Groei is uit evangelische beweging
E&idteQowuxl,
brieven van lezei
Paus positief over oecumenische samenwerking
kerk
wereld
'Heilige Oorlog' extreem-rechts
in Zuid-Afrika niet uitgesloten
V
CeidócSotruvnt
GEESTELIJK LEVEN/OPINIE
CcidócGouotmt
DONDERDAG 14 FEBRUARI 1991 P^j:
CANBERRA Paus Johannes Paulus II heeft zich in een
brief aan de assemblee van de Wereldraad van Kerken positief
uitgelaten over de oecumenische samenwerking.
Sinds de vorige assemblee in 1983 heeft de Heilige Geest ons
voorwaarts gebracht op de weg naar eenheid. Behalve de vre
desgebedsdag in Assisi in 1986 heeft de theologische dialoog be
langrijke bijgedragen geleverd, aldus de paus. In dit verband
ondersteepte hij de waarde van het Lima-document over doop,
avondmaal/eucharistie en ambt, waarin de lidkerken van de
Wereldraad in belangrijke mate overeenstemming hebben ge
vonden.
De paus verheelde niet dat de samenwerking tussen de We
reldraad, waarin protestantse, anglicaanse en orthodoxe ker
ken zijn vertegenwoordigd, en de RK Kerk problemen kent.
Daardoor moeten we ons niet laten ontmoedigen maar moeten
we ons laten stimuleren onze taak met nieuwe kracht aan te
vatten, schrijft de paus.
De huidige tragische situatie in de wereld onderstreept op
nieuw de noodzaak van verzoening en van een duidelijk getui
genis van de bijbelse boodschap van vrede, gerechtigheid en de
heelheid van de schepping. „Het trieste feit doet zich voor dat
ons getuigenis des te minder overtuigend is in de mate waarin
de wereld getuige van onze verdeeldheid is," aldus de paus.
De brief werd voorgelezen door mgr. Cassidy, de vorige pro
nuntius in Nederland en nu opvolger van kardinaal Wille-
brands.
Hij kende zichzelf.
Maar alleen van horen
zeggen
DILEMMA'S VOOR ORGANISATIES ALS YOUTH FOR CHRIST
HOUTEN De evange
lische beweging in ons
land heeft het moeilijk.
Dat blijkt uit de nuchtere
cijfers van de begroting
van de Evangelische Alli
antie - de overkoepelende
organisatie - maar ook uit
de pogingen van bijvoor
beeld Youth for Christ
nieuwe wegen te vinden
om de doelstelling te be
reiken: jongeren benade
ren met de boodschap
van het Evangelie en hen
opwekken tot het leiden
van een christelijk leven.
De achtergronden van de
moeiten waarmee veel van de
ongeveer tweehonderd evan
gelische groepen en bewegin
gen worstelen, worden duide
lijk in een studie van de gods
dienstsocioloog Sipco J. Vel-
lenga te Houten (34). Morgen
promoveert hij aan de Vrije
Universiteit (bij prof. G. Dek
ker) op een proefschrift over
de factoren die leidden tot de
groei van de evangelische be
weging. Vellenga is werk
zaam als universitair docent
(godsdienst-)sociologie aan de
Universiteit van Amsterdam.
Hij deed onderzoek onder
1200 leden, donateurs en be
gunstigers van Youth for
Christ, De Navigators, het In
stituut voor Evangelisatie en
Jeugd met een Opdracht.
Deze vier horen zijns, inziens
tot de kern van de evangeli-
;che beweging. Hij definieert
die als 'het geheel van organi
saties dat op basis van een be
paalde religieuze levensbe
schouwing een verandering in
individuen en/of de samenle
ving nastreeft.'
Groei
Het aantal mensen dat be
trokken is bij een of meer van
de ongeveer tweehonderd
evangelische organisaties
schat hij tussen de vier- en
vijfhonderdduizend (inclusief
EO; zonder deze omroep valt
de schatting tweehonderddui
zend lager uit).
Sipco Vellenga: „De evangeli
sche beweging is vanaf de ja
ren zestig behoorlijk gegroeid.
Een belangrijke factor daar
voor is de secularisatie: terwijl
de grote gevestigde kerken te
maken kregen met kerkverla
ting, theologische vernieu
wingen en afbrokkeling van
de (orthodox) protestantse
zuil, groeiden de evangelische
kerken en bewegingen. Er
was sprake van een zeker
spiegeleffect: wat aan de ge
vestigde kant aan kerkelijke.
Drs. Sipco Vellenga
maatschappelijke en politieke
organisaties afbrokkelde,
kwam aan de kant van de
evangelische beweging op: het
aantal evangelische gemeen
ten groeide sterk en organisa
ties als de EO en de RPF wer
den opgericht. Nu ruim twin
tig jaar later, vormen de grote
protestantse kerken nog
steeds de grootste voedings
bron voor de evangelische be
weging, maar het aantal (or
thodox) protestanten is door
de secularisatie flink gedaald
en daarmee het potentieel
aantal evangelischen".
„Een oplossing zou kunnen
zijn aanpassing van de bood
schap. Dus niet meer de geijk
te taal van het traditionele
christendom met begrippen
als zonde, vergeving, verlos
sing. Maar daarmee zouden de
organisaties zich van hun ach
terban en geschiedenis ver-
FOTO: T STICHT
vreemden; ze zijn
gericht als een soort tegen
beweging van de grote ker
ken om stem en vorm te
geven aan het traditionele
erfgoed. De meeste evangeli
sche organisaties zijn sterk af
hankelijk van vrijwilligers
werk en van donaties en een
al te radicale aanpassing van
de boodschap zou wellicht
meteen te merken zijn in aan
tallen vrijwilligers en in gif
ten".
Sipco Vellenga ziet meer in
wat hij noemt integratie. Dat
wil zeggen: proberen de bood
schap in eigentijdse taal te
verwoorden; als het ware
door de secularisatie heen te
kruipen en op die manier
(jonge) mensen die de oude
woorden niet meer verstaan,
aan zich te binden.
Hij is niet somber over de mo
gelijkheden voor die integra
tie; de onderzoeker karakteri
seert de evangelische bewe
ging als zeer 'dynamisch' en
eigentijds. Veel evangelische
clubs werken min of meer in
het 'marktperspectief', dat wil
zeggen: wanneer een bepaalde
manier van aanpak niet meer
zo werkt, dan wordt een an
dere methode gezocht. Een
sterk voorbeeld is Youth for
Christ. Aanvankelijk werden
jongeren aangesproken in de
sfeer van rally's; min of meer
massale bijeenkomsten. In de
jaren zestig werkte die formu
le niet meer en toen kwam de
zeer succesvolle koffiebar-for
mule. Die werkt inmiddels
ook niet meer en momenteel
zoekt Youth for Christ het
onder meer in drama-produc
ties op scholen voor voortge
zet onderwijs.
Het sterk verminderde poten
tieel en de pogingen om zon
der verloochening van eigen
opvattingen buiten de kerken
mensen te 'winnen' vormen,
zo zou men kunnen zeggen,
belangrijke elementen van de
strijd om het bestaan die di
verse evangelische organisa
ties op het ogenblik moeten
voeren.
Schaduw
Tot na de tweede wereldoor
log heeft de evangelische be
weging zich bevonden in de
schaduw van de kerken. Pas
toen in de samenleving de
traditionele verbanden open
gingen, traden de diverse
groepen duidelijker naar bui
ten. Vellenga noemt de mas
sale evangelisatiecampagnes
van T. Osborn op het Malie
veld in Den Haag in de vijfti
ger jaren. Zo'n honderddui
zend mensen kwamen daar op
af. In die jaren versloeg ook
Billy Graham z'n tienduizen
den en begonnen Youth for
Christ en de Navigators met
hun activiteiten.
In de jaren zestig komt de
groei. Die duurt tot in de
vroege jaren tachtig. Sommige
organisaties krijgen het dan
moeilijk en andere organisa
ties zoals de EO en de RPF
blijven zo'n beetje op het dan
bereikte peil. Opmerkelijk is
de steeds persoonlijker wor
dende strategie van de bewe
ging. Er was aanvankelijk de
toch behoorlijk onpersoonlijke
rally, een vorm van een mas
sa-bijeenkomst. De techniek
van de overdracht werd heel
wat persoonlijker in vormen
zoals die van de koffiebar
evangelisatie. Daar ging het
om het voeren van persoonlij
ke gesprekken met onbeken
den en recentelijk zijn er de
initiatieven om evangelisatie
te bedrijven onder vrienden,
buren of familieleden.
Palet
De evangelische beweging
biedt een veelkleurig palet
van organisaties, bewegingen,
gemeenten en clubs die on
derling nogal kunnen ver
schillen, maar toch ook ge
meenschappelijke kenmerken
hebben. De nadruk op de per
soonlijke geloofsbeleving, de
ervaring van het geloof is
wellicht het belangrijkste
kenmerk.
Een andere, deels daarmee sa
menhangende karakteristiek
is de 'warmte'. Velen die de
gevestigde kerken 'te kil' vin
den, ervaren in evangelische
groepen een sterke geestelijke
en sociale betrokkenheid op
elkaar; het geloof is een be
langrijke categorie voor het
dagelijks leven.
Ook van grote betekenis is
het missionaire bewustzijn;
veel groepen in de evangeli
sche beweging zijn actief in
allerlei vormen van evangeli
satie en zending.
Vellenga onderscheidt vier
stromingen binnen de bewe
ging: de fundamentalistische
stroming, die de onfeilbaar
heid van de bijbel als Gods
Woord benadrukken. De
groepen in deze stroming
staan vaak afwijzend tegen
over nieuwe ontwikkelingen
in de theologie, vooral omdat
deze afbreuk zouden doen aan
het beeld van God zoals zij
dat aanhangen. Fundamenta
listische groepen zijn regelma
tig te beluisteren en te bekij
ken bij de EO.
De tweede stroming is de cha
rismatische. Hier ligt sterke
nadruk op het werk van de
Heilige Geest. Sommige groe
pen zijn binnen-kerkelijk (de
Charismatische Werkgemeen
schap Nederland) en anderen
zijn buiten de traditionele
kerken, bijvoorbeeld allerlei
de pinkstergroepen.
De derde stroming is die van
het millennialisme, gebaseerd
op de overtuiging dat er voor
of na Christus' wederkomst
op aarde een duizendjarig rijk
van vrede zal zijn. Organisa
ties als 'Het Zoeklicht' en de
Vergadering van Gelovigen
zijn voorbeelden van deze
stroming. In ons land komen
alleen maar 'pre-millennialis-
ten' voor, deze stroming van
het millennialisme gelooft dat
eerst Jezus op aarde terug
komt en dat dan het duizend
jarig vrederijk aanbreekt en
niet andersom, zoals de 'post-
millennialisten'.
De vierde groep is de radicale
stroming binnen de evangeli
sche beweging. Deze groep
(waarvan Evert van der Poll
een bekende vertegenwoordi
ger is) verbindt aan het geloof
radicale keuzen betreffende
het maatschappelijk en poli
tieke leven. Volgens Vellenga
lijkt het er vooralsnog niet op
dat deze nog jonge vleugel
van de evangelische beweging
in Nederland echt doorzet.
Sipco Vellenga heeft zich af
gevraagd wat de aantrekke
lijkheid is van de evangeli
sche beweging. Hij komt tot
onder meer de volgende con
clusies: de liberale opvattin
gen over het gezag van de bij
bel, sexuele moraal en derge
lijke wekken bij veel mensen
de behoefte aan 'nieuwe ze
kerheid', een die aansluit bij.
de eigen traditie. De evangeli
sche beweging biedt die ze
kerheid. De persoonlijke be
nadering en de gerichtheid op
het individuele geven de be
weging iets authentieks en dat
is voor velen een aantrekke
lijke eigenschap. Het geloof is
in het leven van de evangeli
schen een belangrijk en zicht
baar element in het leven van
de evangelischen en die rela
tie tussen 'leer en leven' wekt
'jalouzie'.
Vellenga noemt ook de ruim
te voor de eigentijdse vormen
waarin veel evangelischen
hun roeping uitdragen: som
mige groepen schuwen de
hard-rock niet en andere pro
beren allerlei vormen van
modern drama uit. Er kan
wat dat betreft heel veel bij
de evangelischen, als het
maar dient tot het 'doel van
de zaak'. Die dynamiek is
vaak verfrissend en een hele
verademing ten opzichte van
de vaak trage wijze waarop in
de grotere kerken verande
ringen kunnen worden door
gevoerd.
Vellenga heeft natuurlijk ook
gezien wat kan tegenstaan in
de evangelische beweging. Hij
noemt de morele standpunten
ten aanzien van bijvoorbeeld
(homo-)sexualiteit, maar ook
de al genoemde traditie-ge-
bonden taal waarin sommige
evangelischen van hun gelooi
getuigen en de gestandaardi
seerde formuleringen waarin
soms over het geloof wordt
gesproken of de voorspelbaar
heid van veel bekeringsver
halen. Er zit in die getuigenis
sen, hoewel ze zeer persoon
lijk zijn, zo'n herkenbaar pa
troon dat de 'uitkomst' al di
rect aangeeft.
LIJTSEN KOOISTRA
De studie van Vellenga is
in handelseditie uitgegeven
door de VU-uitgeverij te
Amsterdam onder de titel:
'Grenzen aan de groei'. De
prijs is 49,50.
KBO tevreden met
ouderenbrief
's-HERTOGENBOSCH Het
bestuur van de Unie KBO
heeft in een eerste reactie
zich bijzonder verheugd ge
toond over de vastenbrief van
de rooms-katholieke bisschop
pen over de ouderen. „In de
brief worden ouderen niet
apart gezet, de bisschoppen
richten zich met deze brief
niet enkel tot de ouderen-
,maar tot de hele geloofsge
meenschap. Dat is een belang
rijk pré", aldus pater Sluys,
Aswoensdag-
dienst kost 36
leven
MEXICOSTAD Een kerk-
dienst ter gelegenheid van as-
woensdag in de stad Chalma,
64 kilometer ten zuiden van
Mexicostad, heeft 36 mensen
het leven gekost. De gelovi
gen kwamen om het leven
doordat zij onder de voet wer
den gelopen of stikten toen
duizenden mensen zich een
plaatsje in het kerkgebouw
wilden verschaffen. Zeker 25
mensen liepen ernstig letsel
op. De dienst werd bijge
woond door ongeveer 3.500
gelovigen. De kerk bezit een
ikoon waaraan bijzondere
krachten worden toegeschre
ven en trekt op aswoensdag
bedevaartgangers uit geheel
"Mexico.
Nederlandse Hervormde Kerk
Aangenomen naar Vriezenveen (bul-
tengew.wijkgem.) H. de Bode te Sint
Anthoniepolder (part-time).
Gereformeerde Kerken vrijgemaakt
Beroepen te Vollenhove-Kadoelen
R.T. Urban te Groningen-Zuid. Aan
genomen naar Leerdam A. Scherln-
ga te Gees.
CANBERRA 'Ver reg-
se' blanken in Zuid-Afri
ka spreken volgens prof.
Johan Heyns over een
Heilige Oorlog om de re
gering-De Klerk omver
te werpen. Een burger
oorlog is niet per se uitge
sloten. De leider van de
Rechtse Afrikaanse
Weerstands Beweging,
Eugene Terre Blanche,
dreigt zelfs met het ge
bruik van wapens om zijn
zin door te zetten.
Heyns, jarenlang een van de
'verligte' theologen bij de Ne-
derduits-Gereformeerde
Kerk, was bij de opening van
de Wereldraad van Kerken
aanwezig op de assemblee in
Canberra. Van 1986 tot 1990
was hij voorzitter van de
NGK-synode.
Er is bij de conservatieve
blanken een geweldig verzet
tegen de 'verraier' De Klerk,
die Zuid-Afrika aan de zwar
ten verkoopt. Er vinden 'dra
matische ontwikkelingen' in
Zuid-Afrika plaats, aldus
Heyns. Gedurende 300 jaar
hebben de blanken de exclu
sieve heerschappij gehad. In
februari heeft De Klerk aan
gekondigd alle apartheidswet-
ten te zullen schrappen. „Een
omkeer van 180 graden. De
apartheid als sociaal experi
ment is mislukt."
Vooral de psychologische klap
daarvan is enorm, aldus
Heyns. Ook het besluit van de
synode met de apartheid te
breken, heeft tot „heel veel
verzet" in de NG-Kerk geleid.
Andries Treurnicht, leider
van de Conservatieve Partij,
heeft zijn plaatselijke gemeen-
aats mij onder
de tucht." Hij probeert er po
litieke munt uit te slaan nu de
synode de morele grondslag
van zijn beleid (de apartheid)
heeft verworpen.
Veel blanken kunpen nog
niet bevatten dat er binnen
kort zwarten in het parlement
zitten en dat de volgende pre
sident van Zuid-Afrika een
zwarte kan zijn.
Heyns prijst de moed van pre
sident De Klerk. „Meer dan
enig iemand verdient De
Klerk de Nobelprijs voor de
vrede."
Heyns vergelijkt de situatie in
zijn land met glasnost en pe
restrojka in de Sovjetunie.
Het enthousiasme voor Gor-
batsjov is geheel verdwenen
nadat bleek dat er geen spra
ke was van economische
vooruitgang. „Dat moet met
ons land niet gebeuren," zegt
Heyns. „Daarom moeten de
sancties onmiddellijk worden
beëindigd. De zwarte bevol
king kan dan geholpen wor
den om economisch zelfstan
dig te worden", aldus Heyns.
Hij hoopt dat de Nederlandse
kerken Zuid-Afrika met kriti
sche solidariteit zullen volgen.
Zij hebben ons in het verle
den de rug toegekeerd in
plaats van ons te helpen bij
het vinden van de juiste weg.
De voorstanders van de apart
heid werden daardoor ver
sterkt, terwijl degenen die
wel verandering wilden, al
leen stonden.
Heyns is beter te spreken
over Potter en Castro. Ook
toen de NGK nog volledig in
het isolement zat, onderhield
Heyns contacten met de toen
malige secretaris-generaal
van de Wereldraad, dr. Philip
Potter. Bij toeval zaten NGK-
praeses dr. Pieter Potgieter en
Heyns naast Potter, toen Ca
stro vorige week de NGK-
vertegenwoordigers 'met
vreugde' begroette.
Het initiatief voor het her
nieuwde contact tussen We
reldraad en de blanke Zuida-
frikaanse kerk is „om heel
eerlijk te zijn van ons uitge
gaan," zegt Heyns. „Door de
apartheid bevonden we ons in
een zeer geïsoleerde positie."
Hoewel niet de oudste, is de
Wereldraad wel de belang
rijkste oecumenische organi
satie, aldus Heyns. Castro
heeft geen enkele voorwaarde
gesteld aan het bezoek van de
NGK-waarnemers. De Zuida-
frikaanse Raad van Kerken,
die om advies was gevraagd,
heeft er van harte mee inge
stemd.
In sommige Nederlandse
kringen is het kennelijk
moeilijk zich aan de nieuwe
situatie aan te passen. „Ik
moet even kwijt dat ik me af
vraag wat die man hier doet,"
zei het Hervormde modera-
menlid J. de Boer-de Leeuw,
die Heyns met het ANP had
zien praten. Ook het lid van
de Hervormde Zuid-Afrika-
werkgroep, Veronica Boer-De
Lange wilde graag weten of
de Wereldraad het vijfster
renhotel voor Heyns betaalt,
terwijl ds. Sam Buti, NGKA-
praeses, in Nederland om een
subsidie moest vragen.
Inmiddels heeft Heyns
woensdagavond een gesprek
gehad met dr. L.J. Koffeman
en ds. M. van der Veen-
Schenkeveld, secretaris en lid
van het Gereformeerde depu-
taatschap oecumene. Het was
het eerste officiële contact
tussen NGK en GKN na vele
jaren.
Er vinden op de Assemblee allerlei ontmoetingen plaats, zoals
een Roemeense priester die plotseling een gemeentelid tegen
het lijf lOOpt. FOTO: AP
7 TT~TI 7 W
'PG
Ommekeer in Golfoorlog^
[ge
WAT Saddam Husayn met 33 hardnekkige Scudaj^g
op de Israëlische burgerbevolking niet heeft kunn^n,
ken, heeft op Aswoensdag één precisie-bomaanval
dad bewerkstelligd: honderden dode burgers, voor|.Q
rendeel vrouwen en kinderen. De militaire operai^,
's morgens vroeg uitgevoerd om slachtoffers onderlrg
gerbevolking te vermijden, verliep geheel volgens pfd
nabij gelegen school, een supermarkt en een moskejsie
ongerept. P™
De elektronische geleide apparatuur droeg er zorgTZ
precies het doelwit werd geraakt dat al geruime tijl
lijst van aan te vallen installaties stond. Een gecamo; ■*-
bunker, waarvan het geallieerde opperbevel wist dal
ciale constructie was bedoeld om een gewone bomaj
kunnen weerstaan, maar tegelijkertijd ondergrondsej
nische verbindingen ongestoord te laten verlopen. E) "1
taire commando- en controlebunker derhalve.
WAT de Amerikanen niet wisten was dat er zichl
den burgers bevonden in de bunker, die volgens Irak
slechts een schuilkelder was. Had het geallieerde opj
van de aanwezigheid van die burgers geweten, dai
aanval niet zijn uitgevoerd, zo is van Amerikaanse zj
zekerd. Er is geen enkele reden aan de oprechtheid
verklaring te twijfelen. Het tragische gevolg van de IjN
val speelt Saddam Husayn immers geweldig in de ](n(
heeft de geallieerden vooral de Amerikanen |el<
problemen gebracht. jw
Hol
Het verdere verloop van de Golfoorlog zal er da^
door worden gewijzigd. De geallieerden overwegd
aanvallen meer uit te voeren op bunkers en andere n
installaties waarin zich al dan niet door boos opzet
zijde van Saddam Husayn burgers kunnen bevind,
leen Iraakse militairen, hun linies en hun wapentuig
onder tanks) komen dan nog in aanmerking voor aai®^
die aanzienlijk minder effect zullen sorteren. f j
TA ng
UAT betekent een groot militair voordeel voor Saddiee
sayn, die zijn net van militaire verbindingen haastig 3 1
herstellen. Mogelijk zijn de geallieerden daardoor zt
zaakt hun grondoffensief in een te vroeg stadium tehei
nen. Het aantal militaire slachtoffers aan beide zijpel
daardoor aanzienlijk hoger zijn, de strijd zal langer du st;
het aantal burgerslachtoffers zal ook toenemen. 'ee
tel
DaT zijn dan de bijkomende gevolgen van het afschÊ 1
ke drama van gisteren, dat in eerste instantie in vele lfn^
den onschuldige Iraakse gezinnen groot leed heeft "Zi
zaakt. Elke oorlog kent zijn tragedies, aldus reageq-er
Britse minister van buitenlandse zaken Hurd. Dat ifet,
twijfeld zo. Bij het Duitse bombardement op Rotterdaeld
meidagen van 1940 kwamen rond achthonderd burgPe
het leven. En juist gisteren werd het massale geajk
bombardement op Dresden in februari 1945 herdachtjs
bij volgens uiteenlopende schattingen 60.000 tot 200.00DOI
se burgers omkwamen. Maar dat waren massale bora t
menten van een geheel andere aard. Het grootste vei«u'
dat die bombardementen het vooropgezette doel haddk
zo groot mogelijk aantal burgers te treffen. Bij de b|n
ling van het precisie-bombardement op Baghdad vailrn
ren moet ook dat aspect niet uit het oog worden verljtio
Brieven graag kort en duidelijk geschreven.
De redactie behoudt zich het recht voor ingezci
stukken te bekorten
Golfoorlog (7)
Twee artikelen in de krant
gingen in op de vraag of de
oorlog tegen Irak al dan niet
gerechtvaardigd is. Onder
verwijzing naar Augustinus
en Hugo de Groot (De iure
belli ac pacis, 1625) noemt
president George Bush de
oorlog tegen Irak gerecht
vaardigd, want het gaat om de
bevrijding van het door Irak
onder de voet gelopen Ku-
wayt. De president zou zich
ook op Thomas van Aquino
kunnen beroepen, die een
oorlog een 'laatste middel' (ul-
timum remedium) noemt om
het recht te doen zegevieren
en de vrede op aarde te her
stellen. Dat het om een staat
kundige kwestie gaat heeft de
schijn van waarheid, maar in
wezen gaat het om de econo
mische 'macht' op aarde. Wie
de 'olie' beheerst, heerst over
de wereld. Saddam Husayn en
George Bush vechten om de
wereldheerschappij op econo
misch gebied. Wapenleveran
ciers verheugen zich hun wa
pens te kunnen testen en be
leven gouden tijden. Is het
moreel aanvaardbaarj
land door zware luchtl
dementen te vernietigej
economische oorlog
heerschappij over
draagt immorele kanti
Kuwayt geen olie
dan zouden de VS zich'
ben gemaakt, wannei
land door Irak zou ziji\f c
lijfd. Saddam Hussayn lbr£
een 'Heilige oorlog' c sci-
voor-christelijk joods bekn
uit de tijd van de hjter
beeën alle Arabieren 0
enigen en de Arabisch n
reld tot een eerste \fye(
macht maken, rijk aan nb
schatrijk aan geld. De V e
len dat beletten. De V!
ben de VN voor dit k%|e
gespannen. Deze bezittng
macht niet om deze ooins
beëindigen, waar ze w<)0ij
einde kunnen maken aien
produceren en bedenke n
gruwelijke biochemisch mp
pens en ander immoree^
logstuig. Deze oorlog cfoai
olie zal grote politieke de
gen hebben. aat
Dr. W.J.A. Visser, tec
DEN HAAG Rij
Uitgave: Westerpers (behorende tot Sijthoff Pers)
Kantoor Apothekersdijk 34, Leiden
Telefoon 071 - 122 244
Postadres Postbus 11, 2300 AA Leiden
Abonnee service pf
Telefoon: 071 - 313 677 van ma. t/m vr. van 8.30 tot 17.00 uur.
Nabezorging r~-
Telefoon: 071 - 122 248. u 1
van ma. t/m vr. van 18 00 tot 19.00 u. op za van 14 00 tot 15 00 uijtT
Abonnementsprijzen (inclusief 6% BTW)
Bij automatische betaling: Bij betaling per acceptgiroki
per maand f. 25.70 per maand f. 2l
per kwartaal f. 76,60 per kwartaal 7p-
per jaar f. 294,30 per jaar 291
Het abonnementsgeld dient vooruit te worden voldaan. I j
Advertenties
Informatie en tarieven over advertenties tel.071 - 122 244.
Telefax voor uitsluitend advertenties 071 - 134 941. f./
Bankiers
AMRO BANK NV 473 575 515
POSTBANK NV 663 050
