line Vere geloofwaardig verfilmd
unicef
zen aanzetten
met
klinkende
munt
Steun
Cabaretfinalisten van vorig
jaar ontwikkelen zich
Cabarestafette. Met Hester Macran-
der, Marcel Boon en André Manuel.
Presentatie: Jan Pieterse. Op 22 fe
bruari in de Leidse Schouwburg.
Goed idee van de organisato
ren van het Leids Cabaretfes
tival om de finalisten van vo
rig jaar te laten optreden in
een cabarestafette. Een caba
restafette? Dat is een voorstel
ling met drie cabaretiers of
groepen die apart nog geen
avondvullend programma
hebben of individueel niet be
kend, leuk of goed genoeg zijn
i een grote zaal vol publiek
te krijgen.
Het was vooral leerzaam om
de toppers van het twaalfde
festival weer aan het werk te
zien. Het niveau van die finale
was hoog, en de cabaretiers
zijn gelukkig in het vak door
gegaan.
Hester Macrander heeft in
middels haar Divastoer 1 uit
gebouwd tot een avondvullend
programma waarin ze techni
sche vaardigheden en een
mooie stem combineert met
persoonlijkheid. Ze lichtte
vooral de feministische kant
uit haar programma, met in de
conferences mooie overgangen
naar liederen van Brecht en
Hauser Orkater. Onze dank in
deze gaat ook uit naar de uit
stekende pianist Geert Bremer
die kwalijk genoeg niet in het
programmaboek wordt ge
noemd. Macrander heeft ge
wonnen aan diepgang en
maakt door een minder afstan
delijke uitstraling beter con
tact met de zaal.
Marcel Boon deed zelfs twee
keer mee aan het festival.
Toen hij vorig jaar de finale
haalde, schf-eef ik dat er te
weinig vooruitgang in zijn bij
dragen zat. Gelukkig is die er
nu wel degelijk. Boon blijft de
gewone jongen met een tik,
leuk van huis uit, altijd de
grapjas van de klas geweest,
maar. heeft het onbeholpene
laten vallen zonder geforceerd
te worden. Of hij piano met
wanten aan speelt of praat
over pingpongkarate en zijn
hekel aan braderieën, hii
krijgt zonder fratsen een heel
natuurlijke band met de zaal.
Ook de winnaar van vorig jaar
André Manuel heeft dat ver
mogen. Achter zijn optreden
voel je nog steeds een grote
kracht. Vorig jaar was hij heel
origineel en verrassend. Hij
koppelde engagement aan bril
jant gevonden grappen, en
maakte met twee vingers nog
muziek op de piano.
Mijn verwachtingen waren
dus hoog gespannen, maar Ma
nuel viel me een beetje tegen.
Het lijkt of iemand in het af
gelopen jaar tegen hem gezegd
heeft dat hij vooral maat
schappijkritisch cabaret moet
maken. Daar is niks tegen en
zijn stellingname is sympa
thiek, maar zijn grappen zijn
meer voorspelbaar en minder
persoonlijk geworden. Er zijn
al genoeg cabaretiers die naast
een aardige grap een paar
flauwe hebben. Manuel kan
zeker meer, daar ben ik van
overtuigd. Ook dit tegenval
lende halfuur had echt sterke
momenten en zijn persoonlijk
heid blijft ondanks zijn pas
24 jaren overeind. Maar mis
schien had hij gewoon een wat
mindere avond of last van de
druk die de winnaar van vorig
jaar in een sterk gezelschap
kan voelen. Een Cabarestafet
te is tenslotte ook een beetje
een wedstrijd.
DICK VAN TEYLINGEN
De MSG heeft
ook iets tegen
blaf-blaf-blaffen.
De Nederlandse Stichting
Geluidhinder heeft iets
tegen lawaai:
gratis informatie.
^NST/RTV ftHdoe Commit ZATERDAG 23 FEBRUARI 1991 PAGINA 19
Rijksmuseum: Nederlandse tekeningen uit Amerika
VADffERDAM Een bijzon-
ser br. (verzameling Nederlandse
k.m. joijngen is vanaf vandaag
in het Rijksprentenka-
met van het Rijksmuseum in
Br. lerdam. De verzameling,
jr. bla(foom van het Amerikaan-
verzamelaarsechtpaar
n. 4l.irms, is de belangrijkste en
particuliere collectie
e°map®>rlandse tekeningen in de
endingnigde Staten. Het is voor
749394éerst dat een belangrijk
de Abrams-verzame-
67 jieen honderdtal tekenin-
izond, \|te bewonderen is buiten
''gen «fcka.
n ss'er' collectie zijn onder meei
tie. Br] landschappen van Rem
ir. bi. dt opgenomen verder on
heer het 'Zittend
lijk naakt' van Hendrik Golt-
zius en tekeningen van Wil
lem Buytewech, Claes Jansz
en de gebroeders Van Ostade.
De collectie Abrams weerspie
gelt een voorkeur voor de
vroege zeventiende eeuw; met
name voor genre-voorstellin
gen en figuurstudies. Het echt
paar Abrams verzamelt al der
tig jaar Nederlandse tekenin
gen. Het overgrote deel van de
werken dat nu in Amsterdam
is te zien, werd in Europa ver
worven. Volgens Abrams, in
het dagelijks leven advocaat, is
het niet gemakkelijk geweest
de verzameling aan te leggen.
De verzamelaar heeft een bij
zondere band met ons land,
waar hij als student twee zo
mers verbleef en later zaken
deed. „Wat mij het meest aan
spreekt in de tekeningen zijn
de alledaagse dingen die ze
voorstellen. De vogels, de
bloemen en de zee", zo liet hij
gisteren weten.
Het Rijksprentenkabinet heeft
eerder Nederlandse particulie
re verzamelingen tentoon ge
steld. Het is voor het eerst dat
een buitenlandse particuliere
verzameling (bestaande uit
Nederlandse tekeningen) voor
korte tijd naar het land van
herkomst terugkeert. De teke
ningen uit de Gouden Eeuw
zijn tot en met 28 april te zien
in Amsterdam.
Mozart overleden aan hoofdwond
NEW YORK Een zware hoofd
wond en niet reumatische koorts of
vergiftiging is de mogelijke doodsoor
zaak van Mozart. Dat concludeert de
Franse antropoloog Pierre-Francois
Puech van de universiteit van Pro
vence na onderzoek van de schedel
die aan de in 1791 overleden compo
nist zou hebben behoord.
Puech meldt zijn bevindingen in het
maart-nummer van het tijdschrift
Archeologie. De antropoloog ontdek
te dat in de linkerslaap van de sche
del een scheurtje zit, mogelijk veroor
zaakt door een val. Puech zegt aan
wijzingen te hebben gevonden dat na
de verwonding hevige bloedingen
zijn opgetreden. Hieraan zouden de
hoofdpijnaanvallen en flauwtes te
wijten zijn waaraan de componist
enige tijd voor zijn dood op 35-jarige
leeftijd leed. Tot nu toe werd aange
nomen dat Mozart de reumatische
koortsen uit zijn jeugd had terugge
kregen. Die koortsen en de overvloe
dige aderlatingen, waaraan artsen
zich in die tijd vaak te buiten gingen,
zouden teveel zijn geweest voor de
componist. De ziekte van Mozart en
zijn snelle aftakeling gaven indertijd
voedsel aan geruchten dat hij zou zijn
vergiftigd, een theorie die de laatste
jaren, onder meer door de film 'Ama-
deus', weer de kop op stak. De sche
del die Puech heeft onderzocht is af
komstig van het Mozarteum in Salz
burg en werd tien jaar na de dood
van de componist op een kerkhof bij
Wenen opgegraven. Volgens het Mo
zarteum is niet onomstotelijk bewe
zen dat de schedel inderdaad van
Mozart is.
Van Golden naar
Triënnale India
DEN HAAG De beeldend kunste
naar Daan van Golden gaat ons land
vertegenwoordigen op de zevende
Triënnale van India. Dat heeft de
Rijksdienst Beeldende Kunst bepaald.
Van Golden werd gekozen vanwege
zijn oriëntatie op de oosterse cultuur.
Hij heeft inmiddels een inzending sa
mengesteld. Deze bestaat uit achttien
kleurenfoto's, gemaakt tussen 1978 en
1990. De collectie heeft, naar Oscar
Wilde, als titel 'Youth is an art' mee
gekregen. Werk van Van Golden is
vanaf 19 april te zien in Arti et Ami-
citiae in Amsterdam en na de zomer
in het Stedelijk Museum in de hoofd
stad. De Triënnale van India heeft
tot 12 maart plaats in de Lalit Kala
Akademi in New Delhi.
Dame Margot
Fonteyn gecremeerd
PANAMA-STAD De donderdag op
71-jarige leeftijd aan kanker overleden
Britse ballerina Dame Margot Fonteyn is
gisteren in Panama, waar ze sinds lang
woonde, gecremeerd.
De crematie werd bijgewoond door on
der anderen de Panamese presidents
vrouw Ana Mae de Endara, ex-president
Nicolas Ardito Barletta en een groot aan
tal buitenlandse diplomaten en rege
ringsvertegenwoordigers. Aartsbisschop
Marcos McGrath noemde Margot Fon
teyn in zijn grafrede de beste ballerina
ter wereld. „Wanneer de geschiedenis
van de 20e eeuw wordt geschreven, zal
Margot Fonteyn daarin worden opgeno
men als een van de grootste vrouwen",
aldus de aartsbisschop.
leuke Vere van Harry Kümel met Ma-
-28 ir 'f Basler, Monique van de Ven,
bouwl Hoffman, Mary Dresselhuis en
en tell10' York. Vanaf 1 maart in de
915 biPPen
Hoewel
Louis Coupe-
voor uitstekend leek te pas-
55-65lin het deftige en af-
delijke Haagse fin de
®b f£hie-milieu dat hij op
zo'n onnavolgbare wijze
heeft beschreven, was hij
toch een buitenbeentje.
Hij was geen Indiëganger
of hoge ambtenaar maar
bleek van meet af aan
schrijver die alleen ter
wille van het fatsoen een
huwelijk aanging.
In zijn romans komen met
grote regelmaat figuren voor
die er niet in slagen zich te ge
dragen naar de stijve maat-
mm.
schappelijke conventies. De li
teraire mode van die dagen,
het uit Frankrijk overgewaai
de naturalisme met zijn aan
dacht voor de donkere kanten
van het leven, transformeerde
hij naar zijn eigen noodlottige
visie op het bestaan. In zijn
eerste boek, de als feuilleton in
Haagse dagblad Het Vaderland
gepubliceerde roman Eline
Vere, is het meteen raak. Daar
toont Couperus het soort fi
guur, een overduidelijke af
splitsing van zichzelf, naar wie
zijn voorkeur steeds zal uit
gaan, de mooie maar frêle Eli
ne die het leven psychisch niet
aankan. Zij lijkt een represen
tant bij uitstek van dit milieu,
maar kan daarin haar draai
toch niet vinden.
De verfilming die Harry Kü
mel maakte van het boek van
Couperus kan als geslaagd
worden beschouwd omdat de
regisseur Eline Vere van meet
af aan toont in die geïsoleerde
positie binnen haar eigen mi
lieu. In het scenario dat Jan
Blokker maakte van het boek
worden de voornaamste mo
menten die naar haar onder
gang zullen leiden, in het alge
meen zeer getrouw weergege
ven.
Wel merk je dat de makers ge
worsteld hebben met het ge
brek aan authentiek Haags de
cor uit de tijd van Couperus.
We zien veelvuldig het be
sneeuwde Nassauplein, logisch
trouwens omdat daar de Van
Raats wonen bij wie Eline in
woont, het Lange Voorhout,
de Hofvijver en het Kurhaus.
Voor de Brusselse opnamen
idem dito. De buitenopnamen
die de sfeer van die tijd kun
nen suggereren zijn zeer be
perkt, des te meer gaat het om
de scenes binnen waarvan de
aankleding makkelijker kan
worden weergegeven.
Eline op bezoek bij naar neef Vincent Vere.
Bevlieging
Vere paraderend door Den Haag.
We zien Elines bevlieging
voor de in Den Haag optre
dende Italiaanse operazanger
Fabrice die niet op haar
schuchtere avances ingaat,
vervolgens haar bruuske po
ging om dan maar te berusten
in een verloving met de in- en
inkeurige Otto van Erlevoort
die helemaal past bij haar mi
lieu, haar breken met hem on
der invloed van haar homofie
le neef Vincent Vere.
Haar verhuizing naar haar
oom en tante in Brussel brengt
haar in die fonkelende schijn
wereld waarin zij voor het
laatst opleeft en die haar in
contact brengt met de vriend
van haar neef, Lawrence St
Claire, een contact dat uitein
delijk ook niets oplevert, en
haar definitief doet terugkeren
naaf Den Haag.
Minder gelukkig
De keuze van de hoofdrol
speelster, de Zwitsers-Belgi
sche actrice Marianne Basler,
is minder gelukkig. Het voor
naamste bezwaar is dat zij veel
te gezond van lijf en leden
oogt om als de ziekelijke, aan
hallucinaties lijdende Eline
Vere een overtuigende uitstra
ling te kunnen hebben.
Omdat zij alleen Frans spreekt
moest haar stem in de Haagse
scenes worden nagesynchroni
seerd, maar echt storend is dit
niet.
Ondanks het gebrek aan uit
straling levert zij een aantal
indrukwekkende acteerpresta
ties. De vlucht uit het huis van
de Van Raats waar Eline
woont na het verbreken van
haar verloving met Otto is er
zo een. Dat gaat door een
nachtelijk Den Haag, terwijl
het regent en bliksemt. Heel
goed is ook Elines neef, Vin
cent Vere, een voortreffelijke
rol van Thorn Hoffmann.
In het algemeen kun je zeggen
dat in het scenario op heel in
telligente wijze met Couperus
is omgesprongen. Er is veel ge
voel voor detail. De behaagzie
ke Vincent leest niet voor
niets uit de bijbel van de es
theten van die tijd, A Rebours
van de Franse schrijver J.K.
Huysmans.
Een storend element is de be
geleidende muziek van Lau
rens Van Rooyen. Die hangt
als een zoetelijke Mantovani-
achtige walm over bijna alle
scenes, waardoor alles dreigt
te worden geëgaliseerd. En dat
terwijl er door Eline al gezon
gen en piano gespeeld wordt
en ook de opera veelvuldig
wordt bezocht. Die muziek is
echt te veel van het goede.
Door alle lawaai (maar ook
door de overdonderend mooie
plaatjes), verlies je de aandacht
voor het innerlijk conflict dat
eerder met schaarse dan met
te veel middelen in beeld kan
worden gebracht.
PAUL VAN VELTHOVEN
Rijksmusea
worden
verzelfstandigd
DEN HAAG De Rijksmusea
zullen worden verzelfstandigd.
Het kabinet is gisteren ak
koord gegaan met voorstellen
hiertoe van minister d'Ancona
(welzijn, volksgezondheid en
cultuur). Als de overheid de
musea niet langer voor de voe
ten loopt, zullen ze economisch
efficiënter en flexibeler kun
nen functioneren, zo is de ge
dachte.
De musea krijgen een eigen
rechtspersoon. Welke is nog
onderwerp van onderzoek.
Mogelijk is onder andere de
stichtingsvorm, naamloze ven
nootschap, zelfstandig
bestuursorgaan of agentschap.
d'Ancona zal eind 1991 nadere
voorstellen doen. Ze moet
eerst nog een aantal onderzoe
ken afwachten. Bij een groot
aantal instellingen is echter
een lichte voorkeur voor de
nv-vorm. De aandelen zouden
dan vooral in handen van de
overheid moeten komen, zodat
de minister haar verantwoor
delijkheid kan blijven waar
maken, maar beperkte deelna
me van derden moet niet wor
den uitgesloten. De plannen
voor verzelfstandiging van de
Rijksmusea stammen overi
gens nog uit de tijd van d'An-
cona's voorganger Brinkman.
Volgens de plannen van d'An
cona wordt alleen het dage
lijks beheer een zaak van de
musea. De minister blijft ver
antwoordelijk voor de collec
ties en verschillende produk-
ten en diensten. Deze verant
woordelijkheid èn een cao bij
het verliezen van de ambtena-
renstatus moeten ook garanties
voor het personeel bieden. Als
de directies van de musea
kunnen aangeven hoe hun ta
kenpakket door de verzelf
standiging wordt verzwaard,
zullen er in overleg met het
ministerie maatregelen wor
den getroffen om die taakver
zwaring op te vangen. Dat kan
gebeuren door personeelsuit
breiding, maar ook door het
uitbesteden van bepaalde ta
ken. Bij personeelsuitbreiding
zullen waarschijnlijk mensen
van het departement van cul
tuur worden overgenomen.
Hoe het allemaal in zijn werk
zal gaan wordt, na onderzoek,
per instelling besloten. Er kan
wel vijf jaar overheen gaan
voordat de verzelfstandiging
een feit is.
Scène uit 'De Neus', een van de zeven verhalen uit de serie 'Boe-
keloeren'.
FOTO: SYLVIA SCHOLTENS/VPRO
kruiken was, gingen maanden
voorbij. Vooral het kiezen van
de vorm en het bij elkaar zoe
ken van een goed team ver
gden veel tijd. Maar het eind
resultaat mag er zijn. En het
drietal heeft intussen niet stil
gezeten, want 5 mei zendt de
VPRO een volgend project uit:
'Silex'. Deze serie drama-film
pjes met een verrassend plot is
overigens geen kinderpro
gramma. René: „Wij werken
niet uitsluitend voor kinderen.
Eigenlijk is het zo dat we
de eerste plaats doen, wat we
zelf leuk vinden. Dat kinderen
daarin een speciale plaats in
nemen, komt omdat je voor de
jeugd zonder pretentie te werk
kan gaan. Maar zelfs bij een
serie als 'Boekeloeren' heb ik
het idee dat het niet uitslui
tend een kinderserie is. Ik
hoop eigenlijk van niet omdat
een veel grotere groep er ple
zier aan kan beleven".
HANS PIËT
Weinig publiek bi j optreden
van wereldvermaarde pianist
Recital door Aquiles delle Vigne
(piano). Werk van Debussy, Chopin
en Liszt. Gehoord in de Stadsge
hoorzaal. Vrijdag.
Het gebeurt niet zo heel vaak
dat een pianist van werkelijk
wereldallure in Leiden op
treedt. Gisteren had de stad
echter het voorrecht om één
van 's werelds vermaardste so
listen binnen haar poorten te
mogen ontvangen. Onbegrijpe
lijk, maar de foyer van de
Stadsgehoorzaal bood bij deze
gelegenheid voldoende plaats
aan het publiek dat de moeite
nam om het spel van deze Ar
gentijnse meester te komen
beluisteren. Dat Delle Vigne
die gewend is aan grote en
zeer grote'podia, even tijd no
dig had om zijn spel aan de be
scheidener Leidse locatie aan
te passen, mag hem uiteraard
niet al te zwaar worden aange
rekend, maar had tot gevolg
dat de vier van Claude Debus
sy uitgevoerde preludes ('Dan
seuses de Delphes', 'Le vent
dans la pleine', 'Ce qu' a vu le
vent d'ouest' en 'La cathédrale
engloutie') bij dit volume wel
iets aan charme inboetten.
Ook Frédéric Chopins sonate
nr. 2 in bes (opus 35) was aan
de forse kant, maar dit werk is
daar al beter tegen bestand. De
uitvoering van het tweede en
derde deel (scherzo en marche
funèbre) stonden het publiek
al een blik in de fabelachtige
diepte van Delle Vignes muzi
kaliteit toe. Ongeëvenaard was
echter zijn volstrekt meesle
pende vertolking van Franz
Liszts 'grande sonate' in b.
Dwong de vertolking van dit
werk door Wibi Soeijadi, afge
lopen dinsdag, nog veel be
wondering voor het virtuoze
aspect van deze sonate af, bij
het doorleefde spel van deze
rijpe toppianist verdween elke
gedachte aan techniek, door
dat alle aandacht terstond voor
de hele persoon van deze mu
sicus werd opgeëist. De uiterst
expressieve interpretatie van
deze pianist getuigde van een
wezenlijk inzicht in de aard
van de welhaast sinistere sona
te van Liszt. Delle Vigne
speelde hier expressief maar
uiteraard nooit onbedachtzaam
en altijd beheerst, elke noot
raak getimed, zonder ooit in
precieuze of geaffecteerde ma
nieren te vervallen. Het ware
te wensen dat het optreden
van gisteravond van deze
Lisztvertolker niet zijn laatste
in Leiden zal zijn geweest.
TOM STRENGERS
celoeren. Zevendelige jeugdse-
VPRO-televisie. Nederland 2 om
uur. Zondag.
"VERSUM -Loeren in
een is heerlijk. Ze zijn een
itputtelijke bron van crea-
eit. Je leunt er zonder eni-
beperking in wegdromen
e fantasie op loslaten. Om
[jeugd de schoonheid -van
boek bij te brengen en ze
te zetten tot lezen, ontwik-
Jen Ellen Blom, Wim Lie-
jid en René Reitzema de
?ndelige serie 'Boekeloe-
De vraag is alleen: komt
in boeken neuzen er nog
Ivan met deze reeks.
I dat betreft slaat het pro-
jnma de plank mis. Jonge-
I krijgen op zo'n aardige
iier de volksvertellingen
Tgeschoteld, dat het boek
ioten blijft. Waarom zouden
Ie moeite nemen te gaan le-
I als woord en beeld in
rhtige harmonie hapklaar
jdt opgediend. Of zou de
luierende werking juist zo
bt zijn, dat iedereen mas-
j aan het lezen slaat?
kruisEpeven vei"haaltjes zijn soms
oepas bizarre-vertellingen met
plotje. Behalve dat het
^e geschiedenissen zijn
r het wakker worden met
staart of de onbedaarlijke
i van vrolijke Hans, halen
jun lachwekkende werking
de karakters. Ze praten
maar maken gebruik van
'erstaanbare klankenreek-
De acteurs figureren dus,
en weer wat de verteller
baalt. En dat alles in een
jrst effectief, getekend de-
waardoor strip-verhaal en
jdserie ineenvloeien.
^Hendenclubje
Ellen Blom, Wim Lie-
brand en René Reitzema is het
hun eerste gezamenlijke tele
visie-serie. Het drietal vormt
een collectief dat is ontstaan
uit een vriendenclubje. Ellen:
„René was mijn buurjongen en
Wim en René hebben samen
op de kunstacademie gezeten
waar ze zich onder meer met
videokunst hebben bezigge
houden. Binnen het collectief
heeft ieder zijn eigen gebiedje.
Wim is bijvoorbeeld een kei in
het ontwerpen van decors".
Ellen Blom, die voor de IKON
de research deed voor een jon
gerenprogramma, is drama-do
cente. „Ik heb veel met kinde
ren gewerkt en ook wel voor
toneel geschreven".
Om aan de zeven verhalen te
komen, is zij aan het lezen ge
slagen. „Uitgangspunt was dat
het bizarre verhalen moesten
zijn van verschillende Europe
se schrijvers, die visueel wa
ren uit te beelden. Ik kende
drie verhalen; 'Vrolijke Hans',
'De Neus' en 'Karei en de Ele-
gast'. Om de anderen te vin
den, heb ik waanzinnig veel
gelezen. Na de keuze moesten
we in de slag om de rechten.
Voor zover de schrijvers niet
waren overleden, hebben we
deze moeten kopen, maar Jieb-
ben we ook een verhaal niet
kunnen verfilmen. Dat was
'De man die wonderen kon
doen' van H.D. Wells".
Bewuste keuze
Dat de verhalen geen toneel
bewerking kregen, was een
bewuste keuze. Ellen: „Er
moest een link naar het boek
blijven. Door een verteller te
gebruiken kregen de verhalen
iets voorlezerigs. Om diezelfde
reden laten we kinderen aan
het begin van het programma
rondzwerven in een biblio
theek".
Voor de serie in kannen en
