„Dit is pas écht no nonsense"
Is een kip géén deel van de schepping?
Si
„De nationale melkkoe wordt nu helemaal leeggemolken"
Onrust aan belastingfron
is weer eens aangewakker
BINNENLAND
ficidaeSotwont
VRIJDAG 22 FEBRUARI 1991 PA'
BOVAG EN ANWB VINDEN LASTENVERZWARING AUTO ONENVENREDIG
(Van onze
parlementaire redactie)
DEN HAAG Telkens
als het slecht gaat met de
overheidsfinanciën, wordt
de automobilist gepakt.
Aan het begin van het
Maij-tijdperk werd al dui
delijk dat de regering paal
en perk wilde stellen aan
het groeiend autogebruik
in Nederland. Maar met
de presentatie van de Tus
senbalans neemt dit be
leid wel erg draconische
vormen aan.
Bijna de helft van de lasten
verzwaring voor de burgers,
ruim twee miljard gulden,
komt op het bordje van de ge
teisterde automobilist terecht.
Zo gaan de accijnzen op benzi
ne en diesel fors omhoog, oplo
pend tot ongeveer dertig cent
per liter in 1994, inclusief de
btw. Daarnaast staat de auto
mobilist een stijging van de
motorrijtuigenbelasting met
gemiddeld 135 gulden per jaar
te wachten.
Een maatregel die de Bovag,
de vereniging van garage-hou
ders, radicaal afkeurt. „De
melkkoe die de automobilist
toch al was, wordt nu com
pleet leeggemolken", aldus Bo-
vag-woordvoerder Spruit.
„Opnieuw wordt de automobi
list voor zijn gedrag bestraft.
Wij vinden dat voor de auto
mobilist die voor zijn woon
werkverkeer de auto laat
staan de motorrijtuigenbelas
ting juist omlóég moet".
Met de accijnsverhoging gaat
het kabinet volgens de Bovag
voorbij aan de economische
functie van het verkeer en
vervoer in Nederland. Tevens
verwacht de organisatie dat
meer Nederlanders over de
grens gaan tanken waardoor
de opbrengst van de accijns
verhoging veel lager zal uit
vallen dan het kabinet ver
wacht. „Dit staat haaks op het
EG-beleid, want de prijsver
schillen met de andere lidsta
ten worden zo alleen maar
groter".
Daarnaast overweegt het kabi
net tevens het reiskostenfor
fait, de fiscale tegemoetko
ming in de kosten voor het
woon- werkverkeer, in z'n ge
heel af te schaffen. Vorig jaar
werd het forfait al afgeschaft
voor afstanden boven de 30 ki
lometer. Een andere maatregel
die autorijdend Nederland
treft is de voorgenomen af
schaffing van de fiscale rente
aftrek over leningen voor au
to's en andere luxe-artikelen.
De Bovag vreest dat hierdoor
de autoverkopen, die al danig
van de Golfcrisis te lijden heb
ben, nog verder zullen inzak
ken.
De ANWB heeft bij monde
van directeur Nouwen begrip
voor de stijgende kosten voor
mobiliteit maar plaatst toch
een aantal kritische kantteke
ningen. „Wij erkennen de
noodzaak van een verhoging
van de belastingen voor het
gezonder maken van de over-
heidsfinancieën, maar de ver
houdingen worden nu toch
wel scheefgetrokken. Vooral
de op benzine rijdende parti
culiere automobilist moet bloe
den", aldus de ANWB-direc-
teur.
Ten slotte is de ANWB-top-
man bang dat door de stijging
van de kosten van auto en
De automobilist wordt de komende jaren zwaarder belajbe'
middel van hogere motorrijtuigenbelastingen en meer ac(bo
benzine en diesel. ork
FOTO: STEPHEN E)et
openbaar vervoer vooral men- meer draagkrachtige}*3111
sen met lage inkomens minder auto of openbaar verV10^
aan het vervoer zullen kunnen creatieve reisjes maken
deelnemen. „Op deze manier Nouwen. "er
kunnen straks alleen nog de aar
HOOGLERAAR PRIKT MYTHE SLAP OMBUIGINGSPAKKET DOOR
„Het is echt niet gering
wat het kabinet hier
presteert, dit is pas echt
no nonsense". Hoogleraar
overheidsfinanciën prof.
drs. Halberstadt is uit het
koor van boe-roepers
getreden en meent dat de
ploeg Lubbers/Kok met
de Tussenbalans wel
degelijk een
ongebruikelijke
daadkracht heeft
getoond. Het zou nu
alleen nog zaak zijn het
roer van het schip van
staat stevig vast te
houden. „De maatregelen
zijn net zo hard of zacht
als de ministers zelf
toelaten".
DEN HAAG De avond
dat iedereen in spanning
op het uitkomen van de
Tussenbalans wachtte, zat
prof. Halberstadt in een
gezelschap met minister
Andriessen van economi
sche zaken. Hoe het kabi
net was gevaren, infor
meerde de hoogleraar bij
de immer opgewekte be
windsman. Andriessen
zou zich redelijk verguld
hebben getoond. Niet om
dat zijn begroting ge
spaard zou zijn, maar om
dat het kabinet er zonder
veel kleerscheuren uit
was gekomen.
Halberstadt: „Andriessen kan
erg tevreden zijn. Van hem
begreep ik dat er ondanks alle
spanningen toch een sfeer
heerste van: we moeten samen
een aantal zaken bij de wortel
aanpakken. Als je de Tussen
balans bekijkt, zie je daar ook
de weerslag van. Dit is geen
gemier meer, maar pas écht no
nonsense. Buitengewoon moe
dig hoor, want ik kan me van
de afgelopen twintig jaar geen
kabinet herinneren dat het
aandurfde halverwege de rit,
en dan nog vlak voor verkie
zingen, het regeerakkoord
dunnetjes over te doen".
Niettemin spoelde een volgens
prof. Halberstadt voorspelbare
golf van kritiek over het land
toen Lubbers en Kok de kabi
netsbesluiten eenmaal wereld
kundig hadden gemaakt. Vrij
wel geen belangengroep ont
brak in het koor der veront
waardigden en geschokten, dat
fel protesteerde tegen alle las
tenverhogende maatregelen.
De hoogleraar blijkt van al
deze kritische noten absoluut
niet onder de indruk. „Wat 'n
onzin!", roept hij uit, „want
waar praten we over? Een hei
lig cijfer dat in 1994 gehaald
moet worden? Kom nou toch!
Dat is nu weer zo'n typisch
Nederlandse eigenschap om de
toekomst tot in decimalen ach
ter de komma te willen voor
spellen. Terwijl het allemaal
reuze arbitrair is, want je kunt
per definitie nooit garanderen
dat je met de maatregelen die
je nu neemt over drie jaar pre
cies déór uitkomt waar je wilt
wezen. Dat benadrukt het
Centraal Planbureau ook al
tijd".
Neurotisch
Het kloppend willen maken
Prof. drs. Halberstadt
van alle cijfers noemt Halber
stadt een' bijna neurotische ka
raktertrek die de kabinetten
de afgelopen jaren steeds ge
kenmerkt heeft. „Wie kan mij
zeggen wat de rente in 1993
doet? Hoe de olieprijs zich ont
wikkelt, waar de lonen heen
gaan? Al die variabelen zijn
voortdurend in beweging. Is
het dan wel zinvol om het hele
rijtje keer op keer zo gedetail
leerd door te rekenen, vraag
ik me af. In Nederland zijn we
op dat punt een beetie doorge
schoten. We hebben een
enorm gewetensprobleem met
onze toekomst, gaan lekker
slapen en worden de volgende
ochtend weer opgewekt wak
ker. Haha!"
Maar het kabinet moet zich
toch èrgens op richten? Omdat
de besluiten die de regering
neemt financieel lang door
werken kan een regering toch
niet met alle winden i
Halberstadt erkent dat de
CPB-berekeningen zeker nut
hebben als richtsnoer voor het
kabinet. Alleen, zo betoogt hij,
er moet niet al te rigide mee
worden omgegaan. De nadruk
zou veel meer moeten liggen
op het achteraf controleren en
analyseren van de ontwikke
lingen. „Het kabinet zou zich
drukker moeten maken over
de vragen: wat is er het afgelo
pen jaar misgegaan en waar
om? Waren de prognoses
verkeerd of was er iets anders
aan de hand? Bij het zoeken
naar maatregelen moet vervol
gens gekozen worden voor in
grepen die de oorzaken liefst
blijvend wegnemen".
Op deze punten verdienen de
kabinetten Lubbers-I en -II
volgens Halberstadt geen groot
compliment. Die kabinetten
zijn er niet in geslaagd de
steeds terugkerende uitgave-
noverschrijdingen van diverse
bewindslieden structureel de
kop in te drukken. Bovendien
hebben de ingrijpende bezuini
gingen en de herziening van
het sociale zekerheidsstelsel
niet de financiële vruchten op
geleverd die ervan verwacht
mochten worden, zo stelt hij
nu vast.
„Het is niet zo dat de rijksuit
gaven nu dank zij de sanerin
gen van het vorige kabinet elk
jaar automatisch omlaag gaan.
Integendeel! Het vorige kabi
net heeft het huidige opgeza
deld met een ongedekt tekort
van miljarden guldens. En
zonder nieuwe ingrepen zou
den de uitgaven aan subsidies
en sociale zekerheid steeds
verder stijgen. Met de Tussen
balans is nu geprobeerd die
trend te keren. Als het alle
maal lukt zoals men wil
met het meer kostendekkend
maken van de huren en de
trein en het inkrimpen van
het ambtenarenapparaat
kunnen volgende regeerploe-
gen daar misschien zelfs nog
van profiteren".
De cruciale vraag is uiteraard
óf het allemaal lukt. Daarover
heeft niet alleen de Tweede
Kamer maar bijvoorbeeld ook
de econoom prof. dr. Bomhoff
de nodige twijfels. Volgens
Halberstadt zal veel afhangen
van de bereidheid van de mi
nisters om zich aan de afspra
ken te houden. „Daar staat of
valt het hele pakket mee, met
de eisen die de coalitie aan
zichzelf stelt. De maatregelen
zijn net zo hard of zacht als de
ministers en de fracties toela
ten".
Wél plaatst hij kanttekeningen
bij het plan om desnoods via
strafmaatregelen een te hoge
loonontwikkeling de kop in te
drukken. „Het doet me den
ken aan mijn lagere-school-
tijd", zegt de hoogleraar.
„Toen stond je als klaar-over
met zo'n belachelijk eitjesbord
en een wit koppel om je heup
het verkeer te regelen. De re
denering was: als de automobi
listen niet langer voor de
klaar-over stoppen, dan komt
er een stoplicht voor in de
plaats en zijn de automobilis
ten zélf de dupe".
„Deze loonsturende maatrege
len, met premieverhogingen
en kortingen op rijksbijdragen,
doen net zo padvinderachtig
aan. Een stok achter de deur
die kèn werken, maar waar ik
moeite mee heb is dat vooral
de vakbonden met strafwerk
worden bedreigd, niet de
werkgevers. Terwijl de vak-
FOTO: DIJKSTRA
bonden gedurende vele jaren
juist een groot verantwoorde
lijkheidsgevoel aan de dag
hebben gelegd. Ondanks de
forse economische groei heb
ben zij toch de lonen gema-
tigd".
Stevens
Kok heeft al meteen aange
kondigd dat bij de begrotings
voorbereiding voor 1992 nage
dacht moet worden over nieu
we ombuigingsmaatregelen.
De belastingcommissie-Ste
vens is gevraagd na te denken
over een herziening van het
belastingstelsel die ook nog
geld oplevert, hetgeen voor de
commissievoorzitter reden was
zijn werkzaamheden op te
schorten. Zal er dan nooit een
einde komen aan het gewor
stel met steeds weerkerende
gaten in de begroting en te
genvallende tegenvallers?
„De overheidsfinanciën be
heersen we nu eenmaal op een
armetierige manier en daar
kan een Tussenbalans niet in
één klap een einde aan ma
ken", relativeert Halberstadt.
„Er zullen dus nog wel wat
ombuigingsoperaties volgen.
Maar het is hoopgevend dat
Kok de naakte feiten zo vroeg
en zo eerlijk op tafel legt.
Daarvoor verdient hij een
schouderklopje van iedereen:
als de genomen maatregelen
niet voldoende zijn, zegt hij
het er eerlijk bij".
PAUL KOOPMAN
ROTTERDAMSE STEVENS STEUNT AMSTERDAMSE STE
DEN HAAG VVD-ka-
merlid mr. Henk Koning
is doorgaans de rust zelve
en bezondigt zich vrijwel
nooit aan scherpe uitlatin
gen. Maar nu spuuwt hij
vuur. „Wat het kabinet
doet is te gek om los te lo
pen, onbegrijpelijk, bela
chelijk, een bruuskering
van Stevens kan gewoon
niet!"
De oud-staatssecretaris van fi
nanciën, onder wiens verant
woordelijkheid de Oort-opera-
tie werd ingevoerd, is dan ook
woedend op het kabinet. CDA-
woordvoerder Vreugdenhil is
laconieker: „Er wordt Stevens
inderdaad veel gras voor de
voeten weggemaaid, dat valt
niet te ontkennen. Ik heb wel
een beetje begrip voor hem".
Het belastingstelsel is in de po
litiek altijd een dankbaar on
derwerp om plannen op los te
laten. De commissie-Stevens
had de opdracht gekregen een
nieuw systeem te ontwerpen
maar moet nu ineens een plan
maken dat minister van finan
ciën Kok geld oplevert. Het
liefst een paar miljard gulden.
Dat komt neer op belasting
verzwaring, en dat is nooit de
bedoeling geweest van Ste
vens. Dat kan resulteren in
een verhoging in plaats van
een verlaging van de tarieven,
óf een drastische ingreep in de
resterende aftrekposten, zoals
die voor de hypotheekrente en
de reiskosten.
Pijnlijk
Het blijft dus onrustig aan het
belastingfront. 'Oort' houdt de
gemoederen nog steeds bezig.
Het was een pijnlijke operatie
van CDA en VVD, die een be
lastingvereenvoudiging en -
verlaging moest opleveren. De
tarieven gingen op 1 januari
1990 inderdaad omlaag, maar
er werd een groot aantal af
trekposten geschrapt of be
perkt. De eenvoud is ver te
zoeken en de belastingverla
ging valt waarschijnlijk tegen.
De PvdA, die eind '89 in de re
gering kwam, wilde Oort het
liefst ongedaan maken maar
stuitte op heftig verzet van het
CDA, dat zich inmiddels van
de VVD had ontdaan. Er werd
een compromis gevonden in
de vorm van de commissie-
Stevens, die in april vorig jaar
met het werk startte. Deze ad
viesgroep moest het kabinet
duidelijk maken hoe het belas
tingsysteem verder kon wor
den vereenvoudigd, gekoppeld
aan een nieuwe verlaging van
de tarieven voor burgers en
bedrijven. Dit zou een te forse
loonstijging voorkomen en de
concurrentiepositie van Ne
derlandse ondernemingen ver
stevigen. De belastingdruk
moest evenwichtig worden
verdeeld over kostwinners,
tweeverdieners en alleen
staanden.
De Amsterdamse belastingad
viseur mr. W. Stevens is een
vooraanstaand CDA'er die
door Lubbers als staatssecreta
ris van financiën was ge
vraagd voor dit kabinet. Ste
vens wilde liever onafhanke
lijk fiscalist blijven en verkoos
het voorzitterschap van de
commissie boven een politieke
loopbaan. De commissie is sa
mengesteld uit afgevaardigden
van alle grote fracties. Zo is de
PvdA vertegenwoordigd door
de Groningse hoogleraar De
Kam en de VVD door oud-se
nator Zoutendijk.
Netje
Precies op het moment waarop
de commissie een aardig eind
op dreef is geraakt, presen
teerde het kabinet de Tussen
balans. De voorstellen om de
aftrek van persoonlijke lenin
gen en de rente- en dividend
vrijstelling op te heffen trok
ken alle aandacht. Tussen
neus en lippen door meldde
Kok dinsdagavond dat hij vóór
het verschijnen van de Tus
senbalans met Stevens had ge
beld om te zeggen dat diens
opdracht was veranderd. „Dat
is wel zo netjes", aldus Kok.
Stevens ontstak in woede, mo
biliseerde zijn commissieleden
en besloot zijn werk voor het
kabinet te staken. Dat lijkt een
onbeduidende stap, maar in
politiek Den Haag betekent
dat een keiharde actie. De
brief van Stevens aan Kok en
Lubbers is uiterst koel. „Door
de Tussenbalans is een nieuwe
situatie ontstaan. Duidelijk is
dat de voorgestelde maatrege
len de potentiële ruimte van
de commissie aanzienlijk be
perken", schrijft Stevens. „In
feite komen de voorstellen
erop neer dat een bedrag van
circa drie miljard gulden niet
langer beschikbaar is voor de
taakopdracht. Dit houdt in dat
ons werk wordt ingezet voor
het zoeken van budgettaire op
brengsten in de belastingsfeer.
Daarmee vervalt de grondslag
aan de kerntaak van de com-
Nathouden
De 'Amsterdamse' Stevens
P
krijgt indirect steun vA
naamgenoot, de Rottei^ai
hoogleraar dr. L. $n
(PvdA). In een artikeïg
Staatscourant stelt StevL
de regering in de Tussei i
een fiscaal beleid voer
„pappen en nathouden*e
gens 'Rotterdamse' Svo
ontbreekt er een duiivo
herkenbare lijn. Het rei
dividendplan is „gril^on
slecht doordacht", aldugu
vens, die ook meent din
verhoging van de bel,an
vrije som voor de hoger^t
mens lucratiever is daje' i
de lager betaalden.
le f
Ook Koning spuit zijn gfcn
houding van het Mil
druist tegen alle bedoren
in. In plaats van belasti/oei
laging krijgen we een iep
ging. Bovendien wordt hse
steem er niet eenvoudifck
»yt
Voor meer mensen zal d
lastbaar inkomen hogel'vi
den. Er moeten meer a(wo1
biljetten worden vei*aal
waardoor de belastin#oe(
meer personeel nodig hétr0
alles te controleren". iyt
eld
De critici zijn voorlopig1116
penden in de woestijn, 1
premier Lubbers lani
gisteren alweer het vo^cl
belastingplan, dat oveSl
uit de koker van het
komt. Daarin kunnen
tot een bepaald bedrag
tingvrij sparen bij de st^ip
rente van rond de vijf pr
die zij krijgen uit inschl
gen op staatsobligaties. z<
lastingvrij kunnen zijn.DI-
Lubbers. Waarmee hij b"ik.
dat het belastingstelsel auc
daad een dankbaar ondefgel
is om plannen op los te Md<
ROB »eh
-w K
Bed
VVD-kamerlid
SUSKE EN WISKE
DE MYSTERIEUZE MIJN
(c) Standaard Uitgeverl|/Wavery Productions
DEN HAAG Soms lijkt het
alsof de Tweede Kamer alleen
aandacht heeft voor geld. Al
les lijkt te draaien om koop
kracht, om concurrentiever
houdingen, om winst. Nu zal
ik niet ontkennen dat dit zeer
belangrijke zaken zijn, die ie
ders leven direct of indirect
beïnvloeden. Koopkracht is
nodig om te kunnen leven, en
bedrijven moeten winst ma
ken om te kunnen blijven be
staan. Daarover bestaat geen
twijfel.
Maar het kan toch niet zo zijn
dat de kwaliteit van het leven
en daar hoort het toch in
de politiek om te gaan ge
heel en al wordt afgemeten in
geld en niets anders? Onlangs
leek het er op dat dit wel het
geval is, en liet de meerder
heid van de Tweede Kamer
zich van z'n slechte kant zien.
In een commissievergadering
werd het voorstel behandeld
om met ingang van 1994 de
legbatterij voor kippen af te
schaffen. In principe was
hiertoe reeds in 1983 besloten,
maar de pluimveehouders
hadden tien jaar de tijd gekre
gen om hun legbatterijen af te
-schrijven en te vervangen
door een meer diervriendelijk
systeem.
De meerderheid van de Ka
mer (CDA, PvdA, VVD) voel
de er niet zo veel voor. De ei
eren zouden wel 0,8 cent
duurder worden en dat zou
onze concurrentiepositie aan
tasten. Het zou beter zijn om
te wachten tot andere landen
in de EG ook zo ver zouden
zijn. Bovendien wordt er ge
werkt aan nog meer milieu
vriendelijke manieren voor
de huisvesting van kippen.
Ach, u kunt die argumenten
zelf ook wel verzinnen, daar
heeft u mij niet voor nodig.
Maar het resultaat is dat de
miljoenen kippen met hun af
gebrande snavels nog wel lan
ger letterlijk opgepropt in hun
kooien moeten blijven. Voor
hen betekent dit een dierenle
ven lang marteling.
Dat weegt voor veel van mijn
collega's blijkbaar niet op te
gen het voordeel van de bijna
een cent goedkopere eieren
en de winst op de export
daarvan. Na zo'n vergadering
loop ik een paar dagen rond
met gevoelens van walging en
woede. Woede speciaal in de
richting van de PvdA, die in
1983 nog vóór de afschaffing
van de legbatterij was.
Walging vooral over het
CDA, dat op verkiezingsbij
eenkomsten zo mooi kan pra
ten over evangelische poli
tiek, en over het rentmeester
schap dat de mens gegeven is
om de schepping te bescher
men. De kip is dus kennelijk
geen onderdeel van de schep
ping. Of misschien wel, maar
dan is zij geen 0,8 cent per ei
waard.
Begrijpt u iets van mijn woe
de? Van het gevoel van mach
teloosheid? Ik geef de treurige
gang van zaken rondom de
legbatterij alleen maar als
voorbeeld van een politiek,
die geld centraal stelt en alle
andere zaken daaraan onder
geschikt maakt. Het is niet
moeilijk om dit voorbeeld met
vele andere aan te vullen. Ei
genlijk is het zo, dat de discus
sie over bijna elk denkbaar
onderwerp wordt vertaald en
verschraald tot een discussie
over geld. Dat geldt voor de
opvang van vluchtelingen tot
de jeugdwerkloosheid, vai
kwaliteit van ons reek
systeem tot de mestoversc
ten. Nogmaals, de finanj
zijn belangrijk, en ik wil
beslist niet buiten de rea."
stellen. Maar die realiteit
ken wij voor een belanj
deel zelf, en door de niet-
teriële kant van het leven
voldoende aandacht te g
doet de politiek zichzelf
vooral de maatschappij teL
In 1976 zei Jan Terlouw by
Algemene Beschouwini
„Het moet gaan om de mi
om het vervolmaken van]
mens, om het mens zijn;
het gaat steeds meer om
hebben en om het vervoli
ken van produkten en
duktieprocessen. Dat is
ongelukkige ontwikkelii
Die woorden zijn nog on
minderd van waarde.
DICK TOMMj
