Vrijheid geen impuls voor Sov jetrussische oecumene CcidócSommf" brieven van lezer kerk wereld Joden en moslims bezorgd over vooroordelen beroepingen GEESTELIJK LEVEN/OPINIE CeidócSouoant WOENSDAG 30 JANUARI 1991 PAGljL Strijd in RK Kerk over zaligverklaring Isabella UTRECHT Binnen de Rooms-Katholieke Kerk in Spanje en Latijns-Amerika woedt een strijd tussen 'rechts' en 'links' over de zaak van koningin Isabella. „'Rechts' wil daarbij zijn gelijk halen middels een heilige koningin." Dit schrijft dr. H. A. van Munster, secretaris-generaal van de RK bisschoppenconferen tie aan het Overlegorgaan van Joden en Christenen in Neder land. Het OJEC had vorige maand geprotesteerd tegen plan nen van het Vaticaan om Isabella zalig te verklaren. „Van enig officieel karakter van dit proces van heiligverklaring is op dit moment geen sprake," aldus Van Munster tot het OJEC. Isa bella la Cattolica (de katholieke) was in 1492 verantwoordelijk voor de verdrijving van alle 600.000 joden uit Spanje. Tijdens de inquisitie en de vlucht kwamen tienduizenden joden om. Bisschop bezorgd over katholieke begrafenissen DEN BOSCH Bisschop J.G. ter Schure is bezorgd over de manier waarop in veel parochies in zijn bisdom Den Bosch de uitvaart wordt gevierd. „Bij sommige begrafenissen wordt het christelijk karakter wel erg naar de achtergrond gedrongen", schrijft hij in een brief aan pastores en diakens. De bisschop vraagt de pastores geen medewerking te verlenen aan uitvaar ten buiten de parochiegemeenschap. „Alleen in de parochie kerk wordt bij een uitvaart de eucharistie gevierd. In de aula van een crematorium is een eucharistieviering niet toege staan." Als de nabestaanden toch vasthouden aan een plechtig heid in het crematorium, is een gebedsdienst mogelijk. Soms is het volgens hem beter geen eucharistie te vieren als overlede ne of nabestaanden geen kerkelijke band hebben. Mgr. J. ter Schure FOTO: DIJKSTRA Mgr. Ter Schure houdt vast aan omstreden nota DEN BOSCH Bisschop J.G. ter Schure van Den Bosch houdt ondanks zeer kritische reacties van zijn priesters vast aan de pastorale nota 'Bouwen rond de Hoeksteen'. „In gaan op alle reacties en kritische commentaren zou een nieuwe nota ver gen en wellicht tot grote re verwarring en nieuwe polemieken leiden", al dus Ter Schure in zijn de finitieve reactie. De bisschop voelt zich gehou den aan „de theologische ach tergrond en aan de pastorale en structurèle lijnen" van de nota. Hij vraagt daarom ieder een in het bisdom loyaal mee te werken aan de pastorale si tuatie die de nota beoogt. „Het heil van de gelovigen is zeker niet gediend met een verdeeld pastoraal beleid", schrijft de bisschop. 'Bouwen aan de Hoeksteen' werd in mei 1989 gepubli ceerd en is sindsdien in vele vergadercircuits besproken. De nota pleit o.m. voor beper king van het aantal pastoraal werkers en de vorming van samenwerkingsverbanden tussen parochies. Het bisdom rekent erop dat over tien jaar drie parochies het gezamen lijk met één priester moeten doen. De 28 dekens van het bisdom lanceerden enkele weken la ter een alternatief plan, 'Om Gods volk te worden'. De nota van Ter Schure - door critici ook wel 'Rouwen rond de Hoeksteen' genoemd - „kijkt over de parochies heen" en biedt geen enkele inspiratie, aldus een van hen. Het alternatieve plan zou daarentegen de kerkelijke ge meenschap als uitgangspunt nemen en de mogelijkheden bieden om de parochies te la ten uitgroeien tot vitale ge loofsgemeenschappen. Ter Schure beseft dat het veel priesters moeilijk zal vallen om met minder collega's en in grotere verbanden te moeten werken. Maar de priester moet niet alles zelf willen doen. Als er niet per se een priester nodig is, moet de geestelijke zich beperken tot leiding geven en coördinatie, aldus de bisschop. Op hun beurt zullen de gelovigen zui nig moeten zijn op hun pries ters. AMSTERDAM De oe cumenische contacten met de Russisch-Ortho- doxe Kerk via de We reldraad van Kerken stonden altijd onder de verdenking van staatsbe moeienis: wie met de ker kelijke hoogwaardig heidsbekleders sprak, wist dat de staat meeluis terde en meesprak. Na de omwenteling in de Sov jet-Unie, waarbij de kerk in zekere zin gezuiverd is van staatsinvloed, lijken de kansen voor 'echte oe cumene' dan ook gunstig. Merkwaardig genoeg is dat niet het geval, zo blijkt uit een reisverslag van dr. G.J. van Butselaar, secretaris van de Nederlandse Zendingsraad (NZR). Hij was in enkele Sovjetrepublieken, op uitnodi ging van de kerken in de Sovjet-Unie. De uitnodiging liep via de Commissie voor Wereldzending en Evangeli satie (CWME) van de Wereld raad. De NZR is lid van die commissie. „Oecumene is voor de Russi sche christenen verbonden met dwang. De staat kon de internationale oecumenische contacten 'goed gebruiken'; bij velen in de Sovjet-Unie roept die wereldwijde oecumene roept dan ook negatieve asso ciaties op", zegt dr. Van But selaar. De vrijheid van nu is dan ook voor sommigen zo ongeveer hetzelfde als het einde van de gedwongen oecumenische contacten. Bovendien is het zelfbewustzijn van de Russi sche Kerk zo groot dat men wat betreft de inhoud van het geloof vindt dat er geen oecu menische contacten nodig zijn. Ontmoetingen met bij voorbeeld protestanten kan niets inhoudelijks opleveren, want protestanten hebben in de orthodoxe visie nauwelijks notie van de betekenis van de kerk; ze zijn eerder een be dreiging voor de zuiverheid van de orthodoxie. Wantrouwen Ook binnen de Sovjetunie lijkt de oecumene althans voorlopig niet een grote vlucht te nemen. Nationaal en lokaal is erg weinig bereid heid samen te werken; er is veel wantrouwen, en protes tanten, katholieken en ortho doxen veroordelen elkaar op diverse punten. Van Butselaar maakte wat dat betreft enkele pijnlijke situa ties mee. Bijvoorbeeld een bij eenkomst die een oecume nisch karakter zou hebben (orthodoxen, uniaten, protes tanten, Armeniërs), maar waar slechts enkele lokale or thodoxe geestelijken kwamen. Bovendien waren die er al leen maar om te klagen over het protestantse onbegrip voor hun ikonen. Een uitzondering op dit vrij Aan veel kerkgebouwen moet het een en ander worden opgeknapt zoals dit kerkje in Georgië. Veel qeloviqen zijn overigens bereid hun handen uit de mouwen te steken. M a FOTO: NZR negatieve beeld maakt Van Butselaar voor de Armeens Apostolische Kerk. Mede van wege de relaties met de dui zenden 'verstrooide Arme niërs' elders in de wereld is de sfeer in deze kerk veel opener. De Armeense kerk was ook de enige van de or thodoxe kerken die hem als predikant tegemoet trad en waar hij aan de liturgie heeft meegewerkt. Er is vooral bij de jongere ge neratie orthodoxen een scherp bewustzijn van de pro blemen waarmee (de kerk in) Rusland wordt geconfron teerd. Er is grote onzekerheid over de toekomst. Hoe moet, om maar een voorbeeld te noemen, de houding zijn te genover de overheid? Drie ge neraties lang heeft die over heid de mensen ronduit bela zerd en afgescheept met leu gens. En wat te denken van allerlei morele, politieke en economische problemen die zijn ontstaan. Verwachtingen Van Butselaar werd steeds weer verrast door de ver wachtingen van mensen over wat de kerk te zeggen heeft in de nieuwe situatie. On danks alle ideologische indoc trinatie van de staat is er bij heel veel mensen iets blijven hangen van het besef dat de kerk 'meer' is, dat ze een fac tor van het continue is. Zelfs atheïsten hebben het besef dat die kerk een 'beetje van ons allemaal' is en ze hebben net als anderen een zekere 'nieuwsgierigheid' naar wat de kerk te bieden heeft. In Georgië maakte Van Butse laar mee hoe de plaatselijke politieke partijen bij de kerk aankloppen om vergader ruimte en met de vraag of de priester ook in het partijbe stuur zitting wil nemen. De kerk is letterlijk en figuurlijk de enige 'vrije ruimte' waar mensen creatief kunnen na denken over hun toekomst; de kerk is een vrijplaats voor het geweten. Wat dat betreft is de situatie grondig gewijzigd. Wanneer iemand tien jaar geleden vroeg: wat kan de functie van de Russisch-Orthodoxe Kerk zijn voor de Sovjet-Unie, dan was het antwoord niet echt positief. Diezelfde vraag nu gesteld zet mensen in vuur en vlam, merkte Van Butselaar. „Je ziet dat mensen uit alle lagen van de bevolking en zeker kunstenaars en weten schappers te kennen ge ven: ik wil puin ruimen, de menselijkheid in ons land hel pen opbouwen. Velen van hen willen dat doen juist bin nen de kaders van de kerk. Opmerkelijk is dat het aantal priesterroepingen enorm is gestegen". Van Butselaar heeft in allerlei gesprekken gemerkt hoe diep de gevoelens zijn van teleur stelling en woede over de leu gens van de ideologie, hoe mensen tot de ontdekking zijn gekomen dat hun leven niet gebaseerd kan zijn op mooie verhalen en op leugens van de staat. De kerk met haar eeuwenlange traditie is voor hen het symbool van een écht fundament onder het bestaan en aan dat fundament willen heel veel mensen werken. „Ik denk dat we van deze mensen veel goeds kunnen verwach ten", meent Van Butselaar, en de internationale oecumeni sche partners kunnen in dat proces een waardevolle rol spelen. „De kerken vragen niet naar onze opvattingen over hun geloofsinhouden, wel willen ze van ons yeten wat onze ervaringen zijn'"met allerlei sociale en ethische kwesties. Het land beleeft chaotische tijden, vol onze kerheid en angst. Kerk en oe cumene hebben daarin een grote mede-verantwoordelijk heid". Van Butselaar zag in een plot seling opduikend beeld in een moderne buitenwijk van Mos kou Jtet hele 'verhaal van de kerk in Rusland': Naast een moderne snelweg staan toren hoge flats, neergeplakt in een zame en uitgestreke weilan den. De moderniteit van weg en woning drukt onherberg zaamheid en onpersoonlijk heid uit en plotseling staat op de middenberm van die snel weg een oud, traditioneel ge bouwd orthodox kerkje. De verf die was afgebladderd is vervangen en de 'uien' op de torens staan te schitteren in de zon „als een goddelijke lach" in de wereld van men sen. „Dat kerkje", zegt Van Butse laar, „is misschien een niet gepland overblijfsel van een boerendorp dat moest wijken voor de snelweg. Nu is die zelfde kerk het hart van de wijk geworden". LÜTSEN KOOISTRA Een aantal exemplaren van het rapport van dr. Van But selaar is nog beschikbaar bij de NZR, tel. nr. 020-717654. AMSTERDAM Joodse en moslimorganisaties zijn bezorgd over de vooroordelen in de Ne derlandse samenleving. Het gesprek dat zij gister avond in Amsterdam hebben gevoerd, is een „belangrijke stap om het behoud van een tolerante samenleving in Neder land". Op korte termijn zal het gesprek worden voortgezet. Dit bleek uit een gezamenlijke verkla ring, die na afloop werd verspreid. Tussen beide gemeenschap pen bestaan in Nederland geen problemen. Tijdens het „open en constructief" ge sprek is niet over politiek ge sproken. „Een oorlog in het buitenland, waarbij groepen betrokken zijn die ook in de Nederlandse samenleving zijn vertegenwoordigd, hoeft hier niet te worden voortgezet," aldus N. Joeman, secretaris van de koepelorganisatie van Surinaamse moslims in Ne derland (World Islamic Mis sion). Het gesprek was „natuurlijk" preventief bedoeld. De voor- Vertegenwoordigers van joodse en islamitische organisaties troffen elkaar gisteren in het Am sterdamse centrum voor religieuze cultuur De Rode Hoed. FOTO: ANP Niets is zo nutteloos als een algemene stelregel. oordelen in Nederland over joden en moslims dreigen on der invloed van de Golfoorlog uit de pan te rijzen, aldus Joe man. „De oorlog mag geen in vloed op de harmonieuze sa- paalde mate in de Nederland- menleving in Nederland heb- se samenleving aanwezig ben." zijn". Het vijandbeeld in Ne- De delegaties „delen de zorg derland is echter qnjuist, al om vooroordelen die in be- dus F. Ensel van het Joods Maatschappelijk Werk, dat het initiatief voor het gesprek had genomen. Van beide zij den werd bevestigd dat de si tuatie in Nederland stukken beter is dan in een land als Frankrijk. Het zou naar zijn mening niet verstandig zijn als dit het laat ste gesprek zou zijn. Daarom is afgesproken dat voortaan de onderlinge contacten regel- matig zullen plaats vinden. In de toekomst zal volgens Ensel „zeker" een delegatie van kerkelijke zijde aanwezig zijn om over gemeenschappelijke zorgen mee te praten. Van Joodse zijde waren verte genwoordigd de drie Joodse Kerkgenootschappen (Neder lands-Israëlitisch Kerkge nootschap, Portugees-Israëli tisch Kerkgenootschap en het Verbond van Liberaal-Reli gieuze Joden), het Joods Maatschappelijk Werk en het Centrum voor Informatie en Documentatie Israël. Van Moslimzijde namen de World Islamic Mission (moslims van Surinaamse afkomst), de Turks-Islamitische Culturele Federatie, de Unie van Ma rokkaanse Moslim Organisa ties in Nederland en het Mos lim Informatie Centrum aan het ruim twee uur durend ge sprek deel. OJEC nog „bitter" na koerswijziging Raad van kerken \MSTERDAM Het Over- legorgaan van Joden en Christenen in Nederland (OJEC) heeft „met enige ge voelens van bitterheid" ken nis genomen van de nieuwe PLO-verklaring van de Raad van Kerken in Nederland. Het spreekt van een „vage koerswijziging". Het OJEC betreurt het dat de Raad pas tot andere gedach ten is gekomen onder druk van de politieke omstandighe den. De Raad van Kerken distantieerde zich maandag van „al die stemmen en krachten in de PLO die steun betuigen aan Saddam Husayn, het terrorisme aanwakkeren en de aanvallen op Israël toe juichen". „Wij hadden van de Raad een meer principiële houding ver wacht vanuit de dikwijls met de lippen beleden verbonden heid met het joodse volk", schrijft het OJEC. In een „ja renlang durend conflict met de Raad van Kerken" heeft het OJEC de punten naar vo ren gebracht die de Raad nu benadrukt, aldus de verkla ring. Het OJEC had liever gezien dat de Raad zijn verklaring van mei 1990 had ingetrok ken. Hierin wordt de Neder landse regering gevraagd de PLO te erkennen als „de eni ge georganiseerde stem van het Palestijnse volk". Het is volgens het OJEC „niet moge lijk te vragen om een opwaar dering van de status van de PLO en tegelijkerjijd zich van de hoofdstroming in de PLO te distantiëren". De relatie tussen joden en christenen in Nederland is de afgelopen jaren door de hou ding van de Raad van Kerken aanzienlijk verslechterd, schrijft het OJEC. Hervormden en Gereformeer den hebben inmiddels gerea geerd op de verklaring van de Raad van kerken van mei 1990. Het moderamen (syno- debestuur) van de Nederland se Hervormde Kerk vond in meerderheid dat de verkla ring te veel de loyaliteit met de Palestijnen benadrukte. Ook vroeg het zich af of de PLO werkelijk als enige stem van het Palestijnse volk func tioneert en of de bevrijdings beweging niet openlijker haar erkenning van het bestaans recht van de staat Israël moet uitspreken. Net als de Hervormde Kerk zijn de Gereformeerde Ker ken van mening dat het plei dooi van de Raad voor „op waardering van de status van de PLO en haar vertegen woordiger in Nederland" te zeer een politieke aangelegen heid is. In een brief van de cember 1990 beticht het gere formeerde synodebestuur de Raad bovendien van „onacht zaam" beleid door eerst de verklaring en pas later de dis cussienota voor de kerken vrij te geven. Pastoor wordt berecht voor plegen ontucht ROERMOND Het openbaar ministerie in Roermond heeft besloten de 60-jarige pastoor van de Noordlimburgse paro chie Reuver-Offenbeek te ver volgen wegens ontucht met minderjarige kinderen. Hij is gedagvaard om op 18 februari voor de politierechter te ver schijnen. De pastoor, die al twaalf jaar in Offenbeek werkzaam was, kwam enkele maanden geleden in opspraak door klachten van ouders van twee 5-jarige meisjes met wie V. ontuchtige handelingen ge pleegd zou hebben. Op grond van één van deze klachten wordt de pastoor vervolgd. Het betreft de aangifte bij de politie van een moeder van een 5-jarig meisje. Zij heeft verklaard de pastoor op heter daad betrapt te hebben toen hij zich vergrepen zou hebben aan haar minderjarige doch tertje. Nederlandse Hervormde Kerk Benoemd tot radiopastor bij de IKON mw. J. van der Werf. pred. voor buitengew. werkzaamheden (geestelijk verzorger psych.centrum Vogelenzang te Bennebroek), die deze benoeming heeft aangenomen. Bedankt voor Hattem G. de Fljter te Siddeburen en Wagenborgen. Gereformeerds kerken Beroepen te Leiderdorp (herv.geref.) mw.drs. L.S. Karreman te Diemen- Watergraafsmeer-BIjlmer (part-time); te Marrum C.W. Hoek te Mldwolda; te Ermelo als geestelijk verzorger van ziekenhuis Sint Jansdal te Har derwijk L. Bouman te Delfzijl, die dit beroep heeft aangenomen en reeds als zodanig werkzaam is. Gereformeerde Kerken Vrijgemaakt Beroepen te Noordbergum A.L.Th, de Bruijne te Nljverdal. Ontwikkelingshulp in gedra^ jaar voor eer PREMIER Lubbers wil de komende drie jard gulden bezuinigen op de hulp aan de Derde Whnc Volgens de minister-president is dat verantwoord, om<; in Westerse industrielanden volgens de maatstaven van devor enigde Naties slechts 0,7 procent van hun Bruto NatP®f Produkt (BNP) aan ontwikkelingshulp behoeven uit ven. Nederland zit op 0,92 procent van zijn BNP en ksT^ gerust een stapje terug doen, aldus Lubbers. «j. ter bi< UlT de mond van een voormalig ondernemer klinkt <j' denering nog enigszins aanvaardbaar. Als men Nedë ziet als een BV, waarvan de winstgevendheid wordt be<j- door te hoge uitgaven, is het begrijpelijk dat men op alli. bezuinigen wat niet hoognodig is. Geheel anders is echj positie van minister Jan Pronk van ontwikkelingssameiM king. TOT op de dag van vandaag prijst deze PvdA'er zichzelf als een trouwe leer- en volgeling van Nobelprijswinnaa :h Tinbergen. Die wordt ook nu nog niet moe te verkon dat het Westen de ontwikkelingshulp juist moet verg j Alleen dan zou er een kans zijn dat met name de Afrik ni landen ooit uit de ellende raken. KAN diezelfde Pronk akkoord gaan met schrappen vajsl totaal -van een miljard op zijn begroting? Natuurlijk nieïaa prof. Tinbergen. Hij spreekt de hoop uit dat zijn pupifc „hard" zal opstellen in het kabinetsberaad over de Tuss(e lans. De vraag is echter of dit voldoende zal zijn. Tinb is er zelf niet gerust op. Hij twijfelt openlijk aan de mog heden voor Pronk om het gevecht in de ministerraad tee nen. De bezuinigingswoede in politiek Den Haag zot,n menteel te groot zijn. cl WlE het gedrag ziet van PvdA-leider Wim Kok, kafya anders dan dat beamen. Kok lijkt momenteel alleen g( resseerd in zijn functie van minister van financiën. I hoedanigheid zit hij collega's achter de broek die in zijn de broekriem niet ver genoeg willen aanhalen. Met nai CDA'ers Andriessen van economische zaken en Bukmai n landbouw moeten het ontgelden. Onder die omstandig! a, is het moeilijk voorstelbaar dat Kok zijn partijgenoot I ie in bescherming zal nemen. DAARMEE heeft laatstgenoemde nog één mogelij] n over om het plan-Lubbers te torpederen. Hij kan dr^' met aftreden, zoals minister Deetman van onderwijs te doen in het vorige kabinet, wanneer hij de adem' schatkistbewaarder Ruding in zijn nek wat al te heet^. worden. Deetman had daar altijd veel succes mee. i] Dat dient Pronk extra aan te sporen het been stijf te|] den. Het zou onverteerbaar zijn als Nederland uitgere nu op ontwikkelingshulp gaat bezuinigen, terwijl het te-^ wel vele miljoenen beschikbaar blijkt te hebben voo voeren van een oorlog. Als iemand zich door dat argu aangesproken moet voelen, is het Pronk. Hij ziet er irnH ook niet tegenop zijn twijfels aan de juistheid van de |I oorlog openbaar te maken. r Brieven graag kort jn duidelijk geschreven De redactie behoudt zich het recht voor ingezom| stukken te bekorten Gewijde grond Bij het lezen en horen van de zware luchtaanvallen, die da gelijks op Iraq en Kuwayt plaats vinden, zullen er zeker personen zijn bij wie het hui len nader staat dan het lachen. Acties tegen deze oorlog wor den ondernomen, maar van de zijde van archeologen en bij- belgeleerden vernemen wij niets. Zal een Amerikaanse le gerleiding denken, dat deze oorlog tegen Iraq wordt uitge vochten op aan God dierbare en voor de gehele mensheid waardevolle grond? De geschiedenis van de VS be gint met emigranten, india- nengevechten, woudlopers en slaven, maar de geschiedenis van de mensheid begint in Iraq, waar door God het eerste mensenpaar in een lusthof (het paradijs) werd geplaatst, die volgens deskundigen zou heb ben gelegen bij Bahrein. Wie denkt er aan, dat God uit het volk van de Chaldeeën een man als Abram (later: Abra ham) koos om stichter te wor den van het Joodse volk. Hij woonde te Ur, waarvan de rui nes liggen bij de Teil Mu- quayyir. Wie denkt er aan dat hier Babel lag (gr. Babyion), waarvan de herinnering de toren van Babel nog o a leeft. Wie weet van de roemde „hangende tui J van Babyion, wie van ko Hammurabi en zijn wetge* Wie weet van Ninive, v vari de ruines bij Mosoel de Eufraat liggen. Wie van het Gilgemetsj-epos, dit gebied is van gewijdi historische grond, waar wieg van de mensheid I gestaan. Bijbelkunde en p ne archeologie hebben on tend veel te danken aan d< gravingen in Irak, waar o.a. de bibliotheek van Ai banipal is teruggevon Deze gewijde en kost grond wordt nu dagelijks luchtaanvallen geteisterd de archeologische verlii kunnen heel groot zijn. V om zwijgen bijbelkundigei profane archeologen over rampspoed voor heel de m heid? Dr. W.J.A. Visser, DEN HAAG. (NASCHRIFT RED AC Dat de moderne Nebuka zar - Saddam Husayn - oude Babyion bedreigt, reeds uitvoerig gesignaleei de krant van 22 januari.) fieidóeCouAO/rit Uitgave: Westerpers (behorende tot Sijthoff Pers) Kantoor Apothekersdijk 34, Leiden Telefoon: 071 - 122 244 Postadres: Postbus 11, 2300 AA Leiden Abonnee service Telefoon: 071 - 313 677 van ma t/m vr. van 8.30 tot 17.00 uur. Nabezorging Telefoon. 071 -122 248 van ma t/m vr. van 18 00 tot 19 00 u op za van 14.00 tot 15.00 uui Abonnementsprijzen (inclusief 6% BTW.) Bij automatische betaling Bij betaling per acceptgirokaai per maand 25,70 per maand f. 26,' per kwartaal f. 76,60 per kwartaal f. 78,] per jaar f. 294,30 per jaar 299,! Het abonnementsgeld dient vooruit te worden voldaan. Advertenties Informatie en tarieven over advertenties tel 071 - 122 244 Telefax voor uitsluitend advertenties 071 - 134 941. Voor uitsluitend het doorgeven van advertenties kantoor Rijswijk 070 - 3902 702 Bankiers AMRO BANK NV 473 575 515 POSTBANK NV 663 050

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidse Courant | 1991 | | pagina 2