Bescherming voor Golf weigeraars fieidóeOotwa-tit te Paus neemt religieus Trivial Pursuit in ontvangst kerk wereld Oorlog (IV) Archiefmateriaal over Afscheiding geordend Nieuwe grondwet Nepal gunstig voor kerken Vertrouwen in eigen zaak CcidAG SouAd/rt, ext brieven van leze mT CeidócSouoont T: GEESTELIJK LEVEN/OPINIE ZATERDAG 9 FEBRUARI 1991 PAG] PARIJS Paus Johannes Paulus II heeft vrijdag in het Vati- caan de eerste exemplaren van een Frans spel in ontvangst ge nomen. Het spel, Catechie, is een religieuze versie van het vraag-en- antwoordspel Trivial Pursuit. Deelnemers aan het gezelschapsspel worden op hun bijbelken nis en religieuze inzicht getoetst, aan de hand van vragen als „Tot wie zei Jezus: Zalig zijn zij die geloven zonder gezien te hebben?" (Thomas). Ook literatuur, muziek, geschiedenis, thea ter en film komen aan bod in de duizend vragen die de makers van Catechic bedacht hebben: „Welke dichter schreef La se- maine sainte?" (Louis Aragon) Op de doos staat de paus afgebeeld, het speelbord heeft de vorm van een kathedraal en de speelfiguren stellen de aposte len voor. De spelers lopen door de kathedraal en moeten zo snel mogelijk het portaal zien te bereiken. Onderweg worden hun allerlei vragen gesteld. Zelfs de biechtstoel ontbreekt niet: wie, op een bepaald veld gekomen, bekent dat hij vals gespeeld heeft, wordt alles vergeven. De bedenkers van het spel, een Frans bedrijf, hebben acht maanden nodig gehad om Rome voor hun idee te winnen en toestemming te krijgen om de paus op de doos af te beelden. Ze hebben zich laten begeleiden door een geestelijke en hun vra gen en antwoorden laten toetsen door specialisten in de ge- Niemand is zo rijk dat hij soms niet iets schuldig moet blijven door Marinus van der Berg Als het donker is, leef dan alsof je in het licht bent. Het is in deze drukkende tijd zaak om je niet teneer te laten drukken. Dat is niet gemakkelijk. Zoveel nieuws is geen nieuws. Zoveel nieuws verspreidt angst en bedreiging. Het is zaak om en deze tijd je innerlijk niet te laten dichtslibben door bitterheid, onverschilligheid of cynisme. Het is zaak om je diepste innerlijk zuiver te houden, zonder naïef te zijn. Het doet zeer aan de ogen om vogels, symbool van de vrijheid, overdekt te zien door olie. Vogels die bestemd zijn voor de vrijheid zijn vleugellam gemaakt door de drek van de oorlog. Het is alsof mijn eigen verlangen naar vrijheid getroffen is door een giftige pijl. En toch is het zaak om jezelf te zuiveren. De PTT maakt bij de brievenbussen reclame voor Valentijnsdag. Stel je eens voor dat alle geallieerden in plaats van bommen op die dag eens rozen zouden uitgooien boven Irak. Zou het hart van Saddam Hussein te bereiken zijn met tekenen van liefde en vrienschap? Ik vermoed dat niemand hierin gelooft en ik weet niet of ik het zelf geloof. Maar dat is juist ook het gevecht in mijzelf: mijn geloof niet verliezen in die kleine tekenen van liefde, van verzoening, van vertrouwen. Toch raakt dat het wezen van mijn geloven en mijn bidden. Mijn bidden dat ik met de woorden van Ter Schegget in zijn prachtige nieuwe boek over het Onze Vader ('Het innigst engagement' - ten Have, Baarn) een zucht zou willen noemen. Zuchten is verlangen dat het laatste woord niet aan het geweld, niet aan de gifgassen, niet aan de dood, niet aan de foltering is. Dit zuchten, bidden, komt in deze tijd uit een ziel in benauwdheid. De ziel, daar waar de mens het meest is wie hij is, is ook de plaats waar de onvoorstelbare, zich ophoudt. Deze ziel maakt zeer benauwende tijden door en snakt naar adem. Ademend naar lucht, roept ze met haast onverstaanbare woorden: dat het anders worde, dat deze wereld vernieuwd worde. De ziel bevindt zich tussen twijfel en hoop, maar zwijgt niet omdat de hoop sterker is dan de twijfel. Het is in deze dagen ongehoord om een goed woord over Saddam Hussein te zeggen. Het klinkt immers als landverraad. Ik weet ook geen goed woord over Saddam Hussein, maar ik ken wel twijfels over de vraag of hij de vleesgeworden Duivel van deze dagen is. Als ik in Bagdad was geboren, Arabier zou zijn en bezoeker van de Moskee, dan zou ik misschien Bush gezien hebben als de vleesgeworden Duivel. Wat en hoe je ziet is zo situatiebepaald. Niemand ziet de hele waarheid en niemand is objectief. Wie durft te erkennen dat waarheid altijd een relatieve waarheid is, wordt bescheidener en komt van zijn al te hoge en zekere troon af. Wie durft te erkennen dat zijn waarheid een betrekkelijke waarheid is, wordt kwetsbaarder. Maar juist die kwetsbaarheid kan de kracht worden die leidt tot nieuwe wegen. Het is in donkere tijden zaak te leven alsof het licht is. Al te grote zekerheden moeten van vraagtekens worden voorzien. Kleine tekenen van ■menselijkheid, van liefde en genegenheid zijn symbool voor het verlangen en het vertrouwen dat we het geloof niet opgeven dat uit de monden van de tanks rozen komen en vliegtuigen weer brood zullen droppen. Wie cynisch, onverschillig wordt, geeft de oorlog op teveel fronten gelijk. Wie licht verspreidt in duisternis, geeft vrede een kans. De zorg om elke mens en de toekomst blijft tellen. Dagelijks worden er kinderen geboren die toekomst nodig hebben. AMERIKAANSE RAAD VAN KERKEN: CANBERRA De Ame rikaanse kerken moeten onderdak ('sanctuary') verschaffen aan militai ren die niet in de Golf willen vechten. Dat staat in een oproep van de Amerikaanse Raad van Kerken (NCC), die inmiddels door 30 protestantse en ortho doxe kerken in de Verenigde Staten is ondertekend. Dat heeft ds. Joan Campbell, de nieuwe secretaris van de NCC, vrijdag te Canberra be kendgemaakt op een speciale bijeenkomst waar de Ameri kaanse deelnemers aan de as semblee van de Wereldraad van Kerken hun protest tegen de Golfoorlog bundelden. De kerken moeten een ge weldloze beweging tegen de Golfoorlog vormen die niet alleen door discussie en gebed maar ook door daadwerkelij ke steun aan dienstweigeraars gestalte moet krijgen. „De kerken moeten hun pastorale en profetische dienst vervul len door in de oorlog Desert Storm schuilplaatsen te wor den, daarmee teruggrijpend naar een oude kerkelijke tra ditie," aldus de verklaring. Verder moeten de kerken een plaats voor gebed, stilte en meditatie worden voor diege nen die de vrede van Christus zoeken te midden van „me dia-bombardementen" en po litiek rumoer. De verklaring is niet alleen ondertekend door de NCC- lidkerken, maar ook door de vredeskerken, enkele rooms- katholieke bisschoppen en re ligieuze orden alsmede enkele evangelische christenen. IKON De ploeg van de IKON-televi- sie mag geen opnamen maken van de plenaire zittingen van de Assemblee van de Wereld raad van Kerken. Om finan ciële redenen heeft de We reldraad de rechten verkocht aan ABC, eigendom van de Australische regering. Wel kan de ploeg (van zeven per sonen) buiten de plenaire zit tingen om opnamen maken en eigen reportages maken. De Wereldraad kwam 550.000 dollar (ongeveer 900.000 gul den) tekort bij de financiering van de assemblee. De bijdrage van de Australische regering (1,5 miljoen gulden) was aan zienlijk minder dan die van de Canadese regering voor de assemblee in 1983 te Vancou ver. Daarom is er een exclu sief contract afgesloten met ABC dat voor 550.000 dollar de rechten op de verslagge ving van de hele assemblee verwierf. Andere omroepor ganisaties moeten materiaal van ABC kopen. Niet alleen de IKON, maar ook het ZDF uit Duitsland en twaalf ande re maatschappijen zijn hier door benadeeld. Het pijnlijkste vindt Van Neerven dat de Wereldraad, die altijd tegen de monopoli sering van de waarheid en goederen is geweest, nu zelf de verslaggeving van de eigen assemblee heeft verkocht. Ook een pleidooi bij Jan Kok, directeur van de communica tieafdeling van de Wereld raad, mocht niet baten. Diens handen waren gebonden door het contract. De betrokken omroepen overwegen om een protestbijeenkomst te houden. De IKON-uitzendingen over de assemblee die voor zondag zijn aangekondigd, zowel op de radio als op de televisie, gaan gewoon door, heeft de IKON meegedeeld. De in Genève gevestigde We reldraad is de laatste tijd in ernstige financiële moeilijk heden geraakt. De dollar en in mindere mate de mark, waarin de meeste inkomsten worden ontvangen, daalden in waarde ten opzichte van de Zwitserse frank, waarin de meeste uitgaven worden ge daan. Er is al een personeels stop ingesteld, terwijl een ver dere inkrimping van de 300 personen tellende staf wordt overwogen. DIRK VISSER Iedere dag worden in Canber ra vieringen gehouden voor de afgevaardigden. Gisteren leid de de Anglicaanse bisschop Owen Dowling de dienst. FOTO: AP Blokkade Poolse grensautoriteiten hebben een konvooi van Oostduitse hulpgoederen voor de Russisch Orthodoxe Kerk aangehouden op de Duits-Poolse grens. Volgens de douane zijn de vrachtauto's die de goederen vervoeren niet voldoende veilig. De auto's zijn afkomstig uit het voormalige Oostduitse leger. FOTO: DPA Katholieken zamelden meer in voor missie DEN BOSCH De Ne derlandse katholieken trekken nog altijd veel geld uit voor de missie. In 1989 werd via katholieke organisaties 144 miljoen gul den uitgegeven voor pastorale en ontwikkelingsprojecten in de Derde Wereld, 14 miljoen (ruim 10 procent) meer dan in 1988. Dat blijkt uit cijfers van de Nederlandse Missieraad, waarin de rooms-katholieke organisaties op het gebied van missie en ontwikkeling sa menwerken. Behalve de 89 miljoen via de organisaties kwam er 55 mil joen gulden (20 procent meer dan in 1988) uit plaatselijke acties of van particulieren. Het grootste gedeelte daarvan gaat naar de ontwikkelings landen via orden en congre gaties. In de cijfers is geen rekening gehouden met de opbrengst van de interkerkelijke ad- ventsactie Solidaridad. Deze organisatie besteedde in 1989 4,3 miljoen aan projecten in Latijns-Amerika, bijna een half miljoen meer dan in 1988. Omdat het om een interker kelijke actie gaat, valt niet aan te geven, welk deel uit de katholieke geloofsgemeen schap komt. Ook de opbrengst van het Missiebureau Roer mond, dat niet met de Missie raad samenwerkt, is niet in het bedrag van 144 miljoen gulden opgenomen. Hoogleraar - Het bestuur van de stichting Socrates, een werkstichting van het Huma nistisch Verbond, heeft dr. J. W. de Beus (38) benoemd tot bijzonder hoogleraar op het gebied van de politieke filoso fie, in het bijzonder de huma nistische bezinning op politie ke vraagstukken. Deze leer stoel is gevestigd in Twente. De Beus, die van 1971 tot en met 1977 politicologie studeer de in Nijmegen, is als univer sitair docent verbonden aan, de faculteit der economische wetenschappen en econome trie van de Universiteit van Amsterdam. Hij promoveerde N*d*rlandM Hervormde Kerk Beroepen te Noordhorn en Nlezijl en Saaxum H. Harkema te Onstwedde. Aangenomen naar Ter HeIJde P Schalk te Zevenbergen. Gereformeerde Kerken Aangenomen naar Soest J.W. Huis man te Baarn. KAMPEN Vanaf 1981 is eraan gewerkt: een gids van kerkelijke archieven uit de periode 1834-1892. Op 28 februari wordt de gids in Kampen gepre senteerd. In de gids is een overzicht opgenomen van al het nog bestaande ma teriaal uit de periode 1834-1892 over de Af scheiding. De gids is gemaakt door een werkgroep die samengesteld is uit acht kerken: de Bond van Vrije Evangelische Ge meenten, Christelijke Gere formeerde Kerken, Gerefor meerde Gemeenten in Neder land en Noord-Amerika, Ge reformeerde Kerken in Ne derland, Gereformeerde Ker ken in Nederland (Vrijge maakt), Nederlands Gerefor meerde Kerken, Gerefor meerde Gemeenten in Nederland en Oud Gerefor meerde Gemeenten in Neder land. Allen zijn voortgekomen uit of hebben raakvlakken met de Afscheiding van 1834. In dat jaar kwam een groep kerkleden buiten de Neder landse Hervormde Kerk te staan, omdat zij wilden terug keren tot de leer, tucht en dienst der Vaderen'. Als einddatum voor het be handelde materiaal is 1892 ge kozen: het jaar waarin de ker ken uit de Afscheiding en die uit de Doleantie van 1886 zich verenigden tot de Gerefor meerde Kerken in Nederland. Niet alleen kerkelijke archie ven zijn opgenomen in de gids, maar ook het materiaal dat bij particulieren gevonden werd. Zelfs buitenlandse uni versiteiten bleken archieven te bezitten waarin de Afschei ding ter sprake kwam. OEGSTGEEST De grond wet van Nepal die eind vorig jaar werd ingevoerd, werkt positief uit voor christenen. Het is weliswaar nog steeds verboden om van godsdienst te veranderen, maar de chris telijke kerk wordt in het overwegend hindoe-land nu erkend. Dat houdt onder meer in dat de kerken gebouwen mogen bezitten en op grond van de verkregen persvrijheid ook zelf edcuatief en voorlichtend materiaal mogen maken. Een en ander blijkt uit infor matie die het zendingsecht paar Losh heeft doorgegeven aan het Zendingsbureau van de Nederlandse Hervormde Kerk. Uit de brief van de fa milie Los, die sinds 1980 in Nepal werkt, blijkt voorts dat de 'tape-library' de 'gespro ken woord-bibliotheek' die totnutoe ondergronds moest werken, legaal is geworden dankzij de nieuwe grondwet. Christenen kunnen nu in alle openheid casettebandjes lenen met daarop Nepalese muziek en preken. De zendelingen woonden ruim acht jaar in de bergen van Jumla; sinds ruim een jaar wonen ze in de hoofdstad Kathmandu. Daar zijn grote, goed functionerende gemeen ten onder leiding van Nepale se christenen. OPSTELLEN VAN A.F. MANNING: Vertrouwen in eigen zaak. Zo luidt de titel van de laatste bijdrage in de fraai uitgegeven bundel artikelen van de hand van de Nijmeegse hoogle raar A. F. Manning bij gelegenheid van zijn af scheid van de Nijmeegse universiteit. De bijdrage is gebaseerd op een toe spraak die Manning hield voor een bestuursverga dering van de KRO toen deze omroep eind 1989 van een stichting werd omgezet in een vereni ging. De turbulente ontwikkelingen in de kerk ten spijt is Man ning een van zijn voornaam ste onderzoeksobjecten trouw gebleven, de plaats van ka tholieken in de samenleving. Er is echter niet alleen sprake van een verbondenheid met katholieken als onderzoeksob ject, er is ook een affectieve betrokkenheid. De toespraak voor de KRO voor een deel ook in deze kolommen afge drukt getuigde daarvan. Ook bij andere gelegenheden voor de jubilerende vredes beweging Pax Christi bijvoor beeld trad hij op als chro niqueur die in welgevormde zinnen een katholieke reali teit reconstitueert zonder dat dit nu leidt tot echt verrassen de conclusies. Deze rede is overigens niet in de bundel opgenomen. Vanuit die be trokkenheid heeft Manning nooit alleen maar een weten schapper pur sang willen zijn. In de lijn van zijn katholieke leermeesters L.J. Rogier en L. Verberne heeft hij recht wil len doen aan de positie van katholieken in het openbare leven. Een aantal biografische stu dies over negentiende-eeuwse en twintigste-eeuwse katho lieke voormannen van het tweede plan (Wap, Storm, Hoppenbrouwers en Teulings) getuigt daarvan. Manning is eerder als hoogleraar opge houden dan volgens de regels noodzakelijk was. Manning hoopt nu echter voldoende tijd te hebben om een biogra fie te voltooien over koningin Wilhelmina, een genre waar zijn voorkeur sterk naar uit gaat. Manning werd in 1961 in Nij megen hoogleraar in de net gecreëerde leerstoel voor we reldgeschiedenis van de twin tigste eeuw, een mer boire gezien het vele materiaal. Ook hier lag het voor de hand dat hij in eerste instantie dicht bij huis bleef. In de bun del zijn studies opgenomen over katholieken en de Twee de Wereldoorlog (De Neder landse katholieken in de eer ste jaren van de Duitse bezet ting, de Heilige Stoel en de Spaanse burgeroorlog, 'Het bevrijde Zuiden': kantteke ningen bij het historisch on derzoek). De derde en laatste sectie van het boek gaat over katholie ken in de samenleving. Bij zonder interessant daarin zijn de opstellen over de voorge schiedenis van het bisschop pelijk Mandement en de niet tot stand gekomen doorbraak na de oorlog. PAUL VAN VELTHOVEN A. F. Manning: Mensen en situaties Scènes uit het katholiek le ven in de negentiende en twintigste eeuw. Uitgave Arbor, Baarn. Prijs 49,50. Revaluatie wellicht zinvohf iuton Onder het motto dat onze gulden een daalder ma den, heeft PvdA-fractieleider Thijs Wöltgens voor eeiTbij° luatie gepleit. Ten opzichte van de Duitse mark, waari gulden al sinds jaar en dag is gekoppeld, zou de waard onze nationale munt met vijf procent moeten stijgen, ff teressante suggestie. t NEDERLAND maakt deel uit van het EMS, het Eujk v' Monetaire Stelsel. De deelnemers aan dit stelsel strer^l® naar om de koersen van hun munteenheden binnen qn de grenzen te houden. Dit systeem heeft ertoe geleid koers van de gulden is gekoppeld aan de Duitse mar|_. heeft ons bepaald geen windeieren gelegd. De mark^ zich in het laatste decennium ontwikkeld tot een hardste valuta ter wereld. Wie de inflatiecijfers van ste jaren analyseert, kan niet anders dan tot de conclui^^ men dat de inflatie in de Bondsrepubliek (en Nederlarj zonder laag is geweest. Er was nog een goede reden o| den en mark een tandem te laten vormen: de voori Bondsrepubliek is onze belangrijkste exportmarkt. 1 Er is echter enige verandering gekomen in de florj^- positie van de D-Mark. De oorzaak is de 'Wiederverein) die zich in een uiterst hoog tempo heeft voltrokken. ijpER, mensmelten van de beide Duitslanden kost een verijQ Er zijn bijvoorbeeld gigantische bedragen nodig om de L Z( trie van de voormalige DDR te moderniseren. Grote so[en geld moeten ook worden uitgetrokken om de infrastrkm van het land te verbeteren. Voorts zijn er miljardenl v0, om de verontreiniging van bodem, grond en lucht eeLarr toe te roepen. jnn DOORDAT gigantische hoeveelheden marken in den DDR moeten worden gepompt, is het gevaar voor i| en plotseling weer zeer reëel geworden. De Duitse Na je c Bank poogt dat uiteraard te voorkomen en heeft daart^rd rige maand de rente verhoogd. De president van de Jaapf landsche Bank, Wöltgens' partijgenoot Duisenberg, wen. gedwongen dit voorbeeld te volgen. Aldus moet Nedi als het ware meebetalen aan de restauratie van Groot-Pm®r land' (tèn WöLTGENS concludeert dat de gulden op dit mom»°f ir genlijk te goedkoop is. Vandaar zijn suggestie de waar*)8 vijf procent op te krikken. De Nederlandsche Bank m^e^r weliswaar Wöltgens' suggestie als een 'academische k$ ^ie hebben afgedaan, het is toch boeiend om deze gedachlar 1 der uit te werken. srd. 1 e bij Voor een deel van ons bedrijfsleven is een revjger ronduit nadelig: de artikelen die voor de export zijn bes worden duurder. Onze concurrentiepositie wordt dus j~ lijk slechter. Daar staan enkele positieve zaken tegelBr 1 Allereerst wordt de inflatie, die weer de neiging heeft 1. te groeien, een halt toegeroepen. De goederen die we F1 ren, worden goedkoper en die stimulans van de koopjgj^ zou er wellicht voor kunnen zorgen dat de vakbeV straks in de onderhandelingen over een nieuw pakhj£Ri beidsvoorwaarden bereid is met een minder forse loofcr hoging genoegen te nemen. dam ;ondi Dat is weer van groot belang voor de Rijksoverheid,!^^ bij een te sterke stijging van de lonen in het bedrijfslef^ koppeling tussen die lonen en de uitkeringen (en any[nctj rensalarissen) onbetaalbaar wordt. Er is nog een prettiLhoi komstigheid: de Tussenbalans, waaraan het kabinet djn b ste hand legt, belooft vooral in een stevige aanslag op de h temonnee van de burgers te resulteren. Een revaluatlen d die pijn wat verzachten. Allemaal overwegingen om d| vari gestie van de PvdA- fractievoorzitter toch maar serifraar nemen. Brieven graag kort en duidelijk geschreven. De redactie behoudt zich het recht voor ingezoi stukken te bekorten. Gewenst Is er verschil tussen een onge boren, geboren, volwassen of oude mens? In onze tijd ligt het verschil blijkbaar tussen gewenst of niet. Men vraagt zich eerst af: heb ik een auto nodig? Kan ik op vakantie? Komt het met mijn baan uit? Zo nee, dan biedt de weten schap uitkomst. En zo verkon digde prof. A. Haspels op de televisie dat hij liever de siga ret zou verbieden dan de pil op doktersvoorschrift om zo doende het aantal abortussen terug te dringen. Een gezond standpunt, maar daarbij bleef echter de waarde van de mens zelf ondergeschikt aan de wel- vaartseisen. Mevr. Neelen van de VBOK zei in het televisieprogramma „de Keus van Koos" dat men- rlijk is Zi sen met gewetensvragef01" zeer moeilijk hebben ir^PP0 ongevoelige wereld. Ho/er ger hoe meer maken da ding, bijbel, verantwoordwas heid, echte liefde, plaattark, wat men in de wereld l°ok ken wil door de pil en déers i tus. En met koele, bijnal tr sche ingrepen verwijder* de wat niet gewenst is. Dat juitei reerde, zij het bedekP afg Haagse pastor Berger iihet zelfde televisieprogramnhte Alles hangt met alles £^8 in een samenleving waa£ eii mens zelf steeds minder Éj.P® wordt, nemen ook dief»rzitt misdaad toe. Zo glijdt dsterl reld steeds verder af. Eephap saluut voor de paus, dl komt voor juist die zogel de overbodige of onge^irSC mens. I H. Rutges, O- DEN HAAG. 3AA Uitgave Westerpers (behorende tot Sijthoff Pers). Kantoor: Apothekersdijk 34, Leiden Telefoon 071-122 244 Postadres. Postbus 11, 2300 AA Leiden !i is t in ken kden nie' lid w 5PE Abonnee service Telefoon 071 - 313 677 van ma. t/m vr. van 8.30 tot 17 00 uur. Nabezorging i ,n.. Telefoon 071 -122 248. van ma. t/m vr van 18.00 tot 19 00 u op za. van 14 00 tot 15 00 Abonnementsprijzen (inclusief 6% BTW.) tK'MG Bij automatische betaling. Bij betaling per acceptgiro^ per maand 25,70 per maand per kwartaal f. 76,60 per kwartaal per jaar f 294.30 per jaar Het abonnementsgeld dient vooruit te worden voldaan Advertenties Informatie en tarieven over advertenties tel 071 - 122 244 Telefax voor uitsluitend advertenties 071 -134 941 Voor uitsluitend het doorgeven van advertenties kantoor Rijsw( 070 - 3902 702 Bankiers AMRO BANK NV 473 575 515 p POSTBANK NV 663 050

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidse Courant | 1991 | | pagina 2