^Zeemeerminnen' in Golf
gedreigd door olie- oorlog
Minister Cheney: Oorlog verloopt volgens plan
Nederlandse hulp
uj oliebestrijding
jrogeli jk te laat
GOLFOORLOG
&üdóe.Qowumt
WOENSDAG 30 JANUARI 1991 PAGINA 5
lannemensen
jrden ontzien
HAAG Marinemensen van
fregat Pieter Florisz die de eerste
;ie naar de Perzische Golf heb-
meegemaakt en tevens begin
een reis van zeven maanden
ikten naar het Caraïbisch gebied,
de tweede missie van het
aar de Golf niet mee te ma-
De Pieter Florisz en Witte de
;h moeten in mei de twee Neder-
dse schepen die zich thans in de
_f bevinden, de Jacob van Heems-
;ck en de Philips van Almonde,
yujjjssen. Volgens een marinewoord-
irder is nog niet duidelijk hoeveel
psen afvallen, omdat zij de twee
•dere reizen hebben meegemaakt.
ygpOGLERAAR MILIEUKUNDE VREEST GENADEKLAP VOOR ZEEKOEIEN
Omroepen
Ook Beuningen wil sluiting Dodewaard
BEUNINGEN Ook de gemeente Beuningen wil dat de kern
centrale in Dodewaard met het oog op mogelijke terroristische
aanslagen tijdelijk wordt gesloten. De sluiting zou moeten duren
totdat de Golfoorlog is beëindigd. Een motie van die strekking
werd gisteravond met elf tegen acht stemmen aangenomen door
de gemeenteraad van Beuningen. Vorige week sprak de ge
meenteraad van Echteld zich uit voor sluiting van de kerncen
trale in buurgemeente Dodewaard.
luchtoperatie zo lang zal
duren tot duidelijk is
dat een eventueel nog
noodzakelijke landoor
log in korte tijd succes
vol kan worden beëin
digd.
Van den Broek liet giste
ren blijken geen groot
vertrouwen te hebben in
de doeltrefendheid van
een internationale vredes;
conferentie voor het Mid
den-Oosten, waarop ook
de Palestijnse kwestie aan
de orde zou moeten ko
men. „Zo'n veelheid van
problemen kan niet op een
conferentie worden opge
lost". Volgens de minister
kan voor de uitwerking
van een vredesplan voor
het Midden-Oosten mis
schien gebruik worden ge
maakt van de nieuwe con
tacten die nu in het Golf-
conflict tussen landen
worden gelegd. Hij doelde
op de belangrijkste leden
van de militaire coalitie
tegen Irak: de VS, Europe
se landen, Egypte, Saudi-
Arabië en Syrië.
Baltische staten
Van den Broek heeft in
Washington ook gespro
ken met de nieuwe Sovjet
minister van buitenlandse
zaken, Bessmertnykh. In
dat gesprek heeft Van den
Broek wel kritiek geuit op
het Russische gewelddadi
ge optreden in de Balti
sche staten, maar heeft hij
ook van begrip voor Mos
kou blijk gegeven.
„Nederland is er niet op
uit de spanningen in de
Sovjetunie op te drijven.
Wij dringen er ook bij de
Baltische vertegenwoordi
gers op aan via onderhan
delingen een oplossing te
vinden. Er staat veel op
het spel: de Sovjethouding
in de Golfoorlog, en ook
de na-oorloge situatie
waarin de Sovjetunie een
rol kan spelen", aldus Van
den Broek.
zetten punt
achter
gezamenlijke
uitzendingen
HILVERSUM De om
roepen hebben met in
gang van gisteren hun ge
zamenlijke uitzendingen
over de Golfoorlog op Ne
derland 3 beëindigd.
Volgens de NOS is het besluit
ingegeven door de wens van
de omroepen prioriteit te ge
ven aan de berichtgeving via
hun eigen programma's. Na
dertien dagen berichtgeving
over de Golfoorlog zijn de om
roepen sterk verdeeld. Een
aantal is niet meer bereid aan
de gezamenlijke uitzendingen
mee te betalen.
De NOS had voorgesteld de
extra kosten van vijftig- tot
zestigduizend gulden per uit
zending naar rato over de om
roepen te verdelen. Gezien de
huidige omstandigheden in de
Golf vindt een aantal omroe
pen de kosten daarvan te
hoog. Mocht de situatie in het
Golfgebied verergeren, dan
zijn de omroepen bereid de sa
menwerking opnieuw aan te
gaan.
De omroepen zullen wel pro
beren de berichtgeving via de
eigen rubrieken op elkaar af
te stemmen. Of de nu aanwe
zige verslaggevers in het Mid
den-Oosten gezamenlijk wor
den ingezet is nog punt van
overleg.
Het NOS-bestuur heeft nog
geen oplossing gevonden voor
de verdeling van de kosten die
in de afgelopen dertien dagen
zijn gemaakt. Het gaat hierbij
om een bedrag van naar schat
ting twee miljoen gulden.
Voor Nederland 3' betekent
het beëindigen van de geza
menlijke uitzendingen het
herstel van de normale pro
grammering. NOS-Laat zal in
de uitzendingen om half elf
's avonds uitvoerig blijven in
formeren over de ontwikke
lingen in het Golfgebied. Dit
programma wordt ook op za
terdag uitgezonden, na afloop
van Studio Sport en op zondag
indien de omstandigheden
daartoe aanleiding geven. In
geval van calamiteiten kan be
sloten worden het Sportjour
naal te laten vervallen. De uit
zendingen van NOS-Laat kun
nen dan direct na het tien-
uurjournaal beginnen.
Het NOS-Jour naai gaat dooi'
met de extra bulletins op Ne
derland 3. De extra journaals
worden op werkdagen uitge
zonden om zeven, acht en ne
gen uur 's ochtends en om
13.00 uur 's middags. Op zater
dag en zondag wordt de uit
zending om zeven uur 's och
tends vervangen door een bul
letin om tien uur.
De mogelijkheid om 's nachts
extra uitzendingen te verzor
gen komt te vervallen.
Gaspakken voor
Nederlanders in
Saudi-Arabië
DEN HAAG De circa twee
honderd nog in Riyad verblij
vende Nederlanders krijgen
gaSpakken. Twee zendingen
van elk honderd pakken die
bescherming bieden tegen che
mische en biologische wapens
kwamen gisteren in de Saudi-
sche hoofdstad aan. Vorige
week bereikten Den Haag
klachten van de Nederlandse
gemeenschap in Saudi-Arabië
over het ontbreken van gas
maskers en beschermende kle
ding. In de behoefte aan mas
kers werd voorzien door een
ander land dat ruim voldoende
had voor zijn eigen onderda
nen. De gasmaskers werden
verstrekt op voorwaarde dat
zij moeten worden betaald als
zij niet onbeschadigd worden
teruggegeven. Om welk land
het gaat wilde Buitenlandse
Zaken niet zeggen. Het aantal
Nederlanders in Riyad, vorige
week nog 350 a 400, is inmid
dels gehalveerd.
De Visser (PvdA) legt werk tijdelijk neer
(Van onze
parlementaire redactie)
DEN HAAG Het Twee
de-Kamerlid Piet de Vis
ser heeft zijn werk voor
de PvdA-fractie tijdelijk
neergelegd. Hij is diep be
ledigd door een brief die
hij heeft gekregen van de
fractieleiding over zijn op
stelling naar aanleiding
van de Golfoorlog.
In de brief vraagt de fractietop
De Visser eens na te denken
over zijn functioneren. Frac
tieleider Wöltgens wil weten
of De Visser nog denkt met de
collega's in de tractie te kun
nen samenwerken.
In een vanmorgen uitgegeven
verklaring stelt Wöltgens dat
er absoluut geen sprake is van
een poging om De Visser de
fractie uit te werken. Dat De
Visser zich in tegenstelling tot
de fractie tegen de Nederland
se deelname aan de Golfoorlog
heeft gekeerd, is voor Wölt
gens geen probleem. Het gaat
echter om de manier waarop
De Visser zich in enkele me
dia, onder meer in deze krant,
over zijn collega's heeft uitge
laten.
De Visser heeft zijn werk
zaamheden opgeschort tot na
het partijcongres vrijdag en za
terdag in Amsterdam. De oor
log is het belangrijkste thema
van dit congres.
(Vervolg van
de voorpagina)
WASHINGTON Mi
nister Van den Broek
van butenlandse zaken
zei dat defensieminister
Cheney van groot ver
trouwen blijk gaf dat de
geallieerde actie tegen
Irak volgens plan zal
blijven verlopen. Dat
Minister Van den Broek (links) in gesprek met de Amerikaanse Dresident P^an houdt volgens Van
Bush op het Witte Huis. F0T0. AFP den Broek in dat de
'enst.
a<elHRAYN AMSTER-
M De doejong, een
rt zeekoe, een van de
test vreedzame en hul-
loze diersoorten in de
dreigt slachtoffer
tie worden van de olie-
■ariS log in de Perzische
'an |lf.
in en
irs tt schuwe, zich langzaam
erkprtbewegende zoogdier, met
ifaiji uiterlijk van een opge-
i/eajllen zeeleeuw, stond ooit
de basis van de mythevor-
»mnng rond de zeemeermin. De
Aejong dreigt nu evenwel een
omn de eerste slachtoffers te
rden van de ergste oliever-
iling die de wereld ooit
doeit aangeschouwd. De reus-
vejfetige olievlek, afkomstig
qi de meer dan tien miljoen
s zien olie die Irak in de Golf
rd eft laten lopen, stroomt ge-
>t ojag verder in de richting van
de woongebieden van het dier.
„De Perzische Golf is zelfs in
de beste tijden een vrij gevaar
lijke plaats om te leven als
dier, maar dit kan een echte
tragedie worden", aldus de
Australische wetenschapper
Tony Preen, die momenteel
een studie van de zeekoeien
maakt.
Aanvankelijk ging men er van
uit dat de doejong-populatie
was uitgeroeid bij de vorige
olievervuiling in de Golf in
1983, toen Irak olie-installaties
verwoestte bij Nowruz in Iran.
Negen maanden later waren
bijna twee miljoen vaten olie
in de Golf gestroomd. Tiental
len doejonglijken spoelden
toen aan op de kust van Bah-
rayn. Van volledig herstel van
het milieu was nog geen spra
ke vanaf het moment dat zich
vorige week een nieuwe olie
vlek vormde van veel grotere
omvang.
1
m "I
HAAG Bestrij-
;v :ig van de olieverontrei-
j ling in de Perzische
7ei)li met mechanische
'ie :ddelen is goed moge-
maar dat moet dan
snel gebeuren, anders
de olie grotendeels ver-
yjmpt. Het is dan ook de
aag of de door Neder-
lomd aangeboden hulp bij
it verwijderen van de
lidige olievlekken niet
'laat komt.
gjt viel op te maken uit de
fjorden van R. Schriel, hoofd
^rationele zaken van de di-
,t ;tie Noordzee van Rijkswa-
j-Astaat tijdens een persconfe-
r/jtie gisteren in Den Haag.
,zJfer werd toegelicht welke
Nederland eventueel zou
y^nen bieden bij de oliebe-
in de Golf.
ng de oorlogsomstandigheden
toelaten kan de olieveront-
in de Golf volgens
iriel „in principe eenvoudig
bestreden" met me-
anische middelen, zoals vee-
rermen. Dat zijn apparaten die
shr weerszijde van een schip
;fjrden gemonteerd. Ze vegen
j olie naar het schip toe,
Jar hij vervolgens Wordt op
hogen. Minister Maij van
m rkeer en waterstaat heeft
'Udi-Arabië tien veegarmen
1 beschikking gesteld, die di-
■Jtt kunnen worden overge
Tot dusver is nog geen
van Saudi-Arabische
Tie binnengekomen op dit
bestrijding met chemische
Idelen ziet Schriel minder,
idat die het milieu verder
nen aantasten. Ook bacte-
logische bestrijding komt
(gens hem niet in aanmer-
ïg. „In de Golf zijn voldoen-
bacterieën aanwezig om de
snel af te breken".
Doejongs kunnen tot drie me
ter lang en zeshonderd kilo
zwaar worden (drie maal zo
zwaar als de kop van een
Scud-raket). Zij ademen door
hun snuit en hebben een hori
zontale staart, zoals een dol
fijn. Net als mensen kunnen ze
ongeveer zeventig jaar oud
worden. Het beest met zijn af
geplatte snuit eet alleen plan
ten, voornamelijk wieren aan
de oppervlakte van het water
dat sterk is verontreinigd.
Deltagebied
Het grootste probleem in de
Golf is het gebrek aan opslag
capaciteit, aldus Schriel. Er
zijn momenteel nauwelijks
schepen aanwezig in de Golf.
Hooguit zou er gebruik ge
maakt kunnen worden van
Amerikaanse marineschepen.
Schriel schat dat zo'n vijftig
tot honderd schepen nodig zijn
om de huidige verontreiniging
in de Golf „op zeer korte ter
mijn op te ruimen". Die zou
den bijvoorbeeld gestationeerd
kunnen worden net buiten het
Golfgebied of in de Verenigde
Arabische Emiraten.
Op grond van de door de oor
logsomstandigheden schaarse
informatie gaat Rijkswater
staat er van uit dat de kleinste
van de twee olievlekken, bij
de Saudische kust, is ontstaan
door het in brand schieten van
olie-opslagtankers aan het be
gin van de oorlog.
De tweede vlek is van recen
ter datum en onstond door lo
zing vanaf de olieterminal
Mina al Ahmadi. Daarbij
kwam circa een miljoen ton
olie in zee terecht. Een deel
daarvan is inmiddels ver
dampt en gedeeltelijk afgebro
ken. Rijkswaterstaat schat dat
nog zo'n 450.000 ton olie in de
Golf drijft, verspreid over een
oppervlakte van 900 vierkante
meter. Schriel verwacht op
grond van de heersende wind
en de reststroom in de Golf
dat deze olie de kusten van het
Arabisch schiereiland niet
rechtstreeks bedreigt.
Volgens een Saudische milieu
functionaris in Riyad zijn de
ontziltingsinstallaties langs de
Saudische kust voldoende be
schermd tegen de grote olie
vlek die in de Perzische Golf
drijft. Met bomen en andere
obstakels wordt de olie wegge
houden bij de installaties waar
een groot deel van de Saudi
sche drinkwatervoorziening is
ondergebracht.
De nieuwe ramp zal de dood
steek zijn voor de zeekoeien,
waarvan nog enkele tientallen
zijn overgebleven. Maar ook
dolfijnen, schildpadden en vo
gels krijgen het zwaar te ver
duren. De Perzische Golf is
een rijk deltagebied waarin
veel vogelsoorten voorkomen.
Een van de routes van trekvo
gels loopt over het Golfgebied.
Onder al die vogels, met name
onder de aalscholvers, heeft de
olieramp enorm huisgehouden.
De Arabische aalscholver, die
bijna alleen in de Golf voor
komt, broedt in grote kolonies
op rotseilandjes. De aalschol
ver haalt zijn voedsel uit de
zee, die nu over vele honder
den vierkante kilometers is
vervuild. Veel andere broed-
vogels bevinden zich nog el
ders. Het is waarschijnlijk dat
de olievervuiling nog groot is
op het moment dat deze vogels
terugkeren naar het gebied
van de Perzische Golf.
Prof. dr. Lucas Reijnders,
hoogleraar milieukunde aan
de Universiteit van Amster
dam en medewerker van de
stichting Natuur en Milieu, is
vooral bang voor de talloze ko
raalriffen in de Perzische
Golf. De olie kan de Golf nau
welijks verlaten; het water
wordt mondjesmaat soms
maar eens in de vijf jaar
ververst via de Straat van
Hormuz, die de Golf verbindt
met de Indische Oceaan. De
olievlek lost op in teerbollen
en teerplakken die zich op de
koralen vastzetten. De diertjes
op de koralen gaan dood,
waarna een groot deel van het
koraal onherstelbare schade
oploopt. Het herstel van zo'n
koraalrif kan tientallen jaren
duren.
De gevolgen voor het zeeleven
zullen vele jaren blijven door
werken. Actiecoördinator
Hans Revier van de Landelij
ke Vereniging tot Behoud van
de Waddenzee attendeert niet
alleen op de directe dood van
duizenden vogels en vissen. De
giftige bestanddelen van de
olie werken in op het plank
ton, dat door vissen wordt ge
geten. Door allerlei processen
wordt de olie afgebroken,
maar de olie blijft schadelijk.
Niet zichtbare restanten tasten
het bodemleven van de zee
aan. Veel vissen en vogels ja
gen op hun reuk, aldus Revier.
Een klein beetje olie doet de
reuk verdwijnen; en dan is het
'dag vogels en dag vissen'.
Alaska
In hoeverre de olieramp van
nu meer of minder catastrofaal
zal zijn dan de olieplas die
vanuit de tanker Exxon Val-
dez de zee bij Alaska in 1989
vervuilde, is moeilijk "fe zeg
gen. Elke nieuwe ramp heet al
gauw de grootste milieuramp.
Feit is dat de temperatuur in
de Perzische Golf veel hoger
ligt; de olie breekt daardoor
sneller af. In het arctische,
koude zeemilieu bij Alaska
bleek de olie nauwelijks af
breekbaar.
Daar staat tegenover dat de
De olie spoelt aan op stranden in het grensgebied tussen Kuwayt en Saudi-Arabië.
fauna in een warmwatermi
lieu veel kwetsbaarder is. In
koud water herstelt het die
renleven zich sneller. Dieren
hebben zich daar gehard tegen
extreme koude en hitte. Som
mige biologen denken dat de
gevolgen van een olieramp in
tropische gebieden veel langer
doorwerken dan in koude
streken. Revier: „De tijd zal
het leren. Dat is droef te con
stateren, maar meer valt er
niet van te zeggen".
Bovendien, hoe kunnen de ge
volgen van een olieramp wor
den bestreden in een gebied
dat in oorlog is? De apparatuur
en kennis om de olievervui
ling op te ruimen, is ruim
schoots aanwezig. In Neder
land en een aantal andere lan
den. Maar zolang de Golfoor
log woedt, kan niet zomaar
Indiase vissers in Bahrayn maken hun netten klaar om uit te varen. Zij zeggen tot nog toe weinig last te hebben van de ollevervuiling,
omdat hun boten dieper liggen dan de traditionele vissersschepen.
FOTO: AP
FOTO: EPA
een olievlekje worden wegge
werkt. En wat als Saddam Hu-
sayn de vlam werkelijk in de
pan laat slaan? Dan gaat het
om meer dan alleen die hulpe
loze ogen van de aalscholver
die wanhopig uit het water
probeert te klauteren.
Dode Zee
De angst voor een brandende
woestijn beheerst iedereen,
zegt ook Lucas Reijnders. Wie
kan voorspellen of de olielo
zingen van nu niet -meer zijn
dan een vingeroefening voor
de nabije toekomst. In Kuwayt
liggen gigantische hoeveelhe
den olie in de haven en in tan
kers. Om nog maar te zwijgen
van al die olievelden. Reijn
ders is bang dat het Golfgebied
verandert in een woestijn als
die olievelden eraan gaan. Pas
dan ontstaat massale sterfte in
de Perzische Golf. Een tweede
Dode Zee is het resultaat.
De situatie wordt onbeheers
baar als heel Kuwayt in brand
vliegt. Lucas Reijnders schetst
het beeld van een enorme vul
kaanexplosie, waarbij heel
veel roet- en andere verontrei
nigende deeltjes in de atmos
feer terechtkomen. In een ge
bied dat zich uitstrekt tot in
het Indische continent en Af
ghanistan zal de zon schuil
gaan achter een deken van
roet. De temperatuur zal da
len, waardoor de oogst in het
hele gebied gevaar loopt.
Het is een rampenscenario dat
Lucas Reijnders de meeste
zorg baart. De hoogleraar mili
eukunde verwacht niet dat het
roet zich naar het Westen zal
verspreiden. Alleen als de
oliebranden langer zouden du
ren dan een jaar, kunnen de
gevolgen ook in Europa merk
baar wórden. Een onheilspro
feet wil hij niet zijn. „Ver
schrikkelijk waarschijnlijk
acht ik die ontwikkeling niet".
ED VAN TELLINGEN
Vluchtelingenkamp
bijna operationeel
AMSTERDAM Het vlueh-
telingenkamp dat Artsen zon
der Grenzen (AzG) heeft inge
richt aan de grens tussen Jor
danië en Irak is bijna operatio
neel. Afgelopen nacht vertrok
vanuit Brussel een vracht
vlucht naar Jordanië met aan
boord 23 ton goederen. Vorige
week al zond AzG 32 ton me
disch en logistiek materiaal.
Zodra de tweede zending ter
plaatse is kan het vluchtelin
genkamp volledig operationeel
worden gemaakt. Het kamp is
ingesteld op de opvang van
15.000 mensen. Zo nodig kan
de capaciteit worden uitge
breid tot 50.000 vluchtelingen.
Het kamp wordt bemand door
twee artsen, twee verpleeg
kundigen, vier logistiek mede
werkers en een coördinator.
Tot op heden verbleven
slechts enige tientallen vluch
telingen voor enige tijd in het
kamp.
Ie avonturen van kapitein rob mysterie van het zevengesternte
Wanneer de volgende ochtend de tekenaar uit zijn droom
zit hij lange tijd verbaasd naar de tekeningen aan de
te kijken. Ze hangen daar zo rustig: Rob, Larry, Peer, Wang
Zou het allemaal toch niet écht zijn gebeurd? Maar wat
nog niet weet is, dat Rob inmiddels met „De Vrij-
al weer zee gekozen heeft. Hij is op weg naar Vera Cruz.
Want in een Mexicaans maandblad heeft hij een artikel gelezen,
dat sterk zijn aandacht heeft getrokken. „Daar moet ik meer van
weten, Skip", zegt hij, „misschien beleven we nu weer eens een
écht spannend avontuur".
Ja wie weet
I
