Mitterrand bereidt de Fransen
voor op 'wrede waarheidsproef
Nederlander in Israël klaagt
bedrijven Melchemie en KBS aan
„Geallieerden gaan
VN-mandaat te buiten"
Washington acht overleven Husayn mogelij]$
GOLFOORLOG
EcidócSouoant
VRIJDAG 8 FEBRUARI 1991 PAGIN^T
Kamer akkoord
met NBC- motie
DEN HAAG De Tweede Kamer
heeft gisteren met de grootst mogelij
ke meerderheid ingestemd met een
PvdA-motie waarin het gebruik van
nucleaire, bacteriologische en chemi
sche wapens (NBC-wapens) in de
Golfoorlog wordt afgewezen. Alleen
Janmaat van de Centrumdemocraten
stemde tegen. In de motie werd de
regering tevens verzocht overeen
komstig de kameruitspraak te han
delen. De motie van Groen Links,
waarin werd gevraagd om bij even
tueel gebruik van NBC-wapens van
geallieerde zijde de Nederlandse bij
drage terug te trekken, werd door
alle andere partijen verworpen. Al
leen mevrouw Verspaget (PvdA)
kon met deze motie instemmen.
Ibrahim Shukry,
de voorzitter van
de Egyptische So
cialistische Arbei
derspartij, werd
gisteren de
toegang gewei
gerd tot het paleis
van president Mu
barak. Samen
met andere lei
ders van opposi
tiepartijen wilde
Shukry een petitie
aanbieden waarin
gevraagd wordt
om een vreedza-
het conflict in het
Midden-Oosten.
FOTO: AP
Naoorlogse samenwerking
Arabische geallieerden
CAIRO Egypte, Saudi-Arabië en Syrië zijn van plan hun
wederzijdse betrekkingen te verstevigen om uiteindelijk mo
gelijk tot een Arabische veiligheidsovereenkomst voor na de
Golfoorlog te komen, zo hebben de Egyptische minister van
buitenlandse zaken Esmat Abdel-Meguid en zijn Saudische
collega prins Saud al-Faisal gisteren bekendgemaakt. In de
beoogde overeenkomst tussen de drie belangrijke Arabische
staten zal de veiligheid een grote plaats in nemen, zo zei prins
Saud bij zijn bezoek aan Cairo, maar geen van beide ministers
wijdde uit over de veiligheidsakkoorden die ze overwegen.
Egyptische funtionarissen hebben de afgelopen weken gezegd
dat Cairo een geheel Arabische veiligheidsinstelling in het le
ven wil roepen, als de Golfoorlog voorbij is. Daarbij zouden
de olierijke Golfstaten het merendeel van het geld en de mili
taire mankracht leveren en zouden ze worden bijgestaan door
Egypte en andere Arabische landen. De Verenigde Staten en
andere westerse landen zouden geavanceerde wapens en
technologie leveren aan het Arabische bondgenootschap.
Afloop Golfoorlog bepalend
voor relatie Europa-VS
WASHINGTON Europa kan er niet automatisch
van uitgaan dat de Verenigde Staten de Europese
veiligheid zullen blijven garanderen zoals tot dusver
het geval is geweest. Dat is de boodschap die een de
legatie van de Westeuropese Unie (WEU) in Was
hington heeft gekregen van functionarissen van het
State Department en het Pentagon. Het CDA-kamer-
lid Jaap de Hoop Scheffer zei gisteren in Washington
in zijn hoedanigheid van rapporteur van de WEU-as-
semblée dat er binnen de Amerikaanse regering ver
schillend wordt gedacht over de toekomstige betrek
kingen met Europa, maar dat er veel kritiek is op de
Europese houding voor en tijdens de Golfoorlog. Dat
geldt met name de opstelling van Duitsland en
Frankrijk. Daarom zal volgens De Hoop Scheffer de
aard van de toekomstige betrekkingen tussen Europa
en de Verenigde Staten in grote mate afhangen van
het aantal Amerikaanse slachtoffers in de Golfoorlog.
Bremen hijst
vlag Israël
BREMEN Als gebaar van
dariteit met het door Irak
dreigde Israël zal voortaan
vrijdag de Israëlische vlag wa]
ren van het stadhuis van de
se stad Bremen. Het vlagvei
is een initiatief van burgemei.
Klaus Wedemeier. Duitslani
zwaar in verlegenheid gebri
door berichten dat met ni
Duitse bedrijven Irak aan
chemische wapens, raketten
bunkers hebben geholpen. On
laten zien dat Duitsland solidaj
met Israël heeft de regering
land voor een miljard mark
pens aangeboden om zich tegei
Iraakse agressie te beschermei
P<
PARIJS President Mit
terrand heeft zijn landge
noten gisteravond voorbe
reid op een landoorlog in
de Golf. „Het is onvermij
delijk. De strijd zal hard
zijn. We komen in de
moeilijkste fase van de
oorlog", aldus het Franse
staatshoofd. „De wrede
waarheidsproef zal in elk
geval deze maand plaats
hebben".
De gevechten zouden volgens
zijn persoonlijke inschatting
niet langer dan het voorjaar
duren. Mitterrand richtte zich
tot de Fransen in de vorm van
een interview dat rechtstreeks
werd uitgezonden door vrijwel
alle radio- en televisiezenders.
Net als bij eerdere gelegenhe
den werd de president geflan
keerd door zowel de Franse
als de Europese vlag.
Hij verklaarde dat de Franse
troepen in geen geval niet-
conventionele wapens zouden
gebruiken, ook niet wanneer
deze door Saddam Husayn
zouden worden ingezet.
„Frankrijk heeft iri 1925 het
initiatief genomen voor een
internationaal verdrag tegen
het gebruik van chemische
wapens. Wat Irak zal doen
weet ik niet. De voortekenen
zijn bekend. Saddam Husayn
heeft zijn bedoelingen niet
verborgen. Maar dat verandert
mijn mening niet. We moeten
geen chemische wapens ge
bruiken. We beschikken over
genoeg klassieke middelen om
het recht te laten triomferen".
In een Amerikaanse non-con
ventionele repliek wilde Mit
terrand vooralsnog niet gelo-
Oorlogsmachine
Impliciet en voor het eerst
rangschikte de president 'het
breken van de Iraakse oor
logsmachine' bij de doelen van
de oorlog. „Het Kuwaytse
grondgebied moet volledig
worden bevrijd. Een bescher
ming tegen een eventuele te
rugkeer van het Iraakse leger
is nodig. De omgeving van
Kuwayt moet dus veilig zijn.
Maar in naam van Frankrijk
wil ik niet dat dat zal leiden
tot een militaire bezetting van
Irak, met bezetting van de ste
den, verzet en dagelijkse ge
vechten. Na de bevrijding van
Kuway moet serieus over de
vrede worden gesproken". Een
taak van de Verenigde Naties,
„want geen andere autoriteit is
competent".
Volgens Mitterrand moesten
de doelen van een toekomstige
vrede zijn: internationale ga
rantie en respect voor de gren
zen in het Midden-Oosten,
controle van de wapenexport
en de economische ontwikke
ling. Oprichting van een spe
ciale Ontwikkelingsbank voor
de regio leek hem zinvol. Over
de Palestijnse kwestie en over
de toekomst van Libanon
moesten een of meerdere in
ternationale conferenties wor
den gehouden. „De inspanning
die we vandaag leveren moet
ergens toe leiden", aldus een
gloedvolle Mitterrand.
Geruststellen
De president stelde de Fransen
die een Derde Wereldoorlog
vrezen - een meerderheid,
blijkens een opiniepeiling -
gerust. „Het is een historisch
en verbluffend geluk dat het
Oost-Westconflict ten einde is.
Als dat niet het geval was zou
er een groot risico voor een
wereldoorlog zijn. Nu niet,
daar twijfel ik niet aan".
De president besloot met een
oproep moedig te zijn in de ko
mende dagen. Pierre Joxe, de
nieuwe defensieminister, had
eerder op de dag verklaard dat
de Franse grondtroepen in de
eerste linies stonden. Vandaag
bezocht Joxe het vliegdek-
schip Clemenceau, op oefening
bij Toulon, om nader kennis te
maken met de Franse marine
commandanten. Niet uitgeslo
ten wordt dat de Clemenceau
zich binnenkort naar het oos
telijk bekken van de Middel
landse Zee zal verplaatsen
voor eventuele ondersteuning
van het Franse contingent.
Problemen met
Nederlandse
Hawk-raketten
DEN HAAG/DYARBA-
KIR Een dag nadat de
minister van defensie ad
interim, Jan Pronk, de
Tweede Kamer liet weten
dat de twee Nederlandse
squadrons Hawk-raketten
bij de vliegbasis Dyarba-
kir operationeel zijn, heb
ben zich problemen voor
gedaan waardoor een deel
van de raketten niet kan
worden afgevuurd.
De vuurleidingsradar van
één van de vuureenheden
functioneert niet naar beho
ren, en onderdelen moeten
van elders - uit Duitsland -
per vliegtuig worden aange
voerd. De in Turkije gesta
tioneerde squadrons omvat
ten elk twee vuureenheden;
een vuureenheid telt drie
lanceerinrichtingen voor elk
drie raketten.
Een woordvoerder van De
fensie verklaarde geen me
dedelingen te kunnen doen
over de specifieke operatio
nele inzetbaarheid van wa
pensystemen, maar zei dat
Nederland zijn luchtverdedi-
gingstaak volledig kan ver
vullen. „Echter", zo voegde
hij hier aan toe, „er gaat wel
eens wat stuk; ook in Duits
land was dat zo".
De Hawks functioneren in
combinatie met de al eerder
uitgezonden Patriot-raket
systemen en Stinger teams.
De Hawk, een raketsysteem
dat dateert uit het begin van
de jaren zestig, wordt ge
bruikt tegen vijandelijke
vliegtuigen; de Patriots in
Turkije kunnen tegen zowel
vliegtuigen als raketten wor
den ingezet. De Stinger is
een van de schouder afge
vuurde raket tegen laagvlie-
gende vliegtuigen.
(Van onze correspondent
Willie Werkman)
JERUZALEM De in Israël
wonende Nederlander Uriel
Cohn overweegt de twee Ne
derlandse firma's Melchemie
en KBS aan te klagen, omdat
zij aan Irak componenten zou
den hebben geleverd die ge
bruikt kunnen worden voor de
produktie van zenuw- en mos
terdgas. Hij heeft via zijn Am
sterdamse advocaat, prof. mr.
Herman Loonstein, beide fir
ma's gevraagd of zij de verant
woordelijkheid voor zich opne
men voor het feit dat zij indi
rect hebben bijgedragen aan de
dreiging van Saddam Husayn
Israëli's met gasaanvallen te
vermoorden. Cohn, die sinds
1966 in Israël woont, is direc
teur van een internationale
metaalhandel. Zijn grootvader
werd tijdens de Tweede We
reldoorlog door de Duitsers
door vergassing omgebracht.
„Een leverancier wordt geacht
te weten, waarvoor zijn pro-
dukten kunnen worden ge
bruikt", zegt Uriel Cohn in Je
ruzalem. „En de metaalhandel
ligt nu eenmaal dicht tegen de
chemie aan. Dan moet je extra
voorzichtig zijn. Ik weet, dat je
ook als metaalhandelaar datas
heets moet hebben, waarop je
precies kunt nagaan, waarvoor
je produkten kunnen worden
gebruikt. Ik neem aan dat Mel
chemie en KBS die datasheets
ook hebben. Als dan een van
die firma's zegt, dat er vanuit
werd gegaan dat de componen
ten bedoeld waren vpor de tex
tielindustrie en dat zë niet wis
ten dat het ging om gasproduk-
tie - zoals ik inmiddels op
schrift heb - dan zeg ik dat er
sprake is van grove nalatig
heid. En vijf en veertig jaar na
de Tweède Wereldoorlog, toen
de Duitsers zeiden 'wir haben
es nicht gewusst', wil ik niet
Nederlanders de kans geven
dat ook te zeggen". Uriel Cohn
legde er de nadruk op, dat het
hem niet te doen is om een gel-
deljke uitkering. Hij wil er met
zijn aanklacht op wijzen, dat
zijn leven en dat van vier en
een half miljoen andere Israë
li's nu in gevaar zijn, omdat
onder andere Nederlandse fir
ma's hebben meegewerkt aan
de wens van de Iraakse leider
chemisch gas op Israël af te
vuren. „Ik heb gehuild om de
dood van zes miljoen joden.
Waarom wordt er niet gehuild,
wanneer er 4 miljoen joden
met de dood bedreigd worden?
Ik heb er bijvoorbeeld moeite
mee, dat Melchemie me schrijft
dat het eigenlijk brutaal van
me is, dat ik de zaak oprakel.
KBS antwoordde wat vriende
lijker, maar liet mij weten dat
er voor de handel vergunnin
gen waren gegeven. Ik wil in
de eerste plaats, dat de verant
woordelijkheid wordt toegege
ven. En ik wil met mijn actie
bovendien de aandacht vesti
gen op het feit dat niet alleen
Duitse firma's, maar ook Ne
derlandse hebben meegewerkt
aan de produktie van Iraakse
gasbommen. Ik wil er wel van
uitgaan, dat ze dan niet gedaan
hebben uit jodenhaat. Als die
firma's nu die geldelijke winst
willen afstaan aan de staat Is
raël, -dan is voor. mij de zaak
OUD-MINISTER CLARK IN BAGHDAD
BAGHDAD /BASRA In
de Iraakse stad Basra
heeft zich een „menselijke
en civiele tragedie" vol
trokken. Dat is het oor-:
deel dat de Amerikaanse
oud-minister van justitie
Ramsay Clark gisteren in
Baghdad uitsprak na dins
dag en woensdag een
kijkje te hebben genomen
in de zwaar gebombar
deerde oostelijke stad.
Clark, die na zijn minister
schap een ijveraar werd voor
de wereldvrede, was de eerste
westerling die in het gehaven
de Basra werd toegelaten. Op
grond van hetgeen Clark in
Basra heeft waargenomen
meent hij dat de geallieerden
het door de VN in resolutie
678 verstrekte oorlogsmandaat
te buiten gaan.
„Je hoeft geen steden te bom
barderen. Dat heeft niets meer
te maken met resolutie 678",
aldus Clark. Naar zijn zeggen
hebben de onafgebroken bom
bardementen op Basra comple-
brds
te woonwijken met openbal
gebouwen als ziekenhuizejhet
verwoest. Clark zei van eePer
arts in Baghdad te hebben veP dt
nomen dat het aantal omgeklt O"
men burge^ veel hoger is dadse
uit de periodieke J-^Henbalail vc
van de Iraakse regering trnji.;
Volgens de arts zijn in he
Irak al vele duizenden civie I
doden gevallen. De kans b I
staat dat de geallieerden ec)-*
ter ook gericht luchtaanvalli
gaan uitvoeren op woonw
ken, omdat het Iraakse legk^U
er toe overgegaan is ook da j|
luchtdoelgeschut op te stelle
Weliswaar
onder een
camouflagenet
en in de
zijspiegel van
een legertruck,
maar die baard
moet eraf. Het
dagelijks leven
van de
geallieerde
soldaten in de
Saudischè
woestijn gaat
gewoon door.
Al vliegen de
raketten over
en weer, voor
zijn uiterlijk
trekt deze
Amerikaanse
soldaat toch
wat tijd uit.
FOTO:EPA
Export VS naar Irak 1,5 miljard
WASHINGTON Van 1985 tot aan de Iraakse inval in Kuwayt
heeft de Amerikaanse overheid voor 1,5 miljard dollar exporten
aan Irak goedgekeurd die voor militaire doeleinden konden
worden gebruikt. In sommige gevallen werden de exportver
gunningen direct afgegeven voor het Iraakse ministerie van de
fensie, de Iraakse atoomenergie commissie en Saad 16, het
Iraakse onderzoekscentrum voor ballistische rakettechnologie.
Volgens de bronnen heeft het Amerikaanse ministerie van han
del aan 750 bedrijven vergunning gegeven voor de levering van
goederen die voor meerdere doeleinden, inclusief militaire, aan
gewend konden worden. Met die exporten was een bedrag van
1,5 miljard dollar gemoeid.
Uit een gedeelte van de exportlijst bleek dat het onder meer
ging om lasers, computerbenodigdheden, chemische grondstof
fen én materiaal voor kerncentrales. De commissie voor handel
van het Huis van Afgevaardigden heeft de mogelijkheid de lijst
openbaar te maken, als dat in het belang van het Amerikaanse
publiek wordt geacht. Een stemming staat echter nog niet op het
programma en commissievoorzitter Doug Barnard weigerde
donderdag commentaar te geven.
Geen gewonden bij
aanslag in Turkije
IZMIR Bij een bomaansl
op een luchtmachthoofdkwi1
tier van de NAVO in de Tui
se stad Izmir zijn gisteravoih
geen gewonden gevallen. V<
gens het persagentschap An
tolia werd een bom gegooid
de richting van de tuin v!
het zesde geallieerde tactisc
NAVO-hoofdkwartier in
district Buca aan de Egeïsc
Zee. Door de explosie sneuvd
de een aantal ruiten. Omwf
nenden liepen in paniek
straat op. In de Griekse hoof
stad Athene werd bij toe'
een zware bom onder de ai
van een Franse diplomaat o
dekt. De bom kon op tijd o
schadelijk worden gemaakt.
II ilos
SUSKE EN WISKE
DE MYSTERIEUZE MIJN
UltgeverlJ/Wavery Productions
WASHINGTON De re
gering Bush begint tot de
overtuiging te komen dat
het waarschijnlijker is dat
Saddam Husayn de Golf
oorlog zal overleven dan
dat de coalitie hem zal
vernietigen. Regerings-
fucntionarissen die zich
bezighouden met scena
rio's voor na de oorlog
denken dat het in toene
mende mate waarschijn
lijk is dat Saddam Kuwayt
zal verliezen, maar zowel
de politieke als de militai
re macht in Baghdad en
de Arabische wereld zal
behouden.
„Het is verkeerd om aan te ne
men dat deze oorlog hem gaat
vernietigen of dat hij een kop
je kleiner gemaakt zal wor
den", aldus een goed-geïnfor-
meerde bron. „Veel mensen
hier zien hem niet als Saddam
de martelaar, maar als Saddam
de overlever. De mogelijkheid
bestaat dat we geconfronteerd
worden met een slordige uit
komst-van de oorlog waarbij
Saddam nog steeds aan het
hoofd van zijn land staat".
Saddams status zou hierdoor
worden vergroot omdat hij de
grootste supermacht van de
wereld heeft uitgedaagd. Hij
zou zich uit Kuwayt hebben
teruggetrokken, vrijwillig of
onvrijwillig, maar zou zich
niet hebben overgegeven of
zijn territoriale aanspraken
hebben ingetrokken. Hij zou
kunnen doorgaan met het af
vuren van granaten en raket
ten op doelen buiten Irak.
De Verenigde Staten zouden
dan geen mandaat hebben om
hem terug te jagen naar Irak
en zouden gedwongen zijn
voor onbepaalde tijd een sub
stantiële troepenmacht in het
gebied te handhaven. Wan
neer Kuwayt bevrijd zou zijn,
zou het voor Washington bij
zonder moeilijk worden vast te
houden aan een internationaal
handels- en wapenembargo te
gen Irak.
Exodus
Hoewel Saddam blijft volhou
den dat hij tot het einde zal
doorvechten in Kuwayt, den
ken Amerkaanse regerings
functionarissen dat de Iraakse
leider zijn zinnen heeft gezet
op het zo ongeschonden moge
lijk overleven van de oorlog.
Zij wijzen op de exodus van
zijn honderd beste vliegtuigen
naar Iran. Als Saddam geen
chemische of biologische wa
pens inzet en ophoudt met het
oproepen tot terroristische uit
wassen zou ook dat een teken
zijn dat hij zichzelf niet in ge
vaar wil brengen. Zijn kostba
re uitstapje in de Saudische
stad Khafji zou een poging ge
weest kunnen zijn te bewijzen
dat hij de supermacht uit kan
dagen en de neus van Saudi-
Arabië kan laten bloeden, al
vorens hij zich uit Kuwayt te
rugtrekt.
Washington begint steeds
meer te geloven in de moge
lijkheid van deze overlevings-
scenario's'. Dit is aanleiding
voor nieuwe controverse in
Washington tussen de beleids-
planners in het Witte Huis en
het ministerie van buitenland
se zaken. De strategen van het
Witte Huis achten het slechts
waarschijnlijk dat Saddam zal
aanblijven na de oorlog; op het
ministerie van buitenlandse
zaken gaan stemmen op dat
het misschien zelfs verkieslijk
is als Saddam Husayn aan de
macht blijft als dat betekent
dat duizenden Amerikaanse
doden en een destabiliserend
machtsvacuüm in det Midden-
Oosten zouden kunnen wor
den voorkomen.
Er zijn maar weinig mensen in
de regering die zouden toege
ven dat ze willen dat Saddam
de oorlog overleeft waar z
dood of gevangenneming si
bereikt zoü kunnen wordi
Er is echter bezorgdheid
president Bush door Saddi
met Hitier te vergelijken en
verklaren dat Saddam
ning zal moeten afleggen v<
oorlogsmisdaden, zichzelf v(
plicht heeft tot een uitkor
van de oorlog die niet lanj
de meest waarschijnlijke is.
In regeringskringen word
verschillende ontsnappin;
routes uitgestippeld om Bi
uit de hoek te halen waarin
zichzelf heeft geduwd. „E
mogelijkheid kan zijn dat e
aantal van de sancties wol
gehandhaafd tot kwesties i
compensatie zijn afgehande
en tot beslissingen over oc
logsmisdaden zijn genomen*
aldus veiligheidsadviseur W
bert Gates. R'
lil
PETER STOTHARDP
MARTIN FLETCH#
(c) The Tinf1
