i Godsdienst als strohalm y Geen service-bureaus voor onderwijs brieven van lezer: kerk wereld beroepingen „Kerkelijke leiders medeverantwoordelijk voor uitbarsting van geweld in Zuidafrika" Homo's hebben weinig behoefte aan eigen kerk Schoolwijzer CeicLeSomow CcidócGomont GEESTELIJK LEVEN/OPINIE CeidócSou/ifmt VRIJDAG 8 FEBRUARI 1991 PAG] Amerikaanse kerken bieden onderdak aan dienstweigeraars Golf WASHINGTON Enkele Amerikaanse kerken hebben zich opgeworpen als wijk plaats voor militairen die niet gens waarnemers zeker groei en als de Golfoorlog lang gaat duren. De meeste kerken zijn gelegen aan de westkust van naar de Golf gestuurd willen de Verenigde Staten. Een uit- worden. Zij maken dankbaar gebruik van de ervaring die kerken hebben opgedaan met de opvang van Vietnam-sol- daten en vluchtelingen uit Midden-Amerika. Het aantal 'sanctuary'-kerken is nog gering, maar zal vol- zondering vormt de invloed rijke Riverside Church in New York, die onlangs nage noeg unaniem besloot onder dak te bieden aan militairen in gewetensnood. militairen bijstaan die een aanvraag voor de erkenning als gewetensbezwaarde heb ben ingediend en willen voor komen dat ze, voordat de re actie er is, naar de Golf wor den gestuurd. In oktober 1990 werd bepaald dat deze verzoe ken pas in behandeling zullen worden genomen als de sol daat werkelijk in Saudiarabië De kerken zullen vooral die Het is in de Verenigde Staten verboden om onderdak of geld te geven aan deserteurs. Niet strafbaar is hulpverle ning aan militairen die 'afwe zig zijn zonder verlof' (AWOL, absent without lea ve), bij voorbeeld bij het op stellen van de aanvraag voor de status van erkend gewe tensbezwaarde alvorens zij in het leger terugkeren. Gerechtigheid zonder geloof is machteloos Felle kritiek van Schutte op beleid euthanasie DEN HAAG Het Ka merlid Schutte (GPV) heeft felle kritiek op de houding van het kabinet ten aanzien van euthana sie. Volgens Schutte heeft de regering een situatie geschapen waarin eutha nasie een volkomen geac cepteerde en legale han deling is. Schutte wil na de Krokusva kantie minister Hirsch Ballin in de Kamer ter verantwoor ding roepen. De GPV-fractie- leider ergert zich aan de over eenkomst die het kabinet vo rig jaar heeft gesloten met de artsenorganisatie KNMG. Daarin is een gedragscode ge regeld voor medici die (mede- )verantwoordelijk zijn voor het beëindigen van het leven van een patiënt. Schutte wijst erop dat eutha nasie bij de wet nog steeds is verboden. Het kabinet wil de wet veranderen maar wacht op een uitgebreid onderzoek naar de euthanasie-praktijk door de commissie-Remme- link. Maar het rapport van deze commissie is waarschijn lijk pas na de zomer klaar. Schutte vindt dat te lang du ren en eist duidelijkheid van het kabinet. Frauderende voorganger gaat opnieuw geld werven DENVER De voorganger van een evangelische ge meente in de Amerikaanse stad Denver, die beschuldigd is van fraude met giften, is een nieuwe geldwervingsactie begonnen Hij hoopt zo de ge dupeerden hun geld terug te kunnen geven. In 1976 werd Charles Blair, al veertig jaar voorganger, ver oordeeld wegens het misbruik van giften voor eigen doelein den. Toen hij daarna zijn schulden, in totaal 1.8 miljoen dollar, af wilde betalen ging hij failliet. In 1986 begon hij een nieuwe campagne om het benodigde geld bij elkaar te krijgen. Van het geld dat hij toen kreeg, zou hij 600.000 dollar verduis terd hebben. Blair geeft de moed niet op en is een nieu we, derde geldwervingscam pagne begonnen om de gevers schadeloos te stellen. Nederlandse Hervormde Kerk Beroepen te Hoornaar H. Klink te Meteren en Est. Gereformeerde Kerken Beroepbaarstelling W.R. Davelaar, Leimuidenstraat 48, 1059 EK Am sterdam. Christelijke Gereformeerde Kerken Beroepen te Barendrecht M.C. Tanis te Sliedrecht-Centrum. God bewaar me, woensdag 13 fe bruari, KRO-televisie, 23.10 - 24.00, Nederland 1. HILVERSUM In te genstelling tot het westen speelt godsdienstigheid in de Derde Wereldlanden nog steeds een grote rol. Vele ontwikkelingswer kers zijn tot de overtui ging gekomen dat arme landen pas werkelijk ge holpen kunnen worden wanneer je je verdiept in de religieuze gevoelens van demensen die daar wonen. Vandaar dat de NOVIB en de KRO de handen ineen hebben ge slagen voor een serie van vijf documentaires waarin de godsdienstige beleving van mensen in de Derde Wereld centraal staat. Volgens KRO-programmama- ker Dolf Reijmers is gepro beerd zo integer mogelijk de gevoelens en belevenissen van deze mensen in kaart te brengen. Er komen dus geen deskundigen aan het woord die de betekenis van deze volksgodsdienstigheid zullen duiden. Nee, het gaat er, aldus Reijmers, om begrip te wek ken voor mensen voor wie God en geloof nog centrale waarden zijn. De conclusies zijn aan de kijkers. De eerste uitzending gaat over mensen in de Braziliaan se stad Salvador de Bahia. Daarin komt uitgebreid de 43- jarige wasvrouw Maria, moe der van vier kinderen, aan het woord. Om in haar onder houd te voorzien besteedt zij het grootste deel van haar tijd aan de was, waarbij zij uren achtereen zittend in het water doorbrengt. Zij hoopt vurig dat haar kinderen dat niet hoeven door te maken door dat deze wel een voortgezette schoolopleiding kunnen vol gen. Geloof in God is voor haar het belangrijkste want hij bestiert alles en ze is hem dankbaar dat haar kinderen in ieder geval te eten hebben. Naar de kerk gaan doet ze niet, want daarvoor heeft ze geen tijd. Verder vernemen we weinig over haar (katho lieke) geloof behalve dat zij er niets voor voelt over te stap pen naar het Candomblé, een geloof dat oorspronkelijk werd aangehangen door de negerslaven die naar Brazilië werden overgebracht. De afstammelingen van deze slaven van wie er velen in Salvador de Bahia te vinden zijn, hebben dit geloof op nieuw tot leven gewekt. Het maakt nu een grote bloei door omdat veel aanhangers ervan geloven dat je er kracht uit put om de ongemakken van' het dagelijks leven de baas te kunnen. Het wordt beleden tijdens geheime sessies en vraagt ook veel van zijn aan hangers en dat laatste is de reden dat de wasvrouw Maria er weinig voor voelt. Wortels Uit die opkomst van het Can- domblégeloof kun je opnieuw de conclusie trekken dat het traditionele katholicisme daar veel mensen emotioneel niet Tot het Candomblègeloof in Salvador de Bahia behoort het jaarlijks werpen van bloemenkin ze© meer bevredigt. Dat was al uiting van die dubbelzinnig- loof belangrijk is voor de ma- eerder geconcludeerd uit de heid: 'God bewaar me' Is reli- nier waarop zij zichzelf zien. explosieve groei van de prote- gie een hulpmiddel of een ob- stantse sekten. Het katholicis- stakel? Die vraag wil de docu- me blijkt een oppervlakkig mentaire niet beantwoorden, laagje, een opgelegde manier Zc W1j voigens Sjef Teunis van denken. De mensen in van de NOVIB slechts 'vra- Salvador zijn op zoek naar gen aan ons stellen'. Feit blijft hun wortels. De vurigheid dat niet-volksreligieuze maar waarmee ze het Candomblé- westerse waarden in het le- geloof aanhangen bevestigt ven van die mensen een grote het. r°l spelen. Ze willen vooruit, Het is niet erg duidelijk welk een hogere opleiding, maar i i j i.~ welke rol godsdienst daarin aandeel deze religieuze over tuigingen hebben bij ontwik- speelt blijkt zoals gezegd on- keling. De titel van de docu- beantwoord behalve het niet mentaires is in feite ook een onbelangrijke gegeven dat ge- De vier andere documentaires gaan over Indonesië en de is lamieten (20 februari), over Zuid-Afrika en het christelijk geloof onder de zwarte bevol king (27 februari), over Thai land en de rol van boeddhis ten bij de verdediging van het milieu (6 maart) en over India waar de rol van het hindoeis me ter sprake komt bij de verdediging van de mensen rechten (13 maart). PAUL VAN VELTHOVEN JOHANNESBURG De kerkelijke leiders in Zuid-Afrika zijn mede verantwoordelijk voor de uitbarsting van geweld in het land. Met deze opmerking heeft di recteur John Kane-Berman van het gezaghebbende Insti tuut voor rassenverhoudingen zich niet geliefd gemaakt bij Frank Chikane, secretaris van de Zuidafrikaanse Raad van Kerken. Kane-Berman wees onder meer op een bijeenkomst in Lusaka (1987), waar Zuidafri kaanse kerkelijke leiders heb ben onderstreept dat onder drukte volkeren het recht hebben om met wapens een eind aan hun onderdrukking te maken. De kerken hebben de bevrijdingsbewegingen aangemoedigd tot de gewa pende strijd, aldus Kane-Ber- Chikane spreekt van een „boosaardige en ongerecht vaardigde aanval". Hij is er echter niet door verrast, om dat Kane-Berman en zijn in stituut al jaren ageren tegen het beleid van de Raad van Kerken. Kane-Berman, zelf geen kerklid, heeft altijd nau we betrekkingen gehad met Zulu-leider Gatsha Buthelezi, die zelf ook geregeld de ker ken heeft aangevallen. „Het is duidelijk dat Kane- Berman een ideologisch standpunt inneemt tegenover de slachtoffers van apartheid. Hij kan daarom niet inzien dat kerkelijke leiders er be grip voor hebben wanneer het onderdrukte volk naar ge weld grijpt", aldus Chikane. Volgens hem veroorzaakt het apartheidssysteem zelf het ge weld en treft de slachtoffers van apartheid geen enkele blaam. Rome-getrouwe bisschoppen gearresteerd PARIJS In China zijn eind vorig jaar verschei dene leiders van de on dergrondse Rooms-Ka- tholieke Kerk gearres teerd, bericht het in Pa rijs verschijnende blad 'Eglises d'Asie'. Volgens het blad zijn in de provincie Hopei ten zuidwes ten van Peking vier bisschop pen en een onbekend aantal priesters en leken van de RK Kerk in hechtenis genomen. Talrijke priesterstudenten en religieuzen zouden onder huisarrest zijn geplaatst of naar een heropvoedingskamp zijn overgebracht. In het he ropvoedingskamp zouden zich inmiddels al minstens twintig katholieken bevinden, onder wie de priesters Han Dingxi- an, die op Tweede Kerstdag is gearresteerd, en An Shi'en. De Chinese regering verbiedt sinds 1957 katholieken con tacten met het Vaticaan te on derhouden. Zij riep de rege ringsgezinde Patriottische Vereniging van Chinese Ka tholieken in het leven, die de paus niet als hoofd van de RK Kerk erkent. AMSTERDAM Onder Nederlandse homosek suelen en lesbiënnes lijkt de behoefte aan een eigen kerkgenootschap voorals nog niet groot te zijn. Dit zegt een van de initiatief nemers van een Neder landse homo-kerk, Geor ge Meer veld. Meerveld en Vedder onder zoeken sinds eind oktober 1990 of er ook in ons land mo gelijkheden bestaan voor een oecumenische homo-kerk. Zij doen dat namens de Ameri kaanse Universal Fellowship of Metropolitan Community Churches (MCC), die ver spreid over vier werelddelen 200 gemeenten telt met in to taal ruim 30.000 homoseksuele leden. De onderzoekers kregen slechts „een handjevol reac ties". Veel homo's zouden een kerk die gericht is op het wel zijn van homoseksuelen en lesbiënnes, wel waarderen, maar bleken zich toch ook thuis te voelen in hun huidige kerk. Meerveld zegt dat ho mo's in Nederland blijkbaar 'te geaccepteerd' zijn en dus geen behoefte hebben aan een eigen kerk. Toch wil hij de mogelijkheid van een homo- kerk niet uitsluiten. „Ik weet gewoon niet of er hier ooit zo'n kerk komt." Minder aarzelend is hij over diensten voor protestantse ho mo's. „Die komen er wel een keer." Een goed voorbeeld vindt hij de vieringen voor rooms-katholieken, die Digni ty Nederland elke maand in Amsterdam houdt. Alleen speelt bij zoiets de afstand een grote rol. „Je kunt niet ver wachten dat homo's uit Noord-Nederland regelmatig naar diensten in Amsterdam komen." Het besturen van scholen lijkt steeds moeilijker te worden. Dat heeft te ma ken met het feit dat de regels voor het onderwijs steeds complexer, inge wikkelder worden en ook met de schaalvergroting. In het algemeen ziet men daarom een toenemend stre ven naar professionalisering van het schoolbesturen. Be roepskrachten gaan steeds meer taken overnemen van vrijetijdsbestuurders. Is dat ei genlijk wel een goede ontwik keling? Het bovenstaande geldt met name voor het bijzonder on derwijs. Het openbaar onder wijs wordt in feite al veel lan ger bestuurd door professio nals. Het gemeentebestuur is er wel het bevoegd gezag, maar het werkelijke gesturen gebeurt in verreweg de mees te gevallen door de wethou der van onderwijs en zijn ambtenaren. Dat ligt in de aard der zaak. Het gaat om óverheidsonderwijs. En over heidsbestuur is professioneel bestuur. Dit artikel gaat meer over het bijzonder onderwijs, dat zo'n 70% van ons onder wijs omvat. Het bijzonder on derwijs heeft zijn basis in de eerste zin van het bekende ar tikel 23 van onze grondwet, die luidt: „Het geven van on derwijs is vrij". Vrijwilligers. Dat betekent dat ieder in ons land onderwijs mag geven of laten geven dat vrij is van de overheid. Als men daarvoor «subsidie van die overheid wil ontvangen, moet men aan be paalde voorwaarden voldoen die in de onderwijswetten vermeld staan. In het verleden (maar ook nu gebeurt het nog) zijn vele scholen gesticht met name door ouders, die scholen wil den waar onderwijs werd ge geven in hun geest, vrij van de overheid. Maar ook kerken mochten scholen stichten evenals maatschappelijke or ganisaties. Daarbij handelden zij vaak vanuit bepaalde levensbe schouwelijke richtingen (bij voorbeeld rooms-katholiek of protestants-christelijk), apart of gezamenlijk. Ook wel van uit een pedagogische richting zoals het Montessori- of Dal ton-onderwijs. In elk gevaJ was de basis steeds een parti culier initiatief met daarbij een schoolbestuur gevormd door vrijwilligers uit het stuk je samenleving dat men verte genwoordigde. Dat daarbij ouders, vooral in het basisonderwijs, een be langrijke rol speelden, sprak vanzelf. Vooral in het protes tants-christelijk en in het al gemeen bijzonder onderwijs was dat het geval. Die scholen worden dan ook dikwijls be stuurd door verenigingen. In het rooms-katholiek onder wijs treft men meer stichtin gen aan waardoor daar ouders meestal een minder directe invloed op het schoolgebeuren hadden of hebben. Maar toch: ook hier gaat het om vrijwilligers die een stukje samenleving vertegenwoordi gen. En dat is ook „het bijzon dere" van het bijzonder on derwijs. Het is een niet onbe langrijk facet van een demo cratische samenleving: Leden van die samenleving die scho len in stand houden, vrij van de overheid, en die onderwijs laten geven in hun geest. Nu bestaat er een Wet op de Medezeggenschap, die naast de democratische rechten van de gevers van het onderwijs ook die van de gebruikers van het onderwijs plus dat van de onderwijsgevenden vastlegde. Deze was met name ingege ven door het feit dat in het openbaar onderwijs en in het bijzonder onderwijs dat door stichtingen werd bestuurd de invloed van betrokkenen wel wat groter kon worden. In die medezeggenschapsraden kwa men naast de onderwijsgeven den (en soms de leerlingen of studenten) ouders te zitten, dus ook weer vrijwilligers uit de samenleving. Daardoor werd nog eens extra geaccentueerd welk een be lang er in gelegen was en is, dat vanuit die samenleving een flinke directe invloed op de scholen wordt uitgeoefend. Professionalisering. Maar, zoals gezegd, het bestu ren van scholen wordt de laatste tijd steeds ingewikkel der, steeds moeilijker ook. En dat wordt dan nog extra in de hand gewerkt door de drang naar schaalvergroting, met name ook bestuurlijke schaal vergroting van de kant van de overheid. Daarbij consta teert men dat organisaties die schaalvergroting in de vorm van steeds grotere scholen niet zo erg zien zitten (zacht uitgedrukt!) toch wel lijken te voelen voor die bestuurlijke schaalvergroting, dat wil zeg gen steeds meer scholen on der één bestuur ressorterend. Als men niet oppast kon dat wel eens funest worden voor het zo in de samenleving ge worteld zijn van het bijzonder onderwijs. Er dreigen bestu ren te ontstaan die de school op steeds grotere afstand gaan houden van de samenleving. Besturen waarin steeds min der ouders, vrijwilligers het nog volhouden om echt in vloed uit te oefenen. Het aan tal ouders dat betrokken is bij schoolbesturen zal sowieso sterk afnemen, alleen al door dat het aantal schoolbesturen veel kleiner gaat worden. In plaats daarvan rukken de professionals op. In bepaalde opzichten en voor bepaalde sectoren van het bestuur (ad ministratie, financiën, bouw beleid, rechtspositiezaken bij voorbeeld) zijn zij al onmis baar geworden. Met name ook door de ingewikkelde over heidsregels. Echter, als dat zo doorgaat, dan dreigen scholen 'service-bureaus voor onder wijs' te worden, in plaats van in de samenleving wortelende en door de samenleving be stuurde instituten. En die ser- vice-bureaus zullen, steeds meer gespeend van inspiratie uit levensbeschouwingen uit de samenleving, zich meer en meer richten naar de onder- wijsconsument (wat een woord eigenlijk!) En zij zullen met recht ondernemingen ge worden zijn met een in de eerste plaats bedrijfsmatige aanpak (in plaats van een pe dagogische!). Het wordt hoog tijd dat men én bij de over heid, èn bij het bijzonder on derwijs zelf, zich er weer eens op bezini welk een waardevol stuk voUskracht bijzonder onderwijs kan zijn. Verkeer eist zijn tol k-d' Verkeer naar de vier grote steden in de Randstad fc' vanaf 1995 de hele dag door tol gaan betalen. Dat wil n^- ter Maij-Weggen van verkeer en waterstaat tenminste g,ts zo hebben. De achterliggende redenering is eigenlijk kiij v lijk simpel. Door 24 uur per dag tol te gaan heffen denktn. méér geld binnen te halen dan bij tolheffing alleen ojm' drukke uren. Automobilisten kunnen de borst dus natmaV' In de marge van haar plannen schrijft de bewindsvih- echter dat haar maatregel getoetst zal worden op zijn „nra! schappelijk draagvlak". Met andere woorden: als de 5,5 f-et joen 'blije rijders' in Nederland de kont tegen de krib gocJ_ dan gaat het hele feest niet door. Dat laatste moet onC-< voorzichtig te stellen niet geheel worden uitgeslotenjG DOOR ook buiten de spitsuren tol te heffen wordt imi elke financiële prikkel weggenomen om de drukke urej mijden. Wie dus straks 's ochtends met de auto naarj werk gaat zal vermoedelijk dezelfde files als voorheen treffen, alleen moet daar dan voor betaald worden. Dat z\ het gemotoriseerde blik beslist niet tot laaiend enthousia) leiden. Maar er is nóg een reden waarom het maatschappij draagvlak voor de plannen van mevrouw May vermoed! bijzonder smal zal zijn. Door de tolhuisjes 24 uur per daj bemannen zal er ook voor automobilisten zonder baan ontkomen aan zijn; ook zij zullen moeten dokken. En wji lozen, huisvrouwen, vutters en bejaarden kunnen voorerf kosten niet bij een werkgever aankloppen. Nederlanders k een klein inkomen worden op die manier het eerst het ljnc van de rekening. j»or ee£ Er is al met al een gerede kans dat de politiek onder nF vanwege de genoemde bezwaren niet akkoord zal gaan Fe een volcontinu-tol. Want behalve de specifieke keerzij^e van een 24-uurstol zijn er nog de oude bekende struikelbPe ken, zoals het sluipverkeer, het ruimtebeslag en het ontsrf13' van nieuwe knelpunten. Afdoende oplossingen heeft def01 nister ook voor deze problemen nog niet aangedragen. ^n: I h Om te voorkomen dat zij opnieuw in de Tweede Ka^ e bakzeil haalt, zou de minister er verstandig aan doen zèlipp haar schreden terug te keren en alsnog alleen tol tijdenden spitsuren voor te stellen. Zo krijgt zij haar centen toch lre. nen, worden de files teruggedrongen en ziet de autoforen{8 de spitsuren nog enig resultaat van zijn offerbereidhPpS Voor wie het openbaar vervoer geen uitkomst biedt en da,g naast geen geld heeft om in de dure spitstijd over het ash n te snorren, kan tenslotte uitwijken naar de 'daluren'. 2 c< tolsysteem, met een ontsnappingsroute voor wie het niet rs betalen, is wellicht wél haalbaar. A.AN dit zoveelste plan van mevrouw Maij kleeft nog 0e ander soort nadeel. Het lijkt sympathiek van haar dat ze |u reid is de vlag te strijken als er voor het voorstel onvoldof t( de draagvlak blijkt te bestaan. Maar heeft het indienen enige zin? Gaat niet steeds meer het gevaar ontstaan dat Kr' torijdend Nederland geen enkel plan meer serieus neemt, jr dat politieke partijen daar een argument in kunnen 1 om bij gebrek aan draagvlak de vervoerszaken nog langer! hun beloop te laten? Er moeten toch echt maatregelen i den genomen om een zinvol gebruik van ons wegennet i gelijk te maken en de afbraak van ons milieu tegen te gaj En al' die blije rijders zullen zich moeten realiseren, dat z maatregelen echt niet ongemerkt aan ze voorbij zullen gd Brieven graag kort en duidelijk geschreven De redactie behoudt zich het recht voor ingezondei stukken te bekorten Carmiggelt Vraag aan een willekeurige Hagenaar die niet in de Trans- vaalbuurt woont, of hij wei eens op de Paul Krugerlaan komt. De kans dat het ant woord bevestigend is, zal ui terst gering zijn, zo is mij uit een willekeurige steekproef onder vrienden en kennissen gebleken. Hoe moet ik dan het plan van de gemeente Den Haag opvatten dat op een blok nieuwbouwwoningen tussen de De la Reyweg en de Paul Krugerlaan een gedenkplaat voor Simon Carmiggelt wordt aangebracht. Het is ook de be doeling dat in het nog aan te leggen wijkpark Transvaal een pad naar deze „Haagse Am sterdammer" wordt genoemd. Is dat nu een manier om deze alom geliefde schrijver van Kronkels en poëzie te waarde ren? Of schaart Den Haag zich hiermee in de rij kritikasters die weliswaar de waarde van het werk van Carmiggelt voorzichtig willen erkennen, maar toch de nodige reserves ten aanzien van de „literaire kwaliteiten" in acht vu nemen. Dus liever een denkplaat op een vergej plek en een Simon-Cari geit-paadje in een wijkj dan een beeld en een stra naam op een goede plaats de stad, waar mensen gr: aan hun helaas te vroeg storven lievelingsschrij worden herinnerd. A. van Ravenswaay, DEN HAAG. Papegaaien [ee Uit het artikel in Finale o papegaaien in Nederla bleek dat het opvangcentn in Geldrop steeds groter m worden en dus steeds m middelen eist. Je vraagt je of het niet te prefereren is vogels terug te brengen de omgeving waar ze van ture thuishoren. In Papagu it) n I is het niet? Kunnen missch meteen een aantal tijgers, ters enzovoort mee, die ook liever niet in een kooi P4o. Uitgave: Westerpers (behorende tot Sijthoff Pers). Kantoor: Apothekersdijk 34, Leiden Telefoon. 071 - 122 244 Postadres: Postbus 11, 2300 AA Leiden Abonnee service Telefoon: 071 - 313 677 van ma. t/m vr. van 8.30 tot 17.00 uur. Nabezorging Telefoon: 071-122 248 van ma. t/m vr van 18.00 tot 19.00 u op za. van 14.00 tot 15.00 uur Abonnementsprijzen (inclusief 6% BTW.) Bij automatische betaling: Bij betaling per acceptgirokaar per maand f. 25,70 per maand 26,7 per kwartaal 76,60 per kwartaal 78.6 per jaar f. 294.30 per jaar f. 299,3 Het abonnementsgeld dient vooruit te worden voldaan. Advertenties Informatie en tarieven over advertenties tel.: 071 -122 244. Telefax voor uitsluitend advertenties 071 - 134 941 Voor uitsluitend het doorgeven van advertenties kantoor Rijswijk 070 - 3902 702 Bankiers AMRO BANK NV 473 575 515 POSTBANK NV 663 050 a:

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidse Courant | 1991 | | pagina 2