olfoorlog verandert
edrag van Amerika
I
EG terughoudend over vredesconferentie
rak onderuit dank zij
ligh-tech Kuwayts verzet
n elitetroepen YS
Sji'itische leider ontkent Iraanse hulp
Lammers: „Kracht van VS
is dat ze zo weinig weten'
Vi
IMBUITENLAND
CcidócSouotmt
DINSDAG 5 MAART 1991 PAGINA 5
fffCroonprins
ie terug in Kuwayt
a"elj[UWAYT-STAD De kroonprins
Aan Kuwayt, sjeik Saad al-Abdulla
is gisteren teruggekeerd in
dozijn vorige week bevrijde land. De
ens peik, die onlangs door de emir is be-
ranu0emd tot tijdelijk bewindvoerder
aag<fiet als opdracht binnen drie maan-
pid^en de normale situatie in Kuwayt te
0 oherstellen, knielde bij aankomst op
zijnet vliegveld bij Kuwayt-Stad en
gen|uste de grond. De kroonprins bracht
>P dje afgelopen zeven maanden in bal-
>gez$ngschap door in Saudi-Arabië. Een
Boljegeringswoordvoerder zei dat bijna
ville 22 ministers inmiddels in Ku-
terirayt terug zijn gekeerd.
Kroonprins Al-Sabah van Kuwayt is als eerste vertegenwoordiger van
de heersende familie teruggekeerd in zijn vaderland.
Marine vindt
'eerste' mijn
RIYAD Een Lynx-helicopter van
het fregat Philips van Almonde heeft
gisteren in het noordwestelijke deel
van de Perzische Golf een drijvende
Iraakse mijn gevonden. De lading is
enkele uren later onschadelijk ge
maakt met assistentie van personeel
van de Belgische mijnenjager Myoso-
tis. Het is de eerste keer dat een Ne
derlandse eenheid in de Golf een
mijn vindt. Sinds het begin van de
Golfoorlog hebben de geallieerden al
meer dan honderd keer beet gehad.
Het gaat daarbij meestal om mijnen
die losgeslagen zijn uit de mijnenvel
den voor de Kuwaytse kust.
Rafsanjani zoekt
steun in Europa
TEHERAN De Iraanse president
Hashemi Rafsanjani heeft gisteren in
een telefoongesprek met de Franse
president Francois Mitterrand
Frankrijk en andere Europese landen
opgeroepen te helpen bij het herstel
van de veiligheid in de Golf, maar hij
waarschuwde tegen het „opleggen"
van een regeling voor de regio. Rafs
anjani zei dat „elk plan dat wordt op
gelegd door buitenstaanders gedoemd
is te mislukken". Teheran vreest dat
de Verenigde Staten streven naar een
permanente aanwezigheid in het
Golfgebied en zoekt steun in Europa
om de Amerikanen wat dit betreft te
gen te houden.
Pronk geeft
Irak noodhulp
DEN HAAG Minister Pronk (ontwikke
lingssamenwerking) stelt humanitaire nood
hulp aan slachtoffers van de Golfoorlog in
Irak ter beschikking. Hij heeft daartoe giste
ren besloten na een gesprek met de plaats
vervangend directeur van Unicef, Richard
Jolly. Hoe groot het bedrag wordt, zal later
in overleg met het kinderfonds van de VN
worden afgesproken. De noodhulp wordt in
eerste instantie verleend in de vorm van on
derdelen voor de verwoeste waterzuiverings
installatie van Baghdad en chemicaliën voor
de zuivering van drinkwater. Verder kan
een deel van de vijf miljoen gulden, die de
bewindsman eerder beschikbaar stelde voor
vluchtelingen in de Golfregio, worden be
steed aan de opvang van vluchtelingen in
Irak, Deze vijf miljoen zijn nog niet gebruikt.
AMNESTIE
VOOR
DESERTEURS
BAGHDAD Irak
schenkt amnestie aan
deserteurs, niet-opgeko-
men dienstplichtigen en
van verlof niet-terugge-
keerde soldaten, aldus
de Revolutionaire Com-
mandoraad. Tot voor
kort wachtte deserteurs
het executiepeloton. De
deserteurs hebben een
week de tijd om zich te
melden. Zondag bereik
ten de geallieerde en
Iraakse generaals een
akkoord over een defi
nitief staakt-het-vuren.
I (Van onze correspondent
Mare de Koninck)
ASHINGTON Nu de
ïolfoorlog Amerika met
n gevoel van trots en
•iomf heeft achtergela
at, buigen politici en so-
ologen in de VS zich
|ver de gevolgen die het
lilitaire succes op termijn
;an krijgen voor het in-
rne Amerikaanse karak-
t en voor het gedrag
ran Amerika in de we-
eld.
duidelijk worden hoezeer pre
sident Bush zijn eigen binnen
land heeft verwaarloosd. „Als
Bush de Golfoorlog had geleid
op de manier waarop hij de
binnenlandse politiek leidt,
dan had Saddam Husayn nu
met zijn leger in Rome ge-
Verrechtsing
otc
ir
- )e speculaties vormen een
reed scala van soms zeer te-
enstrijdige denkbeelden.
ommigen vrezen een Ameri-
crejaanse overmoed die het land
/erza^ verleiden tot meer oorlo-
en in de toekomst. Anderen
oorzien juist een extra vrede-
evend Amerika, dat zich nu
ïinder bewapening kan ver-
orloven en zijn binnenlandse
roblemen kan gaan aanpak-
en.
In de Golf stelde de overheid
ichzelf een doel, mobiliseerde
een half miljoen burgers
oor en voerde het project
erfect uit. De Amerikanen
nooit in het prestatiever-
ïogen van de overheid heb-
1 1 en geloofd, moeten zich nu
1 1. aan afvragen: waarom kan de
*Maat dat ook niet op het ter-
van onderwijs, infrastruc-
•Jsch Congreslid uit West-Vir-
^Jginia. Volgens Wise zal nu pas
zÊT
Barney Frank, Democraat uit
Massachusetts, verzet zich te
gen het overheersende idee
dat er niet veel meer op De
fensie bezuinigd zal worden
nu de Golfoorlog de Amerika
nen zo goed heeft gesmaakt en
er een soort nieuwe militaire
cultus in het land is ontstaan.
„Het gemak van de overwin
ning in de Golf zou ons een
gevoel van toegenomen veilig
heid kunnen geven. De eenzij
digheid van de strijd tegen een
van de grootste legers van de
wereld toont aan dat we een
enorme overkill hebben, een
reusachtige veiligheidsmarge.
We kunnen dus met heel wat
minder af".
William Galston, hoogleraar
politiek aan de Universiteit
van Maryland, verwacht als
gevolg van de Golfoorlog een
versterking van „de waarden
van de werkende klasse" in de
Amerikaanse samenleving.
Die waarden zijn volgens Gal
ston vaderlandsliefde, zelfdis
cipline in plaats van zelfex
pressie, respect voor autoriteit
in plaats van kritiek en de
overtuiging dat jouw land ge
lijk heeft. Die ontwikkeling
hoeft niet alleen maar ver-
rechtsing te betekenen, want
het kan ook uitlopen op een
versterkte arbeidersbeweging
die het doel van sociale recht
vaardigheid gaat nastreven.
Concurrenten
Vooruitstrevende politici pro
beren dan ook de overwinning
op Irak, die op het conto komt
van de conservatieve Republi
keinse regering-Bush, om te
zetten in een politieke bewe
ging die de aandacht vestigt op
de sociale en technologische
krachten van Amerika's groot
ste commerciële concurrenten
in de wereld: Japan en Euro
pa.
William Benett, die diverse
ministersposten bekleedde in
de regeringen-Reagan en -
Bush, is als conservatief niet
zo beducht voor zo'n oorlogsef
fect. Hij meent dat de krijgs
macht geenszins model zal
gaan staan voor een collecti-
vistische samenleving, omdat
militaire en sociale uitdagin
gen nu eenmaal onvergelijk
baar zijn. „Er bestaat geen bin
nenlands politiek equivalent
voor een Patriot die een Scud
uit de hemel schiet", aldus Be
nett. Hij denkt dat de huidige
conservatieve Amerikaanse
samenleving, ondanks zijn
binnenlandse sociale tekortko
mingen, nu meer dan ooit het
morele model zal worden voor
de rest van de vrije wereld.
De meeste denkers in de VS
zijn het erover eens dat Ame
rika nu zijn Vietnam-syn-
droom heeft afgeschud. Dat
geldt zowel voor Vietnam-ve-
teranen persoonlijk, die thans
delen in het algehele eerher
stel voor de militair als voor
de Amerikaanse politiek.
Jim Cooper, een conservatief
Democraat uit Tennessee die
ook voor de Golfoorlog al voor
het gebruik van geweld tegen
Irak stemde, denkt zelfs dat er
een Tweede Amerikaanse
Eeuw aankomt van hernieuw
de politieke en militaire domi
nantie van de VS in de we
reld.
Geen wondermiddel
Heel wat vooraanstaande
Amerikanen vinden de nieu
we spirit in het land maar ver
ontrustend. David Boaz van de
progressieve denktank Cato
Institute meent: „Het is duide
lijk dat we de drempel om een
nieuwe oorlog te beginnen
hebben verlaagd. Dat is uiterst
gevaarlijk. Het is te hopen dat
onze geallieerden ons in 'de
toekomst in bedwang zullen
houden".
Democraat John Lewis uit Ge
orgia is het met Boaz eens. „Ik
hoop dat we niet gewend ra
ken aan het idee dat oorlog
voortaan gemakkelijk is. Oor
log is echter geen wondermid
del. Dat zie je nu al in Irak, in
Kuwayt en in het hele Golfge
bied. Er komen daar in het
kielzog van de oorlog krachten
los die onvoorziene gevolgen
hebben, ook voor de geallieer
de overwinnaars".
De Republikeinse senator Ri
chard Lugar echter meent dat
de Golfoorlog Amerika nu wel
degelijk de kans geeft zich
meer op de eigen kwalen dan
op die van de buitenwereld te
concentreren. Lugar komt uit
Indiana. Hij zegt: „De mensen
in mijn staat denken opeens
heel anders over hun eigen
land. Nee, de problemen zijn
niet veranderd, maar de spirit
om er iets aan te doen wel".
,Aïj*MtuiÊÈ#!iS
Olieputten
Olie-experts schatten dat het wel drie jaar kan duren voordat de laatste brandende olieputten in Kuwayt geblust zijn. Een Ameri
kaanse Chinook-helikopter maakt hier 'bij daglicht' een verkenningsvlucht. foto: epa
BRUSSEL De twaalf EG-
landen stellen zich steeds te
rughoudender op als het gaat
om het snel bijeenroepen van
een vredesconferentie over het
Midden-Oosten. Steeds meer
Europese landen staan op het
standpunt dat de Arabische
landen zelf het voortouw
moeten nemen als het om vre
desinitiatieven voor de regio
gaat. Bovendien zijn de Euro
pese landen zeer beducht voor
het eventueel mislukken van
een vredesconferentie, zeker
als die met overgrote haast bij
een wordt geroepen. Vooral de
positie van de Palestijnen en
de PLO is op dit moment te
weinig duidelijk om tot een
gesprek te komen dat enig uit
zicht op succes biedt. De EG-
landen besloten de economi
sche sancties tegen Kuwayt op
te heffen en alleen nog het
handelsembargo tegen Irak te
handhaven. Ook besloten de
ministers van buitenlandse za
ken economische hulp te ver
lenen aan Israël en de Bezette
Gebieden om de gevolgen van
de Golfoorlog te helpen onder
vangen. Voorts zal deze week
een hoge delegatie van de EG
bezoeken brengen aan Syrië
en Libië, in een Europese po
ging stabiliteit en veiligheid in
het Midden-Oosten te bewerk
stelligen.
De Amerikaanse minister van
buitenlandse zaken James Ba
ker begint donderdag aan een
rondreis door het Midden-Oos
ten. Vrijdag wordt hij ver
wacht in Saudi-Arabië en ver
volgens zal hij Egypte, Turkije,
Israël, Syrië en de Sovjetunie
aandoen om met de leiders
van die landen de nasleep van
de Golfoorlog te bespreken.
Ondertussen zal de Ameri
kaanse president George Bush
volgende week donderdag zijn
Franse ambtgenoot Francois
Mitterrand ontmoeten op het
eiland Martinique.
[UWAYT-STAD/BAGHDAD
Met een draagbare satelliet-
a^ejelefoon heeft het verzet in
-uwayt gedurende zeven
t dt ïaanden bezetting door het
n ''raakse leger constant contact
nderhouden met een geal-
eerde militaire
ihahran in Saudi-Arabië. Tij-
een luchtaanval op een
n 'raaks konvooi vorige week
d ïformeerde een verzetsstrij-
™er die de Iraakse terugtocht
jade sloeg, via deze telefoon
ÜJ et geallieerde commando
het verloop van de lucht-
en de commandanten
aven op hun beurt de infor-
latie direct door aan de pilo-
r/iöSft.
out
'OOI
s relet resultaat van deze
hunicatie was volgens de
inó Amerikanen vernietigend
oor de Irakezen. Duizenden
litgebrande militaire voertui-
t [en en luxe-wagens die de Ira-
an ezen hadden gestolen ver-
Jerren nog steeds de weg.
[onderden, misschien wel
uizenden Iraakse soldaten
de dood bij de^ geal-
eerde luchtaanval,
lechts een van de vele voor-
leelden van de high-tech mo
gelijkheden waarmee het Ku
waytse verzet was uitgerust en
de strijd aanbond tegen de Ira
kezen. De verzetsmensen
maakten gebruik van onder
meer computers, autobommen,
satelliet-telefoonverbindingen
en draagbare raketlanceerders.
Volgens de koninklijke ver
zetsman Al-Sabah werd op 2
oktober een Iraaks passagiers
vliegtuig uit de lucht gescho
ten met een luchtdoelraket
kort nadat het was opgestegen
vanaf de luchthaven in Ku
wayt-Stad. Alle inzittenden
zouden om het leven zijn ge
komen, onder wie 126 militai
re officieren.
Met trots draagt Al-Sabah
weer zijn uniform nu alle Ira
kezen weg zijn. Volgens hem
namen zo'n 1800 Kuwayters
deel - aan het gewapende ver
zet, georganiseerd in eenheden
van vijf tot tien personen.
Elitetroepen VS
Amerikaanse elitetroepen, be
staande uit ruim 3000 man
schappen, hebben voor en na
het uitbreken van de Golfoor
log speciale missies in Irak uit
gevoerd zoals verkennings
tochten, reddingsacties en het
verrichten van spionage en sa
botagedaden. De Washington
Post meldde gisteren, dat de
commando's bij sommige mis
sies wel 250 kilometer op
Iraaks grondgebied zijn door
gedrongen, aan gevangenne
ming ontkomend door zich öf
te verbergen óf zich voor te
doen als bedoeïen. Zij hebben
een groot aantal objecten ver
nietigd of onschadelijk ge
maakt, merktekens achterge
laten op strategische doelwit
ten, militaire kampementen
geobserveerd en acht Ameri
kaanse piloten die boven Irak
waren neergehaald opgehaald.
Een Amerikaanse functionaris
vertelde dat „het razendknap-
pe werk" van de elitetroepen
bij het onschadelijk maken
van lanceerinstellingen voor
Scudraketten er in belangrijke
mate toe heeft bijgedragen Is
raël ervan te overtuigen zich
afzijdig te houden van het oor
logsgebeuren. Een van de
grootste successen behaalden
de elitetroepen aan het begin
van de laatste oorlogsweek
toen zestien Scud-lanceerin-
stellingen dank zij hun speur
werk door de Amerikaanse
luchtmacht konden worden
vernietigd.
(Vervolg
van de voorpagina)
BAGHDAD De sji'iti-
sche leiders hebben de
bevolking in het zuiden
opgeroepen de opstande
lingen te steunen. Hakim
benadrukte dat de op
stand gedragen wordt
door het volk.
Een Franse televisiezender be
richtte dat de sji'iten (54 pro
cent van de Iraakse bevolking)
worden gesteund door het sji'i-
tische Iran. Vluchtelingen uit
Basra zeiden dat ongeveer
3000 Iraniërs meevechten. Ha-
kim ontkende echter dat Iran
een paramilitaire eenheid zou
hebben gestuurd van 1500
Kurden en 1500 sji'iten om het
regime van Husayn omver te
werpen. Vluchtelingen die in
Kuwayt en Iran aankomen
zeggen dat sji'itische funda
mentalisten een „Islamitische
Revolutie" voeren, zoals deze
ook in de jaren tachtig in Iran
plaatsvond. In het noorden
voeren Kurdische verzetsstrij
ders aanvallen uit op veilig
heidstroepen van de regerende
Ba'athpartij. Volgens woord
voerders van de Democrati
sche Partij van Kurdistan
(DPK) in Parijs en Londen
zijn sinds vorige week woens
dag zeker vijftig aanvallen uit
gevoerd. „Wij hebben niet ge
wacht op de sji'iten om te pro
fiteren van de chaos die heerst
in de noordelijke steden", al
dus de woordvoerder van
DPK, Jof.
De Kurden zijn bang om inge
nomen steden te noemen, om
dat zij nog steeds het bombar
dement met chemische wapens
op de Kurdische stad Halabja
niet vergeten zijn, waar in
1988 zeker 4000 mensen om
kwamen.
Niet blij
Een Iraaks vluchtelingetje in Safwan moet de kofferruimte van
een wagen delen met enkele schapen. Maar het kind lijkt nauwe
lijks geïnteresseerd in de lieve dieren. Ook van de lepel met"
Amerikaans blikvoer lijkt het vluchtelingetje niet te kunnen genie-
)E AVONTUREN VAN KAPITEIN ROB
HET MEXICAANSE AFGODSBEELD
d IN839 Weer zwijgt Diaz. „Dat is de geschiedenis van Huitzilo-
>e ochtli", zegt hij, „meer weet ik er niet van, want niemand weet
vat er met de „Fortuna" is gebeurd. Het schip is nooit in Sout-
ampton aangekomen". Ze zijn binnen gaan zitten, want de zoe-
Mexicaanse nacht is gevallen. „Een merkwaardig verhaal, sig-
ir Diaz", zegt Rob ten slotte, „maar nu is het de beurt aan mij.
ik kan u vertellen wat er met de „Fortuna" is gebeurdl"
defoant i
Diaz is uitermate verrast, maar Rob vertelt hem hoe hij op reis
naar Pinguinland van Lupardi het wrak van de „Fortuna" heeft
gevonden. Het journaal heeft hij destijds meegenomen. Hij slaat
het open en leest: „Op 21 oktober vertrokken van Valparaiso
naar Southampotn rond Kaap Hoorn. Matige zeegang. Wind
Z.W. ten W. Alles wel aan boord". Gespannen luistert Diaz toe,
want zal het geheim van de god der Azteken nu worden onthuld?
Kuwayt: VS
voorrang
WASHINGTON Bij het
plaatsen van orders voor de
wederopbouw zal Kuwayt
voorrang geven aan Ameri
kaanse, Britse en Franse be
drijven.
De ambassadeur van Kuwayt
in de Verenigde Staten, Saud
Nasir al-Sabah, verklaarde gis
teren in Washington: „We ver
strekken niet de opdrachten
aan degene die de laagste prijs'
vraagt. Ons beleid is erop ge
richt onze vrienden niet te
vergeten die ons in tijd van
nood bijstonden". Andere
vrienden, maar met „minder
voorrang", zijn Nederland, Ita
lië, België, Canada, Grieken
land, Denemarken, Noorwe
gen en Spanje.
LEIDEN Veel Ameri
kanen zien met het einde
van de Golfoorlog een
nieuw tijdperk gloren.
Maar de Leidse hoogle
raar in de geschiedenis en
cultuur van de Verenigde
Staten, dr. Alfons Lam
mers, kan deze euforie
niet delen. „Dat president
Bush juist nu met het idee
van een Nieuwe Wereld
orde op de proppen komt
vind ik tamelijk arrogant.
Zeker omdat hij altijd
heeft gezegd niet in „grote
visies" te geloven", zegt
de historicus.
Sceptisch is Lammers nog al
tijd. Ook over het naoorlogse
optreden van de Amerikanen.
„James Baker, de minister van
buitenlandse zaken, heeft al te
kennen gegeven geen enkel
idee te hebben hoe de proble
men in het Midden-Oosten
moeten worden aangepakt. En
dat baart me toch wel zorgen".
Maar vraagtekens zet de Leid
se wetenschapper vooral bij de
„Nieuwe Wereldorde" die
Bush voorstaat. „Wat is dat,
die Nieuwe Wereldorde? Bush
heeft nooit duidelijk gemaakt
wat hij daarmee bedoelt. Er
gebeuren momenteel zoveel
onverwachte dingen in de ge
schiedenis dat Bush niet moet
doen alsof hij de schepping
nog eens kan veranderen".
De Golfoorlog had volgens de
hoogleraar niets te maken met
een visionair beleid. Zeker
niet als die wordt gevoerd
door een president als George
Bush. „Ik heb weieens gedacht
dat Carter, hoe slecht hij als
president ook was, in elk geval
originelere ideeën had dan
Bush. En de huidige president
haalt het bijvoorbeeld ook niet
bij Woodrow Wilson. Die
sprak voortdurend over zijn
nieuwe wereldorde (Wilson
was grondlegger van de Vol
kenbond, de voorloper van de
Verenigde Naties). Maar hij
was dan ook een intellectueel,
een denker en dat is Bush he
lemaal niet".
De huidige Amerikaanse pre
sident is volgens Lammers een
pure manager. „De Golfoorlog
is ook een schoolvoorbeeld
van crisis-management. Bush
heeft gekozen voor een kei
harde opstelling en enorme ri
sico's. Vanuit zijn standpunt
begrijpelijk. Bush wilde zich
zelf bewijzen en laten zien dat
de Verenigde Staten helemaal
terug zijn als wereldmacht. En
hij heeft goed gegokt. Maar ik
blijf van mening dat de Iraak
se agressie hem op dat mo
ment heel goed uitkwam. Hij
kon laten zien toch een sterke
president te zijn, ondanks zijn
weinig krachtdadig binnen
lands beleid".
De Verenigde Staten waren
volgens Lammers het enige
land die in deze. crisis precies
wisten wat het wilde. Maar dat
is eenmalig en geen uitgangs
punt voor nieuw beleid. „Deze
situatie was uniek. Behalve de
Verenigde Staten, waren de
grootmachten niet in staat
alert te reageren. De Europese
politieke samenwerking staat
nog in de kinderschoenen,
Duitsland heeft problemen
met de eenwording en de Sov
jetunie verkeert in de ernstig
ste crisis uit haar bestaan".
Zendingsdrang
Het optreden van Bush in de
Golfoorlog past volgens de
Leidse hoogleraar in het tradi
tionele beleid van de Verenig
de Staten. „Het is een voor
beeld van de oude zendings
drang, van het idee: iemand
moet het doen in de wereld en
wij zijn daartoe voorbestemd.
Want als wij er niet waren zou
de wereld er heel wat slechter
uitzien".
Dit simplisme is volgens Lam
mers juist de stimulerende
kracht van de Verenigde Sta
ten. „Want als je al die proble
men zou onderkennen, ben je
eerder geneigd niets te doen.
De Amerikanen interesseren
zich echter niet voor de ge
compliceerdheid in bepaalde
regio's en weigeren zich te
verdiepen in andere culturen.
Dat is enerzijds logisch vanuit
hun positie als supermacht.
Maar anderzijds bijzonder ego
centrisch en egoïstisch. De
Amerikanen zijn diep over
tuigd van hun morele gelijk en
eigen goedheid. Zo pasten ze
na 1945 domweg hun politiek
stelsel toe op de samenleving
van Japan. En zo konden ze
zich nu, massaal, achter hun
president scharen als die zegt
dat een slechterik of een bruut
regime moet verdwijnen".
FRANS BOTHOF
