Voedselhulp aan lusland na winter >as van de grond 4tenland Libië leverde xplosieven IRA Golfoorlog verdeelt het Europese Huis CeidócSouront VRIJDAG 8 FEBRUARI 1991 PAGINA 5 ptimisme in Moskou rer ontwapenen Europa van fcKOU De Sovjetunie heeft gisteren verklaard rak een verschil van mening met de VS over het lan .verdrag ter beperking van de conventionele l waWkrachten en -middelen in Europa zal worden op- de „Wij zijn van mening dat problemen die zijn 5veiizen over het CFE-verdrag zullen worden opge- ?mee|en wij zijn vol vertrouwen dat het verdrag zal slan<^en bekrachtigd en uitgevoerd", zei Vitali Tsjoer- gebrjje woordvoerder van het ministerie van buiten- 1 n^se zaken in Moskou. Hij reageerde daarmee op ian (verklaring door de Amerikaanse minister van ttenLnlandse zaken Baker. Als het CFE-verdrag niet afgerond, is het volgens Baker ook moeilijker )lida£0geheten START-verdrag tot stand te brengen. "ng minister van defensie Dick Cheney verklaarde ark iren zelfs dat er in het geval van beide verdragen tegefjblemen zullen blijven bestaan totdat wij over- rmeiw zjjn Van hun goede bedoelingen". Steun Oost-Europa voor 'rechtvaardige' oorlog LONDEN In tegenstelling tot de gemengde gevoelens in West-Europa wat betreft de Golfoorlog, is in Oost-Europa brede publieke steun ontstaan voor de poging van de geal lieerden Kuwayt te bevrijden. De leiders van de nieuwe de mocratieën hebben zich ge schaard achter wat zij zien als „een rechtvaardige" oorlog. President Havel van Tsjecho- slowakije vergeleek de bezet ting van Kuwayt met die van Tsjechoslowakije door Duits land en Rusland. Ook in Hon garije wordt de huidige situa tie vergeleken met de Russi sche interventie in 1956. Daar bij wordt het Westen impliciet verweten dat het destijds niet op eenzelfde resolute manier heeft ingegrepen. De Oosteuropeanen hebben in de Golfoorlog ook een kans gezien eindelijk hun eigen rol te kunnen spelen, zonder daarbij de lijn te moeten vol gen die door Moskou is uitge stippeld. Hongarije was één van de eerste landen die sanc ties hebben afgekondigd tegen Baghdad en het Hongaarse parlement heeft de Iraakse agressie unaniem veroordeeld. De Poolse regering voert een voorzichtig beleid. „Het feit dat Polen instemt met de reso lutie van de Veiligheidsraad wil niet zeggen dat het ook de oorlog tegen Irak goedkeurt", aldus de Poolse minister van buitenlandse zaken. Veel Oosteuropese regeringen hopen dat hun solidariteit met de coalitie beloond zal worden met grotere hulp. Sinds het uitbreken van de Golfoorlog is in Oost-Europa de sympathie voor Israël gegroeid. De voor malige communistische rege ringen weigerden destijds, in navolging van Moskou, de di plomatieke betrekkingen met Israël te herstellen na de oor log in 1967. EG op de bres voor hongerende Sudanezen BRUSSEL De Europese Gemeen schap heeft het Sudanese militaire bewind gisteren dringend opgeroepen samen te werken met de internationale gemeenschap ter bescherming van de miljoenen door droogte en honger be dreigde Sudanezen. In een verklaring wordt „teleurstelling en bezorgdheid" geuit over het feit dat de Sudanese rege ring nog steeds niet wil praten of sa menwerken met donorlanden en -orga nisaties over het tijdig verlenen van spoedhulp. Volgens Nederlandse hulp organisaties worden op het ogenblik vijf miljoen Sudanezen bedreigd met hon gersnood. De Sudanese leider, Omar el- Bashir, weigert echter toe te geven dat er in zijn land honger bestaat. N HAAG Als de cissen zijn uitgebloeid de eerste vogels hun ei )ben gelegd zijn de Ne- landse voedselpakket van de actie 'Help de isen de winter door' op r weP*aats van bestemming. 5 bespr ze zyn n*et te laat> n dezekert de Stichting op tdselhulp aan Russen. 3. 'e hebben vanmiddag fe"ioord dat het voedsel jetjeiwel zeker per 1 maart iaanjde bon gaat", tad shdrzitter Feijo Sickinghe (64) venirfiJP1 «het gezeur" rond de pactie niet. Vanaf het mo- log rf1* dat zijn zwager, de Am- tenj^damse koopman Ernst van jdanfhen, het idee lanceerde 0f (jir een voedselactie, volgt jnn ^erland de actie met argus- jdralf1- Een kritische houding qretiflt de voormalig topman incjeii Stork heel gezond, zeker aan^en de kater van de Roeme- ng -actie, toen grote aantallen 3 jdselpakketten niet op de ats van bestemming zijn (gekomen. Maar waarom mensen die wilde ver in de wereld insturen die ;ens op gebaseerd zijn.' n Mient Jan Faber bij nfoeeld die na een vijfdaags in de Sovjetunie de de moed heeft een pers- ferentie te beleggen om ge iten van derden te ver- liden. Waarom neemt die geen contact op met ons irdat ie volledig uit de lucht •epen uitspraken doet? Ik noed dat hij meer uit was luizijhet profileren van meneer n eèl*r dan op ondersteuning n ve|i de actie". ïgekfl overstaan van de vader- is dddse media verklaard Fa- balai* vorige wepk de stich ting met de verkeerde organi saties in zee is gegaan, waar door het gevaar zou bestaan dat de hulpgoederen in han den zouden vallen van militai ren en de Russische geheime dienst. Sindsdien bellen er da gelijks meer bezorgde mensen naar het informatienummer van de stichting. Een telefonis te: „We kregen al telefoontjes van mensen die boos zijn op meneer Gorbatsjov of veront rust door de situatie in de Sov jetunie, maar nu beluisteren we ook dat mensen vrezen dat de hulpgoederen bij militairen of de KGB terecht komen. Sommige bellers vragen zich hardop af of ze hun gift niet beter aan Afrika hadden kun nen schenken, maar het gros is na uitleg van ons toch wel ge rustgesteld". Sickinge maakt zich niet druk over de bezorgdheid onder de Nederlanders die tijdens een marathonuitzending van de VARA in december 24,4 mil joen gulden bijeenbrachten. „Het gaat slechts om een handjevol mensen. Minder dan 0,05 procent van de gevers. Ik ontmoet méér mensen die in tens verontwaardigd zijn over de uitspraken van Faber", al dus Sickinge. „Waarom zijn Nederlanders toch zo weinig trots op hetgeen ze tot stand brengen? We zoeken altijd het negatieve, zijn zo weinig blij. Ikzelf ben een manager met een glimlach, maar zoveel Ne derlanders zijn verzuurd". Dat de Nederlandse voedsel pakketten Rusland pas zullen bereiken wanneer de winter voorbij is, is volgens Sickinghe niet meer dan logisch. „De ac tie is heel erg spontaan ont staan. In korte tijd was er ruim 24 miljoen gulden ingeza meld terwijl men vooraf voor zichtig op tien tot vijftien mil joen gulden had gehoopt. Dan moet je een invulling gaan ge ven aan dat bedrag en dat vergt veel tijd. Andersom te werk gaan is moeilijk, want je weet niet hoeveel geld je bin nen zult krijgen". Begin maart zullen de eerste vrachtwagens met voedselpak ketten naar Moskou rijden. In totaal zullen er 100.000 pak ketten (vijftig vrachtwagens) naar armen, zieken, bejaarden en kinderen in Moskou en ste den achter Moskou worden vervoerd. Om het vervoer en de distributie zo gecontroleerd mogelijk te laten verlopen, zullen de vrachtwagens niet in één groot konvooi naar Rus land rijden, maar in groepjes van twee of drie. Als alle pak ketten zijn uitgedeeld, is er volgens de stichting nog ruim tien miljoen gulden over voor de aanschaf van medicamen ten, waar vooral het Rode Kruis voortdurend op heeft gehamerd. Met name weg- werpspuiten zijn een gewild artikel. „Uit angst voor aids durven veel moeders hun kind niet meer tegen difterie te la ten inenten", weet Sickinghe. Vier maanden nadat de eerste vrachtwagen in Moskou is aangekomen verwacht Sic kinghe dat de laatste Neder landse hulpgoederen zullen worden uitgedeeld. Zo rond juni/juli dus. De medicamen ten moeten uit alle hoeken van de wereld kómen en de aanmaak ervan vergt veel tijd. Sickinghe: „En vergeet niet met welk een ongelooflijke bu reaucratie wij te maken heb ben in de Sovjetunie. Ten dele ook vijandig. Laatst nog werd een actiegroep tegengewerkt door de regering door gewoon weg geen kentekenplaat te verstrekken aan een auto die de distributie verzorgt". MONIQUE VAN DE VEN President Haïti eist vertrek hoge militairen PORT-AU-PRINCE In zijn inaugurele rede heeft de nieu we president van Haïti, de linkse priester Jean-Bertrand Aristide, gisteren het vertrek van enkele hoge militaire lei ders geëist. Tegelijkertijd zwaaide hij het leger lof toe. „Er mag geen druppel bloed meer vloeien in Haïti", hield de nieuwe president tiendui zenden jubelende landgenoten voor die zich voor het presi dentiële paleis hadden verza meld. Hij roemde de rol die generaal Hérard Abraham heeft gespeeld bij de „demo cratische ommekeer" van de militairen. Vorige maand sloeg het leger een rechtse couppo ging van tegenstanders van Aristide neer. Tot verrassing van de aanwe zigen riep Aristide Abrahams hulp in om zes generaals, on der wie stafchef generaal Gé- rard Lacrète, met pensioen te sturen. De meesten van hen zijn aanhangers van de ver dreven dictator 'Baby Doe' Duvalier, en van de daarop volgende militaire regimes die de Duvalieristische terreur hebben Brand verwoest regenwoud Colombia BOGOTA Een sinds zes dagen voortwoedende brand heeft al 75.000 hectare van het Macarena-regenwoud in het zuiden van Colombia verwoest. De schade aan de zeer gevarieerde flora en fauna in het woud is enorm. De Colombiaanse regering heeft de Verenigde Staten, Europa, Canada, Venezuela en Ecuador om hulp gevraagd om het vuur te bedwingen. De Verenigde Staten en Canada hebben tankvliegtuigen aangeboden om water boven het brandende bos uit te werpen. Het Macarenawoud behoort tot de drie gebieden met de grootste verscheidenheid aan flora en fauna ter wereld. bij A,"i< jti 1-Ü Ie !e ervolg van de voorpagina) NDEN Veronder- d wordt dat de giste- in Londen gebruikte r ilosieven van Noordier- .i d naar Engeland zijn mokkeld en dat zij een lerdeel vormden van grote Libische leveran- aan de IRA. het verleden liepen aansla- met mortieren van de IRA k op faliekante mislukkin- uit, omdat de zelfgemaak- mortieren niet bepaald be- ïwbaar waren. De versie de IRA gisteren gebruikte, (ennelijk meer geperfectio- rd. Het was trouwens de ite maal in de geschiedenis de Ierse vrijheidsstrijd dat het Britse hoofdeiland ge- ik werd gemaakt van mor- in. Het Ierse verzet had dit >en nog nooit gebruikt op (else bodem. Het lijdt geen twijfel dat de Britse autoriteiten alles op al les zullen zetten om de daders van de aanslag op te sporen. John Major en zijn ministers hadden het nooit gedacht, dat zij zo kwetsbaar waren. Als er een stukje Londen zwaar wordt bewaakt, dan is het Whitehall. De veiligheids maatregelen zullen nu onge twijfeld nog worden versterkt, want ook het grote Arabische gevaar blijft bestaan. De IRA had trouwens geen betere tijd kunnen bedenken om de rege ring Major te treffen met een terreuraanslag: wegens de Golfoorlog hebben de Britse ministers het tegenwoordig zo druk, dat zij het Ierse pro bleem vrijwel zijn vergeten. Het busje vanwaaruit het Ierse Republikeinse Leger de raketten afgeschoot, brandde na de aanslag op het Britse oorlogskabinet volledig uit. FOTO: AP KGB luistert Jeltsin af MOSKOU In de wo ning van Boris Jeltsin, president Gorbatsjovs be langrijkste politieke ri vaal, is afluisterappara tuur van de Sovjet gehei me dienst (KGB) aange troffen. „De KGB is zo grondig te werk gegaan dat Jeltsin be ter naar een andere flat kan verhuizen dan de instrumen ten te laten verwijderen", verklaarde Jeltsins lijfwacht Joeri Goijakin, een voorma lig KGB-medewerker, in een interview aan het onafhan kelijk dagblad, de Nezavisi- maja Gazeta. Ook in Jeltsins werkvertrek in het officiële gebouw van het Russische parlement is eerder deze week afluisterapparatuur aangetroffen.Het afluister- schandaal maakt deel uit van een zenuwenoorlog tussen het Kremlin en de Russische Federatie van Jeltsin. Een Russische parlementaire commissie stelt een onder zoek in. De veiligheidsdienst van het parlement van Rus land beschikt niet over de verfijnde elektronische appa ratuur die nodig is om Jelt sins woning volledig uit te kammen. Zulke instrumen ten heeft alleen de KGB. AVONTUREN VAN KAPITEIN ROB HET MAXICAANSE AFGODSBEELD ne?818 Wanneer de strijd is uitgewoed, verzamelen de Span- Birden met begerige blikken de kostbaarheden der Azteken. Ze nnen hun ogen haast niet geloven, want in hun ogen zijn deze lianen onbeschaafde wilden... In de zwaar beschadigde tempel tij het reusachtige beeld van de god Huitzilopochtli. Dan i opdracht het kostbare stuk te demonteren en naar het brengen. Hij wil het afgodsbeeld naar Spanje brengen om het te schenken aan keizer Karei V. Voor de kust ligt de „Sancta Lucia" voor anker, onder commando van kapitein Ro meo. Het schip zal over enkele dagen de lange reis naar Europa aanvaarden. Met moeite brengen gevangen genomen Indianen het enorme beeld, dwars door de oerwouden, over diepe ravij nen en langs hoge berghellingen, naar de kust. Dan wordt het aan boord gehesen. Afrikaanse landen willen sancties Pretoria handhaven HARARE De leiders van de Afrikaanse front- lijnstaten willen de econo mische sancties tegen Pre toria voorlopig handha ven, ondanks de aankon diging van president F. de Klerk van Zuid-Afrika vorige week dat de laatste apartheidswetten binnen kort worden afgeschaft. Dat hebben de presidenten van Angola, Botswana, Nami bia, Mocambique, Tanzania, Zambia en Zimbabwe gisteren verklaard nadat zij in Harare, de hoofdstad van Zimbabwe, overleg voerden over de situa tie in zuidelijk Afrika. Bij de vergadering waren ook Nelson Mandela en Clarence Makwe- tu, de leiders van de Zuidafri- kaanse anti-apartheidsorgani saties ANC en PAC, aanwezig. ..Wij zien heel goed wat De Klerk doet en wij waarderen dat zeer, maar meneer De Klerk is niet alleen. Er zijn rechtse krachten die zijn ver anderingen tegenwerken", legde de Zambiaanse president Kenneth Kaunda op een pers conferentie uit. Zijn Zimbab waanse ambtgenoot Robert Mugabe voegde daaraan toe: „De werkelijkheid in Zuid- Afrika op het moment is dat de kern van de apartheid nog steeds bestaat en dat miljoenen mensen alleen op grond van hun huidskleur geen stem recht hebben". Mient Jan Faber is algemeen secretaris van het Interkerkelijk Vredesberaad. Hij heeft een boek over de ontwikkelingen in Oost- Europa in voorbereiding en reist daarvoor veel door het vroegere Oostblok. In onze krant doet hij maandelijks tussentijds verslag van ervaringen die actualiteitswaarde hebben. De laatste weken heb ik heel wat afgepraat over de Golfoor log, ook met vrienden uit Oost-Europa. Ik heb gepro beerd duidelijk te maken waarom er in de Nederlandse vredesbeweging mensen zijn die pleiten voor een stopzet ting van de oorlog. Doorgaans stuitte mijn betoog op veel onbegrip. Men kan er simpelweg niet inkomen dat wij van mening zijn dat een ti ran als Saddam Husayn niet met „alle middelen" (VN-reso- lutie 678) zou mogen worden gestopt en uit Kuwayt verdre ven. „Wij hebben veertig jaar of meer geleden onder de ti rannie van het communisme, zonder dat iemand een hand naar ons uitstak. West-Europa werd bevrijd in 1945, terwijl wij werden verkocht aan de Stalin-dictatuur. Je mag Sad dam Husayn geen moment zijn gang laten gaan". Dat zijn argumenten die steek houden. Mijn bezwaren tegen een oorlog die aan tienduizen den mensen het leven kost, die het milieu voor lange tijd ver pest, die de verhoudingen tus sen Arabieren en Europeanen vergiftigt, de kloof tusssen Noord en Zuid nog verder ver diept en de talrijke problemen in het Midden-Oosten vrijwel onoplosbaar maakt; die bezwa ren werden wel gezien, maar kaatsten uiteindelijk toch af op een muur van vanzelfspre kendheid. Een tiran moet, eventueel met „alle midde len", onschadelijk worden ge maakt worden. Dat die midde len ook zelf een tirannieke uit werking kunnen hebben gaat er bij hen niet in. Je moet mis schien eerst een tijd in het „vrije Westen" geleefd heb ben, om dat te ontdekken. Sluiten de rijen Onder druk van de omstandig heden sluiten de rijen zich, dat kun je goed merken. Tot 17 ja nuari, de dag waarop de geal lieerden onder aanvoering van de VS begonnen met stelsel matige bombardementen op Irak en Kuwayt, tot die dag was de publieke opinie diep verdeeld over de vraag of het embargo tegen Irak moest worden voortgezet, óf dat met militair geweld een einde aan de Iraakse bezetting moest worden gemaakt. Toen een maal de keus op militair ge weld was gevallen sloten de rijen zich. In de VS, Engeland en Nederland tonen opiniepei lingen aan dat ruim tachtig procent van de bevolking in stemt met deze gewelddadige aanpak. Dit percentage wordt in de rest van Europa niet ge haald, zij het dat wel steeds meerderheden zich achter de oorlog scharen. Alleen in Hon garije, Tjechoslowakije en Po len is de steun voor de geal lieerden nog groter dan in Ne derland. Aan het eind van de Tweede Wereldoorlog waren velen er van doordrongen dat Europa niet op de oude voet verder kon gaan. De roep om integra tie klonk overal. Voorkomen moest worden dat Europa op nieuw zou ontaarden in een groep ruziënde en oorlogzoe- kende staten. Twee wereldoor logen binnen een halve eeuw waren wel genoeg. Toch wa ren het vooral externe facto ren die de Europese landen dwongen tot intensieve sa menwerking. De VS stelde veel (Marshall-)hulp ter be schikking, maar alleen als de Europese landen bereid waren tot economische integratie te komen. Want in de Ameri kaanse filosofie zou slechts een grote geïntegreerde markteco nomie in staat zijn voorspoed en dus vrede te brengen. Niet in staat Ondanks hardnekkige pogin gen bleken de Amerikanen echter niet in staat de Europe anen werkelijk op één hoop te drijven, de eigen nationale be langen bleven domineren. Dat het uiteindelijk toch tot ver gaande samenwerking kwam, was eerder te danken aan de gevaren die West-Europa be dreigden. Ten eerste: de Fran se angst dat Duitsland voor de tweede keer uit zijn graf zou verrijzen en de machtigste in Europa worden, leidde tot de instelling van de Europese Ge meenschap voor Kolen en Staal (EGKS) en later tot de EG, waardoor West-Duitsland een integraal onderdeel werd van de economische ontwikke ling van West-Europa. Ten tweede slokte de Sovjetunie de Oosteuropese Staten één voor één op en werden de legers van Stalin na de oorlog niet te ruggetrokken, maar bleven ze midden in Duitsland staan. De communistische machtsover name in Tjechoslowakije was de laatste prikkel die nodig was voor de Westeuropese lan den om samen met de VS en Canada de NAVO op te rich ten. En ten derde was er na de oorlog een enorme groei van communistische bewegingen en partijen in West-Europa. Links was „in", zoals in Oost- Europa thans rechts „in" is! De vrees bestond dat net als in Tjechoslowakije, de commu nisten een ondermijning van het burgerlijk gezag zouden veroorzaken. Westeuropese sa menwerking, economische groei en sociale rechtvaardig heid zouden hieraan een halt moeten toeroepen. Onder druk van deze gevaren sloot West- Europa zich vrijwillig aaneen. Oost-Europa werd daarente gen door Stalin in een commu nistisch keurslijf gedwongen. Zij aan zij De Koude Oorlog is voorbij, althans voorlopig. Oost-Europa is bevrijd van Moskou en van het communisme. De VS staan ons niet meer met Marshall hulp terzijde, maar is een zwa re economische concurrent van de EG geworden. Het communisme in West-Europa loopt op z'n laatste benen. En Duitsland is geen gevaar, maar wel de leidende macht in EG geworden. Alle factoren die destijds de integratie van Eu ropa hebben gestimuleerd zijn thans weggevallen. Wil Euro pa doorgaan op de weg naar integratie, dan zal het op eigen kracht verder moeten. Even heb ik gedacht dat de Golfcrisis, een nieuw extern veiligheidsprobleem, ons daar bij zou helpen. Het embargo tegen Irak, dat de Veiligheids raad van de VN in augustus 1990 instelde, bracht de West europeanen rond de tafel. De Westeuropese Unie (WEU) leek aan gezag te winnen en in de EG gingen belangrijke stemmen op die pleitten voor een Europees veiligheidsbe leid, Inclusief do oprichting van een Europees interventie- leger. Als het embargo sou zijn doorgezet, dus ook na 17 janu ari 1991, dan was er waar schijnlijk aanleiding geweest om tot vergaande Europese sa menwerking op veiligheidsge bied te komen. De VS zouden immers van de EG een sub stantiële bijdrage hebben ge ëist in het bewaken en bewa ren van het embargo! De keuze viel echter op oorlog en toen werd alras duidelijk dat de klassieke posities van de Europese staten nog lang niet tot het verleden behoren. Integendeel! Oorlog vereist snelle besluitvorming, er is geen tijd voor moeizaam over leg, er moet gehandeld wor den. En dus zagen we Enge land weer zij aan zij met de VS optrekken, terwijl Nederland, zeker in verbaal opzicht, in hun kielzog meetrekt. De Fransen hebben van oudsher eigen banden en belangen met het Midden-Oosten en ma noeuvreren op Franse wijze. De Duitsers torsen de last van twee wereldoorlogen, weten zich geen raad vanwege hun verleden en kiezen voor terug houdendheid en diplomatie, tot grote ergernis van de Brit ten, die in hun pers tekeer gaan tegen de Duitsers als ware de Tweede Wereldoorlog nog in volle gang. Verdeeld De kleine Oosteuropese landen scharen zich achter de VS, met bescheiden militaire bijdragen, maar politiek en moreel voor de volle honderd procent. Voor hen is de Tweede We reldoorlog nu pas definitief ten einde en de VS is de grote bevrijder, net zoals dat destijds voor ons het geval was. Het Europees Huis is totaal verdeeld. Wat zich openbaart is een versnipperd Europa, dat sedert 1945 nog steeds niet ge leerd heeft op „supranationa le" benen te staan, maar waar in elke natie weer zijn eigen „staat" aanroept. Dat belooft weinig goeds voor de toe komst. De Koude Oorlog bond West- Europa samen, en toen de Koude Oorlog voorbijging, leek de deur voor Oost-Europa te worden geopend. De inte gratie van geheel Europa lag in het verschiet! De staten van Oost-Europa zouden gaan toe treden tot de Westeuropese in stellingen, in het bijzonder tot de WEU en de EG. Maar de oorlog in de Golf verduistert dit perpectief. Europa is terug bij af. in een riskante statena- narchie. Weliswaar anders dan in de eerste helft van deze eeuw, maar niet zonder geva ren. Zeker nu de Sovjetunie de prille democratie vaarwel zegt en wegzakt in een militaire dictatuur. MIENT JAN FABER

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidse Courant | 1991 | | pagina 5