Patriot- eenheden blijven paraat
Sovjetunie is na de Golfoorlog
definitief geen supermacht meer
ITALIANEN VOELEN
ZICH GEPASSEERD
Bouwbedrijven in de rij
voor wederopbouw Kuwayt
DE AVONTUREN VAN KAPITEIN ROB
GOLFOORLOG
CfiidócSouotmt
VRIJDAG 1 MAART 1991 PAGINA 5
Made in Amsterdam?
AMSTERDAM Het Amsterdamse farmaceutische
bedrijf Duphar weet niet wat de herkomst is van de
geneesmiddelen tegen gifgas met het opschrift
„made in Amsterdam" die zijn aagetroffen bij Iraak-
se krijgsgevangenen. Het Amerikaanse tv-station
CNN berichtte hier over. Gesuggereerd is dat de
anti-gifgasmiddelen afkomstig kunnen zijn van Dup
har. Duphar kan hierover echter geen uitsluitsel ge
ven. In 1985, zo meldt Duphar, heeft het bedrijf aan
Irak proefzendingen medicamenten tegen gifgas ge
leverd. Het betrof 300 strips met tabletten die de
weerstand tegen zenuwgas kunnen vergroten. Sinds
1985 zegt de onderneming geen produkten meer aan
Irak te hebben geleverd. Duphar zegt niet te kunnen
overzien of andere landen aan Irak produkten heb
ben geleverd. Het bedrijf heeft wel in mei 1990 aan
Kuwayt geleverd en sluit niet uit dat die produkten
na de inval van Irak in Kuwayt in handen van de
Iraakse strijdkrachten zijn gevallen.
Energie-
crisisplan
buiten werking
PARIJS Het Internatio
naal Energie Agentschap zet
het sinds het begin van de
Golfoorlog functionerende
crisisplan volgende week
weer buiten werking. Het
plan voorzag in het op de
markt brengen van door de
lidstaten aangelegde strate
gische olievoorraden om
energietekorten en al te gro
te prijsstijgingen te voorko
men. Nu de Golfoorlog voor
bij is, wordt de maatregel
niet langer nodig geacht.
ROME In Italië is irritatie ontstaan, doordat minister
van buitenlandse zaken Gianni De Michelis in tegenstel
ling tot zijn Britse, Franse en Duitse ambtgenoten, niet
voor de gisteren in Washington gehouden besprekingen
is uitgenodigd. De Michelis heeft zich de afgelopen
maanden juist sterk gemaakt voor een prominente rol
van Italië bij de onderhandelingen over de na-oorlogse
orde in het Midden-Oosten. Volgens de republikeinse
partijleider Giorgio La Malfa is de afwezigheid van de
Italiaanse minister een logisch gevolg van de geringe Ita
liaanse inzet in de oorlog. Inderdaad komt de Ameri
kaanse weigering over als een straf voor de aarzelende
houding van Italië, dat sinds augustus vorig jaar steeds
heeft geprobeerd om zowel de geallieerden als de Arabi
sche wereld en de paus te vriend te houden.
Vogels wijken
uit naar Cyprus
NICOSIA Het is trekvogels niet ontgaan
dat het dezer dagen slecht toeven is in de
Golfregio en zij wijken in grote aantallen uit
naar andere gebieden. Vooral op Cyprus
wordt een aanzienlijke toename van veel vo
gelsoorten gesignaleerd. „De verwoesting van
het milieu in de Golf heeft kraanvogels, gan
zen, zwanen en ooievaars gedwongen naar
veiliger oorden te zoeken", zegt Pavlos Neop-
hytou, secretaris van een ornithologische ver
eniging op Cyprus. In het centrale bergland
en aan de zuidkant van het eiland hebben
zich enkele grote kolonies kraanvogels genes
teld. Volgens Neophytou maakten de kraan
vogels een vermoeide en verstoorde indruk
en vlogen zij niet in hun gebruikelijke trek-
formatie.
JERUZALEM De Ne
derlandse Patriot-eenheid
blijft vooralsnog in de
hoogste staat van paraat
heid. Ondanks het staakt-
het-vuren is het onduide
lijk hoe de situatie zich
verder ontwikkelt. r
Woordvoerder kapitein Aart
Fokkema: „Wij gaan op dezelf
de manier door. Dit is geheel
in overleg met de Israëlische
strijdkrachten. De eenheid is
nog steeds 24 uur per dag 100
procent gereed voor inzet. Het
is immers een systeem dat
puur op verdediging is ge
richt". De Nederlandse een
heid is naar Israël gestuurd om
dat land te helpen verdedigen
tegen mogelijke Iraakse raket-
aanvallen.
Ook de Nederlandse eenheden
die in Turkije deel uitmaken
van de NAVO-troepen blijven
alert op hun post.
De familie van de 370 Neder
landse luchtmachtmilitairen
die op dit moment in Israël en
Turkije verblijven, heeft er
begrip voor dat zij niet op kor
te termijn terugkeren naar
Blomberg, de Duitse plaats
waar ze normaal zijn gelegerd.
De familieleden begrijpen vol
gens de woordvoerder van de
Koninklijke Luchtmacht in
Blomberg dat de' aanwezigheid
van de Nederlandse militairen
in de beide landen nog ge
wenst is omdat de situatie
„nog niet stabiel is." De stem
ming onder de achterban is
door het staken van de oor
logshandelingen wel ontspan
nen. „Men is echt opgelucht,"
aldus de woordvoerder.
In Blomberg werd gisteravond
onder meer informatie over
het wel en wee van de 310 mi
litairen in Turkije uitgewis
seld. Rond 18 mei keren ze te
rug. De 60 militairen die sinds
het afgelopen weekeinde in Is
raël zijn, hebben het daar vol
gens de leiding van het lucht
machtonderdeel in Blomberg
„zeer naar hun zin". Ze kun
nen uitstekend overweg met
hun Israëlische collega's en de
burgerbevolking. Zij zijn voor
drie maanden uitgezonden.
Volgens het oorspronkelijke
schema keren de drie Neder
landse fregatten rond 15 mei
weer terug in Den Helder,
maar menig bemanningslid
hoopt Koninginnedag in Ne
derland te vieren.
Eskadercommandant P.C. Kok
waarschuwde gisteren de be
manningen van de schepen
dat er voorlopig voor hen nog
niets verandert. De oorlogs-
wacht blijft gehandhaafd tot er
duidelijkheid is over de wil en
de mogelijkheden van het
Iraakse leger om nog in actie
te komen tegen de geallieerde
troepen. Kok wacht op een
sein van de Amerikaanse be
velhebber admiraal March dat
de staat van paraatheid aan
boord van de schepen in de
Golf verminderd kan worden.
Kok, die gisteren het vlagge-
schip de Jacob van Heems-
kerck verliet om bezoeken te
brengen aan de Philips van
Almonde en de Zuiderkruis,
wees erop dat er tal van scena
rio's mogelijk zijn als er een
definitieve wapenstilstand is.
„Als bijvoorbeeld het wapen
embargo in stand blijft, zou de
vloot hier nog een rol kunnen
spelen", aldus Kok.
Met de komst van de mijnen
vegers Harlingen en Haarlem
staat de Nederlandse aanwe
zigheid in de Golf voor de ko
mende maanden vast, maar
nog niet duidelijk is of de drie
schepen die er nu zijn volgens
het bestaande schema in de
Golf blijven. Daarover moet
de politiek uiteindelijk beslis
sen, aldus Kok, die echter niet
wilde uitsluiten dat de drie
Nederlandse schepen voor 15
mei terug zijn in Den Helder.
Kok had gisteren lovende
woorden over voor de beman
ningen van de drie Nederland
se schepen. Volgens de eska
dercommandant heeft Neder
land zijn rol op „een prima
manier" gespeeld aan de zijde
van de geallieerden. „Het
heeft het aanzien van Neder
land absoluut geen kwaad ge
daan dat we het op deze ma
nier hebben gedaan", aldus
Kok.
Opwacht
Een Amerikaanse soldaat houdt de wacht bij de ambassade van
de VS in Kuwayt-Stad. In de ambassade wordt gezocht naar ex
plosieven die het Iraakse leger er mogelijk als 'verrassingen'
heeft achtergelaten.
foto: ap
De weg naar Baghdad
De geblakerde resten van zowel burger- als militaire voertuigen staan verspreid op de weg die van Kuwayt naar Basra en Baghdad
loopt. De voertuigen werden vernietigd tijdens bombardementen op het terugtrekkende Iraakse leger. foto: ap
Veiligheids
maatregelen
Soesterberg
opgeheven
SOESTERBERG Een aantal
van de extra veiligheidsmaat
regelen op de vliegbasis Soes
terberg wordt één dezer dagen
opgeheven. De extra maatre
gelen waren genomen na het
uitbreken van de Golfoorlog.
Het bestand dat gisterochtend
van kracht werd, maakt het
volgens woordvoerder van de
vliegbasis J. Schouten moge
lijk een aantal van de extra
veiligheidsvoorzieningen in te
trekken. De wegversperringen
bij de in- en uitgangen van de
vliegbasis zullen gehandhaafd
blijven.
DEN HAAG Er zijn
nog geen Nederlandse be
drijven die contracten
hebben afgesloten voor de
wederopbouw van Ku
wayt. Maar gezien de nau
we contacten verwacht de
Vereniging van Neder
landse Ondernemingen
(VNO) dat eerdaags de
eerste orders zullen wor
den verleend.
Gedurende de Golfoorlog heb
ben de Nederlandse bedrijven
die al jaren zaken doen met
Kuwayt nauw contact gehou
den met de Kuwaytse zaakge
lastigde in Den Haag. „Per
soonlijke contacten en onder
ling vertrouwen tellen heel
zwaar in het Midden-Oosten.
Zeker nu ons een enorme con
currentieslag te wachten staat.
Ze zullen verkeerslichten
moeten plaatsen om de vele
buitenlandse delegaties uit el
kaar te houden", zegt de
woordvoerder van de VNO.
Volgende week vertrekt een
Nederlandse delegatie van
ambtenaren naar Kuwayt om
te zien op welke manier het
Nederlandse bedrijfsleven kan
worden ingezet bij de weder
opbouw van Kuwayt.
De grote bouwconcerns in de
wereld staan in de rij voor de
lucratieve contracten. Behalve
Nederland hebben ook andere
landen laten weten delegaties
naar Kuwayt te sturen. Geen
enkel land wil de boot missen.
Het geteisterde emiraat zal bij
het toewijzen van contracten
waarschijnlijk voorrang geven
aan de landen die de hoofdrol
hebben gespeeld bij de verdrij
ving van de Iraakse troepen.
Dat zijn de Verenigde Staten
en Groot-Brittannie. Kuwayt
is de besprekingen over de
wederopbouw al begonnen
ruim voordat de oorlog was af
gelopen.
Ondanks de te verwachten
concurrentieslag verwacht de
VNO dat Nederland het 'voor
oorlogse niveau van zaken
doen' in Kuwayt weer snel zal
evenaren. „Nederland moet
het hebben van de contacten,
het vertrouwen en de experti-
HET MAXICAANSE AFGODSBEELD
QN836 Voor de gaucho's verloopt de reis nu vrij voorspoedig, gen en timmeren zelf van stevige planken een kist waarin het
Na enkele dagen bereiken zij de grens van Guatemala en dan
gaat het door de bergpassen van de Sierra Madre naar het ha
venplaatsje Champerico. Zij geven zich uit voor goudzoekers, die
na een lange en afmattende reis teleurgesteld en berooid naar
een ander deel van de wereld willen reizen om daar hun geluk te
beproeven. Zij huren een huisje, verkopen de paarden en de wa-
beeld wordt geborgen. Na enkele weken lukt het hen passage te
krijgen op de Amerikaanse schoenerbrik „Maggie Lee", met be
stemming Sydney, Australië. De kist gaat als deklast mee. De
dieven zijn wat in hun schik als de „Maggie Lee" eenmaal onder
zeil is. Waar ze terechtkomen zullen ze wel zien. Maar ze zullen
voortaan als rijkaards door het leven gaanl
MOSKOU Het einde
van de Golfoorlog bete
kent een groot succes voor
de Sovjetunie. Althans, zo
wensten minister van bui
tenlandse zaken Bess-
mertnych en parlements
voorzitter Loekjanov het
staakt-het-vuren gisteren
te interpreteren.
„Los van al het overige bestaat
er geen twijfel over dat dit een
grote overwinning is voor het
diplomatieke initiatief van
onze president", verklaarde
Gorbatsjovs boezemvriend
Loekjanov. In de ogen van
commentator Radzichovski is
van een triomf voor Gorbats-
jov daarentegen geen sprake.
In Koeranty, het dagblad van
de hervormingsgezinde Mos-
kouse gemeenteraad, stelt
Radzichovski doodgemoede
reerd vast dat Gorbatsjov door
Bush beleefd maar beslist bui
ten spel is gezet. Gorbatsjov
beschikt als Sovjetleider niet
over voldoende gezag om de
Amerikanen een compromis
op te dringen dat hen niet zint.
Het is uit met de Sovjetunie
als supermogendheid: vanaf
heden bepaalt Amerika wat er
in de wereld gebeurt, aldus
Radzichovski.
Toen Gorbatsjov in 1985 aan
de macht kwam en er een
ware hervormingskoorts be
gon te woeden, bleef de bui
tenlandse politiek niet buiten
schot. Hier introduceerde Gor
batsjov zijn beroemde 'nieuwe
denken', dat als grondgedachte
heeft dat de verhoudingen tus
sen de landen niet langer ge
baseerd moeten zijn op con
frontatie.
Met zijn 'nieuwe denken' groef
Gorbatsjov het graf van de
Sovjetunie als supermacht.
Niet aan economische of ande
re fraaie successen dankte het
Kremlin zijn status in de we
reld, maar aan het feit dat de
Sovjetunie tot de tanden bewa
pend was en zich opwierp als
beschermheer van de derde
wereld tegen het Amerikaanse
imperialisme en het Israëli
sche zionisme.
Marionet
Na de Tweede Wereldoorlog
wist de wrede Sovjetdictator
Stalin in de door hem bevrijde
landen van Oost-Europa ma
rionettenregimes in het zadel
te krijgen. Verzet onder de di
verse volken leidde tot ge
welddadige onderdrukking
door Moskou in Oost-Duits-
land in 1953, Hongarije in 1956
en Tsjechoslowakije in 1968.
Ook in 1980 leek het Kremlin
weer bereid geweld te gebrui
ken tegen Polen, waar Soli-
darnosc de communisten leek
te gaan verdrijven. Generaal
Jaruzelski redde zijn land op
het nippertje van een Sovjet-
inval door de staat van beleg
af te kondigen, zodat de Poolse
communisten aan het roer
konden blijven.
Hoe milder de dictator, des te
brutaler de onderdrukten.
Vijfenveertig jaar lang wisten
de ijzervreters in het Kremlin
de omringende satellietstaten
en de geannexeerde buitenge
westen in bedwang te houden.
De gemuilkorfde pers vertelde
iedereen die het niet weten
wilde dat de Sovjetvolken in
vrede en broederschap leef
den. Ook de broeders in de so
cialistische buurlanden koes
terden de warmst mogelijke
gevoelens als ze aan Moskou
dachten.
Toen kwam Gorbatsjov, de lei
der die woorden verkoos bo
ven wapens en die met de
waarheid grotere successen
dacht te boeken dan met de
leugens van zijn voorgangers.
Kennelijk had Gorbatsjov door
de bomen der leugens het bos
van de waarheid niet gezien,
want die waarheid bleek dat
niet alleen de omringende lan
den, maar ook de Baltische re
publieken niets moesten heb
ben van de Sovjet-overheer
sing. Gorbatsjov gedroeg zich
als een heer en... weg waren
de satellietstaten. Weg zouden
ook een aantal Sovjetrepublie
ken zijn, maar Gorbatsjovs ge
drag ais heer bleek alleen bui
ten de landsgrenzen te gelden.
Vaarwel
Gorbatsjovs vaarwel aan de
confrontatie heeft Moskou zijn
status als supermacht gekost.
De Sovjetunie heeft nooit kun
nen concurreren met de Ame
rikaanse welvaart. Vrienden
kopen kan Moskou niet meer,
want de voornaamste bron
van inkomsten, de olie, is
vooral ook als gevolg van roof
bouw en wanbeleid razendsnel
aan het opdrogen. De Come
con, een soort socalistische te
genhanger van de EG, is mis
lukt en staat net als het War-
ochaupact op het punt uit el
kaar te vallen. De handel tus
sen de Sovjetunie en de voor
malige bondgenoten verloopt
tegenwoordig in schaarse har
de deviezen en is daarom kra
kend tot stilstand gekomen.
Onder Chomorra heeft Nicara
gua zich losgeworsteld van
Moskou en Cuba slaat onge
twijfeld ook een nieuwe weg
in zodra dictator Castro, die
het uiteenvallen van de socia
listische wereld als gevolg van
Gorbatsjovs perestrojka ver
foeit, de pijp om welke reden
dan ook aan Maarten geeft.
Vanwaar nu Moskous gefor
ceerde enthousiasme over de
afloop van de Golfoorlog?
Waarom spreekt het Kremlin,
net als Baghdad, van een over
winning?
Om te beginnen strooien
Loekjanov en Bessmertnych
zand in de ogen van het Sov-
jetpubliek, dat vooral niet op
de gedachte moet komen dat
hier louter sprake is van een
Amerikaanse triomf. De Sov
jetunie wil ook een stuk van
de cake.
Bovendien weigert Moskou af
scheid te nemen van Gorbats
jovs buitenlandse politiek. De
wereld stevent af op iets heel
moois, verkondigt Moskou. Er
is een nieuwe wereldorde op
komst zonder confrontatie. Er
is een deur die leidt naar een
betere toekomst en de sleutel
op die deur is Gorbatsjovs
'nieuwe denken'.
Zo kan Moskou zich verhef-
Waanzin begraven
In Tilburg hebben demonstranten in een stille begrafenisstoet het einde van de Golfoorlog her
dacht. Zo'n twintig organisaties hebben de 'waanzin van de oorlog' begraven.
foto: anp
fen, als een diplomatieke gi
gant die bovende de kijvende
massa's staat. Was Moskou
voorheen een aantrekkelijke
partner voor dictatoriale regi
mes in tweede- en derde-we
reldlanden dankzij een poli
tiek van confrontatie met
Washington, nu kunnen die
zelfde verongelijkte, door het
Westen vertrapte zielen aan
kloppen bij de poorten van het
neutrale, boven de partijen
verheven Kremlin.
Niks einde confrontatie, roe
pen nijdige Sovjetstemmen
van recnts, die het Kremlin
ervan beschuldigen naar het
pijpen van de Amerikanen te
dansen om leningen en inves
teringen los te peuteren bij
pro-Amerikaanse Arabische
oliesjeiks. 'Verraad aan Hu-
sayn en verraad aan het socia
lisme!', kraait het nimmer uit
stervende ras van communisti
sche betonkoppen, die niets
van het 'nieuwe denken' wil
len weten.
De realiteit is dan ook minder
fraai dan de 'nieuwe denkers'
ons willen doen geloven. De
Sovjetunie is zijn satellietsta
ten kwijt. De economie ligt
plat. Het land is blut. Buiten
landse investeerders nemen
een afwachtende houding aan
vanwege de interne politieke
instabiliteit. Wapenimporteurs
weten na de Golfoorlog dat zij
niet in de Sovjetunie moeten
kopen.
Er bestaat maar een snelle ma
nier voor de Sovjetunie om
weer een supermacht naast de
Verenigde Staten te worden:
dwars liggen als vroeger, zoals
Husayn dwars lag in zijn strijd
met de wereldgemeenschap.
Tegen Irak was een oorlog
haalbaar, maar de Sovjetunie
gewapenderhand tot de orde
roepen staat gelijk met zelf
moord.
In de legertop van de Sovjetu
nie vind je rechtse idioten die
tot allerlei roekeloze avontu
ren in staat zijn, maar voorlo
pig is Gorbatsjov nog aan de
macht. De huidige Sovjetleider
is voor dit soort mallotige
stunts een veel te verstandig
man.
Sovjetminister
wil herziening
luchtverdediging
MOSKOU Sovjet-minister
van defensie Dmitri Jazov
heeft gisteren gezegd dat de
geallieerde overwinning op
het met Sovjetwapens uitge
ruste Irak noopt tot een her
ziening van de luchtverdedi
ging van de Sovjetunie.
Sprekend voor leden van het
Sovjetparlement die zijn her
benoeming tot minister moes
ten goedkeuren zei Jazov dat
de militairen het optreden van
de Amerikaanse en andere
strijdkrachten tijdens de Golf
oorlog analyseren en dat de
luchtverdediging „zwakke
plekken heeft".
Alvorens deze week hun suc
cesvolle grondoffensief in te
zetten hebben de door de VS
geleide geallieerde strijdkrach
ten de Iraakse troepen murw
gemaakt met een bijna zes we
ken durende luchtoorlog,
waarin zij door het falen van
de met Russische MiG's en
Franse Mirages uitgeruste
Iraakse luchtmacht volledig
vrij spel hadden. Volgens Ja
zov werden de meeste geal
lieerde vliegtuigen neerge
haald door het door Irak ge
bruikte Sjilka-systeem van
Sovjet-ontwerp.
