apanse politici steunen
>p beroemdste waarzegger
Corruptie is smeerolie van
economieën Latijns- Amerika
13
Onrust en coupdreiging in Albanië
fqjITENLAND
CeidócSoutant
ZATERDAG 23 FEBRUARI 1991 PAGINA 7
EN
I ge
tproep nieuwe boycot
estlé-babyvoeding
Het Actiecomité Nestlé, dat zeven
lang een boycotactie heeft geleid tegen
gelijknamige Zwitserse voedingsmidde-
loncern, heeft gisteren opgeroepen tot
i nieuwe boycot. Volgens het actiecomité
bkt Nestlé in de Derde Wereld nog altijd
Onaanvaardbare wijze reclame voor zijn
yvoeding. Daardoor zou het bedrijf
everantwoordelijk zijn voor de dood
anderhalf miljoen zuigelingen in de
de Wereld. Zouden deze kinderen in
babyvoeding van Nestlé gewone
dermelk hebben gekregen, dan zouden
vellicht immuun zijn geweest voor infec-
ekten en zouden zij met de Nestlé geen
srven water hebben binnengekregen, is
edenatie.
Dodelijke straling
voor kankerpatiënten
ZARAGOZA Een Spaanse gezond
heidsfunctionaris heeft gezegd dat hij het
ergste vreest voor 24 kankerpatiënten die
in een ziekenhuis in Zaragoza een te hoge
stralingsdosis hebben gekregen door een
defect aan de apparatuur. Drie patiënten
zijn al overleden. Een rechter in Zarago
za heeft een onderzoek ingesteld naar
wat door de Insalud-keten van staatszie-
kenhuizen „het ergste ongeluk" van zijn
soort in de geschiedenis heeft genoemd.
Insalud zoekt wereldwijd deskundige
hulp. De oorzaak van de fout met de li
neaire versneller van General Electric,
die vorig jaar van 10 tot 20 december te
hoge stralingsdoses leverde, is nog onbe-
Walesa wil eind mei
parlementsverkiezingen
WARSCHAU De Poolse president Lech Wa
lesa heeft er gisteren bij het parlement op aan
gedrongen dat eind mei verkiezingen worden
gehouden. De kans dat de verkiezingen zullen
plaatsvinden lijkt nu vrij groot. Volgens Walesa
dienen de vervroegde verkiezingen als „een
voorwaarde om de politieke situatie in het land
te stabiliseren". Polen wordt geteisterd door
een reeks van stakingen als protest tegen de
hoge loonbelasting en de lagere levenstandaard
die worden veroorzaakt door een radicaal be
zuinigingsplan dat in januari van start ging. Het
huidige parlement, waarvan slechts een derde
deel van van 460 leden tijdens de verkiezingen
in 1989 vrij gekozen zijn, wordt beschouwd als
FOTO: AP een obstakel voor snelle hervormingen.
Opnieuw incident in
Japanse kerncentrale
TOKYO In het koelsysteem van de
reactor van de kerncentrale in Onaga-
wa in het noorden van Japan is een
klein lek geconstateerd. Het is het derde
ongeluk in twee weken in een Japanse
kerncentrale. De reactor bleef normaal
functioneren terwijl technici het lek re
pareerden. Er zou slechts een „te veron
achtzamen" hoeveelheid straling zijn
vrijgekomen. Op 9 februari schakelde
een reactor in Mihama in het westen
van Japan zichzelf automatisch uit we
gens een lek in het koelwatersysteem.
Het tweede ongeluk gebeurde donder
dag in een kerncentrale in het noorden
van Japan. Nadat de oliedruk in de tur
bine plotseling wegviel, schakelde ook
hier de reactor zichzelf uit.
Sinds uitbreken intifada
75.000 Palestijnen vast
JERUZALEM Sinds het uitbreken van de inti
fada, de Palestijnse opstand in de bezette gebie
den, hebben de Israëlische autoriteiten ongeveer
75.000 Palestijnen gearresteerd. Dat aantal houdt
in dat ongeveer vier procent van de 1,7 miljoen
Palestijnen in de Gazastrook en de westelijke Jor-
daanoever de afgelopen drie jaar een keer is opge
pakt. Generaal Amnon Strasjnov verklaarde in
een televisie-interview, dat ongeveer 45.000 Pales
tijnen voor de rechter zijn verschenen en gevon
nist. Zo'n 14.000 Palestijnen zijn in zogeheten 'ad
ministratieve' hechtenis genomen waarbij het niet
tot een proces komt. De autoriteiten kunnen ar
restanten in een dergelijk geval maximaal een
jaar vasthouden. Momenteel zitten 1400 Palestij
nen vast in hun cel, aldus Strasjnov.
tge-)KYO De grote
bgjarte limousines die elke
der$ voorrijden voor zijn
lis getuigen ervan hoe
-nt"ilangrijk hij is als ge-
opjuwe adviseur van de
irei-panse crème de la crè-
èrei. Maar Reisei Noguchi,
n blinde man van 65
fr oud, is geen politiek
de financieel kopstuk; hij
de beroemdste waarzeg-
hu nf van Japan.
vanl deelt zijn helderziende ge-
chten voor meer dan 1250
inê'lden per uur met politieke
ele-pstukken als Noboru Takes-
ia en Yasuhiro Nakasone,
allebei premier zijn ge
test. „Die twee consulteren
vaak over de aandelen-
»rkt", vertelt de waarzegger,
n ze vragen me altijd over
pstige dagen voor verkiezin-
n en goede plaatsen om te
ien Noguchi onlangs aan Na-
sone vertelde dat het feit
t zijn huis zich in een dood-
|^Bende straat bevond bete-
^^ïde dat zijn carrière op een
jod spoor was, verhuisde de
Jiticus prompt. Hij verhuur-
^^zijn luxueuze huis in Tokyo
een nietsvermoedende
inkballer.
ader Noguchi's klanten be-
hdt zich ook de rijkste za-
-nman van de wereld. Seiji
Tsutsumi, die meer dan 30
miljard gulden zou bezitten,
betaalt Nogushi een knappe
beloning voor tips over wat hij
moet dragen bij belangrijke
vergaderingen.
President Corazon Aquino van
de Filipijnen is ook een klant
van Noguchi en een belangrij
ke Canadese politicus vraagt
hem regelmatig om advies. Als
Margaret Thatcher de brieven
had beantwoord die Noguchi
haar heeft gestuurd, was ze
misschien nog wel premier ge
weest. Noguchi zegt dat hij
haar al in september heeft ge
waarschuwd dat ze ten val ge
bracht zou worden.
De Japanse stemmers, die
vaak zelf ook waarzeggers
raadplegen, lijken er geen pro
blemen mee te hebben dat hun
leiders zich door de voorspel
lingen van een waarzegger la
ten beïnvloeden. Dit staat in
scherp contrast met de oproer
die ontstond in de Verenigde
Staten toen bleek dat de vori
ge president, Ronald Reagan,
zich tijdens zijn presidentschap
verliet op de astrologische tips
van zijn vrouw Nancy.
Wat de wereld ook moge den
ken van zijn gave, Noguchi
vaart er wel bij. De limousines
die voorrijden voor zijn huis in
Nippori in het noorden van
Tokyo nemen de laatste tijd
nog in aantal toe. Het gerucht
doet de ronde in medialand
dat de tijd nadert voor premier
Toshiki Kaifu om terug te ke-
Het steunen van een potentië
le premier is een kostbare
zaak in Japan en zowel politici
als financiële kopstukken vra
gen Noguchi om advies. Het is
bijna zeker dat Kaifu het lood
je gaat leggen. De afgelopen
weken is het een gekkenhuis
geweest in de Diet (het parle
ment). Kaifu is er niet in ge
slaagd de recalcitrante leden
van de Liberaal-Democrati
sche Partij (LDP) ervan te
overtuigen dat zijn belofte om
15 miljard gulden beschikbaar
te stellen voor de geallieerde
oorlogsinspanningen in de
Golf gerechtigd was. Er zijn
schoenen gegooid naar hem
gegooid en er bestaan foto's
van de premier in tranen tij
dens een bijzonder heftige ver
gadering.
Het is niet bekend of Kaifu
sindsdien gebrouilleerd is met
zijn eigen waarzegger. Kaifu
zou zich verlaten op de voor
spellingen van een geisha die
een exclusief restaurant in To
kyo runt, dat door veel politici
wordt bezocht. Als Kaifu slim
is houdt hij het contact met
dergelijke figuren echter be
perkt tot een minimum; zijn
voorganger Sosuke Uno werd
in 1989 aan de dijk gezet van
wege een erotische affaire met
een geisha die geen geheimen
kon bewaren.
Kaifu heeft ook iets met het
nummer 29. Hij studeerde af
in het Japanse kalenderjaar
Showa 29 (1954) en werd op
29-jarige leeftijd gekozen tot
parlementslid bij de 29e La
gerhuisverkiezingen. Tot zijn
verbijstering kreeg hij kamer
629 toegewezen in het Parle
mentsgebouw.
Kaifu raakte in 1989 definitief
overtuigd van de kracht van
het nummer toen hij als onbe
kend maar als onberispelijk te
boek staand parlementslid
werd gekozen tot premier: het
was zijn 29e jaar als parle
mentslid.
Sindsdien heeft hij zich aan
het nummer vastgeklampt.
Wanneer hij tijdens campag
nes de stad waar hij vandaan
komt in het westen van het
land bezoekt, doet hij dat het
liefst op de 29e. Hij kondigde
een portefeuillewisseling in
zijn kabinet aan op 29 decem
ber en volgens de Japanse rod
delpers bezit hij 29 gestippelde
stropdassen. Deze week zal
Noguchi zijn voorspelling dat
Kaifu's val op handen is be
kend maken. Wie wil weten
wie hem zal opvolgen moet de
gangbare prijs betalen.
Of Noguchi's voorspellingen
uitkomen staat echter nog te
bezien. Hij heeft ook voorspeld
dat Saddam Husayn afgelopen
maandag om het leven zou ko
men bij een geallieerde lucht
aanval.
JOANNA PITMAN
(c) The Times
direlL i i
kteirans kabinet
uziet over
lieuwe sigaret
ARIJS Het op de markt
lengen van de nieuwe Franse
garet Chevignon heeft een
lurtje verooreaakt in het ka-
h(pet-Rocard.
at staatstabaksfabrikant Sei-
zijn jongste 'blonde' uit puur
immerciële motieven heeft
inoemd naar de bij Franse
ngeren populaire mode van
iegeniersjacks is volgens mi-
ïwerlster Evin van volksgezond-
(id een schaamteloze ontdui-
ïrenjig van zijn laatste anti-ta-
ikreclamewet. Deze met veel
jn en moeite door het parle-
ent aangenomen wet moest
direi Franse jeugd beschermen
gen dergelijke propaganda,
aar collega Charasse van be-
foting denkt daar toch anders
[er en vindt dat de Franse
ügd, die toch rookt, uit eco
nomische overwegingen dan
aar beter Franse sigaretten
in opsteken,
jlsrrfin en zijn staatssecretaris
urieux zijn woedend op Cha-
isse, Seita en het Franse kle-
Ingsmerk Chevignon. De la-
idurjmieke begrotingsminister,
ilf een bekend roker, heeft
n eigen argumenten. „De
anse tabaksindustrie "heeft
j te zeer te lijden onder de
u nncurrentie van buitenlandse
lerken", aldus Charasse. Tot
pnhoop van collega Evin
feeft hij laten weten de nieu-
Jë sigaret wel lekker te vin-
in. In het rokerige debat
feeft premier Rocard onder-
^Issen partij gekozen. Volgens
^^m heeft Seita 'de geest' van
vins nieuwe wetgeving op
(clame voor tabak en alcohol
p de meest expliciete wijze
erkracht'. Of Rocard de Che-
jgnon definitief zal uitdruk-
en is onbekend.
ien-
Boeken van Enver Hoxha smeulen nog na in de door betogers vernielde winkel Flora, van waaruit
de voormalige Albanese leider ooit illegale activiteiten onplooide tijdens de anti-fascistische oorlog.
FOTO: EPA
BELGRADO In Alba
nië is vrijwel de gehele
regering naar huis ge
stuurd.
Alleen de minister van defen
sie en zijn collega van buiten
landse handel zijn door presi
dent Ramiz Alia gehandhaafd,
zo heeft het Joegoslavische
persbureau Tanjug gemeld.
Een tijdelijke Presidentiële
Raad heeft de taken van de
regering overgenomen.
De ontslagen volgen op de on
rust van de afgelopen dagen in
het land. Het massale ontslag
van ministers heeft ook voed
sel gegeven aan de geruchten
over een coup in Albanië. Na
decennia van stalinistische
dictatuur worden in het land
op 31 maart verkiezingen ge
houden waaraan meerdere
partijen mógen deelnemen. In
conservatieve kring bestaat
daartegen groot verzet.
Gisteren deden zich opnieuw
gewelddadige incidenten voor
in de hoofdstad Tirana. Voor
de militaire academie zou zijn
gevochten tussen politie en be
togers die van plan waren een
buste van de vroegere sterke
man Enver Hoxha neer te ha
len.
De betogers zouden op de poli
tie hebben geschoten. Daarbij
kwam een agent om het leven
en werd een andere gewond.
De politie beantwoordde het
vuur, aldus de televisie. Drie
betogers werden gedood en
verscheidene gewond.
'Weg met Gorbatsjov'
Ruim 50.000 Moskovieten hebben gisteren buiten het Kremlin hun steun betuigd aan Jeltsins op
roep voor het ontslag van Sovjetpresident Gorbatsjov.
Berichtgeving
Surinaamse tv
geminimaliseerd
PARAMARIBO In Surina
me hebben de nieuwe macht
hebbers de berichtgeving op
de tv daadwerkelijk naar zich
toegehaald. Van een „verster
king" van de STVS werd half
januari voor het eerst gespro
ken. Sinds deze week zijn drie
personen in dienst van de
overheid toegevoegd aan de
nieuwsdienst.
Robert Wijdenbosch heeft nu
de leiding van de redactie.
Naar verluidt is de door het le
ger geïnstalleerde interim-re
gering er veel aan gelegen de
komende dagen alle binnen
lands-politiek getinte bericht
geving te minimaliseren.
Waarnemers in Paramaribo
rekenen erop dat deze terug
houdend zal verdwijnen als de
aan het leger gelieerde NDP
zijn campagne voor de verkie
zingen van 25 mei gaat begin
nen.
Het Nederlandse consulaat in
Paramaribo is enige tijd ont
ruimd geweest nadat er een
bommelding was binnengeko
men. De politie heeft geen ex
plosief kunnen vinden. De
fractiestrijd binnen het Jun
glecommando is deze week op
de spits gedreven. Bij een be
schieting op de Marowijne-ri-
vier heeft Ronnie Brunswijk,
in het gezelschap van soldaten
van het Surinaamse Nationaal
Leger, het vuur geopend op
zijn vroegere metgezel Max
Belfort.
Belfort deelde gisteren telefo
nisch vanuit Frans-Guyana
mee: „Het is gewoon laf van
Brunswijk dat hij mannen met
wie hij vijf jaar heeft ge
woond, gegeten en geleefd zo
bejegent.
IE AVONTUREN VAN KAPITEIN ROB
HET MAXICAANSE AFGODSBEELD
miÏN831 Diaz besluit dit gedeelte van zijn verhaal met Rob te
Ijze op een prachtige Indiaanse tekening die aan de wand
erkefcngt. „Dit is een zg. codex", zegt hij, „hiëroglyphen getekend
arzofo een geitenhuid en het is mijn grootvader, die deze codex In-
"yrtijd heeft gevonden, gelukt om de tekens te ontcijferen. Zij
r $ven vrij nauwkeurige aanwijzingen omtrent de plaats, waar
Buwen geleden de Indianen Huitzilopochtli hebben begraven.
Mijn grootvader was een rijke hidalgo met veel grondbezit en
een reusachtige veestapel. Maar toen hij de codex had ontcij
ferd, had hij geen rust meer. En zijn vrouw - mijn grootmoeder
dus - spoorde hem eveneens aan een poging te doen het beeld
te gaan zoeken. Hun zoon - later mijn vader - was al even en
thousiast voor het avontuur en samen met mijn grootvader trok
hij er op uit om het afgodsbeeld op te sporen".
(Van onze correspondent
Frans Lindenkamp)
BUENOS AIRES De
Argentijnse president Me
nem heeft de morele
noodtoestand in het land
uitgeroepen. De maatregel
is bedoeld om paal en
perk te stellen aan de cor
ruptie die zich diep heeft
ingevreten in dagelijkse
leven van het Zuidameri-
kaanse land.
In de ogen van Menem vor
men de wijdverbreide om
kooppraktijken „een gezwel
dat de democratische institu
ties van het land in gevaar
brengt". Menem heeft daarom
tien diepgaande maatregelen
aangekondigd die de corruptie
moeten bestrijden. Een ervan
is een verdubbeling van het
budget voor organen die de
controle uitvoeren op de beste
ding van overheidsgeld. Te
vens is het voortaan moeilijker
om met 'niets doen' een staat
spensioen te veroveren. Het
was in Argentinië een alge
meen bekend gegeven dat
hoge overheidsfunctionarissen
tal van uitkeringen verzamel
den door regelmatig van job te
verwisselen. Volgens de letter
van de wet gaf minimaal een
dag werken in een hogere
functie al recht op een pen
sioen.
Het Argentijnse staatshoofd
kwam met zijn schoonmaakac
tie op de proppen, nadat de
Amerikaanse ambassadeur Te
rence Todman aan de bel had
getrokken. In een kwade brief
ventileerde deze met goedkeu
ring van het Witte Huis een
serie klachten van Ameri
kaanse ondrnemingen. Het
meest in het oog lopende geval
was die van Swift Armour.
Het vleesverpakkingsbedrijf
zou tegen betaling van sub
stantiële vergoeding versneld
in aanmerking kunnen komen
voor importvergunningen van
speciale machines. Het aanbod
was gedaan door niemand
minder dan een naaste mede
werker van de Argentijnse
president zelf.
Menem ontplofte zowat toen
hij de brief van de ambassa
deur in handen kreeg. Hij be
schouwde deze als een inmen
ging in de Argentijnse binnen
landse aangelegenheden. Toen
de Argentijnse pers een kopie
van de brief afdrukte moest
hij echter wel actie onderne
men, want de geloofwaardig
heid van zijn regering stond
op het spel.
Onderzoek bracht aan het
licht dat Menems zwager,
Emir Yotna, de verleiding niqt
had kunnen weerstaan om
smeergeld te vragen aan Swift
Armour. Samen met Torna
moesten vier ministers het
veld ruimen. Ook zij hadden
zich met dubieuze praktijken
ingelaten.
Irritatie
In een poging om de aangetas
te reputatie van zijn regerings
team op te kalefateren, heeft
hij nu van al zijn directe me
dewerkers geëist dat zij inzicht
geven in al hun bezittingen en
de herkomst ervan. Menem
zelf zal ook een dergelijk do
cument overleggen.
De Amerikaanse regering gaf
de ambassadeur in Buenos Ai
res toestemming om zich met
de interne aangelegenheden
van Argentinië in te laten,
omdat zij in toenemende mate
verontrust raakt over de wijd
verspreide corruptie op het
Latijnsamerikaanse continent,
en in Argentinië in het bijzon
der. Volgens de officiële versie
is de bezorgdheid van het Wit
te Huis vooral ingegeven door
het gevaar dat smeergeldprak
tijken opleveren voor de prille
democratieën, maar dit is
slechts de halve waarheid. In
de Amerikaanse bezorgdheid
zit ook een brok opgekropte
irritatie verborgen.
De Verenigde Staten durven
het niet hardop te zeggen,
maar zij vinden dat vooral
Amerikaanse bedrijven de
dupe zijn van de corruptie. In
hun ogen werkt de situatie
concurrentievervalsing in de
hand. Zo zouden locale bedrij
ven niet zijn onderworpen aan
de strenge vestigingswetten,
waaraan de buitenlanders zich
wel moeten houden.
Het verkrijgen van importver
gunningen en licenties bete
kent veelal een lijdensweg
langs de loketten van stoffige
bureaucraten, die alleen tegen
een beloning in de vorm van
commissies of giften hun werk
doen. Protesteren helpt niet.
Erger nog, het werkt meestal
averechts. In veel gevallen zit
er niet veel anders op dan de
diepgewortelde corruptie-tra
ditie te accepteren en te beta
len, zodat op zijn minst de con
tinuïteit van de produktie ge
waarborgd blijft.
Hoogste niveau
Het zijn echter niet louter bui
tenlandse bedrijven die met
hun hoofd tegen de muur lo
pen. In heel Latijns-Amerika
is een 'kleptocratie' actief die
teert op zak van de staat, het
particuliere bedrijfsleven en
zelfs tot aan individuen toe.
Voorbeelden te over.
Zo zijn in Brazilië „spookamb-
tenaren" een bekend ver
schijnsel: duizenden over
heidsdienaren die voor een
volle baan krijgen betaald
maar nooit op hun werk ver
schijnen. In Paraguay is de
corruptie tot op het hoogste ni
veau geïnstitutionaliseerd. Er
ger nog, zonder corruptie
functioneert het land niet. Pa
raguay voert alles in wat los
en vast zit en verkoopt dat
met veel winst aan de buur
landen, waar veel van de pro-
dukten niet te koop zijn. Om
gekeerd leeft Paraguay ook
weer van de smokkel uit an
dere landen: dertig procent
van het wagenpark van de
hoofdstad Asuncion bestaat uit
gestolen Braziliaanse auto's. In
de grensstreken leven profes
sionele bendes van autodieven
in goede harmonie met be
hoeftige douaniers, die kans
zien hun armetierige salaris
aan te vullen. Iedereen is van
de omkooppraktijken op de
hoogte, er gebeurt echter niets.
Uit vrijwel alle landen zijn
soortgelijke verhalen te mel
den. Overal geldt dat je de po
litie met geld te vriend moet
houden. Stijfkoppigheid bij
aanrijdingen en dergelijke
wordt duur betaald. Beter is
het daarom aan het verzoek
van een noodlijdende agent te
gemoet te komen en een paar
honderd gulden te geven.
Handelsblok
Het Amerikaanse protest via
zijn ambassadeur tegen de cor
ruptie in Argentinië is een te
ken aan de wand dat de VS
niet alles meer over hun kant
willen laten gaan. De bezorgd
heid over het wijdverspreide
geritsel en geschuim is niet al
leen bedoeld ter versterking
van de Argentijnse democrati
sche instituties. Veel eerder
lijkt het erop dat het Witte
Huis president Menem onder
sterke druk heeft willen zetten
om in het openbaar schoon
schip te maken, door een voor
beeld te stellen. Als dat de op
zet is geweest dan zijn de VS
daarin voorbeeldig geslaagd.
Wat de Amerikanen waar
schijnlijk vooral door het
hoofd speelt is president Bush'
voorstel te komen tot het Ver
enigd Amerikaans handels
blok, een gemeenschappelijke
markt van Alaska tot Vuur
land. President Bush heeft als
streefdatum voor de ingang
van het pact 1994 in zijn
hoofd, maar ook hij zal besef
fen dat voor die tijd nog heel
wat plooien moeten worden
rechtgestreken.
