r „Gunstig tij voor confessionele scholen Ceidae Sou/ta/nl DEKRANT BRENGT DE WERELD BIJU THUIS. kerk wereld Jan van Nepomuk patroon van de biechtvaders Ga nooit op vakantie zonder de ANWB! mT CcldócSouocmt GEESTELIJK LEVEN/OPINIE £etdóc6ou/uMit DINSDAG 5 FEBRUARI 1991 PAGINjjN Carnavalsmis in Noordwijk afgelast wegens Golfoorlog NOORDWIJK/DEN BOSCH In Noordwijk gaat de carna valsmis, die zondag voor de derde keer zou worden gevierd, niet door. Pastoor W.J. Kleijn gaat in de St. Jeroenkerk in plaats daarvan voor in een eucharistieviering voor de vrede. Prins Apollo I en zijn Raad van Elf nemen aan de dienst deel. De prins, die geen versieringen zal dragen, legt aan het eind ervan uit, waarom voor een ander soort mis is gekozen. Volgens pastoor Kleijn is niet alleen wegens de Golfoorlog voor vervanging van de carnavalsmis door een vredesdienst besloten. Ook de hongersnood in Afrika, de situatie in de Sov jetunie en de ellende elders in de wereld hebben een rol ge speeld. De afgelopen twee jaar waren er ook vele conflicten in de wereld, maar „het ene jaar leeft het besef daarvan meer bij de mensen dan in andere jaren", zegt Kleijn. De carnavalsmis in de basiliek van St. Jan te Den Bosch gaat evenmin door. In plaats van de mis wordt er ook daar een eu charistieviering voor vrede in de wereld gehouden. „Het wordt een smerige oorlog en de dreiging en spanning die van de oor log het gevolg zijn, staan in geen verhouding tot de ontspan ning die met het carnavalsfeest is verbonden", aldus het be stuur. De carnavalsmis in het Zuidlimburgse Schin op Geul gaat zon dag wel door, zij het in een enigszins aangepaste vorm. Wegens de Golfoorlog is besloten dit jaar de schlager aan het eind van de mis te laten vervallen. Ook zal pastoor P.J.H. Benders een minder humoristische preek houden dan in andere jaren. Leven is vechten voor een beter zijn WISSELING VAN DE WACHT BIJ UNIE SCHOOL EN EVANGELIE Het tij voor het confessio neel onderwijs is gunstig. Steeds meer mensen krijgen door dat het in het leven niet gaat zonder waarden en terecht denken die men sen dat het christelijk on derwijs in principe een goe de plek is om met waarden voor het eigen leven en voor dat in de samenleving in aanraking te komen. Iets anders is of die christelijke scholen in staat zijn aan die verwachting te voldoen. Deze thema's zijn bij uit stek onderwerpen voor de heren Klaas de Jong Ozn. uit Leidschendam en Jan nes Hoeksema uit Nijkerk; de eerste is scheidend voor zitter van de Unie School en Evangelie (wegens pen sioen) en columnist van onze bladen, de tweede is nu nog rector van het Farel College in Amersfoort, maar wordt per 1 maart de de nieuwe voorzitter van de Unie. Later dit jaar wordt Amersfoort de plaats van vestiging van de 'beweging van voorstanders van (pro- testants-)christelijk onder wijs'. Nu is het kantoor van de Unie gevestigd in Am sterdam en voorzitter De Jong werkt en woont in Leidschendam. Voorlopig blijft De Jong z'n column over thema's in de breedte van het (confessioneel) on derwijs schrijven. Met de komende en gaande man een gesprek over wat voor organisatie de Unie ei genlijk is en wat de kansen en mogelijkheden zijn voor het confessioneel onderwijs. LEIDSCHENDAM/ AMERSFOORT Klaas de Jong, oud-staatssecre taris en ook oud-rector van het Farel College in Amersfoort, wil meteen een mogelijk misverstand uit de weg ruimen: De Unie School en Evangelie is geen organisatie om het 'marktaandeel' van de protestants-christelijke scholen op de onderwijs markt op peil te houden. ,,Het protestants-christe lijk onderwijs omvat on geveer een kwart van het Nederlands onderwijs. Het gaat ons niet primair om dat aantal scholen, maar om wat die scholen in de praktijk maken van hun christelijke identiteit, om de naam 'chris telijke school' geloofwaardig te houden. Ik geef toe, in onze tijd is dat niet zo gemakkelijk. Er is bijvoorbeeld in onze sa menleving een sterke neiging het onderwijs eenzijdig te 'économiseren'. De school wordt dan gezien als een be drijf dat rendement moet op brengen. Naar mijn overtui ging verdraagt een christelijk uitgangspunt zich uiteindelijk niet met een visie op onder wijs waarin de mens een 'eco nomische factor' is geworden. Dan moet je denk ik ook niet meer christelijke school wil len zijn". Hoeksema (53) merkt in ge sprekken met ouders steeds vaker dat het christelijk on derwijs een zekere naam heeft. Veel mensen, ook die volstrekt buitenkerkelijk zijn, vinden dat hun kinderen on derwijs moeten krijgen waar in bepaalde waarden en nor men hun plaats hebben. Ze verwachten dat die christelij ke school zulk onderwijs geeft en daarom 'melden ze hun kinderen aan bij die school. De Jong: „Je kunt dat ook ge talsmatig aangeven: zestig procent van het Nederlandse onderwijs is confessioneel; dat percentage is hoger dan het percentage Nederlanders dat zich kerkelijk wenst te noe men". Hoeksema: „Dat ook niet ker kelijke en ongelovige mensen iets van die christelijke school verwachten, vind ik een posi tief feit en de Unie rekent het tot haar taak scholen te hel pen aan die verwachtingen te kunnen voldoen. Het gaat in dit geval niet om het aanrei ken van 'massieve' waarhe den die in het gebouw van de christelijke zekerheid te vin den waren voor veel chris tenen is dat gebouw immers al aardig afgebrokkeld maar om het oprapen van de brokstukken uit de christelij ke traditie die er nog liggen en proberen daar een verband tussen te leggen. Uitgangs punt is daarbij het 'verhalen- Drs. J. Hoeksema FOTO: PERS UNIE boek' bij uitstek, de bijbel. Daarin staan verhalen van gebeurtenissen tussen God en mensen van Abraham tot en met de apostel Paulus. De boodschap van die verhalen is het cement waarmee er sa menhang tussen de brokstuk ken kan worden gemaakt". Hoeksema merkt op dat 'de christelijke school' in z'n alge meenheid niet bestaat: het ka rakter van de christelijke school op bijvoorbeeld het platteland kan volstrekt ver schillen van een school in het westen. De Unie is dienstbaar aan alle 'soorten' christelijke scholen en dus ook aan de school v/aar het klimaat min der is geseculariseerd en waar personeel, ouders en leerlin gen zich heel goed thuisvoe- len in de traditionele ver woording van het karakter van die school. Ontstaan De Unie is in de vorige eeuw ontstaan in verband met de Schoolstrijd. In 1878 werden enkele honderdduizenden handtekeningen verzameld van christenen die in een pe titie de koning vroegen een schoolwet niet te tekenen. Die wet zou het bijzonder onder wijs namelijk in een ongelijk waardige positie brengen ten opzichte van het openbaar on derwijs. Voor het vergaren van die handtekeningen, die overigens niet het gewenste resultaat opleverden, waren honderden lokale comités op gericht en die comités vorm den later de basis van wat nu heet de Unie School en Evan gelie. Aanvankelijk was het een hulporganisatie voor noodlijdend christelijk onder wijs in eigen land, nu heeft het werk van de Unie twee brandpunten: actievoeren Drs. K. de Jong Ozn. de tweede en derde wereld én het'stimuleren van de bezin ning op het 'eigene' van het christelijk onderwijs in eigen land. De Unie kan dat werk vanuit een unieke positie doen. An dere onderwijsorganisaties hebben 'klanten' die ze moeten bedienen. De vakbon den hebben de onderwijsge venden wiens belangen ze moeten verdedigen en de be sturenorganisaties hebben schoolbesturen als 'klanten'. De Unie heeft in die zin geen 'achterban' en kan als zodanig vrij van 'last of ruggespraak' opereren. Ze is als organisatie een 'beweging' van voorstan ders van christelijk onderwijs. Het hart van de organisatie wordt gevormd door vrijwilli gers die bezig zijn met de identiteit van het christelijk onderwijs en door de actie voerders voor de bekende Unie-collecte (opbrengst ruim vier miljoen gulden per jaar). Tegelijkertijd is een zekere professionalisering nodig, bij voorbeeld op het terrein van de fondsenwering. Program Een van de erfenissen die de Unie van De Jong krijgt is de term: 'programschool'. De Jong bedoelt met dat begrip te zeggen dat iedere school dus ook de openbare een programma moeten opstellen, waaraan ouders kunnen afle zen wat er gebeurt op die school en hoe, op basis van het specifieke uitgangspunt van de school. In een 'pro gram' van een christelijke school zal bijvoorbeeld iets staan over de 'waarden', over 'het geweten' over relaties tussen mensen en tussen God en mens. En over het perspec tief van het leven. Voor De Jong houdt dat laatste ook in: aandacht voor 'het mooie', het esthetische in de wereld. Lite ratuur, muziek, beeldende kunst zijn wezenlijk voor het leven, ook in christelijke zin, vindt De Jong, want kunste naars 'bemiddelen' op een bij zondere wijze de waarheid van het geloof (tussen haak jes: een tweede dichtbundel van De Jong, Cantus firmus geheten, staat op stapel en on der staatssecretaris De Jong werden de expressievakken examenvakken). Hoeksema denkt dat de ko mende jaren de waardenont wikkeling in de brede be tekenis in het christelijk onderwijs veel aandacht zal vragen van de Unie. Het gaat er om bij alle vakken het punt van 'waardegevoelig- heid' te ontdekken. Bij na tuurkunde ligt dat bijvoor beeld bij het wereldbeeld dat 'verborgen' ligt achter de leerstof; bij gymnastiek zou je kunnen denken aan de doel stelling van het vak: gaat het om 'concurrentie' of om het ontwikkelen van sportiviteit, van teamgeest. Zo heeft ieder vak z'n eigen aangrijpings punt voor waarden. Het is een opgaaf die punten te vinden en er concreet mee aan de slag te gaan. Scholen zijn vooral in dat concrete niveau geïnteresseerd, denkt Hoekse ma. Daarom kijkt hij ook met zeer veel belangstelling uit FOTO: MILAN KONVALINKA naar resultaten van de Sibco, de organisatie die mede met geld van de Unie handreikin gen maakt voor het omgaan met (christelijke) waarden per vakgebied (de 'geestelijke va der' van de Sibco is 'natuur lijk' De Jong).- Management De Jong heeft in zijn talrijke toespraken en artikelen bij voortduur gefulmineerd tegen onder meer schaalvergroting in het onderwijs. Hoeksema zit op dezelfde lijn en voegt er nog iets aan toe: schaalvergro ting gaat vaak gepaard met versterking van de staf op vooral management-niveau. Maar, vindt de Amersfoortse rector, beslissingen moeten worden genomen op pedago gische gronden. Natuurlijk kan de uitvoering van dat be leid best hulp gebruiken van het management, maar het management als zodanig moet niet de beslissingen nemen. Op veel grote scholen is de 'centrale directie' echter voor al een club van mapagers. Dat heeft als gevolg dat de staf bij wijze van spreken niet meer op het schoolplein is te vinden tijdens de pauze; het surveille ren wordt 'overgelaten' aan een lager echalon. „Zo'n di rectie mist het directe contact met de kinderen om wie het tenslotte gaan in de school. Dat betreur ik, want de kans dat zo'n directie beslissingen neemt op andere dan pedago gische gronden is erg groot en dat kan slechte gevolgen heb ben voor kinderen". LÜTSEN KOOISTRA Druzen en moslims solidair met getroffen joden JERUZALEM Op initiatief van het Arabische bestuur van Galilea zijn christenen, moslims en druzen donderdag bij elkaar gekomen in de Is raëlische stad Akko, ten noor den van Haifa, om hun solida riteit te betuigen met de door Iraakse raketten getroffen Is raëli's. Volgens de Israëlische om roep namen ongeveer hon derd mensen aan de bijeen komst deel. Zij hebben hun hulp aangeboden aan slacht offers van de raketaanvallen. Verscheidende gemeenten hebben zich de laatste dagen bereid verklaard om dakloze en bedreigde joden op te ne men tot het gevaar voorbij is. Inmiddels heeft een aantal jo den al van het aanbod ge bruik gemaakt. Ook bedoeïenen in de Negev- woestijn hebben joodse fami lies opgenomen. Arabische ar beiders helpen bij het herstel van ingestorte huizen, als te ken van goede wil. Hun gedrag staat in tegenstel ling tot de oproep van islami tische leiders, zoals de mufti van Jeruzalem, tot een heilige oorlog tegen de geallieerden en joden. Schepping vieren 'De schepping vieren' is een uitgave van ae Franciscaanse Samenwerking. Het geeft ma teriaal voor vieringen rond het milieu. In het boekje staan een vijftal uitgewerkte vierin gen. Daarnaast staan er ver schillende gebeden, verhalen en suggesties voor liederen en schriftlezingen in de geest van Sint Franciscus. Het Zonnelied, het Francis caanse lijflied waarin Francis cus de schepping bezingt, komt in diverse varianten en toonaarden in dit boekje voor. Tel. 030 - 319.321. NEPOMUK In Nepomuk is de heilige Jan geboren. Niet dat 'ie heilig werd geboren natuurlijk. Hij werd later pas heilig verklaard. Na z'n dood, zoals te doen gebruikelijk. Nepomuk heette toen nog Po- muk, maar het lag ook inder tijd al evenver van Praag als nu nog steeds. Zo'n honderd kilometer. Midden in het glooiende Zuidboheemse land, waar de meeste dorpshuizen zonnig-geel geschilderd zijn en waar in dit jaargetijde de dorpsjeugd zich vermaakt op dichtgevroren vijvers en plas sen. De in dikke boerenkle ding gestoken meisjes probe ren desondanks op ijs-prinses jes te lijken en de jongens spe len - net als overal elders in Tsjechoslowakije - fanatiek ijshockey. Jan van Nepomuk was pries ter en zelfs biechtvader van de koningin van Bohemen, rond 1390. De koning, de al lesbehalve heilige Wenceslas IV, was razend benieuwd naar wat zijn vrouw zoal te biechten had, maar de brave Jan hield - zoals een goed biechtvader betaamt - de ka ken op mekaar. De koning liet hem folteren, maar toen ook dat hem niet aan het pra ten bracht, werd Jan tenslotte met een steen om de hals van af de Karelsbrug in de Mol- dau gegooid. Heilig of (nog) niet, maar dat overleefde Jan niet. Wel kwam zijn lichaam bovendrijven, omringd door een aantal op het water dan sende vlammetjes. Koning Wenceslas werd op zijn beurt lijkbleek, maar bleef leven. Van een heilig verklaring later is uiteraard nooit sprake geweest. Jan werd wél heilig. Hij staat nu midden op diezelfde, on veranderde Karelsbrug; een van de dertig beelden op deze prachtige overspanning tussen twee historische stadsdelen van Praag. In de Vituskathe- draal van Praag staat een im posant barok monument van de heilige. Geheel in zilver uitgevoerd. Toch merkwaar dig, omdat het zilver immers de beloning voor het spreken is. Als er iemand goud ver diend had met zijn zwijgen, dan was het Jan van Nepo muk wel geweest De zwijgende heilige staat op ontelbaar veel bruggen. Niet alleen in zijn geboorteland, maar ook elders in de wereld. Tot in Limburg toe. Op de brug in het Middenlim burgse Swalmen staat een beeld van hem. Hij is - hoewel hij zelf tenslotte hoogst nood lottig over de brug is geko men - de patroonheilige van de bruggenbouwers, en na tuurlijk van alle biechtvaders. Vandaar dat 'ie soms wordt afgebeeld met een vinger veelzeggend op de lippen, een gebaar van levensgevaarlijk stilzwijgen. Legende en waarheid zijn, zo als zo vaak, niet helemaal nauwkeurig uiteen te rafelen. Historici weten dat Johannes van Pomuk een rijke prelaat was en een gerespecteerd ge leerde in het kerkelijk recht. Tevens vicaris-generaal van aartsbisschop Jentzenstein met wie koning Wenceslas het doorlopend aan de stok had. Kinderkopjes Nepomuk, vandaag de dag. Een paar handenvol huizen langs een dozijn hellende stra ten, allemaal uitkomend op het centrale open en winderi ge dorpsplein. Het is letterlijk bezaaid met met kinderkop jes. Er om heen staan alle noodzakelijke winkeltjes, een moderne supermarkt en een erg duistere Restaurace. Een onschuldig-protserig kas teelgeveltje verbergt een ge wone lagere en een huishoud school. Er zijn twee kerken, maar een lijkt voorgoed geslo ten en er is een soort van heemkunde-museumpje dat alleen op zomerse zondagen tussen negen en elf geopend is. Jan staat meer dan levens groot, fraai gebrandschilderd in de kerk. Zijn beeld staat op talloze bruggen in de wijde omtrek, in kerken en kapel len en zelfs in de nis van een gastvrije herberg. Twee kilometer van de boerse dorpskern ligt Nepomuk-sta- tion; een verzameling vrien delijke nieuwbouwflats van bescheiden hoogte. Er wordt in Nepomuk ook vandaag de dag niet meer gezegd dan strikt nodig is, maar al het ge zegde is hartelijk. De sugges tie dat Johannes Nepomuce- nus, zoals z'n zondagse naam luidt, ook de schutsheilige van de journalisten zou moeten worden, of kunnen zijn, lijkt me niet helemaal zuiver. Journalisten citeren hun bronnen doorgaans letterlijk en publiekelijk maar willen desgewenst verschoond blij ven om hun bron te moeten onthullen. De heilige Jan was derhalve een beter biechtva der dan hij ooit een journalist zou zijn geweest, want hij maakte geen enkel geheim van z'n bron maar wél van hetgeen die berouwvolle bron hem in vertrouwen verteld had FRANS WIJNANDS Bisschoppen treden af na beschuldigingen seksueel wangedrag NEW YORK/VATIC AAN- STAD De Amerikaanse lu therse bisschop Lowell H. Mays is afgetreden na be schuldigingen dat hij zich on geveer twintig jaar geleden aan seksueel wangedrag schuldig heeft gemaakt. Waarvan Mays (53) precies wordt beticht, is noch door hemzelf noch door de leider van de Lutherse Kerk in Amerika, bisschop Herbert Chilstrom, bekendgemaakt. Chilstrom liet weten dat hij Mays had verzocht zijn func tie neer te leggen „in verband met bewijzen van seksueel wangedrag dat niet past bij een gewijde ambtsdrager". Mays (53) liet in een verkla ring weten te zijn afgetreden om schade voor „mijn vrouw, gezin en kerk" te voorkomen. „Ik zou me als egoïstisch en onbezonnen beschouwen als ik was aangebleven". Hij wil de zich niet verdedigen in een procedure die ongetwijfeld veel tijd in beslag zou nemen. Paus Johannes Paulus II heeft het ontslag aanvaard van de Canadese aartsbis schop Alphonsus Liguori Pen ney. Penney, aartsbisschop van St. John's op New Found- land, diende vorig jaar zijn ontslag in, nadat een onder zoekscommissie hem ervan had beschuldigd seksueel mis bruik van kinderen in een door religieuzen geleid wees huis jarenlang oogluikend te hebben toegestaan. beroepingen Nederlandse Hervormde Kerk Beroepen door de Generale Synode tot predikant voor buitegewone werkzaamheden (geestelijk verzorger bij de Koninklijk Landmacht) mw. A. van der Meij te Noordwijkerhout; te Barneveld (toez.) G.S.A. de Knegt te Putten. Beroepen te Klundert R. van Laar te Reeuwijk. Christelijke Gereformeerde Kerken Beroepen te "s-Gravenhage-West P. Wagenaar te Mussel; te Rijnsburg P.D.J. Buijs te Zwaagwesteinde. Onheilsprofeten kregen ongelii In de politiek kan het spreekwoord „de soep wordt i heet gegeten als ze wordt opgediend" menigmaal wor&yê toegepast. Jobstijdingen en sombere voorspellingen blijlljni later vaak mee te vallen en ruzies in partijen of tussen paipei en onderling lopen herhaaldelijk met een sisser af. Zo is het ook gegaan met het conflict dat binnen de Pvclar gelederen was uitgebroken over de Nederlandse deeln. aan de Golfoorlog. Een aantal verhitte partijleden had de gelopen weken de indruk doen ontstaan dat het Golfcon: een diepe kloof in de PvdA teweeg had gebracht. Een aj zienlijke groep sociaal-democraten zou er onoverkomeli bezwaren tegen hebben dat Nederland mede door toed< van lichtvaardig oordelende PvdA-ministers en PvdA merleden in een oorlog verzeild was geraakt. Op het par congres van afgelopen weekend, grotendeels gewijd aan Golfoorlog, zou die kloof zeker zichtbaar worden, zo w« voorspeld. De onheilsprofeten hebben echter ongelijk gekregen. In 1 RAI-congrescentrum te Amsterdam was dit weekeinde ge kloof waarneembaar, hooguit een smalle kier. Bovend liep die opening niet dwars door het massaal toegestroorn partijkader heen, maar langs de rand. De overgrote meerd heid van het congres, ruim 95 procent, stelde realistisch i dat de Golfoorlog, hoe afschuwelijk ook, niet te voorkort was geweest, dat Nederland zijn morele verplichtingen i gens de VN niet had mogen ontlopen en dat een oproep r een onmiddellijk staakt-het-vuren zinloos zou zijn. Daarn vormde het congres verrassenderwijs een vrij nauwkeurj afspiegeling van de verhoudingen binnen de Tweede-1 merfractie van de PvdA, waar slechts 1 van de 49 leden (F de Visser) zich tegen het Golfbeleid van de partijtop had vjidt Overigens dient hier nog wel een kanttekening te den gemaakt. Hoewel een congres de partij tot in de kleii gelederen vertegenwoordigt, staat het uitsluitend model v<£.- de opvattingen van degenen die officieel partijlid zijn. Z< bij alle partijen het geval is, is ook bij de PvdA het aai kiezers vele malen groter dan het aantal leden. Men kan niet zonder meer stellen dat de opvattingen over de Golf< log in de totale achterban van de PvdA congruent zijn die van het congres. Hoogstwaarschijnlijk is het aantal anti's over geheel genomen procentueel wat groter. De PvdA zal i ook bij de komende statenverkiezingen wel een stukje haar aanhang verliezen aan Groen Links. Dat immers is Is enige partij waar kiezers die de Nederlandse bijdrage aanL^ oorlog niet kunnen verkroppen hun heil kunnen zoeken.ia(j ivit (ADVERTENTIE) Lekker op vakantie.Maar ga dan ook écht met een veilig gevoel van huis. Met de-Internationale Reis- en Kredietbrief, zo'n goede ANWB-Reisverzekering en uw ANWB-Hdmaatschap. U heeft dan alle hulp in één vertrouwde hand. En als er iets misgaat, staat de ANWB Alarmcentrale voor u klaar. Regel die zekerheid en ga eerst naar uw ANWB-kantoor of bel gratis 06-0503. Zeker op vakantie met de ANWB Uitgave: Westerpers (behorende tot Sijthoff Pers). Kantoor Apothekersdijk 34, Leiden Telefoon: 071 - 122 244 Postadres: Postbus 11, 2300 AA Leiden pnh 'doi Abonnee service Telefoon. 071 - 313 677 van ma. t/m vr. van 8.30 tot 17 00 uur. Nabezorging Telefoon 071 - 122 248 van ma. t/m vr van 18.00 tot 19.00 u. op za. van 14.00 tot 15.00 uur. Abonnementsprijzen (inclusief 6% BTW.) Bij automatische betaling. Bij betaling per acceptgirokaar per maand f. 25,70 per maand f 26,7 per kwartaal f. 76,60 per kwartaal 78,6 per jaar f 294,30 per jaar f. 299, Het abonnementsgeld dient vooruit te worden voldaan. Advertenties Informatie en tarieven over advertenties tel. 071 - 122 244. Telefax voor uitsluitend advertenties 071 - 134 941. Voor uitsluitend het doorgeven van advertenties kantoor Rijswijk 070 - 3902 702 Bankiers AMRO BANK NV 473 575 515 POSTBANK NV 663 050

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidse Courant | 1991 | | pagina 2