-De Visser wil niet meer
in partijbestuur PvdA
De waanzinnige oorlog
VVD vangt bot met vragen over Pronk
kC\
«KL
tJeugd- VN proberen Golf oorlog met diplomatiek overleg op te lossen
Fregat begeleidt ook
koopvaardijschepen
erste Hawks vanavond
d gereed in Turkije
De reactie van mijn kinderen
(7 en 9 jaar) op de Golfoorlog
loog er niet om. Ik schrok er
van. Primair reagerend trok
ken zij de simpele scheiding
tussen goed en kwaad. Goed
zijn wij, kwaad is Saddam Hu-
sayn. En hoezeer dat laatste
ook waar is, de vanzelfspre
kendheid waarmee bijvoor
beeld op scholen over de oor
log wordt gesproken, is ver
bijsterend.
Voor de kinderen wordt oor
log een fenomeen dat erbij
hoort, hoezeer ze ook vóór de
oorlog hoopten dat het zover
niet zou komen. De angst viel
met grote regelmaat van hun
gezichten te lezen. Nu over
komt het hen. Zonder dat ze
ook maar op wat voor manier
kunnen overzien of zoiets
voorkomen kon worden, zon
der een beeld te hebben van
wat zich precies afspeelt en
wat de gevolgen zijn. Hoe
wel..., ze stellen me bijna da
gelijks de vraag: „Denk je dat
het een derde wereldoorlog
wordt?"
Waanzinnig
Ik wil hier uiteenzetten waar
om ik vind dat de Golfoorlog
een waanzinnige oorlog is.
1. Het doel (de terugtrekking
van Irak uit Kuwayt) en het
middel (de oorlog) zijn niet
met elkaar in overeenstem
ming. Natuurlijk moet Sad
dam terug in zijn eigen hok.
Maar hadden we om dat doel
te bereiken niet juist de eco
nomische boycot en de politie
ke en diplomatieke druk
maximaal moeten opvoeren?
De handelsboycot begon juist
effect te sorteren, meldden de
Verenigde Naties. Nu de
strijdbijl tussen Oost en West
is begraven, moet een eensge
zinde volkerengemeenschap
toch één enkel land op de
knieën kunnen krijgen? Als
dat niet meer lukt moet je je
eens afvragen wat voor conse
quenties dat heeft voor toe
komstige regionale conflicten
of schendingen van de inter
nationale rechtsorde.
En is het niet hypocriet nu
een oorlog als middel te han
teren waar dat in andere ge
vallen niet gebeurt? Denk aan
de uitvoering van VN-resolu-
tie 242 over de terugtrekking
van Israël uit de bezette ge
bieden en ook aan de inval
van de Sovjetunie in Afgha
nistan of van de Verenigde
Staten in Panama. Toen was
het toch ook niet binnen vijf
maanden oorlog?
4
Wapenleveranties
2. Het overbewapende Irak
heeft zijn militaire positie vol
ledig te danken aan de Sovjet
unie en het Westen. Iraks
huidige tegenstanders waren
tot voor kort zijn beste wa
penleveranciers. De Duitsers
leverden chemische produc
VAN DE PARTIJ
ten, de Fransen Mirages en
Exocet-raketten, de Britten
bouwden Saddams veilige
bunkers, de Sovjets leverden
de Sam-raketten (die werden
omgebouwd tot de gevreesde
Scuds) en Nederland verkocht
nachtzichtkijkers voor de
Iraakse tanks. De geallieerden
bestrijden nu grotendeels hun
eigen wapens, niet snel en
clean zoals Bush voorspelde,
maar hevig en langdurig. Het
lijkt een maandenlang durend
bloedig conflict te worden.
3. Naast al het menselijk leed
en de menselijke drama's aan
beide kanten wordt de oorlog
ook een ecologische ramp, zo
het dat niet al is. Olievelden
zijn in brand gestoken. Dit
soort langdurige branden
kunnen op den duur leiden
tot klimaatverandering en tot
vernietiging van graan- en
rijstoogsten in omringende
landen, waardoor er weer en
regio met voedselproblemen
ontstaat. En dan drijft er bo
vendien nu al meer dan een
miljard liter olie in de Perzi
sche Golf. Beide partijen was
sen hun handen in onschuld,
maar intussen dreigt het hele
ecosysteem van de Golf door
deze grootste milieuramp in
de geschiedenis te worden
vernietigd. Ook dat is een on
derdeel van de moderne high
tech-oorlog.
4. Deze oorlog draagt niets bij
aan een noodzakelijk proces
van vreedzame initiatieven
die moeten leiden tot stabiele
verhoudingen in het Midden-
Oosten. Oorlog verscherpt alle
bestaande tegenstellingen.
Een gewapend conflict moge
voor de korte termijn aan
trekkelijk zijn (voor sommi
gen althans) maar voor de
lange termijn is het desa
streus. Het wordt allemaal
nog erger als Israël bij de oor
log betrokken raakt. Geluk
kig is het nog niet zo ver en
Israël verdient het dan ook
geprezen te worden voor haar
terughoudendheid. Toch lij
ken door deze oorlog de hoog
nodige oplossingen voor het
Palestijnse en Kurdische
vraagstuk verder weg dan
ooit.
Machteloos
Tenslotte nog dit. Ook Neder
land is nu betrokken bij de
oorlog. Voor het eerst maak
ik dit mee en ik moest er in
de Tweede Kamer nog over
beslissen ook. Alleen de frac
tie van Groen Links was in
haar geheel tegen en kreeg
slechts de steun van een
PvdA'er en een D66'er. De
parlementaire verhoudingen
waren weer geen weerspiege
ling van de maatschappelijke
verhoudingen. Er knapt op
zo'n moment iets: je hebt in
vloed maar je bent machte
loos. Ik ging dan ook naar
huis met een onbeschrijflijk
gevoel van onbehagen. Ik
werk in een bedrijf dat heeft
besloten mee te doen aan een
oorlog. Ook dat is politiek.
Ik was blij toen de eerste tien
duizend mensen in Nederland
de straat opgingen, tegen de
oorlog en vóór een boycot. Op
veel plaatsen in de wereld
wordt er nog veel massaler
gedemonstreerd. „Geen bloed,
voor olie", is de internationale
leuze. Het lijkt een cliché, het
lijkt ongenuanceerd, maar
wees eens eerliik: zou een Ku
wayt zonder olie óók tot een
oorlog hebben geleid?
(Paul RosenmöUer is Tweede-
Kamerlid voor Groen Links)
GOLFOORLOG EeidócSouocmt vrijdag i februari 1991 pagina 3
~~DEN HAAG „Jonge hersens be
denken soms dingen die oudere
niet meer kunnen bedenken". Met
die uitspraak geeft de Amerikaanse
scholier Derrick Rhodes aan dat
jongeren creatiever kunnen zijn in
be- net bedenken van een oplossing
ng voor de oorlog in de Golf dan dege-
a_ nen die het in werkelijkheid
"moeten doen.
an Rhodes is een van de circa twee-
in duizend scholieren in de leeftijd
die van 15 tot 18 jaar die deze week in
Ier Den Haag zijn om de Verenigde
r0_ Naties na te spelen in het Congres
gebouw. Natuurlijk speelt de Golf
oorlog een belangrijke rol in de dis-
pussies. Ondanks de creativiteit ge-
di- looft Rhodes dat er geen oplossing
tot stand komt waar alle landen
zich morgen bij de afsluitende Al
gemene Vergadering in kunnen
vinden.
De conferentie is een model van de
VN. Er zijn commissies voor onder
werpen als het milieu, vluchtelin
gen, ontwapening, kinderen en
mensenrechten. Daarnaast komt de
Veiligheidsraad bijeen voor acute
problemen.
Groot verschil met de 'echte' VN is
dat elk land wordt vertegenwoor
digd door een ander land. Zo repre
senteert een school uit Venezuela
de VS en verdedigt een internatio
nale school uit Groot-Brittannië de
standpunten van Irak.
toren (de American school of The
Hague, de Deutsche Schule en de
British school) altijd een crisis in op
de slotdag om de discussies te ver
levendigen. Maar dat is deze keer
niet nodig, want buiten woedt de
Golfoorlog.
„Irak moet zich onvoorwaardelijk
terugtrekken uit Kuwayt om de
soevereiniteit daar te kunnen her
stellen", zegt de Venezolaan Lau
rent Roccia namens Amerika. Roc-
cia denkt dat de VS vandaag over
eenstemming kunnen bereiken met
Irak over beëindiging van de oor
log. Als een echte diplomaat wil hij
niet prijsgeven welke middelen hij
daarvoor denkt in te zetten.
De scholieren nemen hun opdrach
ten zeer serieus. In de wandelgan
gen doen gedelegeerden verwoede
pogingen medestanders te krijgen.
Velen van hen zijn kinderen van
diplomaten of zakenlieden en zijn
afkomstig van scholen waar ver
schillende nationaliteiten bij elkaar
zitten. De leerlingen van interna
tionale scholen spreken nagenoeg
vloeiend Engels en hebben zich
maandenlang intensief voorbereid
op deze bijeenkomst.
Rembrandt - school
Koert Breebaart van de Rembrandt
scholengemeenschap in Leiden
moet erg wennen, zegt hij zelf.
„Wij hebben het veel meer als een
lolletje opgevat". Ondanks de oefe
ningen in discussies in het Engels,
ervaart hij toch een achterstand ten
opzichte van de internationale
scholen. „Je kunt je niet zo goed
verstaanbaar maken".
Het Rembrandt vertegenwoordigt
Nederland als uitzondering op de
regel dat elk land door een ander
land wordt vertegenwoordigd. Ne
derland heeft drugsgebruik tot een
belangrijk onderwerp in de sociaal-
economische commissie gemaakt.
Maar Irak probeert het gesprek als
maar op de Golfoorlog te brengen,
vertelt Breebaart.
Hoe kan Irak nu praten over
drugsgebruik in een orgaan dat
heeft opgeroepen tot oorlog tegen
Irak, zo vraagt Ameen Ali zich af.
Hij zit op een internationale school
in Engeland en vertegenwoordigt
Irak. Toen een resolutie over geor
ganiseerde misdaad ter sprake
kwam in de discussie over drugs
probeerde Ali die te herleiden tot
de oorlog. „De geallieerde aanval
op Irak is ook georganiseerde mis
daad", wilde hij aanvullen, maar
hij kreeg de kans niet.
Het is de 23e keer dat scholieren in
Den Haag de VN naspelen. Onge
veer de helft van de deelnemers is
Amerikaans, leerlingen uit ontwik
kelingslanden zijn nagenoeg afwe
zig. Onder de Nederlandse deelne
mers zijn verder leerlingen van on
der meer het Gymnasium Haga-
num, het eerste VCL, het Neder
lands Lyceum en het Maerlant ly
ceum in Den Haag en leerlingen
van het Rijnlands Lyceum in
Oegstgeest. Tweehonderd scholie
ren, vooral uit de VS, hebben zich
op het laatste moment teruggetrok
ken uit angst voor aanslagen. De
organisatoren zijn er trots op dat de
bijeenkomst toch door is gegaan
ondanks de internationale span
ning. Wel zijn uitgebreide veilig
heidsmaatregelen getroffen. Alle
scholieren is gevraagd zich onop
vallend te gedragen, geen Pale
stijnse hoofddoeken te dragen, niet
dronken te worden en sommige
kroegen te vermijden. „Vermijd
ook McDonalds", staat onderaan.
DEN HAAG De geest
van minister Pronk van
ontwikkelingssamenwer
king waarde gisteren door
de Tweede Kamer.
Woorden die Pronk niet eens
had uitgesproken maar
„slechts" op papier had gezet,
waren de aanleiding voor een
felle aanval van VVD-woord-
voerder Weisglas tijdens het
overleg over de Golfoorlog
met de ministers Van den
Broek van buitenlandse zaken
en Ter Beek van defensie.
Pronk, over wie het gerucht
gaat dat hij heeft overwogen
af te treden toen het kabinet
besloot daadwerkelijk de fre
gatten de- strijd in te sturen,
had in het weekeinde laten
weten grote twijfels te hebben
over de juistheid van de Golf
oorlog en de Nederlandse deel
name daaraan. Hij zou een
rede in Meppel uitspreken,
maar was door kabinetsberaad
verhinderd; wel werd zijn ver
haal op papier verspreid.
Pronk vroeg zich af of het wel
verstandig was zo'n enorme
militaire macht in de Golf op
te bouwen. Het Westen zou bo
vendien nooit serieus naar de
mening van de Palestijnen
hebben geluisterd.
„Deze opmerkingen zijn onbe
grijpelijk en onacceptabel", al
dus Weisglas. „Pronk heeft de
geloofwaardigheid van Neder
land tegenover de geallieerden
maar ook tegenover Irak op
het spel gezet. Daar heb ik
buitengewoon grote bezwaren
tegen".
Weisglas' onvrede smoorde
echter in een opvallende eens
gezindheid tussen CDA en
PvdA. „Weisglas spreekt har
de woorden", aldus CDA-zegs-
man Van Weezel. „Het is
overdreven om te stellen dat
onze geloofwaardigheid in ge
vaar komt. Hiermee doen we
Pronk te veel eer aan. Het be
leid van het kabinet is goed,
bijgeluiden nemen we niet al
te zwaar". Wel vond Van
Weezel dat Pronk zich te na
drukkelijk achter de Pale
stijnse bevrijdingsorganisatie
PLO had opgesteld.
Pronks partijgenoot Melkert,
woordvoerder van de PvdA,
voegde daar aan toe: „Pronk
heeft gewichtige vraagstukken
aangesneden. Het stellen van
die vragen is buitengewoon
belangrijk. Maar hij heeft zich
achter het kabinetsbeleid ge
schaard".
Minister Van den Broek, net
terug uit de Verenigde Staten
waar hij onder meer een ont
moeting had met president
Bush, hoopte dat Pronks
woorden geen misverstand
zouden veroorzaken: „Name
lijk de gedachte dat het kabi
net zichzelf niet alle vragen
heeft gesteld We hebben echt
alles meegewogen. Voor elke
minister is het een zware af
weging geweest. Het is geen
schande als je jezelf steeds af
vraagt of je op de juiste weg
zit. Geen enkele minister heeft
bezwaar aangetekend tegen
het beleid dat we nu voeren".
Afdoende
In een brief die Van den
Broek aan de Kamer over zijn
bezoek aan de VS heeft ge
schreven, stelt de minister dat
de Amerikaanse regering
meent dat de militaire opera
ties in de Golf alleen maar
kunnen worden beëindigd,
niet wanneer Kuwayt is be
vrijd, maar als de doelstelling
van de bevrijding van Kuwayt
„afdoende is verzekerd". De
minister gaat niet verder in op
de discussie die met name in
Engeland op gang komt over
de doelen die de Amerikanen
en hun bondgenoten met de
oorlog willen bereiken. De re
solutie van de Veiligheidsraad
die in de praktijk gebruik van
geweld tegen Irak rechtvaar
digt spreekt niet alleen over
terugtrekking van de Iraakse
troepen en het herstel van het
wettig gezag, maar ook over
veiligheid en stabiliteit in de
regio. Dit wordt door sommi
gen uitgelegd als een implicie
te erkenning dat ook de ver
nietiging van het militair po
tentieel van Irak gerechtvaar
digd is.
Uit Van den Broeks brief
blijkt voorts dat Nederland
met Israël overlegt over de
manier waarop humanitaire
hulp kan worden verleend.
(Van onze
parlementaire redactie)
lJ.k ROTTERDAM Het
tie Tweede-Kamerlid Piet de
Visser wil geen vice-voor-
)ll_ :itter meer worden van de
itepvdA. Hij heeft zijn kan-
voor die functie
ngetrokken, nadat som-
in zijn partij had-
®"ien beweerd dat zijn dis-
sidente gedrag in de
Kwestie van de Golfcrisis
ïlleen bedoeld was om
in- neer stemmen te trekken,
I
,Ik heb geen woorden voor dit
6
soort aantijgingen. Ik heb mij
teruggetrokken, omdat ik zelfs
de schijn wil vermijden dat ik
via deze kwestie in het bestuur
probeerde te komen", aldus De
Visser gisteren in zijn huis in
Rotterdam. Hij is ook niet
meer van plan het vandaag in
Amsterdam begonnen twee
daagse PvdA-congres te bezoe
ken. „Ik wil dat daar gepraat
wordt over de punten op de
agenda en niet over de affaire
Thijs Wöltgens-Piet de Vis
ser". De Rotterdammer hoopt
uiteraard wel op ruime steun
voor zijn anti-oorlogshouding.
Hoewel De Visser zijn werk
zaamheden als kamerlid zelf
heeft opgeschort, is hij (nog)
niet van zins de- fractie voor
goed te verlaten. Daarvoor
heeft hij naar zijn zeggen te
veel steun en adhesiebetuigin
gen gekregen uit het land. Als
Wöltgens bereid is de zaak met
hem „als grote mensen" uit te
praten en daarbij begrip toont
voor zijn standpunten, zal De
Visser zijn gezicht weer in
Den Haag laten zien. „Maar ik
ben niet van plan terug te ke
ren naar de fractie als een
soort melaatse. Dan is het af
gelopen. Dan hoeft het voor
mij niet meer". De Visser ont
kent overigens dat hij de inte
griteit van fractievoorzitter
Wöltgens in twijfel heeft wil
len trekken.
Het PvdA-gewest Rotterdam
heeft zich inmiddels opgewor
pen als bemiddelaar in het
conflict. Zoals het er nu naar
uitziet zal er volgende week
een gesprek tussen De Visser
en Wöltgens plaats hebben.
Vermoedelijk daarna zal het
kamerlid besluiten of hij lid
van de fractie blijft. De afloop
van het PvdA-congres is één
van de aspecten die hij zal
meewegen.
Pagina 7: Moor: „De PvdA is
in paniek!"
A/B PHILIPS VAN ALMONDE Het Nederlandse fregat
Philips van Almonde is de komende weken' niet alleen be
schikbaar voor het escorteren van bevoorradingsschepen van
de multi-nationale oorlogsvloot maar kan ook worden inge
zet bij het begeleiden van koopvaardijschepen naar bij voor
beeld Saudi-Arabië.
De commandant van de Nederlandse taakgroep in de Golf,
Pieter Kok, heeft het fregat daarvoor aan het Amerikaanse
opperbevel ter beschikking gesteld. Kok heeft daarover rug
gespraak gehouden met vice-admiraal Haver Droeze in Den
Helder omdat dergelijke escortes zich waarschijnlijk ten
noorden van de 27,30 NB zullen uitstrekken. Eerder maakte
Kok al bekend dat de drie Nederlandse schepen komende
weken kans lopen dichter in de buurt van Kuwayt te moeten
opereren in verband met een roulatieschema ten behoeve
van onderhoud en reparatie van schepen van de multi-natio
nale vloot in de Golf.
Nieuwe
kameel
Met behulp
van een
hijskraan
takelt een
Arabier een
kameel in zijn
auto, die hij net
op de markt in
Al Hassa heeft
gekocht. De
handel in Al
Hassa, dat ligt
op circa 100
km ten
zuidwesten
van Dharan,
heeft tot nu toe
weinig hinder
ondervonden
van de oorlog.
Gewest Zuid-
Holland steunt
PvdA-fractie
AMSTERDAM De PvdA-
gewesten Zuid-Holland, Gel
derland en Amsterdam onder
steunen een resolutie voor het
PvdA-congres van vandaag en
morgen, waarin globale steun
wordt uitgesproken voor de
lijn die de fractie in de Twee
de Kamer tot nu heeft gevolgd
bij de Golfoorlog. Ruimte voor
verdere betrokkenheid in de
oorlog blijft volgens de resolu
tie aanwezig, maar tot dergelij
ke stappen mag alleen worden
besloten na zorgvuldige poli
tieke afweging. Overigens zal
het congres door vredesactis-
ten worden benut om juist hun
misnoegen over de PvdA-lijn
kenbaar te maken. Morgen
ochtend houdt een nog onbe
kend aantal van hen een 'die-
in', voor de ingang van de
RAI, waar de partij congres-
seert. De activisten roepen ie
dereen op „voor lijk te gaan
liggen", zodat de PvdA-gedele-
geerden „over lijken moeten
lopen" om het gebouw binnen
te komen.
EN HAAG Het eerste
Jederlandse Hawk-squa-
Iron dat naar het zuidoos-
van Turkije is ver
rokken, is vanavond al
perationeel.
inds gisteren is de verzending
an de nieuwe Nederlandse
ijdrage in volle gang. De ver-
inding van het tweede squa-
fon werd gisteren op het laat-
e moment opgeschort, omdat
og geen geschikte locatie was
evonden. De bemanning van
e squadrons wordt om de
vee maanden afgelost,
loogstwaarschijnlijk worden
e Hawks geïntegreerd in de
}eds aanwezige Nederlandse
iatriot-systemen. Dat heeft de
porkeur van het kabinet,
laar het is ook denkbaar dat
B Hawk-squadrons zelfstan-
ig gaan opereren. Het toevoe-
»n van Hawks aan de al ge-
laatste Patriots maakt de
Ichtverdediging aan de Turk-
grens met Irak effectiever.
>e meeste militairen reageer-
Bn gisteren vrij lakoniek op
m uitzending naar Turkije.
hadden er rekening mee
ïhouden dat ze zouden wor-
Bn ingezet.
Een paar militairen gaan voor vertrek naar Turkije nog even snel
naar de kapper, zodat hun gasmasker straks goed past.
FOTO'S: ANP
Vredesactivisten weg uit Irak
DEN HAAG De naar schatting ruim tachtig in het internatio
nale vredeskamp op de grens tussen Irak en Saudi-Arabië over
gebleven activisten hebben deze plek gisteren verlaten.
Ze zijn naar de Jordaanse hoofdstad Amman gebracht. Tot de
activisten behoren vermoedelijk ook vier Nederlanders, onder
wie de anti-militaristen Kees Koning en Gerrit van der Ent.
Waarom de activisten Irak hebben verlaten en wanneer zij toe
stemming kregen voor de uitreis, is niet bekend.
Kamerlid Piet de Visser zal vermoedelijk volgende week een beslissing over zijn positie nemen.
FOTO: DIJKSTRA
In Blomberg
(Duitsland) maakt
een luchtmacht
militair de Hawks
in containers
verzendklaar.
