'Snoephoek' is
kweekvijver van
de moderne dief
3
Wöltgens irriteert Brinkman
SieidóaQowtanl
Vestigingsregeling
huisartsen verdwijnt
Links laten liggen
:3en Haag logisch"
PROF VAN DIJK: OVERHEID MOET BEVEILIGING BEDRIJVEN SUBSIDIËREN
HARDE TAAL OP SLOTAVOND VERKIEZINGSCAMPAGNE
CDA: op korte termijn meer gevangenissen
0 0A?! BH ALS IK T
Eén hokje...
twee stemmen
-INNENLAND
DINSDAG 5 MAART 1991 PAGINA 3
Jit huis gezette
ïan neemt wraak
!LFT Een 25-jarige Delftenaar die
terochtend door een deurwaarder uit
n huis werd gezet, heeft gisteravond
raak op de gerechtsdienaar genomen,
j stak het kantoorpand van de deur-
iarder aan de Oudedelft in brand. Om-
t hij daarbij werd betrapt, was hij ver-
ilgens wel verzekerd van onderdak; in
n cel van de politie in Delft. De Delfte-
ar had zich de hele dag moed ingedron-
;n. De man was gewond aan zijn hand
ordat hij met een kleine halter eerst een
it had ingeslagen. Daardoor had hij ver-
lgens vijf molotov-cocktails naar bin-
n gegooid. De benzine had hij enkele
ken geleden al aangeschaft, zo ver-
larde hij tegenover de politie, omdat hij
st dat de huisuitzetting aanstaande was.
UTRECHT Huisartsen hebben voor het vestigen van een
praktijk binnenkort niet langer een vergunning van de gemeente
nodig. Ook de wettelijke voorschriften over het minimum en
maximum aantal patiënten per praktijk verdwijnen.
De ministerraad heeft gisteren ingestemd met het voorstel van
staatssecretaris Simons van volksgezondheid om het besluit vesti
ging en praktijkomvang huisartsen in te trekken. De intrekking
was voorzien per april, maar vanwege de gang langs Raad van
State en parlement verwacht het ministerie van WVC dat de in
trekking rond 1 juni een feit zal zijn.
Huisartsen die zich willen vestigen, treden in de toekomst in
overleg met ziektekostenverzekeraars. Hierdoor zal de verant
woordelijkheid van uitvoerende partijen toenemen, terwijl de re
gulering door de overheid afneemt. Deze meer marktgerichte be
nadering is een belangrijke doelstelling van de stelselherziening
in de gezondheidszorg.
Op het terrein van het
voormalige huis van be
waring aan het Leidse-
plein en het Kleine Gart-
manplantsoen in Am
sterdam vordert de
bouw van het nieuwe ca
sino gestaag. Het is de
bedoeling dat het casino
in november van dit jaar
zijn deuren opent.
Rechts op de achter
grond is nog het oude
gedeelte van de gevan
genis, het Kruisgebouw,
te zien. Hierin komen op
de begane grond win
kels en horeca-gelegen-
heden. foto: anp
CDA'er stoort zich aan condoomcampagne
DEN HAAG Het CDA-kamerlid Van Leijenhorst vindt
dat de overheid met het voorlichtingsproject „Safe sex, ge
rust doen" de prostitutie bevordert in plaats van aan aid-
spreventie te doen. De CDA'er vindt verder dat ziektes als
reuma, astma en MS evenveel aandacht moeten krijgen als
aids. Van Leijenhorst windt zich in schriftelijke vragen op
over een met overheidsgeld gesubsidieerde campagne voor
veilig vrijen. Volgens hem worden klanten van protituees
getraind en betaald om aantrekkelijk verpakte condooms
uit te delen in hoerenbuurten. Het voorlichtingsmateriaal
bestaat verder uit kartonnen displays om voor het raam te
zetten, posters en visitekaartjes. Het logo van de campagne,
een condoomrand, is zo gemaakt dat het oplicht in de kop
lampen van auto's en in de gedempte verlichting van een
nachtclub, aldus de CDA'er. Het kamerlid maakt er in zijn
vragen een punt van dat mensen die bij de campagne wor
den ingezet een cursus krijgen waarop zij kunnen inschrij
ven en voor hun activiteiten worden betaald. Bovendien
zijn volgens hem ambtenaren van het ministerie van WVC
nauw betrokken bij het organiseren ter plaatse van de cam
pagne.
tke-
okdeur in takels
et behulp van twee zware hydraulische kranen is gisteren een
m 30 ton wegende dokdeur afgeleverd bij jacht- en scheeps-
oor rf Van Lent in De Kaag. De reusachtige deur vormt het sluit-
uk van een nieuw gegraven dok in de constructiehal van dit
drijf, dat kapitale schepen bouwt voor opdrachtgevers uit de
hele wereld. In het nieuwe dok kunnen nu ook schepen met
n grotere diepgang worden vervaardigd. foto: anp
ati, EDEPUTEERDE OVER TGV:
ërvolg
i de voorpagina)
nöDEN HAAG De Zuid-
oJJandse gedeputeerde
ïevrouw L.E. Stolker-
anninga (PvdA) van
Ka-uimtelijke ordening, die
rge )k railvervoer in haar
[aag irtefeuille heeft, noemt
tingbeslissing van minister
nel- aij-Weggen, om Den
Denaag links te laten liggen
nieuwe TGV-tracé
jeldiet onlogisch'. „Ik vind
wel buitengewoon
opjmmer, maar gezien de
Dendswinst als hoogste doel
het niet verwonderlijk
Denfct de stops beperkt blij-
abi-kn tot Rotterdam
hiphol Amsterdam
3 gedeputeerde denkt niet
t het overslaan van Den
ag deze gemeente economi-
ie schade zal berokkenen,
e primaire functie van Den
ag is niet zo afhankelijk van
TGV. En bovendien ben
als je overstapt in Rotter-
m, ook snel in Den Haag".
t«>ewel een goed openbaar-
"I rvoersnetwerk in de Rand-
lver d hoog op het wensenlijstje
n'€ i de provincie prijkt, staat
ie' t tracé Rotterdam-Amster-
he'm op datzelfde lijstje heie
ent ai
onderaan.
,r)een geld
K
ivrouw Stolker betwijfelt
arom of een nieuw tracé tus-
Rotterdam en Amsterdam
de prioriteit moet krijgen
Maij-Weggen nu sugge
st: „Als je bedenkt dat de
nister veel te weinig geld
eft voor het openbaar ver-
er en vervolgens bedenkt
het stuk Rotterdam-Am-
rdam het laatste eindje is
de TGV, dan denk ik dat
andere prioriteiten zijn om
geld in te steken dan een
irt tracé. Er is weliswaar an-
s beslist, maar er zijn geen
iten. Daarom verwacht ik
de trein voorlopig gewoon
langs Den Haag zal rijden.
Mijn voorkeur gaat dus uit
naar een nieuw tracé vanaf
Belgische grens naar Rotter
dam en vanaf daar benutting
van de bestaande spoorlijn.
Dan zou de trein Den Haag ge
woon kunnen aandoen". De
provincie heeft bij de ontwik
keling van de streekplannen al
rekening gehouden met de in
passing van de TGV. Maar dan
moet de hoge-snelheidstrein
wel ten westen van Zoeter-
meer komen. Mevrouw Stol
ker; „Alleen dat is voor ons be
spreekbaar. Ten oosten van
Zoetermeer betekent dat de
trein dwars door het Groene
Hart komt te rijden. Dat is
voor ons absoluut onaanvaard
baar". Over een variant van de
route ten oosten van Zoeter
meer, die dan weer snel aan
sluit bij de A 4 wil de gedepu
teerde zich nog niet uitlaten.
Bufferzone
„De factor tijd weegt niet op
tegen de ruimtelijke ingrepen
en in het bijzonder de handha
ving van het Groene Hart",
zegt de Zoetermeerse wethou
der vervoer drs. W. Haeser.
„Er. wordt wel erg gemakkelijk
verondersteld dat Zoetermeer
meewerkt aan een dergelijk
TGV-tracé. Zowel aan de oost
als westzijde van Zoetermeer
kleven volgens Haeser „grote
bezwaren". De bufferzone tus
sen Den Haag en Zoetermeer
moet volgéns de wethouder
kost-wat-kost worden gehand
haafd. „Het is de groene
scheidslijn tussen onze stad en
de Haagse agglomeratie. Een
TGV langs de golfbaan of het
Westerpark zien we absoluut
niet zitten". Aan de oostkant
van Zoetermeer is woning
bouw en bedrijfshuisvesting
gepland. Bovendien wil de pro
vincie Zuid-Holland een
streekbos ontwikkelen. Het
traject nog meer opschuiven is
volgens de wethouder van ver
voer „wenselijk", maar daar
mee wordt het zogeheten
Groene Hart aangetast. En dat
laatste stuit op grote weerstand
van Zuid-Holland".
ASPER EN HOBBES
Ml IS PIT TOOR 'M WM61-
IJl JUJ/MEEiee TROEP""
rirj^r
LEIDEN - De criminali
teit in Nederland is hoog
omdat het stelen en inbre
ken te gemakkelijk wordt
gemaakt. Om te voorko
men dat de misdaad ver
der groeit, moet de over
heid subsidie geven aan
mensen die investeren in
de beveiliging van hun
woning of bedrijf.
Dat zei prof. dr. J. van Dijk
vandaag in zijn oratie 'Crimi
naliteit als keerzijde' bij de
aanvaarding van het hoogle
raarschap Criminologie en Pe
nologie aan de Rijksuniversi
teit Leiden. Van Dijk maakte
korte metten met de gangbare
opvatting dat criminaliteit
voortkomt uit armoede en eco
nomische ongelijkheid. De
groei van de misdaad moet
volgens de nieuwe hoogleraar
worden gezien als de prijs van
de vooruitgang; naarmate de
welvaart stijgt, groeit ook de
criminaliteit.
Als hij in een warenhuis is,
staat-ie altijd even stil bij de
snoephoeken waar de klant
zelf mag opscheppen en we
gen. Ruim de helft van de
klanten stopt tijdens het op
scheppen één of meer snoepjes
in de mond. Anderen spelen
vals bij het wegen of kopen
helemaal niets, maar graaien
in het voorbijgaan in de bak
ken snoep. Niet omdat ze arm
zijn, niet uit verzet tegen eco
nomische gelijkheid, maar ge
woonweg omdat ze de verlei
ding niet kunnen weerstaan.
„De gelegenheid tot het plegen
van delicten in de snoephoe
ken van de welvaarts- en ver
zorgingsmaatschappij maakt
de moderne dief", meent Van
Dijk
Volgens de theorie van de be
roemde criminoloog H. Bonger
onstaat misdaad uit armoede
en een ongelijke verdeling van
de welvaart. Onderzoek naar
de achtergronden van misda
digers lijken deze theorie te
bevestigen: de gevangenissen
worden voor een belangrijk
deel bevolkt door mensen die
werkloos zijn en weinig geld
hebben. De oude theorie van
Bonger (1905) is echter in
strijd met de criminaliteitscij
fers van na 1950. Terwijl de
welvaart steeg en de inko
mensverschillen kleiner wer
den, steeg de criminaliteit. De
welvarendste landen hebben
nu de hoogste criminaliteitscij
fers en de meeste slachtoffers.
„Niet armoede is de bron van
de misdaad, maar juist wel-
Uitverkoop
Benaderde zijn omstreden
voorganger prof. Buikhuisen
de criminaliteit vanuit een
psychologisch oogpunt, Van
Dijk houdt het op een econo
mische benadering. Het on-
staan van criminaliteit heeft
volgens de hoogleraar alles te
maken met vraag en aanbod.
De aanbieders zijn de mensen
die gewilde goederen bezitten.
De prijs die zij voor hun goe
deren op de criminaliteits-
markt vragen, is afhankelijk
van de kwaliteit van de bewa
king. Hoe beter zij hun eigen
dommen hebben beveiligd,
hoe groter de inspanningen
van de eventuele dief. De
vraagzijde wordt gevormd
door mensen die zorgvuldig
afwegen of de beloning op
weegt tegen de risico's van be
trapping en bestraffing: hoe
groot is de kans dat ik word
gesnapt als ik dure appels op
de weegschaal leg tegen de
goedkope kiloprijs van gou-
dreinetten? „Veel mensen ste-
Ruim de helft van de klanten in de zogenaamde 'snoephoeken' waar de klant zelf mag opscheppen
en wegen, stopt tijdens het opscheppen één of meer snoepjes in de mond. FOTO: PR
len niet uit nood of begeerte.
Ze kunnen zich gewoon niet
beheersen omdat het zo ge
makkelijk gaat. Ik vergelijk
het altijd maar met koopjes. In
de opruiming kopen heel veel
mensen artikelen die ze eigen
lijk niet nodig hebben. Ze
kunnen de verleiding van de
lage prijs niet weerstaan. Wel
nu, de beveiliging van win
kels, gebouwen en woningen
in Nederland is zo laag, dat het
voor potentiële daders van
vermogensdelicten altijd en
overal uitverkoop is", aldus
Van Dijk.
Hoewel er door de gestegen
welvaart minder noodzaak is
tot stelen, begeven steeds meer
mensen zich op het dievenpad
omdat de sociale controle en
beveiliging is afgenomen. „De
neiging om van de geboden
gelegenheden tot kleine dief
stallen of fraude gebruik te
maken, lijkt in alle milieus te
zijn toegenomen".
Door de prijs van diefstal te
verhogen, kan de criminaliteit
worden teruggedrongen. Van
Dijk denkt daarbij niet aan
strengere straffen („is duur en
heeft weinig effect"), maar
aan een betere beveiliging van
winkels, kantoren en wonin
gen Zo is het aantal autodiefs
tallen in West-Duitsland met
de helft teruggedrongen door
de wettelijke verplichting van
stuursloten. In Nederland is de
criminaliteit drastische ge
daald in flats waar een huis
meester is aangesteld. De bete
re beveiliging van banken laat
een verschuiving zien naar
roofovervallen op winkels.
Subsidie
Van Dijk heeft te doen met de
kleine middenstander voor
wie een goede beveiliging
haast onbetaalbaar is. Ook de
sociale woningbouw dreigt
volgens Van Dijk in beveili
ging achterop te raken bij de
vrije sector. Volgens de hoog
leraar ligt hier een taak van
de overheid. Een subsidiebe
leid zoals het vroegere beleid
gericht op energiebesparing,
zou winkels en bedrijven
moeten aanzetten tot een bete
re beveiliging. Woningen zou
den beter kunnen worden be
veiligd door in het bouwbe
sluit minimumeisen op te ne
men voor het hang- en sluit
werk. Van Dijk betreurt het
dat de overheid hier nog niet
toe is overgegaan.
Om te voorkomen dat de kleu
ters van vandaag morgen on
geremd graaien in de snoep-
bakken van V&D, zou er op de
basisschool meer aandacht
moeten worden besteed aan
„de overdracht van%elementai-
re normen en waarden om
trent de eerbiediging van lijf
en goed van anderen en de be
langen van de gemeenschap".
MONIQUE VAN DE VEN
Kandidate van 18
Marianne Besselink uit Stieljeskanaal is met haar achttiende een
verkiesbare kandidaat voor de PvdA bij de Statenverkiezin
gen van morgen. Ze zit nog op school en doet dit jaar haar eind
examen VWO in Coevorden. foto: anp
(Vervolg van de voorpagina)
LEIDEN De fractielei
der van het CDA in de
Tweede Kamer, Brink
man, heeft gisteravond in
Leiden boos gereageerd
op beschuldigingen van
zijn PvdA-collega Wölt
gens.
nog steeds niet zou zijn te be
wegen tot een rechtvaardig in
komensbeleid. Wöltgens moet
volgens Brinkman oppassen
met zulke uitspraken, „anders
word ik echt boos".
Het ging in zowel Leiden,
waar het CDA bijeen was, als
in Heerlen, waar de PvdA
vergaderde, om de slotmani
festaties van de verkiezingen
voor de Provinciale Staten
van morgen. Veel aandacht
ging evenwel uit naar landelij
ke vraagstukken.
CDA-leider Brinkman rea
geerde in de Stadsgehoorzaal
in Leiden fel op de verwijten
die aan de andere kant van
het land werden geuit. In
Heerlen trok PvdA-fractielei-
der Wöltgens van leer tegen
de coalitiepartner. Zijn stelling
dat het CDA niets voelt voor
een eerlijke lastenverdeling
leidde Wöltgens af uit de ma
nier, waarop het CDA het in
het kamerdebat over de Tus
senbalans heeft opgenomen
voor de mensen met de hogere
inkomens.
Volgens Brinkman maakt
Wöltgens zich met dergelijke
uitspraken schuldig aan dema
gogie. „Ook het CDA vraagt
offers van iedereen". Brink-
Leestekens zorgen voor drukte op stembureaus
DEN HAAG Als het aan de stichting 'Er op of er onder' ligt,
krijgen de voorzitters van de stembureaus in den lande het mor
gen toch nog druk. De opkomst mag dan waarschijnlijk een
laagte-record bereiken, kiesgerechtigden die in hun naam een
umlaut of een ander leesteken hebben, zouden wel eens in meer
dan een opzicht voor veel drukte kunnen zorgen. „Of dacht u
soms dat het leuk was om als mevrouw Piel te worden afgeroe
pen, terwijl je toch echt onder de naam Piël bent geboren". Mor
gen gaat mevrouw Piël er eindelijk eens werk van maken. Voor
de zoveelste keer kreeg zij een paar weken geleden haar
verkeerd gespelde oproepkaart voor de verkiezingen in de bus.
Ze laat ter plekke proces-verbaal opmaken. Per slot van reke
ning staat in artikel 128 van het Wetboek van Strafrecht dat die
stemgerechtigde die zich uitgeeft voor degene die op de oproep
kaart staat, een overtreding begaat. Om dat te voorkomen ben
ik wel verplicht rectificatie te vragen.
Volgens de stichting 'Er op of er onder' staat mevrouw Piël niet
alleen. Er zijn naar schatting bij honderdduizend Nederlanders
leestekens weggelaten.
man denkt overigens niet dat
er echte moeilijkheden drei
gen met de PvdA. „We rollen
nu een beetje ruziënd over
straat, maar dat hoort bij een
verkiezingsstrijd". De CDA-
fractieleider hield zijn Zuid
hollandse partijgenoten echter
voor dat het voor de stabiliteit
van de coalitie beter is als de
PvdA morgen niet te veel ver
liest. In dat geval ziet hij meer
kans dat het kabinet-Lubbers-
/Kok de eindstreep haalt. „We
zijn gezamenlijk begonnen aan
de rit. We willen de rit ook
graag samen afmaken", aldus
Brinkman tot de volle Stads
gehoorzaal, wat volgens het
Leidse CDA-raadslid
C. Kramp „een prestatie voor
Leiden" genoemd mag wor
den. Opvallend was verder het
grote aantal jongeren dat was
afgekomen op de vier spre
kers: CDA-voorzitter W. van
Velzen, provinciaal lijsttrek
ker H. van der Meer, minister
E. Brinkman en premier
R. Lubbers. Tussen de spre
kers door werd een film ver
toond over de CDA-campagne
in de provincie.
DEN HAAG De CDA-frac-
tie in de Tweede Kamer wil
dat de regering haast maakt
met de nieuwbouw van gevan
genissen. In elk geval moet een
van de plannen voor de bouw
van een nieuwe gevangenis in
Rotterdam en in Lelystad op
zeer korte termijn worden uit-
fevoerd. Het CDA-kamerlid
outendijk-Appeldoorn heeft
daarop gisteren aangedrongen,
tijdens een kamerdebat over de
huisvesting van de justitiële
diensten in de jaren negentig.
Het kabinet wil deze bouw
plannen pas na 1996 uitvoeren.
Soutendijk is van mening dat
er geen overspannen verwach
tingen van alternatieve sancties
mogen worden gekoesterd.
Volgens haar is het maximaal
haalbare bereikt. Steeds meer
alternatieve straffen misluk
ken, zo benadrukte zij. De
prognoses over de benodigde
capaciteit van het gevangenis
wezen mag daarom niet naar
beneden worden bijgesteld.
„Alweer moeten verdachten
van zware misdrijven worden
heengezonden uit gebrek aan
celruimte, terwijl volgens de
prognoses er nu een evenwicht
zou zijn bereikt", aldus het
CDA-kamerlid.
Tijdens het debat werd ook stil
gestaan bij de recente helikop
ter-ontsnapping uit de zwaar
bewaakte gevangenis in Leeu
warden. Volgens Kosto is het
ondoenlijk om gevangenissen
100 procent dicht te maken,
tenzij er bunkers zes meter on
der de grond worden gebouwd.
Dat noemde hij onwenselijk,
omdat het beleid erop gericht is
gedetineerden voor te bereiden
op een terugkeer in de samen
leving. De spanning in een der
gelijke bunker zou ook om te
snijden zijn. Geweldpleging bij
ontsnappingen zou erdoor toe
nemen. De mate van beveili
ging is een bewuste keus, aldus
Kosto. Een toestand die leidt
tot gevangenenoproer, zoals in
omringende landen, zei hij
geenszins te prefereren.
DOOR BILL WATERSON
NOU '3 NIBTJUZ-
IIJJC* VINP
m wepTjc ER IN
lEOEeGEVAlGEOOT
EN STERK VAN
(ADVERTENTIE)
ER GAAN STEEDS MEER STEMMEN
OP VOOR HET LIBERALISME.
OOK VOOR EEN VEELZIJDIGE PROVINCIE
Evenwicht tussen milieu- en
economische belangen.
Behoud agrarische bedrijfstakken.
Stimuleren zelfstandigheid ouderen.
KIES 6 MAART VOOR DE VVD
LIJST 3
WD. DC ENIGE UDC RALE PARTIJ VAN NEDERLAND.
(ADVERTENTIE)
socialistiese partij
Woensdag geldt de macht van het rode potlood. Morgen hebt u
voor één dag de macht. U kunt alles bij het oude laten, maar u
kunt ook veel veranderen I
U kunt twéé keer stemmen door één hokje rood te maken: het
hokje bij de Socialistiese Partij.
Als u dat doet, dan
stemt u tégen het kabinetsbeleid dat de problemen niet
aanpakt, maar juist vergroot. En de rijken rijker en de armen
armer maakt.
stemt u vóór een partij waarvoor menselijke waardigheid,
solidariteit en gelijkwaardigheid nog wèl iets betekenen.
Ffü.
EERLIJK
&AKT/EF
