d
^)orlog gaat onverminderd door
Bush wil winnen, waar Baker liever regelt
CES KONING
iNGEHOUDEN
DEN HAAG
Pronk:
Nederland
stuurt
mijnen-
jagers
Verontwaardiging over VVD-aanval op Lubbers
PACOLFOORLOG
CeicUcSommit
VRIJDAG 22 FEBRUARI 1991 PAGINA 5
:AAG De vredesactivist Kees
is gisteren door de Haagse poli-
ingehouden wegens overtreding
Ie algemene politieverordening.
|g, die met anderen sinds begin
(veek voor het ministerie van de-
bela betoogt tegen de Golfoorlog, wei-
er aci bordjes met de tekst 'Ministerie
Drlog' te verwijderen van het hek
HEN Ejet ministerie. Bij verhoor op het
htigebureau bleek dat de 59-jarige Ko-
verr0S een gevangenisstraf moet uit-
ïaken Persofficier van justitie mr. A.
ihen kon niet zeggen voor welk
^ar feit Koning moet „zitten".
„Delftse nachtkijkers
legaal geëxporteerd"
DELFT De Nederlandse nachtzichtappa-
ratuur die door Amerikaanse troepen op het
Iraakse leger is buitgemaakt is „mogelijker
wijs begin jaren tachtig met de benodigde
exportvergunningen" geleverd, aldus een
officiële reactie van Delft Instruments. De
Economische Controledienst onderzoekt
momenteel of het Delftse bedrijf op illegale
wijze via een Belgische dochteronderne
ming nachtzichtkijkers heeft geëxporteerd
naar Irak. Uit woede hebben de VS alle ex
portvergunningen aan het bedrijf ingetrok
ken. In 1988 werd Delft Instruments door
het Haagse gerechtshof overigens wel schul
dig bevonden aan illegale uitvoer naar Irak
via Groot-Brittanië en België. Het bedrijf
kreeg toen een boete van 25.000 gulden.
Kamer wist niets van
tweede blusboot in Golf
DEN HAAG Smit Internationale
heeft niet één, maar twee blus- en ber
gingsschepen in de Perzische Golf va
ren. De tweede boot is al enkele dagen
geleden in de Golf aangekomen. De Ka
mer wist echter van niets. Minister Van
den Broek (buitenlandse zaken) zal de
Tweede Kamer hierover volgende week
uitvoerig informeren. Van den Broek
heeft daarmee gewacht tot de onder
handelingen tussen Smit en de Ameri
kanen waren afgelopen. Volgens een
woordvoerder van de bewindsman
heeft het ministerie een bedrag beschik
baar gesteld en moesten Smit en de
Amerikaanse marine het onderling eens
zien te worden over besteding van het
geld.
VS wijzen Iraakse
diplomaat uit
WASHINGTON Het Amerikaanse
ministerie van buitenlandse zaken heeft
een van de nog vier in Washington res
terende Iraakse diplomaten opdracht
gegeven het land voor zondag te verla
ten. Officieel werd geen reden voor de
uitwijzing gegeven. Uit het uitwijzings
bevel kon echter worden opgemaakt dat
de diplomaat, de derde secretaris van de
Iraakse ambassade, wordt verdacht van
spionage. Irak heeft de betrekkingen
met de VS verbroken. Desondanks
mochten vier Iraakse diplomaten in
Washington blijven, ook nadat de Golf
oorlog was uitgebroken. De VS hebben
al hun diplomaten uit Baghdad terugge
trokken.
Vaticaan steunt
vredesplan Sovjetunie
VATICAANSTAD Het Vaticaan
steunt het vredesinitiatief van de
Sovjetunie en wenst dat het „tot een
zo snel mogelijk einde van het jam
merlijke conflict" in de Perzische
Golf bijdraagt. Het Vaticaan steunt
elke diplomatieke inspanning die met
een „redelijke en menswaardige op
lossing" een einde aan het conflict
maakt, aldus woordvoerder Navarro-
Valls.
De vertegenwoordiger van de Sovjet
unie bij de Heilige Stoel, Yoeri Kar-
lov, heeft het Vaticaanse staatssecre
tariaat, het 'ministerie van buiten
landse zaken' van het Vaticaan, giste
ren ingelicht over de inhoud van het
vredesplan.
EG veroordeelt
politiek Israël
LUXEMBURG Het Europees parlement
veroordeelt de recente Israëlische politiek in
de bezette Gaza-strook en de westelijke Jor-
daanoever in verband met de Golfoorlog. In
een gisteren aanvaarde resolutie wordt ge
steld dat de Palestijnen die onlangs in pre
ventieve hechtenis zijn genomen, onmiddel
lijk moeten worden vrijgelaten en dat het on
der huisarrest plaatsen van Palestijnse bur
gers moet worden beëindigd. Israël moet vol
gens het Europees Parlement ook de veilig
heid en bescherming van de bevolking in de
bezette gebieden garanderen. Ondanks steun
van de EG beschikken de Palestijnen niet
over voldoende gasmaskers en alarminstalla
ties.
(Vervolg van
de voorpagina)
LD BAGHDAD NI-
un JA De woordvoer-
Rotteyan het Witte Huis,
L. 5n Fitzwater, liet in
rtike^e 0p de besprekin-
!n Moskou weten dat
v^balitie onder leiding
udente VS de oorlog tegen
e' Svoorlopig onvermin-
duij voortzet,
et rei
■•griljiordvoerder zei dat presi-
aldiJBush vermoedelijk niet
;nt din zal geven voor het be-
belran een grondoffensief,
°ger<at er overleg is gevoerd
s daje< geallieerde bondgeno-
le frontlinie met Kuwayt
ijn g)n gisteren met Britse
-t lftillerie en Amerikaanse
jedo^en zware beschietingen
ïlastifoerd op Iraakse stellin
gen jiep in Kuwayt. Het Ame-
)rdt hse legercommando zei
oudijsk al veel grondtroepen
lyt zijn binnengetrokken
zal )t de grensoverschrijden-
hogefWkeiten nog verder zui
ger aiworden opgevoerd. De
verraste taak van de
istin#oede van de geallieerde
ig heVoepen is de situatie in
ayt te verkennen en „het
eld vorm te geven", aldus
i Amerikaanse commando,
stijn Amerikaanse soldaten
lanr
De Iraakse president Saddam Husayn voerde woensdagavond
overleg met minister Aziz over het vredesplan, waarvan dit beeld
op televisie werd uitgezonden.
FOTO: AP
zijn gisteren omgekomen toen bië. Het ongeluk gebeurde
de helikopter waarin ze zaten toen de helikopter probeerde
neerstortte boven Saudi-Ara- te landen bij slecht weer. Niet
eerder sinds het begin van de
Golfoorlog zijn bij een ongeluk
zoveel doden gevallen.
De commandant van een ba
taljon Apache-helikopters van
het Amerikaanse leger is ont
heven uit zijn functie, nadat
hij eerder deze week per onge
luk twee Amerikaanse pant
servoertuigen beschoot en
daarbij twee soldaten doodde.
Dreigende taal
De Iraakse leider Saddam Hu
sayn liet gistermiddag dreigen
de taal horen via Radio Bagh
dad voordat minister van bui
tenlandse zaken Aziz in Mos
kou met het officiële antwoord
in Moskou arriveerde. Saddam
Husayn zei dat zijn land en le
ger klaar zijn voor een gevecht
op de grond. „Ons volk en
onze strijdkrachten zijn vast
besloten de strijd voort te zet
ten", zei Saddam. „Wij zullen
de strijd voortzetten in het
volste vertrouwen dat wij uit
eindelijk zullen overwinnen".
Het was de eerste toespraak
die Saddam zelf uitsprak sinds
10 februari.
In het geallieerde kamp werd
overwegend met teleurstelling
op Saddams toespraak gerea
geerd. Volgens Witte-Huis-
woordvoerder Marlin Fitzwa
ter bezigde Saddam „hetzelfde
getier" dat de wereld al eerder
van hem heeft gehoord. „Met
zijn bezwering dat hij de oor
log voort zal zetten, laat hij op
nieuw blijken dat hij vastbe
sloten is om de agressie tegen
Kuwayt vol te houden en dat
bij hem ieder mededogen met
zijn volk en zijn land ont
breekt".
Minister van defensie Cheney,
die voor de senaatscommissie
voor de strijdkrachten sprak
toen Saddam zijn redevoering
hield, zei dat het aan de Iraak
se president is om de oorlog tot
een einde te brengen. „Het
conflict kan morgen eindigen
als hij Kuwayt verlaat en zijn
troepen onmiddellijk terug
trekt", zei Cheney.
Rode Kruis
Irak heeft om meer medische
hulp gevraagd van het Rode
Kruis. In de Jordaanse hoofd
stad Amman kwam een Iraak
se delegatie aan om te overleg
gen met vertegenwoordigers
van het Rode Kruis, de Arabi
sche Rode Halve Maan en par
ticuliere hulporganisaties over
wat Irak aan medische hulp
goederen en voedsel voor kin
deren nodig heeft. Irak vreest
voor het uitbreken van chole
ra- en typhus-epidemieën als
gevolg van het wegvallen van
de watervoorziening door
bombardementen, gebrek aan
stroom of gebrek aan brand
stof.
De Britse artillerie bestookt Iraakse stellingen. Ter voorbereiding van de grondoorlog c
lieerden intussen door met het overbrengen van manschappen en materieel naar c
Saudi-Arabië en Kuwayt.
'ismet voedsel
het
sn biaet
Irag
ï^epen VS
ischl
es, zi
zijn,DI-ARABIE Bij veel
hij trikaanse legeronderdelen
Isel ^udi-Arabië hebben zich
>ndefgelopen maanden op uit-
5 te tide schaal gevallen van
)B ^elvergiftiging met de sal-
blla-bacterie en botulisme
gedaan.
nel Alvin Cotlar, com-
llant van een veldhospi-
t van de Amerikaanse
[macht in het zuidwesten
Saudi-Arabië, zei dat afge-
Ji maand op een bepaald
ent zeshonderd militairen
I een botulisme-epidemie
acute vergiftigingver-
jiselen waren geveld. Mo-
[eel grijpt een salmonella-
imie om zich heen, zei de
pandant van het 833ste
Jhospitaal van de Lucht-
■tt. Bij welke onderdelen
epidemieën zich hebben
gedaan weigerde hij te
>n.
>1 botulisme als salmonel-
•giftiging wordt veroor-
door bacteriën in besmet
Beide aandoeningen
Igevaarlijk en kunnen in
tijd een dodelijke afloop
Volgens Cotlar, die
w s, zijn er onder de
•ikaanse troepen door de
imieën tot nu toe geen do-
[evallen.
jsmetting ontstaat veelal
voedsel dat in Saudi-Ara-
an plaatselijke bedrijven
It betrokken en niet heie
de haak is. Naar zijn
:n is vastgesteld dat een
ge\ allen van botulisme
veroorzaakt door gist dat
die bacterie was besmet,
onderdelen hebben ook
van salmonella-vergifti-
Dat valt haast niet te
Dljl[komen, hoe zorgvuldig je
bent. Je bent in een
jmd land en daar hebben
;paalde gezondheidsnor
en immuniteiten, die wij
altijd hebben," licht Cot-
(Van onze correspondent
Mare de Koninck)
WASHINGTON Een
serie recente politieke in
cidenten tussen het Witte
Huis en het 'State Depart
ment' in Washington,
wijst volgens sommige
waarnemers in de VS op
onenigheid tussen presi
dent Bush en zijn minister p
van buitenlandse zaken
James Baker over de
Golfoorlog. Bush zou uit
zijn op 'winnen' en Baker
op 'regelen'.
Beleidsanalysten zien geen
fundamentele onenigheid tus
sen beide politici, maar wel
belangwekkende' accentver
schillen in hun benadering
van de vraag hoe het Golfcon-
flict kan worden beëindigd.
Baker is niet per se tegen een
geallieerd grondoffensief als
apotheose van de oorlog, maar
zou eerder dan Bush bereid
zijn om genoegen te nemen
met een vrije aftocht van Sad
dam Husayn uit Kuwayt en
om zo'n uitkomst in samen
werking met Moskou te arran
geren. Diverse acties en uit
spraken van Baker in de afge
lopen weken wijzen op gretig
heid om tot een staakt het vu
ren te komen.
Zijn voorstel dat de VS zouden
moeten bijdragen aan de we
deropbouw van Irak na de
oorlog, kwam hem op prompte
kritiek te staan van zowel Re
publikeinse als Democratische
Congresleden en veelbete
kenend op 'geen commen
taar' van woordvoerders van
de president.
Voordien zou Baker in kleine
kring geen geheim hebben ge
maakt van zijn ongenoegen
over de weinig diplomatieke
brief aan Saddam, die presi
dent Bush aan Baker had mee
gegeven toen hij op 9 januari
in Genève Iraks minister van
buitenlandse zaken Aziz ging
ontmoeten. Aziz las die brief
wel, maar weigerde hem in
ontvangst te nemen wegens
het 'beledigende taalgebruik'.
Baker meende als hoofd van
Amerika's diplomatie dat het
State Department betrokken
had moeten worden in de op
stelling van de brief van Bush
aan Saddam.
Aanscherping
De duidelijkste aanwijzing
voor Bakers grotere bereid
heid tot een diplomatieke vre
desregeling met Irak, kwam
op 30 januari aan het slot van
het bezoek van de nieuwe
Russische minister van buiten
landse zaken Bessmertnyk aan
Washington. Bessmertnyk en
Baker gaven toen een verras
sende gezamenlijke verklaring
uit, die behalve opriep tot
Iraks terugtrekking uit Ku
wayt volgens de eisen van de
VN, grote nadruk legde op de
noodzaak om na de oorlog het
Arabisch-Israëlische conflict,
inclusief de Palestijnse kwes
tie, op te lossen.
In de jongste dagen is het op
nieuw president Bush die zich
verzet tegen het vredesvoor
stel van Sovjet-president Gor-
batsjov, terwijl Baker en zijn
woordvoerder Margaret Tut-
weiler lieten blijken dat aan
vaarding ervan door Saddam
tot een staakt-het-vuren kan
leiden. De aanscherping die
Bush wilde van Gorbatsjovs
plan, met name de eis dat de
Iraakse troepen binnen vier
dagen Kuwayt verlaten en zo
doende veel van hun materieel
moeten achterlaten, is in het
State Department niet toege
juicht.
Naar verluidt heeft Baker
meer vertrouwen dan Bush
dat een politiek en (deels) mi
litair overlevende Saddam Hu
sayn na de oorlog diplomatiek
voldoende kan worden geïso
leerd en aldus 'ongevaarlijk'
gehouden.
Verantwoordelijk
Nu de president minder afke
rig lijkt van een finale gewa
pende confrontatie met Irak
en nu de eigen dynamiek van
de militaire voorbereiding op
het grondoffensief de politiek
steeds meer lijkt te sturen,
neemt de invloed van James
Baker op het beleid zichtbaar
af. „Bush groeit en Baker
krimpt", aldus politiek colum
nist William Saffire gisteren
in de New York Times.
Waarnemers menen dat James
Baker van meet af aan de
overtuiging heeft gehad dat
Saddam zich vrijwillig uit Ku
wayt zou terugtrekken voor
dat het VN-ultimatum afliep
en de geallieerden hun militai
re macht zouden aanwenden.
Die overtuiging zou echter in
gegeven zijn door een diepe
persoonlijke wens dat eerder
door het State Department ge
maakte fouten, waarvoor Ba
ker formeel verantwoordelijk
is, geen noodlottige afloop zou
den krijgen.
Op 25 juli van vorig jaar im
mers heeft VS-ambassadeur in
Bagdad April Glaspie in een
persoonlijk onderhoud met
Saddam Husayn het officiële
standpunt van het State De
partment overgebracht dat de
VS 'neutraal' is in het dispuut
tussen Irak en Kuwayt over
de wederzijdse grens. Een
week later voerde Saddam zijn
invasie van Kuwayt uit.
Hoewel Amerika's neutraliteit
in het grensdispuut verre blijft
van een instemming met
agressie, zou Baker zichzelf
nooit hebben vergeven dat hij
toen niet attenter is geweest op
wat Saddam van zins was en
dat hij toen niet een krachtige
waarschuwing heeft laten
overbrengen.
De 'accentverschillen' die de
laatste tijd zo duidelijk waar
neembaar zijn tussen Bush en
Baker, zouden dan ook dieper
gaan dan de normale politieke
rolverdeling die plaatsheeft
tussen Witte Huis en Buiten
landse Zaken en waarin 'State'
vanuit zijn diplomatieke na
tuur meer zoekt naar het ver
gelijk dan naar de confronta
tie.
Van een politieke breuk tus
sen Bush en Baker zal het vol
gens ingewijden in Washing
ton overigens nooit komen.
Daarvoor zijn hun visies op de
wereld te nauw verwant en
daarvoor is hun persoonlijke
vriendschap sedert veertig jaar
te hecht. Maar de onduidelijk
heid waarmee Washington in
deze kritieke fase van de oor
log reageert op laatste vredesi
nitiatieven, kan mede ver
klaard worden uit verschillen
van inzicht en temperament
binnen die vriendschap.
DEN HAAG Het kabi
net zal positief antwoor
den op het Amerikaanse
verzoek om enkele mij-
nenbestrijdingsvaartuigen
naar de Perzische Golf te
sturen.
Minister Pronk (ontwikke
lingssamenwerking en tijdelijk
van defensie) zei gisteravond
in de Veronica-actualiteitenru-
briek Nieuwslijn dat het kabi
net zo goed als zeker vandaag
daarover een beslissing neemt.
Volgens hem gaat het slechts
om een formaliteit. „Als de be
slissing genomen wordt, zal
die positief zijn", aldus Pronk.
Volgens de bewindsman zullen
vermoedelijk twee mijnenja-
gers naar het Midden-Oosten
worden gestuurd. Pronk zei in
hetzelfde programma nog al
tijd een beetje hoop te hebben
dat een grondoorlog vermeden
kan worden. „Voor politici is
nooit iets onvermijdelijk", al
dus de minister.
CDA en VVD lieten zich
woensdag al positief uit over
het verzoek van de VS aan
Nederland om mijnenjagers te
sturen.
CDA WIL UITLEG ONTDUIKING VAN VN-HANDELSEMBARGO
DEN HAAG Het CDA-
Tweede-Kamerlid Mateman,
voorzitter van de vaste kamer
commissie voor buitenlandse
handel, wil van de regering
weten of het waar is dat Ne
derlandse bedrijven het VN-
handelsembargo tegen Irak en
Kuwayt ontduiken. Sinds de
afkondiging van het embargo
is de Nederlandse export naar
buurlanden van Irak fors toe
genomen. De Economische
Controledienst is recent ge
start met een onderzoek naar
de vluchten van de Jordaanse
luchtvaartmaatschappij Royal
Jordanian vanaf vliegveld
Beek. Het aantal kilo's vracht
dat Royal Jordanian wekelijks
vanaf Beek naar Jordanië ver
voert, zou de laatste tijd zijn,
gestegen van 40.000 naar
200.000. Als het waar is dat
Nederlandse bedrijven het
handelsembargo ontduiken via
Jordanië, zou dit land aan het
embargo moeten worden toe
gevoegd, aldus Mateman voor
Veronica's Nieuwslijn.
AVONTUREN VAN KAPITEIN ROB
HET MAXICAANSE AFGODSBEELD
De Spanjaarden hebben alleen oog voor de kostbaar-
jen die het afgodsbeeld sieren. Maar wat moeten ze met het
jrme beeld doen? De gouverneur besluit de gouden en zil-
banden te slopen en te laten smelten. Er wordt aan de bui-
buur van het kasteel een grote smeltoven gebouwd die met
jtskool en asfalt wordt gestookt. Zo druk zijn de Spanjaarden
Ig, dat hun aandacht verslapt en zij merken niet dat sterke
lanenstammen hen omsingelen. Wanneer de gouverneur op
dracht geeft het afgodsbeeld in stukken te zagen, worden zij
plotseling overvallen en zo fanatiek vechten de inboorlingen dat
de Spanjaarden het onderspit moeten delven. Triomfantelijk voe
ren de Indianen hun afgodsbeeld weg. Het opperhoofd geeft be
vel het hoofd met nog andere kostbaarheden te begraven In de
Kloof der Blaffende Honden. Mettertijd, wanneer alle vijanden
zijn verslagen, zal Huitzilopochtli in een nieuwe tempel worden
geplaatst en de oude erediensten zullen worden hersteld.
„DUBIEUS, ONFATSOENLIJK, SCHANDELIJK"
DEN HAAG De oorlog
in de Golf blijft de ge
moederen in de vader
landse politiek verhitten.
VVD'er Weisglas verweet
premier Lubbers gister
avond de vrede en stabili
teit in het Midden-Oosten
te hebben geschaad door
zich positief uit te laten
over het vredesinitiatief
van Gorbatsjov. Ander
halve week geleden raak
te de Tweede Kamer al in
rep en roer toen de
CDA'er Van Vlijmen
Groen Links vergeleek
met de NSB.
Lubbers reageerde als door
een wesp gestoken. „Schande
lijke leugens", voegde hij
Weisglas toe. Het spoeddebat
van gisteravond was aange
vraagd door Groen Links, dat
naar aanleiding van uitlatin
gen van de minister-president
in het KRO-programma
Brandpunt met de regering
van gedachten wilde wisselen
over steun aan de diplomatie
ke inspanningen van Sovjet
president Gorbatsjov. Lubbers
had die inspanningen gepre
zen en dat nad Groen Links
hoopvol gestemd. Maar tussen
de uitzending van Brandpunt
en het kamerdebat lag een ra
diotoespraak van Saddam Hu
sayn, en Ria Beckers, fractie
voorzitter van Groen Links,
voelde wel aan dat daarmee de
kaarten anders waren komen
te liggen. „Saddam bereidt zijn
bevolking eerder voor op de
oorlog dan op de aftocht".
Lubbers en minister Van den
Broek van buitenlandse zaken
antwoordden daarop achter
Gorbatsjov te staan, in het ver
trouwen dat de Sovjetpresi
dent niets wilde afdoen aan de
resoluties van de Veiligheids
raad. Ze tekenden daarbij aan
pessimistisch te zijn over de
kansen op een diplomatieke
Fel
Dat had het einde van het de
bat kunnen zijn, ware het niet
dat Frans Weisglas namens de
VVD nog het woord nam om
Lubbers fel aan te vallen. „De
premier heeft de anti-Saddam-
coalitie een slechte dienst be-
VVD'er Weisglas: in de aanval.
wezen. Dat is laakbaar; een
heid binnen het bondgenoot
schap is temeer geboden na de
woorden van Saddam Husayn
van vanmiddag".
Weisglas meende bovendien
dat Lubbers met zijn uitspra
ken Van den Broek was afge
vallen. De VVD'er riep in her
innering dat Van den Broek
zich al eens eerder beklaagd
had over Lubbers' vergaande
bemoeienis met het buiten
lands beleid en daagde Van
den Broek uit daar nu 'politie
ke consequenties' uit te trek
ken.
Beckers reageerde hierop door
te zeggen zich plaatsvervan
gend te schamen, Kohnstamm
(D66) noemde de bijdrage van
Weisglas van een 'dubieus
soort' en Melkert (PvdA) con
stateerde dat de liberaal de
'grenzen van het politiek fat
soen' ver te buiten was gegaan.
Lubbers zelf siste, buiten de
orde van de vergadering om,
dat de VVD zich schuldig
maakte aan 'schandelijke leu-
Minister Van den Broek
noemde de kritiek van Weis
glas erg overtrokken. „Het
was schieten met een kanon
op een mug, die overigens ner
gens te ontdekken viel. Ik be
treur dat des te meer, omdat
het hier gaat om een buitenge
woon ernstige zaak, waarover
wij het debat in zakelijkheid
en verantwoorde betrokken
heid moeten voeren".
STEVO AKKERMAN
