II
Sovjetunie overspoeld
door sombere geruchten
Vliegtuigbotsing gevolg van fout verkeersleider
Kroatië is bereid tot onderhandelen
DE AVONTUREN VAN KAPITEIN ROB
Politieke belangen omgeven
proces tegen Winnie Mandela
Bush wil bezuinigen op defensie-uitgaven
BUITENLAND
CeidóGSoatutvt
MAANDAG 4 FEBRUARI 1991 PAGINA 4
-te
Gewonden bij
aanslag in Ulster
BELFAST In Noord-Ierland zijn gis
teravond enkele gewonden gevallen bij
een aanslag op een militaire basis. Een
man werd gedwongen met een vol explo
sieven gestouwde bestelwagen naar een
basis te rijden van het Ulster Defence Re
giment (reservetroepen van het Britse le
ger) in Magherafelt. De politie vermoedt
dat het verboden Ierse Republikeinse Le
ger (IRA) verantwoordelijk is. „De wagen
werd buiten de basis achtergelaten. De be
stuurder slaagde er in te ontkomen, het
kamp binnen te rennen en het alarm te
geven", aldus een politiewoordvoerder".
Een aantal burgers raakte gewond door
rondvliegende glasscherven van omrin
gende huizen en winkels. Binnen de le
gerbasis vielen geen slachtoffers.
Barricaden
Kinderen passe
ren barricaden,
die in de Letse
hoofdstad Riga
een eventuele
aanval van Sov
jettanks moeten
bemoeilijken.
Hoewel het
straatbeeld in de
stad over het al
gemeen betrek
kelijk vredig
oogt, worden be
langrijke gebou
wen nog steeds
bezet en is de
bevolking op al
les voorbereid.
FOTO: AP
Vietnam achter
vredesplan Kamp
HANOI Vietnam schaart
zich achter het VN-vredesplan
dat moet leiden tot vrede in
Kampuchea. Hanoi neemt af
stand van eerdere bezwaren dat
het had en is van mening dat
Frankrijk en Indonesië nieuwe
besprekingen moeten gaan voe
ren met de strijdende partijen in
Kampuchea. Dat heeft de Viet
namese minister van buiten
landse zaken, Nguyen Co Thach
bekendgemaakt. Het plan voor
ziet in een gedeeltelijke overna
me van het bestuur door VN-
functionarissen en het instellen
van een VN-vredesmacht die
toezicht moet houden op het
voorbereiden van verkiezingen.
Iran getroffen door
overstromingen
TEHERAN Het zuidoosten van Iran
is getroffen door zware overstromingen.
Hierdoor zijn naar schatting tienduizend
Iraniërs dakloos geworden, zo heeft het
Iraanse persbureau Irna gisteren be
kendgemaakt. Vooral de provincie Sis-
tan-Baluehestan lijkt veel schade te
hebben opgelopen. „Grote delen van
Sistan staan blank. Het zijn de zwaarste
overstromingen in een eeuw", aldus
Irna. Veel landbouwgrond en vee is
verloren gegaan. De hulpverleningsor
ganisatie Rode Halve Maan heeft hulp
goederen gestuurd naar het getroffen
gebied. Volgens Irna worden de red
dingswerkzaamheden echter bemoeilijkt
door een gebrek aan helicopters.
Koningin Elizabeth
rijkste vrouw ter wereld^
LONDEN Met een geschat fortuin van 2lij
miljard gulden is de Britse koningin Elizabeth
nog steeds de rijkste vrouw ter wereld. Zij heefl
een ruime voorsprong op Johanna Quandt, c
63-jarige weduwe van de voormalige eigenaj
van BMW, die over een vermogen van 8,5 mi
jard beschikt, zo blijkt uit een onderzoek vaJ
het Britse tijdschrift Harpers and Queen.
Opvallend in dit klassement is de afwezigheil
van koningin Beatrix. Op de derde plaats staaf
Imelda Marcos, weduwe van de voormaligJ
president van de Filipijnen. Ondanks haar aan'ój
varing met de Amerikaanse jusititie, beschikt
zij nog steeds over een bedrag van 4,9 miljard
gulden. Zakenvrouw Grete Schickedanz is di
enige uit de top-twintig die haar kapitaal vai]
2,9 miljard zelf vergaarde.
(Van onze correspondent
Rob Vunderink)
MOSKOU De uiterst sum
miere binnenlandse berichtge
ving over de recente voltallige
vergadering van het Centraal
Partijcomite en de zitting van
de federatieraad hebben in de
Sovjetunie geleid tot een
stroom van sombere geruch
ten. De essentie daarvan is dat
de meeste democratische ver
worvenheden van Gorbatsjovs
perestrojka hun langste tijd
hebben gehad.
De subcommissie voor persza
ken van het parlement van de
grootste Sovjetrepubliek, de
Russische Federatie, verwacht
dat het Kremlin binnen drie
tot vier weken de persvrijheid
zal opschorten. De Nezavisi-
mana Gazeta Russisch voor
'onafhankelijk dagblad'
voorspelt dat naast de persvrij
heid ook de reisvrijheid van
Sovjetburgers, die tot dusver
op uitnodiging van buitenlan
ders naar het buitenland
mochten, zal worden bevro
ren. De krant meldt ook dat de
president op het punt zou
staan per decreet de activitei
ten van alle partijen en maat
schappelijke organisaties te
verbieden, met uitzondering
van die van de heersende
Communistische Partij.
Het zou hierbij gaan om tijde
lijke maatregelen die het
Kremlin moet helpen de Sov
jetunie zo snel mogelijk uit de
huidige economische en poli
tieke crisis te loodsen. Mosko-
vieten merken hierbij scham
per op dat in hun land niets
permanenter is dan tijdelijke
maatregelen.
Waarnemers in Moskou vra
gen zich verwonderd af wat er
steekt achter het feit dat de
openingsrede van partijleider
Gorbatsjov nog steeds niet
openbaar is gemaakt. Vandaag
pas komt de Sovjet-pers met
de tekst van een besluit dat
vorige week donderdag al is
genomen op het gezamenlijke
plenum van het Centraal Co
mité en de Centrale Controle
Commissie, een partijlichaam
dat onder meer dient als
waakhond tegen de door Le
nin verboden fractievorming
binnen de Communistische
Partij.
Maatregelen
Gisteravond lichtte het hoofd
journaal van de Sovjet-televi
sie een tipje van de sluier op
door bekend te maken dat het
vandaag te verschijnen besluit
maatregelen inhoudt voor her
vormingen, voor het bijeen
houden van de Sovjetunie en
tegen nationalistische scheur
makers. Hoe we ons die maat
regelen tegen scheurmakers
moeten voorstellen, kunnen
we opmaken uit de recente ge
welddadigheden in de Balti-
sche republieken Litouwen en
Letland, die zo'n twintig men
sen het leven hebben gekost.
Er zijn in de Sovjetunie weinig
mensen die eraan twijfelen dat
leger en speciale politie-eenhe-
den in opdracht van de plaat
selijke communistische partij
hebben gehandeld. Partijleider
Gorbatsjov en het Centraal
Partijcomite mogen dan ach
teraf het gebruik van geweld
voor het oplossen van politie
ke conflicten hebben veroor
deeld, maar zij maken absoluut
geen aanstalten om hun eigen
winst als gevolg van dat ge
weld ongedaan te maken door
de op brute wijze bezette ge
bouwen van de pers, radio en
televisie aan de lokale autori
teiten terug te geven.
Leider van de Communisti
sche Partij van de Russische
Federatie Polozkov slaakt de
gebruikelijke conservatieve
krachttermen en zegt keihard
dat de perestrojka is mislukt.
Polozkov vertegenwoordigt de
stroming die droomt van een
terugkeer naar het tijdperk
van absolute partijmacht, dus
naar de situatie van voor 1985,
toen Gorbatsjov de perestrojka
begon. Polozkovs standpunt is
niet nieuw en dus ook weinig
verbazingwekkend
Zorgwekkend is beslist de taal
die de nummer twee binnen
de partij, Vladimir Ivasjko,
uitkraamt: de Communistische
Partij zal geen parlementaire
partij worden, doch een lei
dinggevend politiek orgaan
binnen de Sovjetmaatschappij
blijven. In feite zegt Ivasjko
hiermee dat de partij het feite
lijke staatsapparaat blijft en de
macht niet uit handen wenst
te geven.
Soortgelijke taal komt uit de
keel van vice-president Jana-
jev, die onmiddellijk na het
partijplenum tegenover de
partijkrant Pravda volkomen
terecht opmerkte dat Gorbats
jov niet zonder de partij kan
en dat de partij het zonder
Gorbatsjov ook wel redt.
Orde op zaken
De recente ontwikkelingen in
de Sovjetunie wijzen slechts in
een richting: de partij is druk
bezig intern orde op zaken te
stellen en zich te ontdoen van
renegaten als de econoom Sja-
talin, die het gewaagd heeft
zich publiekelijk van de presi
dent te distantiëren. Na de zui
vering van de partij volgt fase
twee: terugkeer van de partij
als machtigste politieke li
chaam in de Sovjet-maat
schappij.
Burgemeester Sobtsjak van
Lebingrad heeft dit weekeinde
in Zwitserland verklaard dat
de perestrojka geen pas terug,
maar een pas opzij maakt. Vol
gens Sobtsjak is de democrati
sering in de Sovjetunie nu zo
ver voortgeschreden dat er
geen weg meer terug is. Het
verzet van de Litouwse en
Letse bevolking tegen de po
ging van partij en leger om
daar de macht te heroveren
zou daar naar Sobtsjaks idee
het bewijs van zijn.
De uitslag van een recente te
lefonische enquête in Moskou
wijst erop dat Sobtsjak wel
eens gelijk zou kunnen heb
ben: de populariteit van de
naar rechts afdrijvende Gor
batsjov is onder het nulpunt
gedaald. Hij komt nu voor op
de lijst van meest impopulaire
figuren.
LOS ANGELES De
botsing tussen twee vlieg
tuigen zaterdag op de in
ternationale luchthaven
van Los Angeles, waarbij
32 doden en 27 gewonden
vielen, is het gevolg van
een menselijke fout.
Twee minuten voor de botsing
gaf een verkeersleider het
vliegtuig van Skywest toe
stemming op te stijgen. Dezelf
de verkeersleider gaf tevens
de Boeing 737 van US-Air toe
stemming te landen op dezelf
de baan. Hierna vroeg de pi
loot van de Boeing nog twee
maal of hij kon landen, maar
Dit is gebleken na het afluiste
ren van de band waarop de
gesprekken tussen de vliegtui
gen en de verkeerstoren wor
den vastgelegd. De vijf ver
keersleiders die op het mo
ment van de ramp dienst had
den, moeten een drugs- en al-
coholtest ondergaan. L
Beide vliegtuigen vlogen na de
botsing in brand. Nog veertien
inzittenden worden vermist
De berging van de lijken kan
nog dagen duren omdat door'"
het weglopen van kerosine uit n
de brandstoftanks nog brand
en explosiegevaar heerst.
Aardbeving
treft Pakistan
en Afghanistan
Bewoners van de Pakistaanse
stad Sultanwas zoeken naar
persoonlijke bezittingen in hun
door een aardbeving ingestor
te huizen. Pakistaanse rege
ringswoordvoerders zeiden dat
vrijdag door de aardbeving
meer dan 300 doden en ruim
500 gewonden waren gevallen.
Verwacht wordt dat het doden
tal nog zal stijgen, omdat nog
niets bekend is over het aantal
slachtoffers in de afgelegen
bergdorpen, die het hardst zijn
getroffen. Het zoeken naar
slachtoffers in de bergdorpen
wordt extra moeilijk doordat er
een dik pak sneeuw ligt. De
aardbeving heeft in Afghanis
tan aan zeker 200 mensen het
leven gekost. Het totale aantal
slachtoffers komt daarmee op
zeker 500.
FOTO: AP
ZAGREB De Kroatische
president Franjo Tudjman en
minister van binnenlandse
zaken Josip Boljkovac heb
ben gisteren gezegd bereid te
zijn met de federale Joego
slavische regering om tafel te
gaan zitten om een dreigend
militair ingrijpen in de deel
staat af te wenden.
Het overleg dat de regionale
Joegoslavische leiders vorige
week voerden met de federa
le regering leverde niets op
omdat Kroatië en Slovenië,
de twee deelrepublieken met
de meest separatistische in
slag, voortijdig opstapten uit
protest tegen de rol die het
leger in de landelijke politiek
speelt. Tudjman zei dat hij
vrijdag niet zal deelnemen
aan het vervolgoverleg, ten
zij het leger stopt met de be
moeienis met de nationale
politiek. De Kroatische mi
nister van binnenlandse za
ken zei dat er een compromis
bereikt moet worden om een
bloedbad in Kroatië te ver
mijden, dat volgens hem ze
ker zou volgen als het leger
ingrijpt. „Twee maanden on
derhandelen is beter dan
twee minuten schieten", al
dus Josip Boljkovac.
HET MAXICAANSE AFGODSBEELD
QN814 Rob vertelt signor Diaz dat hij met hem komt praten
naar aanleiding van een artikel dat hij van de geleerde heeft ge
lezen over het Mexicaanse afgodsbeeld van Huitzilopochtli. „U
schreef", zegt Rob, „dat het beeld onvergankelijk is en dat zij
die het wagen zouden het beeld te stelen, met de ondergang
worden bedreigd. Daarover zou Ik wel iets meer willen weten'
Diaz staat op en zoekt in de kast naar een map. Hij slaat de bun
del open en begint te vertellen. „Voor de geschiedenis van dit
beeld", legt hij uit, „moeten we terug gaan naar de maand febru
ari van het jaar 1519. Op een dag in die maand zeilden van Cuba
twee Spaanse schepen uit, onder bevel van Cortés, de bekende
ontdekkingsreiziger. Ze ankerden na enkele dagen voor de Mexi
caanse kust...".
Nog honderden
Stasi's ondergedoken
BERLIJN Ongeveer 400 be
langrijke spionnen van de
voormalige Oostduitse gehei
me dienst, de Stasi, houden
zich nog steeds verborgen in
het westen van Duitsland. Dit
zegt de procureur-generaal
van de Bondsrepubliek,
Alexander von Stahl, in het
blad Morgenpost in Dresden.
Von Stahl meent dat deze ex-
agenten nog altijd een gevaar
vormen, „want zij zouden ie
der ogenblik activiteiten kun
nen gaan ontplooien voor an
dere inlichtingendiensten". De
gerechtelijke autoriteiten in
Duitsland hebben er al eerder
op gewezen dat oud-Stasi's te
genwoordig werken voor de
geheime dienst van de Sovjet
unie, met name op het gebied
van industriële spionage.
Hie
(Van onze correspondent
Raymond Hasselerharm)
JOHANNESBURG In
Zuidafrika is vandaag het
proces tegen Winnie Man
dela begonnen. Zij wordt
aangeklaagd voor haar
betrokkenheid bij de
moord op de 14-jarige
Stompie. Van de zeven
mede-verdachten zijn er
vier voortvluchtig. Zij
werden op borgtocht vrij
gelaten maar blijken al
sinds december spoorloos.
De zeven waren lid van het
'Mandela voetbal elftal' dat
feitelijk Winnie's lijfwacht was
in de periode dat haar echtge
noot Nelson nog in de gevan
genis zat. Het elftal zou een
ware terreur hebben uitgeoe
fend in de zwarte wijken on
der leiding van 'trainer' Jerry
Richardson. Hij werd vorig
jaar al ter dood veroordeeld
voor zijn aandeel in de moord
op Stompie.
„Kleine smeerlap die je bent,
je bent een verrader, je werkt
voor de politie", schreeuwt
Winnie tegen Stompie. Het is
december 1988 als Winnie in
het bijzijn van haar 'voetbal
club' met een zweep op Stom
pie inslaat. „Waarom heb je je
kameraden verraden?", roept
ze Dan komt de rest van het
voetbalteam onder leiding van
voetbalcoach Richardson haar
te hulp. Zeker een kwartier
wordt op Stompie ingeslagen
en geschopt. Angstgeschreeuw
vermengt zich met aanmoedi-
gingskreten.
Kenny Kgasi is een andere
'verrader' die diezelfde avond
in elkaar wordt geschopt,
maar voor hem loopt het gun
stiger af. Stompie wordt later
dood aangetroffen, terwijl
Kenny twee jaar later in staat
geklede revolutionaire die met'twi
vuist en de kreetfoiji
Het proces tegen Winnie zou
vier maanden geleden al be
ginnen maar haar advocaten
wisten uitstel te krijgen omdat
ze meer voorbereidingstijd no
dig hadden. De verdwijning
van vier mede-verdachten zal
het proces beïnvloeden, maar
ook de constatering deze week
dat twee hoofdgetuigen tegen
Winnie nu baantjes hebben ge
kregen bij het ANC De vraag
is hoe geloofwaardig hun ver
klaringen nog zijn als ze zo af
hankelijk zijn van 'n organisa
tie waar de hoofdverdachte,
Winnie, een topfunctie heeft.
„Het proces is een politieke
beslissing", zegt John Dugard,
hoogleraar staatsrecht aan de
universiteit in Johannesburg.
„Ons rechtssysteem is anders
dan bijvoorbeeld het Neder
landse. Hier wordt het besluit
om zo'n rechtszaak aan te
spannen alleen genomen na
overleg met de minister en dat
is nu ook gebeurd. Ik vind dat
persoonlijk een verkeerd be
sluit omdat het de verhouding
tussen regering en ANC zou
kunnen verstoren en die is
van levensbelang voor Zuid-
Afrika.
De politieke belangen van het
proces zijn groot en beginnen
zichtbaar te worden. Het ANC
verklaarde afgelopen week dat
de regering met de datum van
het proces manipuleert. „Het is
geen toeval dat de zaak begint
in een periode waarin belang
rijke politieke stappen worden
genomen in Zuid-Afrika en de
reputatie van het ANC beter
en beter wordt", aldus de ver
klaring.
Veel gezichten
De 58-jarige Winnie Mandela
heeft veel gezichten. De volg
zame echtgenote aan de arm
van haar beroemde echtgenoot
Nelson. De in kaki-uniform
zwepen. De bezorgde sociaall
werkster die inwoners van ge-tri
teisterde zwarte wijken komtjipn
troosten en de genadeloze vul
vrouw die straffen uitdeelt ttë.
aan jongeren die niet gehoor-(ak
zamen. Zij is ook een vrouw Int
met ambities. lau
Afgelopen zomer is ze be-aa!
noemd tot hoofd Sociale ZorgFoi
van het ANC. Een maand la-[on
ter werd ze in het ANC-be-Ku
stuur gekozen van Zuid-Afri
ka's belangrijkste provincie. Vlu
Beide benoemingen hebben
veel irritatie binnen de organi- eb
satie veroorzaakt. „Het laatste an
wat we nodig hebben is een >'s
Mandela-dynastie", riep een en
kritisch ANC-lid.
Maar Winnie heeft ook steun
binnen het ANC. Haar mili- en
tante uitspraken slaan
aan bij die groeperingen die
het nog steeds oneens zijn roet
het besluit om de wapens neer
te leggen. Verder bestaat er
sympathie voor het harde le
ven dat ze leidde tijdens Nel- 'et
sons 27 jaar lange gevangenis
straf. Steeds opnieuw werd ze
voor de rechter gesleept en on
der huisarrest gesteld terwijl
ze in haar eentje voor het
zin moest zorgen.
De echte test voor het ANC
komt met het rechtsoordeel.
Zullen alle leden haar blijven
steunen als ze wordt veroor
deeld en zal ze haar functies
houden binnen de organisatie,
zijn enkele van de vragen. Het
meest schadelijke scenario
een harde confrontatie binnen
het ANC over Winnie.
De aandacht zal ook uitgaan O
naar Nelson Mandela, vooral
als hij regelmatig Winnie zal
begeleiden naar de rechtszaal. J
Hij heeft tot nu toe zijn vrouw j
volledig gesteund tegen de be- 1
schuldigingen maar hoe zal hijp«
reageren als ze wordt veroor
deeld en in hoeverre zal het
proces zijn imago schaden?
WASHINGTON Ondanks
de Amerikaanse betrokken
heid bij de oorlog in de Golf
heeft president George Bush
het congres vandaag voorge
steld de defensie-uitgaven in
het begrotingsjaar 1992, dat be
gint op 1 oktober 1991, met 3,7
miljard dollar te verminderen.
Door de bezuigingen zullen de
totale defensiebestedingen van
de Verenigde Staten volgend
jaar 295 miljard dollar bedra
gen. De extra kosten die mo
gelijk voortvloeien uit de
Golfoorlog, zo'n 500 miljoen
dollar per dag, zijn niet in dit
bedrag opgenomen. In het hui
dige begrotingsjaar komen de
defensie-uitgaven uit op 299
miljard dollar. Ook dit is ex
clusief de extra kosten in ver
band met de Golfoorlog. Voor
de financiering van de oorlog
zal het ministerie van defensie
in de loop van de maand fe
bruari een beroep doen op het
congres. De bezuigingen op de
defensie-uitgaven in het be
grotingsjaar 1992 maken deel
uit van een vijQarenplan dat
onder meer voorziet in een
vermindering van de omvang
van het Amerikaanse leger
met twintig procent voor eind
1995. De begroting voor 1992,
die president Bush vandaag
aan het congres voorlegde, be
draagt in totaal 1,4 biljard dol
lar. De uiteindelijke over
heidsuitgaven zullen echter
sterk worden beïnvloed door
de oorlog in het Midden-Oos
ten, de duur en omvang van
de recessie en het effect van
de nieuwe begrotingswetten.
Het tekort op de begroting in»^
1991, zo'n 300 miljoen dollar, J
blijft ook in 1992 onvermin- |j
derd groot. Toch zijn er geen r
nieuwe bezuinigingen te ver
wachten, omdat president
Bush en het congres vorig jaar
een akkoord bereikten over
een begrotingsplan dat reeds
in 1994 in een begrotingsover-
schot voorziet.
h
