4
Zwitser weet weer weinig
an gevaren van Noordzee
„Ik dacht dat de oorlog uitbrak"
Plan voor koppelen
studietempo aan beurs
ïgeluk ergste in tien jaar
!Sënland™
CeidócSomatit
VRIJDAG 15 FEBRUARI 1991 PAGINA 3
enhof te
kelijk
ikbaar
entewerkers
X het ijs kapot
de gebouwen
iet Binnenhof.
meer het To-
fracj, de werkka-
gei; van premier
n wfrs' was door
gk te gemakke-
jereikbaar ge-
ine|n. De gleuf
't dj ongewenste
Dij vnstellenden op
irdiid houden. Op
op lofvijver werd
vorige week al
latst.
uit| FOTO: ANP
te
(Vervolg van de voorpagina)
DEN HAAG Minister Ritzen van onderwijs wil de studie
beurs afhankelijk maken van de prestaties van studenten.
Na de propadeuse zouden de studieresultaten volgens het
plan-Ritzen elk half jaar gemeten moeten worden. Ritzen
heeft dit plan geopperd in kader van de onderhandelingen
over de tussenbalans. Als de prestaties onvoldoende zijn
leidt dat onder bepaalde voorwaarden tot een korting op de
beurs. De opbrengst van deze maatregel zou maximaal 100
miljoen gulden zijn. Kok heeft zijn voorstellen voor het
dichten van het begrotingstekort van ruim 4,5 miljard gul
den in het jaar 1991 voorlopig in de 'wachtkamer' gezet.
Kok wil dit pakket maatregelen pas bespreken als de onder
handelingen over de tussenbalans voor de periode '92-'94
zijn afgerond. Onderdeel van Koks voorstellen vormt een
verhoging van de benzine-accijns met tien cent per 1 juli dit
jaar alsmede een versnelde belastinginning.
Achtjarig
meisje dood
aangetroffen
DEVENTER In een
woning in Deventer is gis
teren het lijk gevonden
van een achtjarig meisje.
Volgens de gemeentepoli
tie van Deventer is het
kind door een misdrijf om
het leven is gekomen. Er
is een groot onderzoek ge
start, waarbij het recher
chebijstandsteam in de
provincie Overijssel is in
geschakeld. In net belang
van het onderzoek wil de
politie momenteel geen
nadere mededelingen
doen.
Verruimde vrijstelling
bij herhalingsoefeingen
DEN HAAG De ministerraad is gis
teren akkoord gegaan met een verdere
verruiming van de vrijstellingsgronden
voor herhalingsoefeningen. Het gaat
daarbij om gevallen waarin „het belang
van opkomst niet opweegt tegen het
persoonlijk of zakelijk belang bij een
vrijstelling".
Als voorbeelden worden genoemd de
onmogelijkheid om op korte termijn een
vervanger te vinden, ernstige ziekte
van de echtegenote, examenverplichtin
gen en gevaar voor het voortbestaan
van het bedrijf waarin de reservist
werkzaam is.
Daarbij werd vermeld dat de regeling
die door het ministerie van defensie is
voorgesteld, geheel los staat van de
Golfoorlog.
Hulpgoederen voor
Sovjetunie gestolen
ZAANSTAD Een deel van de
zending hulpgoederen van de
Stichting Zaanstreek Promotie
aan de Russische stad Pereslavl-
Zalesski wordt vermist. Vermoe
delijk is de vrachtauto met hulp
goederen onderweg opengebro
ken.
De auto stond enige tijd onbe
heerd bij de Pools-Russische
grensplaats Brest. De gemeente
Zaanstad zette de hulpactie sa
men met Zaanstreek Promotie op
touw. Bij aankomst in Pereslavl-
Zalesski maandagavond, bleken
450 kilo cacao, injectienaalden en
medicijnen gestolen. Zaanstad zal
vervangende goederen zenden.
"DERLANDERS VEELAL ONBEKEND MET RISICO'S IN BERGEN
hi
rolg van de voorpagina)
in HNCON Kapitein
notion van de politie in
va franse Briangon, die
ïlast met het onder-
naar de dood van de
n Nederlanders, weet
dat de groep buiten-
•jon onvoorzichtig is
est. Het ongeluk was
in de Franse
.lin'jn sinds tien jaar.
^ie loedige sneeuwval in
sliiaande dagen en instabie-
;chl nassa's hadden de ski-
cht bij voorbaat tot een
lijke onderneming ge-
t. Herhaalde waarschu-
n voor verhoogd lawine-
op lokale radiostations
kennelijk niet ge-
•oep, die onder leiding
de Nederlandse gids,
en dagtocht willen ma-
aar de bevroren meren
ilalrif. Deze liggen een
kilometer van het ge-
Aiguilles, waar de gids
>eheerder was van een
Toen de groep woens-
>ij het vallen van de
nog niet was terugge-
I werd alarm geslagen.
l reddingsoperatie wer-
•eertig gendarmes, twee
ipters en speurhonden
:t. Volgens een politie
woordvoerder zou het tijdstip
van het ongeluk kunnen wij
zen op een gebrek aan erva
ring bij de gids. „Juist in de
'warme uren', tussen tien uur
's ochtends en vier uur 's mid
dags, zijn de risico's van het
buiten de piste skiën erg groot.
De pas gevallen en 'opge
warmde' sneeuw heeft dan
nauwelijks grip op de onder
liggende lagen. Er is maar
weinig nodig wil het gaan
schuiven".
Onduidelijk is of de gids, die
sinds zes jaar een deel van het
jaar in het gebied verbleef,
over de vereiste Franse diplo
ma's beschikte om toeristen
rond te leiden. Volgens een
verslaggever van de lokale
krant Dauphiné Libéré zou dit
niet het geval zijn, maar de
gendarmerie kan dit niet be
vestigen. Wel werd gezegd dat
de gids de buitengewone
sneeuwval waarschijnlijk
heeft onderschat. Op sommige
plaatsen in dit deel van de Al
pen is de laatste weken drie
meter sneeuw gevallen. Opge
blazen door de wind hebben
zich op vele plaatsen gevaarlij
ke ijskappen gevormd.
Bij wijze van waarschuwing
aan de vier miljoen Franse
wintersporters die dit week
einde de bergen intrekken, is
het ongeluk met de Nederlan
ders gisteravond uitgebreid op
de Franse televisie behandeld.
DEN HAAG Elke ski
tocht buiten de piste is ge
vaarlijk, zegt D. Muntz
van de Nederlandse Berg
sport Vereniging (NBV).
G. van Sprang van de Ko
ninklijke Nederlandse Al
pen Vereniging (KNAV)
vindt dat Nederlanders te
weinig vertrouwd zijn met
de skigebieden.
Onverantwoord gedrag zou
dan ook mogelijk de oorzaak
zijn geweest van het ongeluk
in de Franse Alpen, dat aan
negen Nederlanders het leven
heeft gekost. „Een trektocht
buiten de pistes is zonder gids
een levensgevaarlijke onder
neming", zegt Muntz. Een goe
de, ervaren gids kent de geva
ren van een gebied en trekt er
niet op uit wanneer het risico
te groot is.
Over de deskundigheid van de
Nederlandse gids die de omge
komen groep begeleidde kan
hij niets zeggen, maar wan
neer de noodlottige lawine is
veroorzaakt door lichte aard-
schpkken, treft volgens Muntz
de gids geen blaam. „Zoiets is
niet of nauwelijks te voorspel
len".
Zelf voornamelijk actief als
bergbeklimmer, maakt Gerard
van Sprang deel uit van de zo
geheten Veiligheidscommissie
van de NBV en de KNAV.
Deze commissie onderzoekt
ongelukken en andere inci
denten die zich tijdens winter
sportactiviteiten voordoen.
Franse reddingswerkers met hun honden op zoek naar de onder sneeuw en ijs bedolven Neder
landse skiërs. Met een helikopter werden de lichamen van de plek van het ongeluk naar Brianpon
gebracht (links).
FOTO'S: AFP
Volgens Van Sprang is de Ne
derlander zich in het alge
meen te weinig bewust van de
gevaren die een fraai, wit be
sneeuwd landschap met zich
mee kan brengen. „Een verse
laag sneeuw kan bijvoorbeeld
op een oude laag ijs liggen,
waardoor het gevaar van
schuivende sneeuwmassa's le
vensgroot is".
Hoewel het Alpengebied vol
gens hem nadrukkelijk niet
bekend staat als zeer lawine
gevaarlijk, wijzen de tempera
tuurschommelingen van de af
gelopen dagen wel op een gro
ter gevaar dan normaal. Waar
schuwingen op de radio en op
borden langs de pistes hebben
de Nederlanders echter niet
weerhouden toch op pad bui
ten de officiële pistes te gaan.
De belangrijkste les die skiërs
ook weer uit dit ongeval kun
nen leren is volgens Van
Sprang dat de skiër zich bij
elke handeling die hij verricht
bewust moet zijn van de moge
lijke risico's en de gevolgen.
„Dat klinkt wat zwaar, maar
hierin ligt de kern van de oor
zaak van veel ongevallen. Het
heeft geen zin om mensen en
kel te wijzen op gevaren. Ze
hebben immers zelf in de hand
in hoeverrre ze die gevaren op
zich af laten komen".
Hoewel Nederlanders verhou
dingsgewijs weinig bij grote
ski-ongevallen zijn betrokken,
hebben zij toch te weinig 'feel
ing' met een gebied om een
verantwoorde en veilige ski
tocht buiten de pistes te ma
ken, in tegenstelling tot de
vaste bewoners van de gebie
den. „Een Zwitser zal zich ver
moedelijk ook minder bewust
zijn van de gevaren van
zwemmen in de Noordzee", al
dus Van Sprang.
Opleiding
In het simpelweg verbieden
van het skiën buiten de pistes
om gelooft Van Sprang niet.
„Er blijven toch altijd mensen
die de regels aan hun laars
lappen". Wel denkt hij dat
skiërs meer gewezen zou
moeten worden op bewuster
sporten. In Nederland bestaan
volgens hem goede opleidin
gen voor bergbeklimmers,
maar voor skiërs bestaan die
nauwelijks. „Dat valt de ski
organisaties in Nederland niet
aan te rekenen, omdat oplei
dingen niet tot hun doelstellin
gen behoren. Bovendien heb
ben die verenigingen natuur
lijk toch geen greep op het ge
drag van niet-leden".
In de vele cursussen die in het
buitenland worden gegeven
zitten volgens Van Sprang wel
tips om uit een lawine te ko
men, maar geen aanwijzingen
over hoe een lawine is te voor
zien „terwijl dat toch minstens
zo relevant is".
Wat de exacte oorzaak is van
het ongeval bij Briangon, is
nog niet duidelijk. Volgens
Van Sprang is echter vrijwel
nooit één enkele oorzaak aan
te geven. „Vergelijk het met
het ongeval met de Herald of
Free Enterprise. Niet een toe
vallig openstaande deur is de
oorzaak geweest van het zin
ken van de boot, maar een ke
ten van kleine foutjes die el
kaar versterken. Dat geldt ook
voor ski-ongevallen. Vaak zal
een gevaarlijke skitocht pro
bleemloos verlopen, maar een
klein extra schakeltje in die
keten van fouten kan net vol
doende zijn om het fout te la
ten gaan".
JEAN-PIERRE GEELEN
ontplofte vuurwerkfabriek werden honderden meters weggeslingerd en be-
n en op de weg
FOTO: ANP
(Vervolg
van de voorpagina)
CULEMBORG „Ik
dacht dat de oorlog uit
brak", zegt Elisabeth van
Santen. Ze loopt rond een
uur 's middags ontredderd
door haar huis, die recht
tegenover de MS Vuur
werkfabriek in Culem-
borg ligt. De explosie die
een uurtje daarvoor
plaatsvond heeft een rava
ge in haar woning achter
gelaten. Af en toe tilt ze
haar bril op en dept ze
nuwachtig met een zak
doek haar gezicht. Oogge
tuige van de explosie is ze
niet geweest. „Ik durfde
gewoon niet te kijken wat
er gebeurde".
De bewoners van de omliggen
de boerderijen werden giste
ren in de loop van de middag
geëvacueerd. Vijf mensen
moesten met ademhalings
moeilijkheden, psychische pro
blemen en door glas veroor
zaakte verwondingen naar het
ziekenhuis.
Volgens luitenant-kolonel A.
Sprangmeijer van de EOD is
de laaghangende bewolking de
belangrijkste oorzaak van de
enorme ravage. De door de ex
plosie veroorzaakte schokgolf
werd tegen de dijk naast de fa
briek omhoog gestuwd en di
rect weer naar beneden gesla
gen door het wolkendek.
De fabriek is gebouwd rondom
een bunker uit de Tweede We
reldoorlog, waarin het kruit
ligt. Daar omheen stond een
aantal andere gebouwen,
waaronder nog een bunker die
later is gebouwd. Zes jaar gele
den verhuisde het bedrijf naar
de huidige lokatie. Daartegen
is door een aantal inwoners
van Culemborg en de buurge
meente Vianen vergeefs be
zwaar aangetekend. Volgens
burgemeester Bloemendaal
van Culemborg gaat het ge
meentebestuur „er nog steeds
vanuit dat de hinderwetver
gunning om geldige redenen is
afgegeven" aan de vuurwerk
fabriek. Slechts een paar da
gen geleden werd er een con
trole uitgevoerd in de fabriek,
met bevredigend resultaat.
Onwerkelijk
In verband met voortdurend
explosiegevaar werd het ge
bied rond de ontplofte vuur
werkfabriek direct afgezet tot
op 600 meter van de gebou
wen. Zo dicht in de buurt van
de nog naknallende fabriek
hangt een onwerkelijke sfeer.
Van een nog tamelijk nieuwe
boerderij zijn vrijwel alle rui
ten gesprongen. Een wat oude
re vrouw ruimt scherven op.
Het interieur beschouwend
onbegonnen werk. De meeste
omwonenden lopen buiten.
Sommigen als verdoofd, ande
ren wisselen ervaringen uit.
„Ik zat te eten, toen het ge
beurde", zegt Elizabeth van
Santen. De dochter van Elisa
beth van Santen woont in het
huis achter dat van haar moe
der. De ravage lijkt de dochter
niet erg te deren. Ze is te ge
lukkig dat haar tw£e kinderen
ongedeerd zijn gebleven. De
twee waren buiten aan het
spelen toen de fabriek explo
deerde. Hun moeder moest een
tijdje naar ze zoeken. „Ik ben
al eens een kind kwijtgeraakt.
De explosie in Culemborg veroorzaakte bij deze boerderij alleen
schade aan het dak. Met vereende krachten werd die direct her
steld.
FOTO: ANP
bevolking van Culemborg is
massaal toegestroomd. Allen
hebben ze de doffe dreun ge
hoord en gevoeld. „Ik dacht
dat er een auto tegen mijn ga
ragedeur ramde" zegt een
man. Anderen die de vreemde
trilling in hun huizen voelden
en de ramen in de sponningen
zagen schudden, wisten direct
dat er iets ernstigers aan de
hand moest zijn.
Een aantal waaghalzen, dat de
heftig brandende fabriek van
dichterbij wil bekijken, klimt
over het prikkeldraad en be
treedt de weilanden rond de
fabriek. Die worden nog niet
door de politie gecontroleerd.
Het is een beklemmende wan
deling richting de vuurspu
wende fabriek. Voortdurend
vliegt kleurig siervuurwerk de
lucht in. Een macaber schouw
spel want het is bepaald geen
feest dat zich op een paar hon
derd meter van de wandelaars
Die is verdronken in de wete
ring hiernaast". De telefoon in
huize Van Santen heeft het af
gelopen uur niet stilgestaan.
„Zelfs mijn zuster in Utrecht
was aan de lijn. Die belt an
ders nooit".
De groep vrouwen neemt de
situatie in huize Van Santen in
ogenschouw. De vloer van de
woonkamer, met uitzicht op de
fabriek, ligt bezaaid met glas.
Een gedeelte van het plafond
is verzakt, in het dak zitten
gaten. Door de kapot geslagen
ramen van de slaapkamer
waait een frisse winterbries.
Alleen in de keuken is nauwe
lijks schade.
Doffe dreun
Wie niets bij de fabriek te zoe
ken heeft, wordt door de poli
tie op veilige afstand gehou
den en ziet dus weinig van de
zwaar beschadigde huizen. Het
is druk bij de afzethekken. De
afspeelt. Onder het lopen
wordt gespeculeerd over het
aantal slachtoffers dat zich
tussen de rokende puinhopen
moet bevinden. „Maar wie er
werkte, komt er niet levend
uit", is de algemene veronder
stelling.
Naarmate de personen in het
groepje dichter bij de fabriek
komen, worden hun stappen
trager. Een jongen loopt
nieuwsgierig naar een zwarte
vlek in het maagdelijk witte
weiland. Het blijkt een forse,
stalen balk te zijn, volledig
kromgebogen. In de sneeuw
zijn ontelbare zwarte stipjes te
zien. „Dat is kruit", weet ie
mand te vertellen. Ook liggen
de papieren parachuutjes in
het weiland, die normaal na de
jaarwisseling op de straten te
vinden zijn.
Hartverscheurend
Voor het groepje bij de smeu
lende fragmenten van een de
ken is aangeland, zijn de mees
ten al weer omgekeerd. Zij
blijven onkundig van het dra
ma dat zich voor de ingang
van de fabriek afspeelt. Twee
vrouwen en een meisje staan
hartverscheurend te huilen en
te gillen. Ze omhelzen elkaar
om zich daarna geschokt van
elkaar af te keren. Twee ver
pleegkundigen van de ambu
lancedienst slaan hun armen
om de vrouwen en het meisje
heen en voeren ze met zachte
hand en troostende woorden
af. Zijn het werkneemsters
van de fabriek die de explosie
hebben overleefd en elkaar
voor het eerst weerzien? Of is
het familie van de slachtof
fers? De verpleegkundigen
willen het niet vertellen.
ANNE VOS
DOOR BILL WATERSON
R4'S OOkWVAT JE STELT EEM
Sl/MPEIE W?A4ö FM VERVOL-
GEUS /WG JE TWEE WEföW
6EBJ TEEVEE /VlEB? KIJKEN
Belastingdienst VS
wil 5,2 miljard
dollar van Drexel
NEW YORK De Ameri-
kaanse fiscus, de Internal Re
venue Service (IRS), heeft 5,2
miljard dollar aan achterstalli
ge belastingen gevorderd van
het ter ziele gegane effecten-
concern Drexel Burnham
Lambert. Het gaat om belas
tingen, inclusief boete en ren
te, over de periode 1980 tot
1990. De vordering is inge
diend bij de rechtbank die het
faillissement van Drexel af
werkt. De Amerikaanse belas
tingdienst is, evenals in Neder
land, de eerste schuldeiser bij
faillissementen.
In november vorig jaar legde
de Amerikaanse overheid
Drexel een vordering op van
6,8 miljard dollar omdat de ef
fectenhandelaar ongeveer vijf
tig banken had misleid.
ELKE DONDERDAG DE
BIJLAGE BIJ UW KRANT MH
INFORMATIE OVER FILMS, MUZIEK
THEATER, RECREATIE, EXPOSITIES
EN EEN COMPLETE AGENDA
Kans op een ramp bij Kat is miniem
LEIDEN „Ongelukken zoals in Culemborg zitten opgesloten
in de aard van het bedrijf", meent Hans van der Maat van de
Kat Koninklijke Nederlandse kunstvuurwerk-en munitiefa
briek in Leiden. „99 procent veiligheid kan, maar het ongeluk
zit die ene procent.
Door wrijving of vuur kan een explosie". In Leiden zijn catasto-
fes van het kaliber Culemborg volgens hem uitgesloten. „In Cu
lemborg werd op grote schaal avondvuurwerk voor bedrijven
gemaakt en dat vergt een vrij ruime voorraad grondstoffen. In
Leiden hebben we minder voorraad omdat we weinig avond-
vuurwerk maken en vooral industrieel vuurwerk. Dat laatste is
meer brand- dan plofgevaarlijk. Verder ligt de laatste jaren bij
ons de nadruk meer op de handel dan op de fabricage
