Andijvie
is 5,80-6,95. Bloemkool gl 6 3,40-
50; Bloemkool gl 8 2,60-2,70. Snij-
nen gl 10,60-13,10. Sperzie gl stam
P,;i,00-22,00. Bospeen glas 500 3,80-
iO. Spinazie glas 3,95-4,35. Koolra-
gl 8-9 1,80-1,95. Raapstelen bos
39-0,47. Radijs grof 0,87-0,87; Ra-
midd/grof 0,83-0,94; Radijs mid-
"3-0,94; Radijs fijn 0,39-0,53.
zak grof 0,33-0,36; Rad. zak
Jdel 0,34-0,36. Selderij 0,25-0,32.
ilpeterselie 0,91-0,91. Paksoi gl
[5 1,05-1,30; Paksoi gl 200 1,15-
70. Pap. wit 85-95 7,10-7,10; Pap.
75-85 6,20-6,60; Pap. wit 65-75
Pap. wit 55-65 2,40-2,40.
groen 85-95 6,50-6,50; Pap.
in 75-85 6,10-6,80; Pap, groen
-75 4,50-5,60; Pap. groen 55-65
'0-.3.90; Pap. groen 50-55 2,70-
Pap. rood 75-85 11,70-11,70;
rood 65-75 10,00-10,50; Pap.
55-65 6,80-6,80. Pap. geel 75-
,10-11,10; Pap. geel 65-75
10-11,30; Pap. geel 55-65 10,20-
,20. Pap. paars 65-75 6,50-6,50;
paars 55-65 3,40-3,40. Pap.
6,40-6,80; Pap. witpt 30-
4,50-4,50. Cher. torn. 29 midd
-2,20; Cher. torn. 24 midd 2,05-
Cher torn. 18 midd 2,20-2,20.
torn. 24 rood 1,95-2,05.
)erg. 400-500 4,70-4,80; Auberg.
)-400 4,60-4,80; Auberg. 225-300
-4,90; Auberg. 175-225 4,50-
Auberg. 100-175 5,30-5,70.
irget 500-650 0,80-0,80; Courget
'-525 1,15-1,45; Courget 325-425
..5-1,30; Courget 275-350 1,15-
l Z'JjO; Courget 225-300 0,70-0,75;
Plurget 175-225 0,35-0,35. Gourg ge
-525 2,30-2,30; Courg ge 325-425
-3,45; Courg ge 275-350 2,70-
Bieslook 0,80-0,92. Pepers
8,70-9,70. Pepers rood 19,20-
oori90
'oef-
ONDERZOEK KNOV: PARTTIMERS VERDRINGEN FULLTIMERS
(Van onze sociaal-economische
redactie)
DEN HAAG Bijna acht
op de tien kleine en mid
delgrote ondernemers
voelen niets voor een
vierdaagse werkweek.
Slechts 15 procent staat er
niet afwijzend tegenover,
maar dan moet er eerst
aan een aantal stringente
voorwaarden worden vol
daan, zoals meer perso
neel en behoud van de
concurrentiepositie. Dit
blijkt uit een onderzoek
van het NIPO en het
KNOV, het Koninklijk
Nederlands Ondernemers-
verbond.
De bedrijven in deze sector
zijn bijna unaniem tegen ar
beidsduurverkorting; slechts
tien procent acht het haalbaar.
De meeste ondernemers ver
wachten echter dat ze bij kor
ter werken het werk niet
meer aankunnen, de produkti-
viteit zal dalen en er niet ge
noeg personeel kan worden
aangetrokken. Het wordt met
het jaar moeilijker om vakbe
kwame fulltimers te krijgen,
daarom trekken ondernemin
gen steeds vaker parttimers
aan en uitzendkrachten. Het
afgelopen jaar waren van de
2,1 miljoen werknemers in het
midden- en kleinbedrijf er
450.000 (21 procent) parttimer.
Eind vorig jaar kwamen er
zelfs 70.000 parttimers bij en
vertrokken er 35.000 fullti-
Motivatie
Volgens voorzitter Jan Kam-
minga van het KNOV is deze
ontwikkeling niet meer te
stuiten. Het voordeel van part
timers is volgens hem dat ze
bijzonder gemotiveerd zijn om
te werken en daardoor een
grote produktiviteit hebben.
Het gaat vaak om tweeverdie
ners en herintredende vrou
wen, die doorgaans niet veel
voelen voor een volledige
werkweek. Die ontwikkeling
onderstreept in de ogen van
Kamminga nadrukkelijk de
behoefte aan kinderopvang,
die nog altijd moeilijk van de
grond komt.
Kamminga betreurt het dat
het kabinet bij de tussenbalans
maatregelen tegen het ziekte
verzuim en de arbeidsonge
schiktheid heeft genomen. „De
bedrijven zijn op het eerste ge
zicht niet echt veel slechter
geworden van de maatregelen,
maar vooral op het terrein van
de ziektewet en de arbeidson
geschiktheid heeft het kabinet
de zaken voor zich uitgescho
ven. Juist in de wao zitten
mensen die voor onze sector
enorm belangrijk zijn, mensen
die vakbekwaam zijn en heel
goed parttime kunnen wer
ken. Maar het kabinet heeft
geen maatregelen genomen, er
is alleen advies gevraagd aan
de SER. Dat levert dus weer
een vertraging op van mini
maal een half jaar".
Kamminga is toch al niet vro
lijker geworden van de tussen
balans. „De overheid voert
geen duidelijk beleid, je kunt
er niet op kunt rekenen. En
onzekerheid is de slechts
denkbare situatie voor bedrij
ven, want ondernemers gaan
aarzelen. Dat is doodzonde,
want de vooruitzichten voor
dit jaar zijn goed, er wordt een
behoorlijke economische groei
verwacht en er komen 90.000
banen bij". Volgens het Econo
misch Instituut voor het Mid
den- Kleinbedrijf zal als ge
volg van de tussenbalans het
totale afzetvolume ten opzich
te van het regeerakoord in
vier jaar met 0,7 procent da
len.
Volgens het onderzoek dat gis
teren in Den Haag werd ge
presenteerd, zullen er dit jaar
toch iets meer bedrijven gaan
investeren dan vorig jaar (53
tegenover 50 procent) en daar
mee lijkt een dieptepunt over-
wonnnen. Het hoge niveau
van 1989 (58 procent) is echter
nog niet in zicht. Bedrijven ge
bruiken steeds vaker eigen
Voorzitter Jan Kamminga van
het KNOV: „Het voordeel van
parttimers is dat ze bijzonder
gemotiveerd zijn om te werken
en daardoor een grote produk
tiviteit hebben.
FOTO: SP
middelen om te investeren en
lenen minder bij banken. Eén
van de redenen daarvoor is de
hoge rentestand. Het ziet er
naar uit dat dit jaar meer be
drijven dan ooit produkten en
diensten gaan exporteren: 12
procent. Jarenlang kwam dat
percentage niet boven de 10.
Kamminga is blij met die ver
andering, vooral gezien de
eenwording van Europa,
waarin bedrijven die niet in
ternationaal werken het moei
lijk zullen krijgen.
Eerste aardbeien
De eerste aardbeien van dit seizoen zijn gistermiddag aangevoerd op de veiling van Geldermalsen.
Aardbeienteler Marco van Beek uit Opijnen leverde de vruchten aan in negen kistjes, met elk elf
doosjes. De doosjes werden verhandeld voor een gemiddelde prijs van 17,85 gulden. Op de foto
medewerksters van de veiling, die de sappige zomerkoninkjes laten zien. foto: anp
MACHINEFABRIEK ONTSLAAT 20.000 MAN
BONN Hoewel de ko
mende belastingverhogin
gen remmend werken
voor de economie voorziet
de Duitse regering voor
dit jaar toch een economi
sche groei van 2,5 a drie
procent in het oude West-
Duitsland.
De prijzen zullen met onge
veer 3,5 procent stijgen. Dit
blijkt uit het jaarlijkse econo
mische rapport van de Duitse
regering, waarover het Dag
blad Süddeutsche Zeitung in
zijn editie van vandaag be
richt. Het gaat nog om een
voorlopig rapport. Later deze
week moet het kabinet zich
erover uitspreken. De regering
in Bonn waagt zich niet aan
een prognose over het einde
van de economische achteruit
gang van het oude Oost-Duits-
land. Het aantal werklozen
daar zal dit jaar vermoedelijk
uitkomén op 1,1 a 1,4 miljoen.
Ontslagen
Op het ogenblik zijn er 760.000
voormalige Oostduitsers zon
der werk. Aleen al bij het ma
chinebouwconcern Takraf
verliezen 20.000 van de 27.000
werknemers hun baan. Of er
voor de overblijvende 7.000
volgend jaar nog werk is, is
nog niet duidelijk.
Gezien de aanpassingen in het
oude Oost-Duitsland en de niet
toereikende statistische gege
vens is het net als voorheen
niet mogelijk een betrouwbare
raming van de economische
groei daar te geven, aldus het
rapport.
NICOSIA Een aantal
leden van de OPEC, de
Organisatie van Olie Ex
porterende Landen, wil
de gezamenlijke oliepro
duktie in het tweede
kwartaal van dit jaar met
twee miljoen vaten per
dag verlagen, om een
scherpe prijsdaling te
voorkomen. Dat heeft de
Middle East Economie Re-
view gisteren gemeld.
De ministers van de dertien
OPEC-landen komen op 11
maart in Genève voor het
eerst sinds de Golfoorlog bij
elkaar.
Het gezaghebbende olietijd-
schift stelt dat de OPEC er
naar streeft de prijs van een
vat olie, die momenteel onge
veer achttien dollar bedraagt,
te verhogen tot 21 dollar. Het
bereiken van een redelijk
evenwicht tussen vraag en
aanbod is één van de belang
rijkste doelstellingen van de
OPEC-top, aldus Middle East
Economie Review. Verder zal
de OPEC spreken over herin
voering van het quotasysteem,
dat na de Iraakse invasie van
Kuwayt op 2 augustus werd
opgeschort.
In februari produceerden elf
OPEC-landen 23 miljoen va
ten per dag. Een aantal lan
den, met name Saudi-Arabie,
had de produktie flink opge
voerd om het verlies van de
gestokte olieleverantie uit Irak
en Kuwayt te compenseren.
Op de laatste OPEC-conferen-
tie, juli vorig jaar, werd een
gezamenlijk maximum over
eengekomen van 22,49 miljoen
vaten per dag. Om dit plafond
te verwezenlijken moet de
produktie worden verlaagd.
In de plannen van de OPEC-
top ter verlaging van de pro
duktie is nog geen rekening
gehouden met de problemen
die zullen rijzen als Irak en
Benzine duurder,
diesel goedkoper
ROTTERDAM Benzine is
een cent per liter duurder, die
sel drie cent per liter goedko
per geworden. Shell en de
zelfstandige oliehandel, vere
nigd in de NOVOK, hebben
gisteren tot deze wijziging van
de adviesprijzen met ingang
van vandaag besloten. Als re
den geven zij de wijziging van
de prijzen voor olieprodukten
op de internationale markten.
De adviesprijs voor een liter
diesel, zelftank, 105,8 cent per
liter. Voor super plus loodvrij,
Euro loodvrij en super met
lood gelden achtereenvolgens
adviesprijzen van 165, 161 en
168 cent per liter. De prijzen
voor ruwe olie schommelden
maandag, afhankelijk van de
soort en kwaliteit, rond de 18 a
19 dollar per vat van 159 liter.
De internationale oliehandel is
volgens secretaris H, Oskam
van de NOVOK in afwachting
van de vergadering van de or
ganisatie van olieproduceren
de landen, OPEC.
Kuwayt straks hun oliepro
duktie weer op gang brengen.
Beide landen zijn goed voor
een produktie van 3,15 miljoen
vaten per dag, dat wil zeggen;
als zij zich aan hun quota hou
den. Het op gang komen van
de Kuwaytse produktie, die 1,8
miljoen vaten per dag bedroeg,
zal volgens deskundigen nog
zeker twee jaar duren. Voor de
oliemarkt en de olieprijzen
heeft die absentie van Ku
waytse olie vrijwel geen gevol
gen.
Orderpositie industrie is gedaald
VOORBURG De orderpositie in de industrie is in januari ge
daald ten opzichte van december. Het indexcijfer daalde van 101
naar 99, maar de ondernemers bleven per saldo gematigd posi
tief gestemd, aldus de meest recente uitkomsten van de conjunc
tuurtest van het Centraal Bureau voor de Statistiek.
;i(Van onze correspondent
Jo Wijnen)
flUSSEL Landbouw
minister Bukman heeft,
l(jj de eerste gesprekken
daarover gisteren in
Jussel werden gehouden,
iPg geen definitief stand-
jlint ingenomen over het
'orstel van de Europese
bmmissie de landbouw
prijzen voor 1991-92 te be-
fiezen en in enkele sec-
Jren zelfs te verlagen.
Over de gehele breedte komt
het vorige week door Brussel
gelanceerde voorstel er op
neer, dat de Nederlandse boe
ren er 0,2 procent op achter
uitgaan. Die achteruitgang is
overigens aanzienlijk groter
als de gestegen kosten en de
inflatie worden meeberekend.
Bukman zei gisteren begrip te
hebben voor het standpunt
van de Europese Commissie
dat de prijzen niet door de en
kele jaren geleden door de
EG-landen vastgestelde begro
tingsplafonds mogen schieten.
Anderzijds vindt Bukman dat
de Commissie niet alleen be
grotingstechnische argumen
ten mag hanteren om tot het
bepalen van de landbouwprij
zen te komen. „De inkomen
seffecten spelen ook een grote
rol", aldus Bukman gisteren in
Brussel waar hij, samen met
zijn elf Europese collega's, een
eerste gedachtenwisseling over
de landbouwprijzen had.
I
Landbouwminister drs. P. Buk
man: „De alarmerend toegeno
men voorraden in de EG heb
ben een incidenteel karakter.
Alarmerend
De Nederlandse bewindsman
zei dat de alarmerend toegeno
men voorraden in de EG een
incidenteel karakter hebben.
foto: sp Zo speelt de zogenaamde
vraaguitval als gevolg van de
ontwikkelingen in Oost-Euro
pa en het toenemen van de
voorraden als gevolg van de
toetreding van de voormalige
DDR tot de EG een grote rol.
Bukman wil eerst meer infor
matie over dat soort zaken
voordat hij een definitief
standpunt over de Brusselse
prijsvoorstellen inneemt. Hij
heeft vooral vragen over de
maatregelen die de Europese
Commissie voor de graansec
tor voorstelt en die, volgens
hem, „stevige inkomenseffec
ten" zullen hebben. Ook de
voorgestelde verlaging van de
suikerprijs met vijf procent
krijgt niet zonder meer Buk-
mans goedkeuring. Bovendien
twijfelt de bewindsman er aan
of een verdere korting op de
melkquota de zuiveloverschot-
ten in de EG kan terugdrin
gen.
Ten slotte zei Bukman het
„wijs" van de Commissie te
vinden* dat die niet echt het
mes in de prijzen heeft gezet,
vooruitlopend op de wijziging
van het Gemeenschappelijk
Landbouwbeleid van de EG,
waarvoor de Europese Com
missie intussen de eerste voor
stellen op tafel heeft gelegd.
GOUD Nieuw Vorige ZILVER
onbewerkt 20040 - 20640 20140 - 20740 onbewerkt 170 - 240 170 - 240
bewerkt 22240 22340 bewerkt 280 280
Opgave: Drijfhout, A'dam
chevron cor
Chrysler
cons edlson
Internationale
Nederlanden
Groep steelt show
op beurs
AMSTERDAM De gisteren
voor het eerst op de effecten
beurs genoteerde Internationa
le Nederlanden Groep (ING)
kan op een geslaagde entree
terug zien. Nadat afgelopen
vrijdag op de grijze markt het
aandeel 45 noteerde, opende
ING maandag al 1,30 noger
op 46,30 om gedurende de
dag verder te stijgen naar
47,30. Bovendien was het
splinternieuwe fonds de onge
kroonde koning van de omzet-
toptien. In totaal verwisselden
in dubbeltelling ruim 2,6 mil
joen aandelen voor 121 mil
joen van eigenaar. Daarmee
was ING goed voor ruim 23
procent van de totale aandele-
nomzet.
Maar ook de koersen van de
afzonderlijke fusiepartners lie-
f>en fors op. Nationale-Neder-
anden wist 2,30 beter te no
teren op 56,30 en NMB Post-
partners zelf aan de vraagkant
opereerden om zoveel moge
lijk stukken uit de markt te
halen alvorens de spijoptan-
ten-termijn eindigt.
Over het algemeen was de
beurs maandag vriendelijk ge
stemd. De stemmingsindex
sloot een vol punt hoger op
88,7 terwijl de koersindex 1,1
hoger noteerde op 183,2. De
omzet was niet om over naar
huis te schrijven. Aan aande
len werd voor ƒ519 miljoen
omgezet en aan obligaties voor
731 miljoen.
Bij de overige hooffondsen
bleek Koninklijke Olie uitein
delijk toch niet in staat de
winst van vorige week vast te
houden. Na een hoogste note
ring van 140,40 sloot de Ko
ninklijke met een verlies van
drie dubbeltjes op 139,20. De
andere internationals waren
dubbeltjes beter met als uit
schieter Akzo dat 1,60 beter
sloot op ƒ94,10.
