Hurd in verwarring na bekendmaken vredesplan De slag om Kuwayt PF: ederland ïuideniert enhseiet Patriots Liever grondaanval dan vrije aftocht Saddam" Eigen onmacht steekt Europees Parlement PAGOLFOORLOG £etdóc6otvuMit DONDERDAG 21 FEBRUARI 1991 PAGIN/ iraël laat weer 11 jalestijnen toe AN Israël heeft gisteren 400 Palestij- toegelaten tot de bezette gebieden, aldus led Qatanani, hoofd van het Jordaanse de- iment voor Palestijnse zaken. Sinds het be- van het offensief tegen Irak liet Israël „.tisch niemand meer toe. Daardoor waren hptr 5000 berooide Palestijnen die de oorlog in e fvayt waren ontvlucht, in Jordanië gestrand. Daret veideden passeerden dagelijks gemiddeld ld P mensen de twee bruggen die de bezet- "sfcbieden met Jordanië verbinden. Volgens nnani heeft druk vanuit het Rode Kruis, terse regeringen en organisaties van de .renigde Naties geholpen om de Palestijnen 1£* rechten te geven, maar hij wist niet of er ilke dag enkele honderden Palestijnen zul- worden toegelaten. VN-commissie op vingers getikt GENEVE De Commissie Mensenrechten van de Verenigde Naties is gisteren op de vingers getikt. Adama Dieng, secretaris-generaal van de Internationale Commissie van Juristen, meende dat de commissie voorbij zou zijn gegaan aan grove schendingen van de mensenrechten in Irak. Hij zei dat de commissie enkele malen had nagelaten stappen tegen Irak te nemen, ondanks een overvloed aan bewijzen waaruit bleek dat er in Irak sprake was van „de meest verschrikke lijke en wijdverbreide misbruiken". Dieng maakte met name gewag van het gebruik van chemische wapens in de acht jaar durende oor log met Iran, een record aantal massa-executies, duizenden verdwijningen en stelselmatige mar teling. „Overeenstemming Frankrijk en Irak over terugtrekking" ALGIERS De voormalige Algerijnse president Ben Bella heeft gisteren verklaard dat er voor het aflopen van het VN-ultimatum in Genève ge heime onderhandelingen tussen Frankrijk en Irak zijn geweest. Daarbij zouden Saddam Hu- sayns halfbroer Barzan (VN-ambassadeur in Ge nève) en Edgar Pisani (een adviseur van de Fran se president Mitterrand) zijn uitgekomen op een „scenario dat hetzelfde is als de Sovjetunie naar voren brengt: een intentie-verklaring dat Irak zich terugtrekt plus onderhandelingen over alle kwesties". De Franse minister van buitenlandse zaken Roland Dumas „hoefde alleen nog maar naar Baghdad te gaan om met de Irakezen de in tentieverklaring te ondertekenen en het zou vrede geweest zijn," aldus Ben Bella. Volgens hem was Washington tegen een dergelijke ma- Spaanse tv censor Irak te slim af MADRID De Spaanse televisie is de Iraakse censuur te slim af ge weest. In een bericht van tv-corres- pondent Angela Rodico vanuit de Iraakse hoofdstad Baghdad scha kelde de censor het geluid een tijd lang uit. De Spaanse krant Diaro 16 berichtte gisteren echter dat een deskundige van de taal voor doof stommen, in de Madrileense cen trale van de staatszender, de ver stoorde passage van de lippen van de verslaggeefster kon aflezen. De Iraakse autoriteiten hadden het bij het Spaanse bericht gemunt op een zin waarin van de volledige ver woesting van het vliegveld van Baghdad melding werd gemaakt. Infraroodverf beschermt VS-materieel WASHINGTON Een Ame- rikaanse firma levert volgens Amerikaanse persberichten zestig ton speciale verf om Amerikaans materieel in de Golf te beschermen tegen be schieting door eigen vliegtui gen. Het ministerie van defen sie in Washington weigerde in te gaan op de aard van de verf. Volgens de berichten zendt de verf echter een infra rode straling uit, die kan wor den waargenomen door geal lieerde vliegtuigen, maar niet door Irak. Gaddafi waarschuwt voor revolutie PARIJS De Libische leider Gad dafi heeft gisteren gedreigd een revo lutie in de Arabische wereld te ont ketenen waarbij geen continent ge spaard zal blijven, wanneer de „oor log van wraak" tegen Irak wordt voortgezet. „Wraak is niet toelaat baar. Het voortduren van de situatie zou ons ertoe kunnen aanzetten de revolutie te bevelen, van de Golf tot de Atlantische Oceaan", aldus Gad dafi in een interview met Radio Monte Carlo-Midden-Oosten. Volgens Gaddafi zijn de „revolutionaire krachten in de wereld" in afwachting van zijn teken om een revolutie te beginnen. Hij zei echter de vrede een kans te willen geven. ru i ged HAAG Het zint xodu^-Kamerlid Leerling abopminst dat Nederland daoël volledig laat op- aien voor de kosten die gemoeid met de ver- en installatie ïandl1 ter beschikking myjtelde Patriot-raketin- 3 Npaties. rach schili financieel gebaar van zelfldariteit is toch het minste 1 ons land zou kunnen op- oppert Leerling in slap^iftelijke vragen aan de listers Van den Broek zaken) en de .onc^rnemer op Defensie r vainu Wal ater *sraël is afgesproken dat rwJland voor elke afgevuur- mne] Nederlandse raket een r heFwe Patriot levert. De 1 O? van zo'n raket is 600.000 ongeveer een miljoen 1, enden. Leerling wil weten pen irom een dergelijke af- n>ak met Israël niet eerder jr buiten is gebracht. Wa ntraistelt voor dat Nederland verl(gebaar van solidariteit op ik oi minst de transportkosten Patriot-installaties :h hip zjjn rekening neemt. gë~ (Vervolg van de voorpagina) LONDEN De Sovjetam bassadeur in Groot-Brit- tannië, Leonid Zamjatin, heeft de inhoud van het vredesplan van Moskou voor de Golfoorlog ont huld, bericht de Britse krant The Times vandaag. Volgens het blad heeft de be kendmaking de Britse minis ter van buitenlandse zaken Douglas Hurd in verwarring gebracht omdat het Westen had beloofd de inhoud van het plan geheim te houden. De belangrijkste punten van het plan zijn volgens The Ti- Fase een: Algehele, onvoorwaardelijke terugtrekking van Iraks troepen uit Kuwayt. Bagh dad kondigt aanvaarding aan van het plan, begint di rect met terugtrekking, ter wijl op hetzelfde moment een staakt-het-vuren ingaat. Moskou geeft garanties dat de zich terugtrekkende Iraakse troepen niet worden aangevallen. Fase twee: Herstelbetalingen, nietigver klaring van de annexatie De Iraanse minister van buitenlandse zaken Velayati overlegde gisteren in Parijs met zijn Franse ambtgenoot Dumas over het vredesplan van Sovjetunie. foto: ap van Kuwayt, vestiging van vrede en veiligheid in de re gio. Kwesties als uitwisseling van krijgsgevangenen moeten na de Iraakse terug trekking geregeld worden. Alle partijen garanderen de territoriale integriteit van Irak. De internationale gemeen schap moet zich over het Is raëlisch-Arabisch conflict buigen. Geen belofte van Sovjetunie het wapenembargo tegen Irak op te heffen. Hoewel Irak gisteren nog niet had geantwoord op het vredes voorstel van de Sovjetunie, leek de grondoorlog volgens sommigen al te zijn begonnen. Helikopters van het Ameri kaanse leger vernietigden een Iraaks bunkercomplex in de buurt van de Saudische grens en namen vierhonderd tot vijfhonderd Iraakse soldaten gevangen. De krijgsgevange nen zijn per helikopter over gebracht naar een gevange nenkamp in het noorden van Saudi-Arabië, aldus comman do-woordvoerder Richard Neal. Hij zei niet te weten hoe veel Iraakse soldaten werden gedood. Bij de aanval zouden vijftien tot dertig bunkers zijn vernietigd. Het was de tweede keer sinds het begin van de oorlog dat zo veel Iraakse soldaten werden gevangengenomen. De eerste keer was op 30 januari bij de strijd om de Saudische kust plaats Khafji, toen vierhon derd soldaten krijgsgevangen werden gemaakt. Het Amerikaanse opperbevel is er overigens van overtuigd dat de Irakezen chemische wa pens zullen inzetten als de grondoorlog echt is losge brand. De geallieerden hebben van Iraakse krijgsgevangen vernomen dat commandanten van Iraakse divisies verschil lende soorten chemische mu nitie hebben ontvangen en toestemming hebben deze te gebruiken. t ee id zj P'an onze correspondent vani Mare de Koninck) de JSHINGTON In de t wrikaanse hoofdstad Was- cyclgton werd gisteravond aan- et l£men dat president Bush veöddels het starten op de mogelijke termijn van H landoorlog om Kuwayt boven een vrijwilli- - op terugtrekking van Irak. Brikjewerkers van de president is binden een ordelijk vertrek e ml het Iraakse leger uit Ku- 1 wat „een politieke nachtmer- let i die echter niet kan wor- roen afgewend indien Irak bin- van enkele uren zo'n aftocht inde aankondigen en daadwer- Agqk beginnen. \merikaanse regering was iravond tot het uiterste ge- ':reerd over de Russisch- ;se vredesdiplomatie, die jebrek aan nadere medede- Hjen uit Baghdad het geal- ast ffde militaire strijdplan e stjgde te gaan dwarsbomen, jen geduld van president Bush tofi 'flinterdun' zijn. Ook al kuilrak tijdig de formele aan- :omidiging doen zich terug te oorijken, maar meer tijd vra- t we voor overleg over tempo Golwijze van terugtrekking, zou Bush zich de vrij- del voorbehouden om de voort te zetten iw jelfs om het grondoffensief viarten. iraq wil geen enkel risico lo- kan| opgelicht te worden. De rotéiste kans dat uitstel van jlandaanval afstel zou wor- is onaanvaardbaar. De lijd voor een grond- isief duurt nog maar heel Als hoogst verantwoor de voor het succes van de oncfatie en voor de veiligheid Pakjes van het thuisfront voor „elke Amerikaanse soldaat van de operatie Desert Storm". Een groot deel van de Amerikanen heeft vrede met een beslissende grondoorlog. foto: ap van de geallieerde militairen zal hij geen diplomatieke ver tragingsmanoeuvre dulden", aldus gisteravond een hoge ad viseur van de Amerikaanse president. Voorkeur De voorkeur van Bush voor een grondoffensief boven een diplomatieke beslechting van de oorlog zou niet alleen zijn ingegeven door de overtuiging in het Pentagon dat zo'n land oorlog snel tot een geallieerde zege zal leiden, maar vooral omdat afzien van een militaire slag om Kuwayt de politieke en militaire overleving van Saddam Husayn in Irak zou betekenen. „Vandaag lijkt dat misschien niet zo'n ramp, afgezet tegen het voordeel dat een bloedige strijd in Kuwayt wordt voor komen. Maar denk eens aan de situatie over zes maanden, als Saddam nog steeds aan de macht zal zijn en de opgelopen schade aan het herstellen is. De mensen, ook hier in de VS, zullen zeggen: wij hebben zijn agressie beloond, wij hebben hem weer de vrijheid gegeven, waar is diehele oorlog goed voor geweest. Dat is de conse quentie die de president nu moet overwegen", zo zei de medewerker van Bush. De Amerikaanse president zou ook bereid zijn een verslechte ring te accepteren van de ver houding met de Sovjetunie door het vredesinitiatief van Gorbatsjov weinig tijd en ruimte te geven om in een staakt het vuren te resulteren. De jongste dagen is in de VS de kritiek hoog opgelopen op Gorbatsjov, die ervan wordt beschuldigd meer op de red ding van zijn oude geallieerde Saddam Husayn uit te zijn dan op een toekomstig stabiel Mid den-Oosten. Bush weet zich in zijn beslis sing over een prompt landof- fensief in Kuwayt ook ge sterkt door de steun van een grote meerderheid van de Amerikaanse bevolking. De jongste enquêtes geven aan dat veruit de meeste Amerikanen onvrede zouden hebben met een vrijwillige ontruiming van Kuwayt die het bewind van Saddam en die het Iraakse le ger goeddeels intact zou hou den. De eerdere grote huiver in de VS voor een landoorlog lijkt goeddeels verdwenen. Rolverdeling Niettemin zou het voor Bush onmogelijk zijn om nog een landoorlog te beginnen indien Saddam onmiddellijk aan een terugtrekking uit Kuwayt be gint. Zelfs al zou er vaagheid blijven over de 'gezichtsred- dende voorwaarden' die Mos kou aan Saddam zou willen gunnen, de VS wil zich niet oorlogslustig tonen en kan zonder een gedegen excuus te hebben militair niet verder gaan dan het mandaat van de VN-resoluties. In een kennelijke rolverdeling beklemtoonden sommige hoge ambtenaren gisteren in Was hington dan ook dat Ameri- ka's enige oogmerk de bevrij ding van Kuwayt is. „Dat wordt nu gezegd voor het on verhoopte geval dat Bush met een vrije aftocht van Saddam Husayn genoegen moet nemen en zich niettemin de winnaar van de oorlog zal willen noe men", aldus een politiek com mentator gisteren in de Ame rikaanse hoofdstad. tlSKEENWISKE DE MYSTERIEUZE MIJN 10R DE ML m SUSHE Eli W/5HE genFöf KUIP, KOMT DE1E HEER LOS i iet f0RT VERDER DE SCHRCHT LM. (c) Standaard Ultgeverlj/Wavery Productions STRAATSBURG Het Europees Parlement heeft gisteren felle kritiek gele verd op de onmacht van de Gemeenschap om een diplomatieke rol van bete kenis te spelen in de Golf oorlog. Verschillende sprekers dron gen aan op een gecoördineerde aanpak in plaats van de ver brokkelde en losse initiatieven van afzonderlijke lidstaten. Volgens Eisso Woltjer (PvdA), lid van de socilalistische frac tie, heeft de EG weer een kans gemist nu Sovjetpresident Gorbatsjov met een vredes voorstel is gekomen. Woltjer vond het vreemd dat juist de EG-trójka die afgelopen week einde in Moskou was, niets over de inhoud van het Russi sche voorstel te weten kwam. Duitsland, Frankrijk, Groot- Brittannië en Italië waren wel op de hoogte. Woltjer drong aan op een gecoördineerde aanpak van de Europese Golf- diplomatie als een laatste kans om een landoorlog te voorko men. Minister Poos wees ver wijten over gebrek aan coördi natie van de hand. Hij betoog de dat de ministers voor bui tenlandse zaken inmiddels ze ven keer bij elkaar zijn geko men. Hij zei ook gehinderd te worden door gebrek aan een duidig buitenlands beleid voor de EG. De Franse oud-president en nu Europarlementariër Gis- card d'Estaing stelde gisteren voor een Europèes wapenbu reau op te richten dat onder gezag van de ministers van de fensie zou moeten komen te staan. Het bureau zou toezicht moeten houden op de wapen export van de lidstaten. Met hun puppy wachten drie Amerikaanse cavaleristen in de Saudische woestijn op de landoorlog, die volgens de Nederlandse luitenant-kolonel Van den Doel over enkele dagen losbrandt, foto: ap Terwijl Tareq Aziz zich maandag in Moskou tegoed deed aan grote sigaren en glimlachte als vanouds, verzamelden zich voor de kust van Kuwayt alvast Amerikaanse landingstroepen en zaten de Irakezen van de Republikeinse Garde nog steeds in de hel van de geallieerde bombardementen. De tekenen zijn duidelijk: als Irak zich niet snel uit Kuwayt terugtrekt, barst de grondoorlog los. Irak zal die ongetwijfeld verliezen, zegt luitenant-kolonel Van den Doel van Clingendael, maar er blijft één onzekere factor: wat gebeurt er als Irak chemische wapens inzet? GEEN ENKELE OORLOG VOLGENS HANDLEIDING AFGEWIKKELD DEN HAAG Toen pre sident Bush verleden week, na het bezoek van defensieminister Cheney en voorzitter van de chefs van staven Powell aan de troepen in Saudi-Arabië, verklaarde dat een grond oorlog „eerder weken dan dagen" was verwijderd, was luitenant-kolonel M. van den Doel al eigenwijs genoeg om het omgekeer de te beweren. „Eerder dagen dan weken", voorspelde de militair, die als onderzoeker tijdelijk is ver bonden aan het instituut voor internationale betrekkingen Clingendael. Het is dat Sad dam Husayn met een diploma tiek offensief kwam, anders had hij zeker gelijk gekregen en was de grondoorlog nu al aan de gang geweest, zegt Van den Doel. Want éls zo'n oorlog nodig is en tenzij Saddam zich onmiddellijk uit Kuwayt terugtrekt vinden de geallieer den hem nodig dan kan er niet nog veel langer mee ge wacht worden. „Het weer gaat straks fors veranderen; in maart wordt het veertig tot vijftig graden en moet op zandstormen gerekend wor den. Bovendien is voor een landing op de kust van Ku wayt hoog water nodig en dat is er tot de 22e februari". De aard van de aanstaande grondoorlog wordt in hoge mate bepaald door geavan ceerde technologie en door de samenspraak van lucht- en landmacht. Niet alleen heeft de luchtmacht het voorberei dende werk gedaan door de Irakezen murw te beuken, ook bij een landing op Kuwayt zal haar rol van grote betekenis zijn, zo verwacht Van den Doel. Overigens is het in de geschie denis van de krijgskunde niets nieuws dat voorafgaand aan een grote veldslag zoveel mo gelijk schade wordt toege bracht aan het apparaat van de tegenstander. Door Duits land te bombarderen deden de geallieerden dat in de Tweede Wereldoorlog ook, zegt Van den Doel. „Ook al ga je tot een grondoorlog over, dan nog probeer je die zo beperkt mo gelijk te houden. Vandaar de aanvallen op wegen en brug gen, waarmee de aanvoer is geblokkeerd, en de bombarde menten op de Republikeinse Garde, die geen kant op kan. Ik denk dat de meldingen van dertig procent schade aan Iraakse kant wel aannemelijk zijn, gezien het grote aantal aanvallen. Je kunt ervan uit gaan dat het moreel van de Irakezen fors is aangetast; als je drie weken lang in een put zit en voortdurend gebombar deerd en beschoten wordt, dan zit je in een hel, dan is de psy chische belasting enorm". Hoe belangrijk luchtaanvallen tot nog toe ook zijn geweest, ze zijn nooit afdoende om een te genstander definitief uit te schakelen, zegt Van den Doel. Hooguit kunnen ze de wil van de vijand om door te vechten verzwakken, maar daar is in het geval van Irak nog niet veel van gebleken. Hoewel, het voorstel van Baghdad om onder voorwaarden te praten over uitvoering van VN-reso- lutie 660 kwam natuurlijk niet zonder reden juist nu. Hoe gretig Saddam ook zegt uit te zien naar de 'Moeder aller oor logen', hij weet wat een grond oorlog betekent, iedereen weet dat: vooral veel doden. Van den Doel vindt het zinloos over aantallen te speculeren, hij volstaat met een citaat van president Roosevelt: 'I've seen war and I hate it'. Maar als de diplomatieke in spanningen die nu via Moskou worden geleverd niets opleve ren, kan Bush volgens Van den Doel niet anders dan be slissen tot de slag om Kuwayt. Hoe zal die verlopen? Het vol gende scenario is heel goed denkbaar, zegt de luitenant kolonel: de Republikeinse Garde wordt door bombarde menten in bedwang gehouden (elke beweging is dodelijk), er komt een landing op de kust van Kuwayt, vanuit Saudi- Arabië vallen grondtroepen aan en via een omtrekkende beweging door Zuid-Irak kun nen de geallieerden Kuwayt ook vanuit het oosten berei ken. Om in het jargon te blij ven: het betreft hier een verti- kale omvatting .via front en flanken. Voor de kust van Kuwayt lig gen slagschepen, als het goed is hebben die de weerstand van de Irakezen al danig aan getast en kan een landing met een minimum aan verliezen worden uitgevoerd. Daarbij is de rol van de luchtmacht van grote betekenis. Lastiger te passeren is wellicht de gracht van brandende olie die de Ira kezen hebben aangelegd als een vuurscherm; dat is heel moeilijk, dat kost veel tijd, zegt Van den Doel. De anti tankstellingen die de Irakezen in het zuiden van Kuwayt hebben aangelegd (een heuvel, daarna een anti-tank greppel en de nodige mijnen) kunnen met de nodige technieken wel genomen worden. Nervositeit Maar vóór alles geldt dat nog geen enkele oorlog volgens de handleidingen is afgewikkeld. Hoewel de superioriteit van de anti-Irakcoalitie buiten twijfel staat, is er één factor die aan leiding geeft tot nervositeit: zal Irak gebruik maken van zijn chemische wapens? Van den Doel: „De Irakezen beschik ken erover, ook in Kuwayt, en ze zijn vrij eenvoudig af te schieten met raketinstallaties die in ruime mate aanwezig zijn. Volgens sommige bron nen heeft Irak ook nucleaire wapens, maar dat is niet offi cieel bevestigd". Hoewel Sad dam enerzijds heel goed zal beseffen dat de inzet van der gelijke wapens een afschuwe lijke escalatie van de oorlog betekent, heeft hij met zijn aanvallen op de Kurden al eens aangetoond er in principe niet voor terug te schrikken. De gevolgen zouden groot zijn, het zou de geallieerden voor grote problemen stellen. Van den Doel veronderstelt vooral een „vertragend effect" op de oorlog en gezien de verwachte temperatuurstijging in het Golfgebied is dat een uiterma te negatief effect. Welnu, wat wil Saddam nog meer? Wat zou hem weerhou den? Waarom zou hij zijn gif gas niet inzetten? Omdat het een escalerend effect zou heb ben, zegt Van den Doel. Daar mee wil hij niet suggeren dat de Amerikanen ook chemische wapens zouden gebruiken (die zijn door de conventie van Ge neve verboden), maar wel dat de „grenzen zullen worden verlegd". Bovendien moet Saddam rekening houden met een mogelijke na-oorlogse situ atie en dan ziet het er voor hem „een stuk ongunstiger uit als hij wapens heeft toegepast die zelfs de Duitsers tijdens de Tweede Wereldoorlog te ver gingen". Aan een eventueel gebruik van nucleaire wapens door de coalitie wil Van den Doel niet denken. „We zijn nu al jaren bezig dat afgrijselijke wapen terug te dringen, het is heel onwaarschijnlijk dat het ge bruikt zal worden. Het zou be tekenen dat we na alle ontwa peningsbesprekingen weer te rug bij af waren en het zou enorm escalerend werken, nee, ik denk niet dat het zover komt". Man-tot-man Naast al deze speculaties over een slag in de overtreffende trap, is er bij een grondoorlog ook uitzicht op het klassieke man-tot-man gevecht en er is geen enkele reden daarover romantisch gestemd te zijn. De minislag om Khafji (het Saudi sche stadje dat een blauwe maandag in handen was van de Irakezen) heeft weer eens aangetoond hoe taai het verzet van in steden verschanste een heden kan ziin en iets derge lijks zou zich kunnen herhalen in Kuwayt-stad, maar dan op veel grotere schaal. „Het is he lemaal niet gezegd dat het moet gebeuren", zegt Van den Doel. „Het is mogelijk dat de Irakezen op dat moment al lang tot de conclusie zijn geko men dat het wat hen betreft niet langer hoeft, maar als de weerstand blijft en de geal lieerden de stad niet plat wil len bombarderen, ja, dan zijn man-tot-man gevechten on vermijdelijk". Van den Doel tekent daar tenslotte bij aan dat het begin van een grond oorlog niet betekent dat alle remmen los zijn. Tenslotte is het aan de politiek om te be slissen wat er op het slagveld gebeurt en dat kan ook een staakt-het-vuren zijn. „Tot nu toe heeft Saddam nog geen se rieus aanbod gedaan, maar dat neemt niet weg dat we elk sig naal dat wel een serieuze klank heeft moeten oppak ken". STEVO AKKERMAN

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidse Courant | 1991 | | pagina 5