Toename geweld tegen
agenten baart zorgen
wm wap
KLM: forser saneren
Hans van Mierlo
voorziet moreel
failliet Europa
PvdA-achterban wijst
verplichte uitzending
van dienstplichtigen af
Gelederen weer gesloten
op een kleine kier na
INNENLAND
EeidócSoutont
MAANDAG 4 FEBRUARI 1991 PAGINA 3
De Duivelsverzen'
V herschijnt in pocket
JTRECHT Het boek „De duivelsverzen" van
lalman Rushdie verschijnt half maart in pocket-
,-orm. Uitgeverij Veen in Utrecht heeft dat toege-
even. In Engeland heeft Rushdie's uitgever Vi-
:ing afgezien van een pocket-editie, omdat de
chrijver zijn toestemming daarvoor introk.
Voordvoerder B. de Groot van uitgeverij Veen
veigert echter verder elk commentaar over de
roedkope uitgave. Salman Rushdie zit nu al twee
aar, sinds het verschijnen van De Duivelsverzen,
»ndergedoken. De toenmalige ayatollah Khomeiny
ran Iran riep islamieten op de schrijver te ver
noorden, omdat het boek godlasterlijk zou zijn.
lushdie heeft zich enkele maanden geleden be
teerd tot de Islam en zegt zijn publikatie te betreu
en. Sinds een maand verschijnt hij vanuit zijn on-
ierduikadres weer in het openbaar.
Oudste Nederlander
De oudste inwoner van Ne
derland, Trijntje Jansma-
Boskma uit Veenwoudster-
wal (gemeente Tytsjerkstera-
diel), is gisteren 109 jaar ge
worden. In deze plaats werd
zij op 3 februari 1882 ook
geboren. Trijntje Boskma is
getrouwd geweest met Jelle
Jansma. Uit dit huwelijk wer
den acht kinderen geboren.
Een aantal is inmiddels over
leden. Haar echtgenoot over
leed in 1945. Voor Friesland
is deze verjaardag ook een
bijzonder feit. Nog nimmer
bereikte iemand in deze pro
vincie in deze eeuw de leef
tijd van 109 jaar.
FOTO: PERS UNIE
In 1995 praktisch
geen cfk's meer
aanwezig in ons land
DEN HAAG Het gebruik van cfk's is tus
sen 1976 en 1989 beperkt met ruim 89 pro
cent. Daarmee is het doel van het zoge
noemde cfk-convenant over de beperking
van het gebruik van deze chloorfluorkool
waterstoffen in spuitbussen bereikt. Minis
ter Alders van Milieubeheer wil nu ook het
gebruik van cfk's in andere toepassingen te
rugdringen. Het gaat dan onder meer om
gebruik als koelgas, in brandblusapparaten,
in reinigingsmiddelen en bij kunststof
schuimproduktie. In 1995 zou zo een reduc
tie van het gebruik van 99,5 procent tot
stand moeten zijn gebracht.
Opnieuw ontsnapping
uit De Grittenborgh
HOOGEVEEN In de nacht van vrijdag
op zaterdag is opnieuw een gedetineerde
ontsnapt uit De Grittenborgh in Hooge-
veen. Het is een 20-jarige man die in pre
ventieve hechtenis zat wegens diefstal. Hij
boog de tralies van zijn cel uit elkaar,
klom naar het dak, sprong 3,5 meter naar
beneden op de muur en verdween in het
duister. De politie zocht bijna twee uur te
vergeefs naar de vluchteling. Een nacht
later probeerde opnieuw een gedetineerde
aan de haal te gaan maar die poging werd
door het personeel ontdekt op een moni
tor. In totaal zijn nu sinds de ingebruikne
ming vorig jaar maart al acht gedetineer
den aan de haal gegaan. Volgens Justitie
is inmiddels begonnen met het beter be
veiligen van de tralies.
POLITIEBONDEN:
JUIVENDRECHT De
Nederlandse Politiebond
NPB) en de Algemeen
!hristelijke Politiebond
ACP) willen van de mi-
ïisters Dales (binnenland-
e zaken) en Hirsch Ballin
justitie) weten of het ge
veld tegen politiemensen
oeneemt. Mocht dat in-
lerdaad het geval zijn,
lan zouden volgens NPB-
yoorzitter J. van der Lin-
len de instructies aan po-
itiemensen over het ge-
)ruik van geweld wellicht
moeten wor-
veranderd
den.
„We horen geluiden uit de
korpsen over het toenemende
geweld en we willen van de
ministers weten of dat inder
daad zo is", aldus Van der Lin
den. De NPB zal de kwestie
aan de orde stellen in het
overleg tussen de bewindslie
den en de bonden op 13 febru-
Directe aanleiding voor de
zorg bij de bonden voor het
toenemende geweld tegen po
litiemensen is een incident af
gelopen weekeinde in Duiven-
drecht waarbij twee agenten
van de rijkspolitie van hun
dienstwapen werden beroofd
door twee nog onbekende
mannen. Dit gebeurde toen de
politiemensen de geparkeerde
auto van de mannen wilden
controleren, omdat zij ver
moedden dat die bezig waren
met het verwisselen van num
merplaten.
Volgens een woordvoerder
van de rijkspolitie ging één
agent lopend op onderzoek uit
terwijl zijn vrouwelijke collega
in de politie-auto achterbleef
om via de centrale het kente
ken te controleren. Eenmaal
bij de wagen aangekomen,
ontstond tussen de politieman
en één van de verdachten een
schermutseling. Daarbij loste
de agent twee schoten, maar
niemand werd geraakt.
De andere verdachte liep op
dat moment naar de vrouwe
lijke agent in de politie-auto,
overmeesterde haar en pakte
haar dienstwapen. Door de
agente met haar eigen pistool
te bedreigen, wist hij ook de
politieman ertoe te bewegen
zijn dienstwapen af te geven.
Van de mannen ontbrak van
ochtend nog steeds elk spoor.
Hun auto werd gisteren aange
troffen in Amsterdam-Oost.
Het bleek om een gestolen
auto te gaan.
Rechercheurs zoeken naar sporen bij de politiewagen van twee collega's die zaterdagavond in Dui-
vendrecht door twee nog voortvluchtige mannen van hun dienstwapen werden beroofd.
FOTO: ANP
Bouw krijgt
jaar om zorg
voor milieu te
laten blijken
UTRECHT Medio 1992
moet blijken in hoeverre
in de bouw rekening
wordt gehouden met de
zorg voor het milieu.
Afhankelijk daarvan worden
alsnog wettelijke maatregelen
getroffen. Dat zei minister Al
ders van VROM vandaag bij
de opening van de Internatio
nale Bouwbeurs in de Jaar
beurs in Utrecht.
De bewindsman overweegt
dan onder meer (milieu)ver-
gunningen te koppelen aan zo
genaamde 'milieuzorgsyste
men'. Uitgangspunt van het
overheidsbeleid is immers dat
bedrijven zelf initiatieven
moeten nemen om tot een
duurzame produktie en hogere
milieukwaliteit te komen.
Daar zijn volgens de minister
echter organisatorische, admi
nistratieve en technische voor
zieningen in de bedrijven voor
nodig, die hij aanduidt met het
begrip 'bedrijfsinterne milieu
zorg'. Een systeem dat niet
eenvoudig is, maar waarvoor
hij wel een branchegerichte
stimuleringsregeling in het le
ven heeft geroepen. Bedrijven
die met een concreet plan ko
men kunnen financiële steun
ontvangen voor de invoering
van zo'n systeem. Dat de over
heid nu vijf sleutelprojecten
heeft aangewezen (onder meer
het 'nieuwe centrum' in Den
Haag) betekent niet dat het
rijk in die gevallen elke keer
subsidie toezegt. „Soms kan
dat het geval zijn, maar veel
eer gaat het om aandacht, des-
kundighed of regelgeving", al
dus de minister.
(Van onze
parlementaire redactie)
SWOLLE D66 mag dan
n de opiniepeilingen op
?en vorstelijke winst
staan, aanleiding tot feest-
;edruis gaf dit zaterdag op
iet partijcongres in Zwol-
e allerminst. In de verga-
lerzaal van de Buitenso-
•iëteit overheerste de
:rnst, of beter eigenlijk:
de teleurstelling en de
angst over de ontwikke
lingen in de wereld.
Van Mierlo, die somberder
leek dan ooit, verwees naar de
drie grote gebeurtenissen die
bijna gelijktijdig plaatsvinden:
ie tanks in de Baltische lan-
len, de onthutsende verdeeld-
ïeid in West-Europa over de
jolfoorlog en boven alles de
iorlog zelf. „Het kan verleide-
ijk zijn je mee te laten drijven
n de stroom van neerslachtig-
leid en mismoedigheid die
.ich van iedereen dreigt mees-
Ier te maken", aldus Van
Mierlo. „En hoe begrijpelijk
dat ook is, toch moeten we
iroberen ons ertegen te ver-
ietten. Als politieke partij, of
sis persoon daarin, heb je de
ilicht om zelfs in het aarde-
lonker te proberen wat licht
e krijgen. Je behoort tot de
:ategorie die als laatste het
•echt heeft de moed op te ge-
!ijn toespraak liet overigens
veinig lichtpuntjes zien. Van
ilierlo toonde zich vooral ont-
laan over het totale gebrek
aan Europese solidariteit in
iet Golfconflict. Volgens hem
kun je bijna spreken van een
europees moreel failliet. „Ik
weet niet of ik mij binnenkort
Dok nog als Nederlander moet
ichamen, maar in elk geval
ichaam ik mij dood als Euro-
Europa is tot geen en-
iele wezenlijke politieke sa
menwerking in staat gebleken,
net uitzondering dan waar het
Je bewapening van Irak be
reft".
n dat kader verweet hij ook
ninster Van den Broek van
buitenlandse zaken zonder re-
tricties achter het Ameri-
caanse standpunt te zijn gaan
taan. Nederland heeft volgens
Van Mierlo daardoor tevens
:en kans laten liggen om een
:oördinerende rol te spelen die
ot een gezamenlijke Europese
lolitieke en diplomatieke in
breng had kunnen leiden. Dat
is zijns inziens niet gebeurd
omdat de besluitvorming over
de Nederlandse bijdrage in de
oorlog moeizaam, onhelder en
weinig overtuigend tot stand is
gekomen. „En ook nu nog
krijgt men niet de indruk dat
het beleid veilig en vast in
handen is van een goed op el
kaar afgesteld team van minis
ters. Als de minister-president
iets opmerkt, denkt iedereen:
zou de minister van buiten
landse zaken dat ook vinden?
En als die laatste iets aankon
digt, denkt iedereen: zou de
minister van defensie het al
weten?"
Met een gemaskeerde verwij
zing naar het rumoer in de
PvdA wees Van Mierlo erop
dat in D66 iedereen de volledi
ge vrijheid heeft om af te wij
ken van welk meerderheid
soordeel dan ook. Kamerlid
Dick Tommei heeft daarvan
gebruik gemaakt in het Golf-
debat. Hij heeft daarover geen
boze brief van zijn fractielei
der gekregen en ook is hem
geen woordvoerderschap ont
nomen. Overigens betoogde
Van Mierlo dat een weigering
van Nederland om mee te
doen fn de Golf de kans op
oorlog niet kleiner had ge
maakt. Daarom heeft D66 het
regeringsbeleid op hoofdpun
ten gesteund. Het congres op
zijn beurt steunde daarin za
terdag de fractie.
Milieu ontzien
Somber was Van Mierlo ook
over binnenlandse aangele
genheden, en met name de
'tussenbalans'. Hij benadrukte
dat D66 zich zal verzetten te
gen de voorgenomen bezuini
ging van een miljard gulden
op ontwikkelingssamenwer
king en dat daarnaast gezond
heidszorg, milieu en onderwijs
ontzien moeten worden. Hij
.verweet het kabinet dat het
maken van een tussenbalans
nodig is. „Het woord straalt
weliswaar grote zorgvuldig
heid uit, maar de operatie is
alleen maar nodig geworden
omdat er een slordig regeerak
koord is gemaakt dat finan
cieel aan alle kanten rammel
de".
De D66-voorman verweet het
kabinet ook dat het alle beslis
singen steeds weer uitstelt.
„Voor de vertraging door de
Golfoorlog heb ik begrip, maar
niet voor de Grote Vertraging,
met hoofdletters. De uitstelcul
tuur is een ziekte die het kabi
net kenmerkt".
'Slachtoffers' van de Golfoorlog liggen voor de ingang van het RAI-complex in Amsterdam. Het
protest was bedoeld tegen de opstelling van de PvdA inzake de Golfoorlog.
FOTO: ANP
(Vervolg van
de voorpagina)
AMSTERDAM De bij
drage van Nederland aan
de Golfoorlog moet wor
den gehandhaafd, vindt
de PvdA-achterban, op
voorwaarde dat er van ge
allieerde zijde geen nucle
aire, chemische of bacte
riologische wapens wor
den gebruikt, zo bleek op
het partijcongres afgelo
pen weekeinde in Amster
dam.
De verplichte uitzending van
dienstplichtigen naar de Golf
wees het congres onvoorwaar
delijk af. Tevens werd vastge
steld dat elke mogelijkheid
moet worden- aangegrepen om
de oorlog langs politieke en di
plomatieke weg te beëindigen.
Verder dient elke escalatie
van de oorlog die een ander
doel dient dan de bevrijding
van Kuwayt te worden tegen
gegaan. Ook moeten nu al in
Europees verband plannen
worden ontwikkeld voor een
vreedzame toekomst van het
Midden-Oosten. Daarbij moet
onder meer gedacht worden
aan wapenbeheersingsbespre-
kingen en oplossingen voor
het Palestijnse en Kurdische
vraagstuk.
In een afzonderlijke motie
veroordeelde het congres de
grove schending van de men
senrechten door Syrië en het
voornemen van de EG om Sy
rië voor 350 miljoen gulden
economische en technische
steun te geven. De overeen
komst daarvoor is vandaag ge
tekend.
Tussenbalans
Nadat er bijna vijf uur over de
Golfoorlog was gediscussieerd
wijdde het PvdA-congres zich
ook nog korte tijd aan andere
zaken. Unaniem spraken de
afgevaardigden in een motie
hun afschuw uit over de wijze
waarop de Sovjetregering de
Baltische staten bejegent. De
EG moet de Sovjetunie duide
lijk maken dat zinvolle samen
werking op deze manier niet
mogelijk is. Volgens de motie
moet er een vredesconferentie
van West- en Oosteuropese
landen over de Baltische sta
ten worden gehouden.
Ook de tussenbalans van het
kabinet kwam nog even aan
bod. Enkele moties met plei
dooien voor een beperking
van de hypotheekrente-aftrek
werden met ruime meerder
heid verworpen. Volgens Kok
is het beter te wachten op
voorstellen van de commissie-
Stevens, die een verdergaande
belastinghervorming bestu
deert. Een poging van de Jon
ge Socialisten (de PvdA-jonge-
renorganisatie) om het congres
een afkeurende uitspraak over
de jeugdwerkgarantiewet te
ontlokken leed eveneens
schipbreuk. Wel werd met al
gemene stemmen een motie
van alle Rotterdamse afdelin
gen aangenomen, waarin werd
gesteld dat de tussenbalans
niet mag leiden tot het loslaten
van de koppeling tussen lonen
en uitkeringen en tot scheef
groei van de inkomensverhou
dingen. Tenslotte stelde het
congres vast dat de begroting
voor ontwikkelingssamenwer
king niet mag worden inge
krompen noch mag worden
„vervuild" door oneigenlijke
uitgaven.
Wim Kok beloofde in zijn slot
toespraak dat hij er alles aan
zal doen om voor mensen met
inkomens tot 50.000 de belas
ting- en premiedruk te ver
minderen. „Dat zal dan ten
koste moeten gaan van facili
teiten waarvan in het bijzon
der de hoge inkomens profité
ren", aldus Kok.
AMSTERDAM Marjan-
ne Sint heeft gelijk gekre
gen. Daags voor het
PvdA-congres voorspelde
de partijvoorzitter dat
slechts een zeer kleine
minderheid van de con
gresafgevaardigden de
PvdA-fractie in de Twee
de Kamer om de oren zou
slaan vanwege het ge
voerde Golfbeleid.
Zaterdagmiddag kwam haar
profetie feilloos uit. Een veer
tigtal partijleden, nauwelijks
vijf procent van alle aanwezi
gen, steekt de handen op om
steun te betuigen aan een mo
tie van afkeuring. Tevreden
heid en opluchting stralen af
van de gezichten van Sint,
Wöltgens, Kok en vele andere
prominente congresgangers.
De geruchten over de diepe
verscheurdheid die de Golf
oorlog in de PvdA teweeg zou
hebben gebracht blijken uit
eindelijk net zo bedrieglijk als
het nepbloed dat 's ochtends
vloeit bij de ingangen van het
RAI-vergadercomplex in Am
sterdam. Ongeveer vijftien ac
tievoerders hebben zich, ver
kleed als oorlogsslachtoffers,
in de vrieskou voor de deuren
neergevlijd zodat de congres
gangers slechts met een sla
lombeweging langs de licha
men naar binnen kunnen. Met
een variant op de in de jaren
zestig populaire 'sit-in' en 'te-
ach-in' hebben de demon
stranten hun actie de naam
'die-in' meegegeven. „Doe niet
mee aan de oorlogszuchtige
stemmingmakerij", luidt de
oproep op de uitgedeelde pam
fletten. „Twijfel niet en spreek
uw stem uit tegen de Neder
landse betrokkenheid bij deze
oorlog voordat u er spijt van
krijgt".
Hiltermann
Na een inleiding van Marjan-
ne Sint neemt even na half elf
de eerste uit een rij van tien
tallen sprekers het woord.
Congresvoorzitter Annemarie
Grewel, bekend om haar laco
nieke, droogkomische wijze
van optreden, waarschuwt dat
iedereen het kort moet hou
den. Ze wil echter niemand
een tijdslimiet opleggen, want
dat zou geen recht doen aan de
open en serieuze discussie die
het partijbestuur voorstaat. Bij
de aankondiging van de vijf
tiende spreker begint Grewel
echter al nattigheid te voelen.
Menigeen waant zich een Hil
termann en schroomt niet de
toestand in de wereld en met
name in het Golfgebied uit
voerig van commentaar te
voorzien. De vergaderleider
ziet het met lede ogen aan. In
een steeds hogere frequentie
onderbreekt zij de betogen met
een vermaning tot puntigheid.
De man die volstaat met het
zinnetje „Ik ben het geheel
met de vorige spreker eens"
krijgt dan ook lof en dank toe
gezwaaid.
De naar voren gebrachte me
ningen vormen aanvankelijk
een breed spectrum, dat zich
echter gaandeweg vernauwt
tot steeds meer steunbetuigin
gen aan Tweede-Kamerfractie
en partijbestuur. „Hoe afschu
welijk ook, ik denk dat deze
oorlog gerechtvaardigd is",
zegt een spreker uit Rotter
dam, de woonstee van het dis
sidente PvdA-kamerlid Piet
de Visser. Een ander erkent:
„Ik had niet graag in de frac
tie gezeten toen het besluit
moest worden genomen om
aan deze oorlog deel te nemen,
maar ik ben dankbaar dat ze
het voor mij hebben beslist".
Een partijveteraan haalt her
inneringen op uit de Tweede
Wereldoorlog. „We moeten
ons bloed, zweet en tranen ge
troosten om dictator Saddam
Husayn te stuiten, net als in
dertijd Hitier gestuit moest
worden". Een volgende meent
dat Nederland louter door
goedgelovigheid „in de Golf
oorlog is gerold". „We zijn al
lemaal te optimistisch geweest.
We hebben steeds gedacht:
Irak trekt zich wel terug". Een
afgevaardigde van Kurdische
afkomst vertelt indringend
welke slachtingen „de tiran
Saddam Husayn" onder zijn
volk en familie heeft aange
richt. Zijn oproep om een eind
aan het dicatoriale bewind te
maken krijgt een ovationele
ondersteuning.
Moties
Als het komen en gaan van
sprekers na twee uur nog niet
is ingedamd en de zaal steeds
meer lege plekken begint te
vertonen, grijpt Annemarie
Grewel resoluut in. „Ik hoor
alleen nog maar herhalingen.
Kunnen de overigen op mijn
lijst niet beter afzien van het
woord? U praat de zaal leeg!
Oswald Jansen uit Wychen,
moet u nog zo nodig? Leo
Hartveld uit Amsterdam, heeft
u nog behoefte iets te zeg
gen...?" De meesten houden
het voor gezien. Slechts een
handvol afgevaardigden wil
nog per se een ei kwijt. „Voor
uit dan maar", bromt Grewel.
De discussie heeft inmiddels
vijftien Golfmoties opgeleverd,
die elkaar grotendeels over
lappen. Nadat Marjanne Sint
en fractieleider Thijs Wöltgens
hun visie nogmaals voor het
voetlicht hebben gebracht,
worden er vier moties inge
trokken. Uiteindelijk overle
ven er slechts drie de stem
ming. Op een kleine kier na
zijn de gelederen in de PvdA
weer gesloten. „Piet de Visser
zal zich dit weekend ongetwij
feld achter de oren krabben
zegt een afgevaardigde die de
verdere discussie over de Bal
tische staten en de hypotheek
rente voor gezien houdt en
zich huiswaarts spoedt.
DICK VAN RIETSCHOTEN
PvdA-leider Wim Kok verdedigde tijdens zijn toespraak voor het
congres de Nederlandse betrokkenheid bij de oorlog.
ASPER EN HOBBES
DOOR BILL WATERSON
C4SPêï2,IMTP0E
JtmVAllA-
k7 FEITJE!!? i
AMSTELVEEN De
KLM zal in verband met
de Golfoorlog hardere
saneringsmaatregelen
aankondigen dan ver
wacht.
Eerder maakte het bedrijf al
bekend wegens de crisis „en
kele tientallen miljoenen" ver
lies te hebben geleden. Don
derdag komt het bedrijf met
„bijstellingen die het kostenni
veau weer concurrerend
moeten maken".
Over de inhoud van die bij
stellingen wil de KLM nog
geen mededelingen doen. Don
derdag maakt de luchtvaart
maatschappij de cijfers over
het derde kwartaal bekend.
Vorig jaar oktober schrapte de
KLM al vijfhonderd banen als
onderdeel van een kostenbe
sparing van 400 miljoen gul
den in drie jaar. Aangenomen
wordt dat het bedrijf bekend
zal maken dat er meer ar
beidsplaatsen dienen te wor
den geschrapt.
Sinds het begin van de Golf
crisis op 2 augustus kampt de
KLM met een daling van het
aantal passagiers van tien pro
cent. Verscheidene lijndien
sten in Europa moesten in
krimpen wegens gebrek aan
passagiers.
Voor twee miljoen
postzegels gestolen
UTRECHT Bij een inbraak
in de woning van de 80-jarige
H. Porte in Zeist is zijn parti
culiere postzegelverzameling
ter waarde van zo'n twee mil
joen gulden gestolen. De col
lectie bestaat uit honderd boe
ken en bevat onder meer de
complete verzameling van Ne
derlandse postzegels. De poli
tie is een onderzoek begonnen
maar weet nog niet in welke
richting moet worden gezocht.
Niet uitgesloten wordt geacht
dat het gaat om meer dan één
dader met verstand van post-
