'finale
1
■I
Nr. 8
Cryptogram
GINjL
ZATERDAG 23 FEBRUARI 1991 PAGINA 33
Oplossing vorige puzzel
)e winnaars van puzzel nr. 7 zijn:
J. Jörisen, De Hietbrink 33, 7824 XM
mmen.
C. v.d. Ploeg-de Jeu, Beukenrode 257,
215 JH Voorhout.
iij krijgen hun prijs binnen drie weken
er cheque toegestuurd
Oplossingen onder vermelding van
puzzel nr. 8 moeten uiterlijk woens
dagmiddag in bezit zijn van:
HORIZONTAAL:
2. Het draaien om de zaak houdt de
vogels niet stil! (12).
8. Welsprekend met veel verstand? (7).
9. Soort huwelijk van een zuiver type?
(7).
11Dit gevecht is geen eenmanszaak!
(4)-..
12. Strijk ik niet op de boterham! (5).
13. Dit reservoir is niet uitsluitend bij
het leger in gebruik! (4).
16. Kledingstuk voor 't enkelspel bij
tennis? (7).
17. Echtgenoot als tijdelijk bezit? (7).
18. IJzeren Hein uit vroegere jaren? (7).
21. Restant van een insekt na
verbranding? (7).
23. Op die tocht moet u niet gaan zitten
(4).
24. Nabootsing van een maat in bed?
(5).
25. Geen domme manier! (4).
28. Geldt de opschorting voor het paar
dat niet thuis is? (7).
29. Dit sieraad kan een brandweerman
niet weren (7).
30. Bepaald geen gemakkelijke arbeid
die de abt laat verrichten! (12).
VERTICAAL:
1. Oudste herenpak aller tijden! (14).
2. Dat lawaai kan in Uden erg
hinderlijk zijn (7).
3. Zijn pit is het hoofd (4).
4. De mist kon de ontvangst van de
koning niet verhinderen (7);
5. Uit enige kabelgarens
samengedraaide streng als stuk van
een voertuig? (7).
6. Bevel dat hinder geeft (4).
7. Als iedereen werkt is hij werkloos!
(14).
10. Eis een dividendbewijs! (5).
14. Dit advies heeft menig insekt niet
nodig! (5).
15. Derving die ontstaat doordat u niet
raak schiet? (5).
19. Volgt na rust (5).
20. 't Is fraai hoor als een Europeaan in
de modder zit! (7).
21. Ik ben eerst tevreden als er betaald
is (7).
22. Geldinstelling waarvan roeiers het
heen en weer krijgen? (7).
26. Vuurwapen dat u in Oostenrijk
aantreft (4).
27. Mag 'n Ier niet in Roemenië zo'n
vogel als huisdier houden? (4).
Sterrenhemel in maart
kaart is weerkundig gezien de eerste
lentemaand. Ook de sterrenhemel ver-
oont deze maand al typische lentever-
chijnselen. Aan het begin van de
inaand zijn echter nog de wintersterren-
Jieelden Orion en Grote Hond te zien.
■Rond tien uur 's avonds fonkelt de hel
lere ster Sirius laag boven de zuidelijke
jiorizon en staat Orion laag in het zuid
westen. Tegelijkertijd is het lentesterren
beeld Leeuw wat hoger in het zuidoosten
e zien. Rechts daarvan staat het sterren
beeld Kreeft, dat opvalt door de aanwe
zigheid van de heldere planeet Jupiter.
zeer fraaie avondverschijning, die op 17
en 18 maart extra wordt opgeluisterd
door de nabijheid van de smalle maand-
sikkel en de planeet Mercurius.
Mars is tot na middernacht te zien in
het sterrenbeeld Stier. In de late avond
schemering staat deze oranjekleurige pla
neet hoog in het zuiden. Mars staat niet
ver van de ster Aldebaran. Dat is een
opmerkelijk gezicht, omdat Aldebaran
net als de planeet enigszins een oranje
tint heeft. Het is desondanks niet moei
lijk de twee uit elkaar te houden, fylars is
namelijk veel helderder dan de ster.
Op 22 maart wordt Mars door de maan
bedekt. Bij ons gebeurt dit echter over
dag: te Utrecht verdwijnt de planeet om
16.48 uur aan de donkere maanrand, om
vijftig minuten later weer tevoorschijn te
komen. Jammer genoeg is van deze be
dekking zelfs met een flinke telescoop
weinig of niets te zien. Na zonsonder
gang zullen we kunnen vaststellen dat de
bedekking voorbij is: de maan staat dan
nog wel dicht in de buurt (links) van de
planeet.
LENTE
Op 21 maart begint de astronomische
lente. Om 4.02 uur onze tijd staat de zon
dan precies boven de evenaar. Een waar
nemer aldaar ziet de zon rond het plaat
selijke middaguur op die dag recht bo
ven zijn hoofd staan.
Theoretisch zou men verwachten dat de
dag op 21 maart precies even lang duurt
als de nacht (beide 12 uur). Maar bij ons
duurt de dag op 18 maart al precies 12
uur. Dat heeft twee oorzaken. Ten eerste
hebben de tijdstippen van zonsopkomst
en -ondergang betrekking op het boven
ste randje van de zon en niet op het
middelpunt van de zonneschijf. Zonsop
komst vindt dus plaats als de bovenrand
van de zon nèt boven de horizon ver
schijnt en van zonsondergang is sprake
als de bovenrand nèt achter de horizon
is verdwenen.
Een tweede oorzaak betreft de breking
van het zonlicht in de aardatmosfeer; de
zonnestralen worden hierdoor afgebo
gen. Daarom is de zon bij opkomst (en
ondergang) al (nog) boven de horizon te
zien, terwijl zij er in werkelijkheid juist
onder staat. Deze beide effecten maken
de „dagen" het gehele jaar door iets lan
ger, en de nachten iets korter, dan ze
theoretisch zijn.
Voor meer informatie over sterrenkun
dige zaken kunt u terecht bij: Stichting
De Koepel, Zonnenburg 2, 3512 NL
Utrecht, telefoon 030-311360.
Praktijkproblemen
In een viertallenwedstrijd (eerste klas)
kwamen wat bied- en speelproblemen
voor die interessant zijn om de eigen
vaardigheden eens te testen.
Allereerst een biedprobleem. Dit is de
zuidhand:
l Sch
en dit de bieding (N/—
WEST NOORD OOST
I Ha pas
pas 2 Ha pas 71
Wat nu? 2 SA of 3 ruiten?
Een van de zuids bood 3 ruiten en dat
vraagt riatuurlijk primair om een klaver-
strop. Op 3 ruiten bood partner noord 3
harten en nu? Het bieden is lastig gewor
den. Deze zuid paste en dat kan natuur
lijk niet. Eerst de situatie mancheforcing
maken - nieuwe kleur op drieniveau! -
en daarna zelf onder de manche passen!
N/-
NOORD
A 6
A H B 10 6 2
8 6
8 7 2
WEST
OOST
V 10 4
9 8 2
V 5 3
9 7 4
B 9 2
V 7 5 4
A H 6 4
V B 9
ZUID
H B 7 5 3
8
A H 10 3
10 5 3
Aan de andere tafel werd 4 harten gebo
den (en gemaakt). Na 3 ruiten kan noord
beter 3 schoppen bieden dan 3 harten.
Die 6-kaart harten is al een keer verteld.
Dat is oud nieuws. Door het klaver- en
hartenzitsel komt ook 3 SA binnen.
Geen mooie manche, maar manchefor-,
cing is wel mancheforcing.
Met de volgende NZ-handen werd aan
beide tafels 4 harten geboden:
hartenvrouw en overgetroefd met har
tenheer.
Een van de zuidspelers vervolgde met
ruitenvrouw, voor oosts ruitenheer en
oost speelde ruiten na, voor het aas. Hoe
verder?
Een van de zuidspelers vervolgde met
klaveraas en klaver getroefd en nam de
hartensnit. Die maakte een denkfout,
want als oost met hartenvrouw kaal is
begonnen, wordt boer-vierde bij west
toch altijd een slag!
De andere zuidspeler liet zien hoe je
zo'n spelletje aanpakt: die legde harte
naas op tafel en scoorde +420.
Zo lag dit spel:
NOORD
B 8 2
A 10 9
A 4
A B 9 4 2
WEST
A H 9 7 5 3
8 4 3
8 7
V 3
OOST
6 4
VB
H 9 6 2
H 10 8 7 6
ZUID
V 10
H 7 6 5 2
V B 10 5 3
5
Een opmerkelijke situatie in harten,
waarbij je als leider je enige kans moet
zien te grijpen.
A H 4 3
A V 10
8 6
A B 9 2
en dit het biedbegin (W/-):
Wat heeft partner en wat moeten we nu?
Voor 2 schoppen is de hand iets te sterk.
1 SA is qua honneurkracht het duide
lijkst, dat geeft namelijk 18-19 aan, maar
ontkent eigenlijk een vierkaart schop
pen.
Beide tafels eindigden via 2 harten bij
zuid in 4 schoppen en dat ging (onge-
doubleerd!) 4 down.
Het spel sloeg dus uit...Het spel lag zo:
Drie partijen uit
lalve finales
)mdat er tussendoor een ronde van de
londscompetitie is afgewerkt, zijn er in de
ïalve finales nog steeds niet meer dan zes
onden gespeeld. Nieuw materiaal is er
lus ten opzichte van de vorige week niet
)ijgekomen, maar er zijn goede redenen
am nogmaals bij deze zes ronden stil te
Haan. Naast de partijen die u reeds hebt
;ezien, zijn er namelijk nog diverse duels
ïitgevochten die het naspelen zeker waard
sijn. Daarom nu een kleine 'nalezing' in
le vorm van een drietal partijen. Om te
leginnen het gevecht in de korte vleugel
ipsluiting tussen de finalist van 1989 Ka-
is en de Westerhaar-speler Salomé:
it IV. KALIS-G. SALOMÉ
rIF 1991.
,32-28 19-23; 2.28x19 14x23; 3.37-32 10-
c 4; 4.41-37 5-10; 5.46-41 14-19; 6.34-29
:3x34; 7.39x30. Deze ruil ziet men meest-
il een zet eerder genomen worden. 10-14;
1.44-39 16-21. Wil strijd. 9.31-26 11-16;
IIW 10.36-31 7-11; 11.31-27 1-7; 12.50-44 18-
ïmJ?3; 13.41-36 12-18; 14.37-31 20-25; 15.42-
37 25x34; 16.39x30 7-12; 17.33-28. Er is
nu een voor zwart gevaarlijke vorm van
.de korte vleugel opsluiting ontstaan. 23-
'29; 18.48-42 18-23; 19.38-33 29x38;
10.42x33 15-20; 21.30-25 12-18; 22.40-34
10-24; 23.34-30 4-10; 24.47-42 23-29.
tfoet expansie zoeken. 25.43-38 2-7;
'16.44-39!
!ie diagram 1.
19-34? Evenmin goed is 26... 18-23, want
dan combineert wit met 27.39-34 29x40;
18.35x44 24x35; 29.33-29 23x34; 30.25-20
14x25; 31.28-22 enz. naar dam. De tekst-
Eet berust vermoedelijk op een vergissing,
laar 7-12 gewoon speelbaar lijkt. 27.28-
22! 34x43; 28.33-29 24x33; 29.38x29
17x28; 30.32x1 21x41; 31.36x47 16-21;
12.26x17 11x22; 33.49x38 13-18; 34.1x23
9x28. Wit staat nu een goede schijf voor.
35.42-37 8-13; 36.47-42 6-11; 37.38-32 13-
19; 38.32x23 19x28; 39.42-38 9-13; 40.30-
de24 28-33; 41.29-23 33x42; 42.37x48 11-
16; 43.31-26 22-27; 44.45-40 3-8; 45.24-20
27-31; 46.20x18 31-36; 47.48-42 36-41;
48.42-37 41x32; 49.23-19 32-37; 50.18-13
«12; 51.13-9 37-41; 52.9-4 41-46; 53.4x15
46x5; 54.15-29 12-17; 55.29-33 5-23;
H Ut tl H HL
m m s mm
m m m m m
m
DIAGRAM 1.
e 1
i ft ft e m
i i n i
ft ft i
8 ai m m i
56.33x6 23x45. De strijd is nu gestreden,
en als volgt voerde wit dit overmacht
seindspel tot winst: 57.6-28 45-29; 58.28-
41 29-33; 59.41-47 33-28; 60.47-38 28-14;
61.38-27 14-41; 62.25-20 41-19; 63.20-15
19-14; 64.35-30 14-19; 65.30-25 19-14;
66.27-38 14-28; 67.25-20 28-41; 68.38-27.
Zwart moet nu de hoofdlijn verlaten. 41-
36; 69.27-4 36-47; 70.20-14 47-41; 71.4-
27! en zwart gaf op.
Een van de opvallende bijzonderheden
van deze halve finales is het totaal van
slag af zijn van Krajenbrink. Na in de eer
ste ronde verloren te hebben van Mooser,
een partij die reeds aan de orde is ge
weest, verloor Sijbrands' secondant in de
derde ronde opnieuw:
J. KRAJENBRINK-R. VAN DE PAL
HF 1991.
1.32-28 17-22; 2.28x17 11x22; 3.37-32 6-
11; 4.41-37 12-17; 5.46-41 8-12; 6.35-30
20-25; 7.32-28 16-21. In deze zet nieuw?
Gebruikelijker zijn in elk geval 7...2-8 en
7... 18-23. 8.31-26 15-20; 9.40-35. Nu wit
de ruil 9.28-23 19x28; 10.30-24 enz. niet
neemt, worden de spanningen snel opge
voerd 20-24; 10.37-32 3-8; 11.41-37 10-
15; 12.44-40 5-10; 13.50-44 15-20; 14.28-
23 18x29; 15.34x23 25x34; 16.40x29
19x28; 17.32x23 13-18. Wit staat nu al
heel lastig. 18.45-40 1-6; 19.37-31 10-15!
Zie diagram 2.
In deze positie gaf Krajenbrink zich reeds
gewonnen! En inderdaad is zijn stelling
niet meer te houden: de zetten 20.40-34,
20.39-34, 20.38-32, 20.42-37 en 20.31-27
zijn alle om eenvoudige redenen verhin
derd terwijl wit na 20.47-41 9-13 weerloos
is tegen de dreiging 21...22-27, daar 21.31-
27 dan helemaal niet meer kan. Een fraaie
winst van de Fries, die zich zeer waar
schijnlijk voor de finale zal gaan plaatsen.
Als laatste partij het duel dat De Hek en
Drent in de Keiler-variant uitvochten. Zo
als zo vaak komt ook nu zwart in het
voordeel; de witspeler weet evenwel in
een remise eindspel nog te ontsnappen:
A. DE HEK-J. DRENT
HF 1991.
1.33-29 17-22; 2.39-33 11-17; 3.44-39 6-
11; 4.50-44 1-6; 5.31-26 16-21; 6.32-28
19-23; 7.28x19 14x23; 8.35-30 10-14;
9.30-24 5-10; 10.37- 31 20-25; 11.24-20
15x24; 12.29x20 14-19; 13.20-15 10-14;
14.41-37 11-16; 15.40-35 7-11; 16.44-40 2-
7; 17.33-29 19-24; 18.29x20 14-19; 19.35-
30 25x14; 20.40-35 22-27; 21.31x22
17x28; 22.26x17 11x22; 23.36-31 7-11;
24.46-41 11-17; 25.41-36 16-21; 26.31-26
6-11; 27.37-31 21-27; 28.38-33 11-16;
29.30-24 19x30; 30.34x25 17-21; 31.26x17
12x21; 32.45-40 21-26; 33.40-34 26x37;
34.42x31 27-32; 35.47-41 8-12; 36.43-38
32x43; 37.49x38 16-21; 38.33-29 12-17;
39.38-33 21-27; 40.41-37 17-21; 41.31-26
27-32; 42.26x17 32x41; 43.36x47 22x11;
44.33x22 18x27; 45.29x18 13x22; 46.48-
42 11-17; 47.35-30 27-32; 48.34-29 22-28;
49.30-24 9-13; 50.24-20 3-9; 51.29-24 17-
21; 52.24-19 13x24; 53.20x29 21-26;
54.29-24 9-13; 55.42-37 32x41; 56.47x36
28-32; 57.39-33 14-19; 58.25-20 19x30;
59.20-14 32-37; 60.14-10 37-42; 61.10-5
42-47; 62.33-28 47-29; 63.28-22 26-31;
64.36x27 29-33; 65.5-23 33x6; 66.23-7 13-
19; 67.7-1 30-35; 68.27-21 19-24; 69.1-45
6-1; 70.45-50 35-40; 71.21-17 40-45;
72.17-11 24-30; 73.50-39 30-35; 74.39-50
1-23; 75.11-6 23-1; 76.50-28 45-50; 77.28-
32 35-40; 78.32-37 40-44; 79.37-41 44-49;
80.41-37 49-16; 81.37-41 16-2; 82.41-5 50-
17; 83.5-46 2-8; 84.46-5 en de spelers
kwamen remise overeen.
Vassily Ivanchoek
Van de zeven geplaatsten (Karpov was
vrijgesteld) voor de kwartfinales van het
kandidatentoernooi, maakte de 21-jarige
Rus Vassily Ivanchoek de meeste in
druk. Met ijzersterk spel verpletterde hij
de illusies van zijn landgenoot Judasin,
door de eerste vier partijen te winnen.
Een dergelijk machtsvertoon doet on
middellijk denken aan Bobby Fischer,
die op weg naar zijn wereldkampioen
schap Taimanov en Larsen met 6-0 uit
schakelde.
Het enorme talent van Ivanchoek werd
al enkele jaren geleden erkend, maar zijn
labiele gedrag leek een opmars naar de
wereldtop in de weg te staan. In het In-
terpolistoernooi van 1989 bijvoorbeeld,
leek hij rijp voor een psychiater toen hij
na enkele zware partijen slechts ver
dwaasd voor zich uit kon staren. In 1990
knapte hij echter op. In interviews sprak
hij openhartig over zijn moeilijke perio
de, hetgeen al duidde op herstel. Hij on
derstreepte dit door het laatste Interpo-
listoernooi te winnen voor o.a. Gelfand,
Short en Timman. Zijn laatste prestatie
maakt duidelijk dat hij klaar is voor het
grote werk en maakt hem direct, samen
met Karpov, favoriet voor het uitdagen
van Kasparov in 1993!
De jonge Leonid Judasin beleefde weinig
plezier aan zijn debuut in het kandida
tentoernooi. Hij verloor de match al in
de eerste twee partijen. In de eerste par
tij speelde hij een dubieus openingssy
steem, dat met ijzersterk spel van Ivan
choek werd afgestraft. In de tweede par
tij besloot hij tot een rustiger opening,
maar weer kreeg hij geen vat op het spel
van zijn tegenstander en werd kansloos
verslagen. Van zo'n start herstellen al
leen de allergrootsten; voor Judasin be
tekende het een vernederende uitschake
ling.
V. IVANCHOEK-L. JUDASIN
Eerste matchpartij. Ben-Oni.
I.d4 Pf6 2.C4 e6 3.g3 c5 4.d5 exd5
5.cxd5 d6 6.Pc3 g6 7.PI3 Lg7 8.Lg2 0-0
9.0-0 a6 10.a4 Pbd7 ll.Pd2.
Nog niet zo lang geleden werd hier al
leen ll.Lf4 gespeeld, maar zwart kreeg
DIAGRAM 2.
dan na ll...De7! 12.h3 (anders volgt
Pf6-g4-e5) 12...Tb8 13.e4 b5 voldoende
tegenspel.
ll...Dc7?! 12.Db3!
Judasin had vroeger 12.Pc4 moeten be
strijden, hij deed dat met 12...Pb6!
13.Pa3 Ld7 14.a5 Pc8 15.Pc4 Lb5 suc
cesvol. Ivanchoek heeft iets sterkers
voorbereid, waarmee de zwarte opzet
twijfelachtig wordt.
12...Pe8 13.Pc4 Tb8 14.Lf4 b5?!
Een bevrijdingspoging die hardhandig
wordt afgestraft, een betere poging was
direct 14...Pe5.
15.axb5 Pe5 16.Lxe5!
Als wit zijn sterke zwartveldige loper wil
behouden komt zwart los: 16.Pxe5 dxe5
17.Ld2 Pd6 en zwart wint de pion met
goed spel terug.
16...Lxe5 17.b6 Lf6 18.Ta3 Db7 19.Tfal
Ld8.
Zwart moet de indringer op b6 verove
ren, maar de prijs daarvoor is te hoog.
20.Pa4 Ld7 21.Pa5 Lxa4 22.Dxa4 Dxb6
23.Tb3 Dc7 24.Txb8 Dxb8 25.Pc6 Dc7
26.Dxa6 Lf6 27.Lh3 Lg7 28.Db5.
Zie diagram 1.
Een aardige stelling, zwart is zo inge
snoerd dat tegen de dreiging 29.Ta7, met
damewinst, niets te ondernemen valt.
Zwart gaf het daarom op.
L. JUDASIN-V. IVANCHOEK
Tweede matchpartij. Tweepaardenspel.
I.e4 e5 2.PO Pc6 3.Lc4 Pf6 4.d3.
Een slappe zet, die zwart zonder moeite
gelijkspel geeft. Aktiever zijn de varian
ten met 4.Pg5 of 4.d4.
4...Le7 5.0-0 0-0 6.c3 d5 7.exd5 Pxd5
8.Tel Lg4 9.Pbd2.
Bekend is hier dat 9.h3 Lg6 10.g4 Lg6
II.Pxe5 Pxe5 12.Txe5 Pb6!
Zwart aardig spel geeft.
9...Kh8 10.a4?!
Het begin van een tijdrovende aktie op
de dame vleugel. Beter was 10.h3 Lh5
1 l.Pfl om zo snel mogelijk de ontwikke
ling te voltooien.
I0...f6 11.a5 Tb8 12.PH Le6 13.Da4 a6!
Zie diagram 2.
Een diepe combinatie, die zwart gewel
dig spel geeft. Overigens moet wit er wel
op ingaan, want na rustiger voortzettin
gen krijgt zwart met 14...Dd7 gevolgd
door Tfd8 sterk spel langs de d-lijn.
14.Lxa6 Pxa5! 15.Dxa5 Ta8 16.Db5
Pb6!
De fraaie pointe. Er dreigt nu 17...c6
met damewinst, waardoor wit de dek
king van a6 los moet laten.
17.Le3 Ld7 18.Db3 bxa6 19.d4?!
Niet het beste, want het openen van de
stelling is voordelig voor het loperpaar.
19...e4 20.P3d2 f5 21.d5 Tb8 22.Da2 Lf6
23.Tadl Pa4 24.Pc4 Lb5 25.Pa5 Pxb2!
26.Dxb2 Lxfl 27.Da2 Lb5 28.c4 Ld7
29.Pc6 Lxc6 30.dxc6 De8.
Het resultaat van de schermutselingen is
geweest dat zwart met de pionnen e4 en
f5 een enorme aanval kan opzetten. Wit
kan daar niets meer tegenover stellen.
31.Dxa6 Lc3 32.Tfl f4 33.La7 Ta8
34.Db7 O 35.Dxc7 Le5 36.Dd7 Txa7!
De klok verloste Judasin hier uit zijn lij
den. Na 37.Dxa7 Lxh2+! 38.Kxh2 Dh5+
39.Kgl Dg4 40.g3 Dh3 is het ondekbaar
mat.
£eid6c6ouACUit<
