Europese Politieke Unie is nog te hoog gegrepen Terugtrekking uit Kuwayt sterkste wapen Saddam GOLFOORLOG ftwclóeSouacwit DINSDAG 29 JANUARI 1991 PAGIN, IN De werkelijke fout was de po ging om een oorlog halfhartig op voorwaarden van de vijand uit te vechten. Diezelfde fout? Maken we diezelfde fout in ze kere zin nu opnieuw? De Amerikanen willen een volko men chirurgische benadering van hun aanvallen, als in een videospelletje. Zij vertrouwen bijna geheel op raketten en de luchtmacht en richten zich op zuiver militaire doelen. Er lijkt tegenzin te bestaan om waar dan ook grondtroepen in te zetten totdat de bommen- voorraad praktisch is uitgeput. Je laat het wel uit je hoofd om te pleiten voor grootscheepse bombardementen op burger doelen. Er is echter een we reld van verschil tussen het ondernemen van een meer al gemene oorlog en de terroristi sche bombardementen die we in de Tweede Wereldoorlog zagen op Dresden of Tokyo. Ik hoor toevallig tot de mensen die niet geloven dat het besto ken van burgers met terreur doeltreffend is. Engeland ver mande zich toen het land werd geconfronteerd met de Blitz en zelfs na de eerste atoombom op Japan was er een sterke stroming binnen het Japanse leger die deoorlog wilde voortzetten, ware het niet dat de keizer de traditie had door broken en zich had uitgespro ken voor vrede. Maar afzien van het bombar deren van burgerdoelen is ab soluut niet hetzelfde als probe ren oorlog te voeren zonder slachtoffers onder de vijande lijke burgerbevolking of onder de eigen strijdkrachten. Onze boodschap aan Saddam Hu- sayn is dat we geen troepen op de grond zullen prijsgeven tot dat hij ervoor kiest om te vechten of totdat we laten we zeggen twee maanden lang bombardementen hebben uit gevoerd. Je hoeft vanuit je ge makkelijke stoel geen gene- raaltje te spelen om te zien dat dat niet de boodschap is die we moeten overbrengen. Het kan Saddam het idee ge ven dat hij de tijd heeft, het geen ons brengt op de tweede onwaarheid van de oorlog, na melijk het geloof dat Saddams dodelijk wapen van chemische of biologische aard is. Hij bezit een dodelijk wapen dat hij wel of niet kan gebruiken, maar dat zijn niet een paar blikken zenuwgas. Saddams grote wa pen voor de komende tijd zal zijn dat hij opstaat en zegt dat hij zich, in het belang van de Palestijnen, onvoorwaardelijk zal terugtrekken uit Kuwayt en naar huis zal gaan. Wat zouden we dan doen? In Ara bische ogen zou hij het fantas tisch hebben gedaan door zich te verschansen in zijn bunkers, hier en daar een paar Scuds af te schieten en de duizenden bombardementsvluchten te weerstaan. Hij zou de Ameri kanen hebben laten oefenen in precisiebombardementen zon der meer dan vijf procent van zijn leger en luchtmacht prijs te geven en zou er tegelijker tijd in geslaagd zijn een paar appartementen in Tel Aviv met de grond gelijk te maken en wat brokstukken op Riyad te laten vallen. Zijn terugtrek king zou de coalitie onder enorme druk zetten om te stoppen en het Golfgebied te verlaten. De verleiding voor de wereld om de gemakkelijke uitweg te kiezen is duidelijk het nacht merrie-scenario. Al onze diplo matieke activiteit moet er nu op gericht zijn te voorkomen dat de oorlog tot een eind komt wanneer Saddam zou be sluiten zich terug te trekken voordat we zijn leger onher stelbare schade hebben toege bracht. Zonder zijn oorlogsma chine zou Saddam gewoon een van de vele lange Arabieren met een snor zijn. Deze benadering staat lijn recht tegenover de Kissinger- doctrine. Kissinger wil „het overwicht" van Saddams macht verzwakt zien, maar niet vernietigd. Hoewel Kis singer duidelijk niet als een kip zonder kop praat, is zijn wens om een machtsbalans te houden door Iraks macht te neutraliseren maar niet te ver nietigen niet zonder proble men. Kissinger wil het ont staan van een machtsvacuüm dat zal worden opgevuld door een andere despoot, voorko men. Helaas heeft dit tot ge volg dat de wereld constant een uitgekozen sterke man moet bewapenen als tegen wicht voor een andere. Dit be tekent dat er altijd een extra monster van Frankensti rondloopt, zelfs al is dat mi een kleintje, zoals genen Noriega. Een geleerde kennis wees wat niemand durfde te zegg dat Saddam Husayn op I punt gelijk heeft: de Eei Wereld heeft het in feite op nomen tegen de Derde i reld. Dit, zo zei hij, is voori een keerpunt. Sinds de con rentie van Bandung in IS toen de Aziatische en Af kaanse staten met hun pri» pes van neutraliteit kwami gekoppeld aan hun afwijzii van het westers kolonialisn heeft de westerse politiek het algemeen genomen toq geven aan een collecti schuldbesef voor alle wantos tanden in de Derde Werd Vandaar Nasser. J Is deze oorlog het vroege, d gemakkelijke begin van d heilige oorlog, een jihad, j strijd tussen de Eerste en Da de Wereld? Ik denk het m Zolang de wereld werd va deeld door de Koude Oor» en elke supermacht nucleaj wapens bezat, stonden wij n| te trappelen om het op te n men tegen de Derde-Werel volmachten van de Sovjetufl In dit kader is alleen Saddal timing 'verkeerd. Had hij tw jaar geleden een gooi geda ,naar Kuwayt, toen hij wj beschermd door de Russ dan was hij er waarschijn! zonder kleerscheuren va( gekomen. Ondertussen heb besloten mijn kop in het za te steken en de Assads, Mj gistu's, Husayns en mulli van de Derde Wereld te vl geten. Dergelijke regimes kunt niet de hele Derde Wen vormen en als zij beteugeld verslagen kunnen word dan is het voor ons zeker r gelijk om vreedzaam en n schien zelfs op vriendschap lijke voet samen te leven i de Derde Wereld. And heeft Saddam gelijk en had( wij het bij het verkeerde de; dan is dit de moeder 1 alle veldslagen. BARBARA AMI (c) The Sunday Ti II) II pJSuiLdJj PEACE BE WITH YOU Terwijl de oorlog in de Golf voortduurt, krijgen automobilisten en voetgangers in de Verenigde Arabische Emiraten via borden langs de weg zowel in het Arabisch als in het Engels een vredes wens toegeroepen. FOTO: AP BVD werft Irakezen „tegen aanslagen'' ROTTERDAM De Binnenlandse Vei ligheidsdienst (BVD) probeert informa tie te verwerven onder in ons land wo nende Irakezen als onderdeel van het preventieve veiligheidsbeleid in ver band met mogelijke aanslagen. Het gaat slechts om kleine aantallen mensen die met de grootst mogelijke terughoudend heid worden benaderd, aldus een woordvoerder van Binnenlandse Zaken. „Er is zeker geen sprake van een hek senjacht. Uiteindelijk zijn de meeste Ira kezen in ons land vluchtelingen die juist weinig sympathie koesteren voor het regime in Baghdad". Binnen Iraakse kring zou grote onrust zijn ontstaan door de activiteiten van de BVD. Van den Broek bezoekt Bush WASHINGTON Minister van buitenlandse zaken Van den Broek heeft vandaag een beleefdheidsbezoek gebracht aan het Witte Huis en gespro ken met president George Bush. De minister is gister avond in Washington aangeko men voor wat wordt aangeduid als gebruikelijk voorjaarsover leg. Hij heeft vandaag ook ge sproken met minister Cheney van defensie. Morgen heeft hij een onderhoud met minister Baker. Naar verwachting zul len de Amerikanen aandringen op een grotere bijdrage in geld, manschappen en materieel. Ter Beek: Er moet DEN HELDER Minister Ter Beek van defensie meent dat als Irak daadwerkelijk be reid is zijn troepen uit Kuwayt terug te trekken, er ruimte behoort te zijn'voor nieuwe, levensvatbare vredesinitiatie ven. „Als zulke signalen komen mo gen de Verenigde Naties niet bui ten spel worden gezet, moeten se cretaris-generaal Perez de Cuel- lar en de Veiligheidsraad hun rol kunnen spelen", zo verklaarde hij gisteren op een PvdA-bijeen- komst in Den Helder. Maar zelfs als de Iraakse troepen ruimte blijven voor Kuwayt hebben verlaten, is de vrede in dit deel van de wereld nog ver te zoeken, aldus Ter Beek. Hij verwees hierbij naar de Palestijnse kwestie, de problemen van Libanon, de autoritaire regi- mes en de welvaartsverschillen. „Problemen die om een oplossing schreeuwen". Maar een koppe ling tussen deze problemen de be zetting van Kuwayt, zoals Sad dam Husayn die legt, „kan niet, omdat agressie niet mag worden beloond". Saddam Husayn is niet terugge deinsd voor aanvallen op bevol kingscentra in Israël, en voor mi- lieuterrorisme. Elke dag is er de spanning: zal hij chemische en vredesinitiatieven biologische wapens gebruiken. Hij heeft getoond bereid te zijn chemische wapens in te zetten te gen zijn eigen Kurdische bevol king. De Golfoorlog is geen aanleiding heb voornemen om de krijgs macht aan te passen aan de ge wijzigde internationale situatie te wijzigen, aldus Ter Beek. Deze nieuwe situatie maakt een ver kleining van de strijdmacht mo gelijk en een bezuiniging op de defensie-uitgaven verantwoord. Maar het miljard gulden extra dat vice-premier Kok Ter Beeks partijgenoot wil bezui nigen, gaat de defensieminister te ver. Carnavalsprins Brabant bedreigd BERGEN OP ZOOM De carnaval sprins in Bergen op Zoom is schrifte lijk bedreigd als de geplande activitei ten rond carnaval doorgaan. De car navalsvereniging in Bergen op Zoom heeft nog geen besluit genomen over het wel of niet schrappen van pro gramma-onderdelen. In verband met de Golfoorlog heeft de Federatie van Eindhovense Carnavalsverenigingen in navolging van vele andere car navalsverenigingen besloten de carnavalsoptocht op 9 februari in Eindhoven niet te laten doorgaan. Alle andere activiteiten in Eindhoven vinden voor zover bekend gewoon doorgang. GOLFCRISIS BRENGT VERDEELDHEID BINNEN EG AAN HET LICHT DEN HAAG De crisis over Kuwayt, die begon nen is met de verovering van dat land door Irak, toont aan dat West-Euro pa nog steeds geen geza menlijke politiek kan voe ren. Opnieuw is gebleken dat de leiding van het Westen nog steeds in han den van de Verenigde Staten is. De Europese Ge meenschap is groter en rij ker dan de VS, maar heeft veel minder invloed in veiligheidskwesties. Juist nadat Westeuropese staten hadden aangekondigd een Europese Politieke Unie (EPU) te gaan vormen, bleek hoe verdeeld ze zijn. De Westeuropese Unie (WEU), een groep van negen landen, vormt op papier een sterk bondgenootschap, maar komt in de prakijk niet verder dan het coördineren van bepaalde technische zaken, zoals de vloot in de Perzische Golf. Maar het commando wordt door de VS gevoerd. Is de hoop op een Europese Politie ke Unie ijdel? In de nacht dat Saddam Hu sayn, op 2 augustus vorig jaar, Kuwayt onder de voet liep, kwam het hoogste orgaan in de wereld, de Veiligheidsraad van de Verenigde Naties, bij een om deze schending van de vrede en het volkenrecht scherp te veroordelen. Vanaf dat moment nam de VS, het machtigste lid van die' Raad, de leiding en vormde een alli antie van 28 westerse, Arabi sche en andere landen om de 'dief van Baghdad' ertoe te brengen Kuwayt weer te ver laten. De Westeuropese landen volgden die leiding, omdat zij het in hoofdlijnen met de poli tiek van de VS eens waren. Toch zijn er onder de Westeu ropeanen belangrijke verschil len aan de dag getreden. Ze werden het ook niet eens over een eigen Europese rol. Nek uitgestoken Groot-Brittannië heeft zijn nek het meest uitgestoken, door 35.000 soldaten naar Sau- di-Arabië te zenden en sinds 15 januari zeer actief aan de militaire acties tegen de strijd krachten van Saddam Husayn deel te nemen. Dit sluit aan op de Engelse politieke lijn die ook in andere crises vaak dicht bij de Amerikaanse heeft gelegen (behalve dan de Suez- crisis van 1956). Nederland steunt de geallieerde lijn ten volle politiek en levert ook een behoorlijke marinebijdra- ge, maar was tot nog toe niet bereid ook grondtroepen te zenden. Duitsland, de derde economische mogendheid in de wereld na de VS en Japan, heeft zich beperkt tot vooral politieke en financiële steun aan de Golfoperatie. Frankrijk speelde aanvankelijk een tweeslachtige rol. In de Veilig heidsraad steunde Parijs de al liantie, maar het probeerde tot op het laatst onderhandelingen met Saddam Husayn op gang te krijgen waarin zijn terug trekking uit Kuwayt werd ge koppeld aan een toekomstige regeling van het Palestijnse vraagstuk. Het vergde per soonlijk ingrijpen van presi dent Mitterrand voordat Frankrijk ook aan de militaire acties tegen Irak deelnam. Zijn minister van defensie Chevè- nement, voorzitter van de Frans-Iraakse vriendschaps vereniging, had die deelname heel beperkt willen houden. Frankrijk is met de Sovjetunie de grootste wapenleverancier van Saddam Husayn geweest. De Franse politiek is sterk op wapenexport gericht en tracht invloed te krijgen in regio's waar andere westerse landen weinig voet aan de grond kre gen. Meer dan enig ander wes ters land tracht Frankrijk een eigen rol in de wereld te spe len, soms ten koste van de lei dende rol van de VS en de sa menhang van het Westen. Dat is een constante sinds de Tweede Wereldoorlog. Ruzies Voordat de militaire acties be gonnen, zijn er scherpe woor denwisselingen geweest tussen de Franse minister van bui tenlandse zaken Dumas ener zijds en de Britse minister Hurd en onze minister Van den Broek anderzijds. Dumas wenste dat de twaalf leden van de Europese Gemeen schap akkoord gingen met Franse diplomatieke initiatie ven. Hurd en Van den Broek vohden dat die initiatieven dwars door de gezamenlijke positie van de alliantie heen gingen en dat de Fransen Sad dam te veel tegemoet wilden kofnen en daarbij de Amerika nen voor de voeten liepen. Dumas heeft naar verluidt Van den Broek voorgehouden dat Nederland gewoon over stemd zou zijn geworden als er al een Europese Politieke Unie was geweest. Daarop zou Hurd hebben gezegd: 'Godzijdank is er nog geen Europese Politeke Unie en kunnen we zelf bepa len wat de beste lijn is'. De Duitse minister Genscher had echter best met de Franse poli tiek mee willen doèn. Het patroon van de Westeuro pese landen in de Golfcrisis doet denken aan eerdere epi sodes, toen een vergelijkbare verdeeldheid optrad. In 1960 stelde de Franse president De Gaulle voor een Europese Po litieke Unie te vormen. De Duitse kanselier Adenauer was voor. De andere leden van de toen uit zes landen bestaan de Europese Gemeenschap volgden De Gaulle, behalve Nederland. Minister Luns vreesde dat zo'n unie een ei gen en soms anti-Amerikaanse koers zou gaan volgen. Dat zou een splijtzwam in de NAVO worden. Luns wilde er niet van weten en zei dat, eerst Groot-Brittannië tot de EG moest worden toegelaten. In 1961-1962 kwam de Belgische minister Spaak hem te hulp. Het plan van De Gaulle ver dween daarop in de kast. Ook nu zien we dat er belang rijke accentverschillen zijn, al zijn ze minder sterk dan vroe ger. Frankrijk wil een eigen Europese rol, en dat moet vooral worden verstaan als een beleid waarin Frankrijk het initiatief heeft. Engeland en Nederland zijn meer Atlan tisch gericht en zoeken vooral samenwerking met de VS. De andere Westeuropese landen zitten tussen de Europese en de Atlantische lijn in. Dank zij het feit dat Saddam Husayn alle diplomatieke po gingen de grond inboorde en ook de laatste Franse initiatie ven onbeantwoord liet, zijn de VS en West-Europa toch weer op dezelfde lijn uitgekomen. Er was geen alternatief meer; de resoluties van de Veilig heidsraad moesten wordeh uit gevoerd. Ook de Fransen doen mee aan de militaire acties. De verdeeldheid is dus toch nog meegevallen. Niet realistisch Maar de scherpe woordenwis selingen tussen de Europese ministers van buitenlandse za ken vóór 15 januari herinne ren ons eraan dat het plan om in 1991 een Europese Politieke Unie op te richten, wel erg hoog gegrepen is. Dit Duits- Franse voornemen is voorlo pig niet erg realistisch. In het buitenlands beleid van de lid staten komen verschillende belangen, andere normen en waarden, en uiteenlopende vi sies op de wereld tot uiting. Die kunnen niet makkelijk ge- mengd worden. Een gemeen schappelijk Westeuropees bui tenlands beleid zou de kleinste gemene deler zijn van het be leid dat individuele landen voorstaan. Het is onwaar schijnlijk dat de regeringen het recht op een eigen buiten lands beleid de komende jaren Noodplan oliuic LONDEN/BAGHDAD Er zijn al Golfoorlog-fana ten. Zij weten hoeveel missies er elke dag zijn gevlogen en slaan het toetje over om terug te kunnen naar hun televisie om naar CNN te kijken. Joost mag weten waarom. Mijn eigen interesse voor de dagelijkse gebeurtenissen in de Golf berust op wat er niet wordt gezegd, of wat er wordt gezegd dat duidelijk niet waar is. De oorlog is nog maar an derhalve week oud, maar de ontvangen wijsheden en on waarheden stapelen zich nog steeds op. Een paar voorbeel den: „Vanavond", vertelde presi dent George Bush zijn publiek van mensen in rare outfits die soldaten in ruste blijken te zijn, „herhaal ik mijn belofte aan u. Dit is niet Vietnam. Nooit meer zullen onze jon gens erop uitgezonden worden om een klus te klaren met één hand op hun rug gebonden". Veel analisten van de oorlog hebben zijn opmerkingen na gepraat. Maar al kan men eni ge bewondering opbrengen voor de manier waarop Bush de Golfsituatie aanpakt, zijn belofte is al vals. Wat voor lessen hebben de Amerikanen eigenlijk geleerd van Vietnam? De enige les lijkt de minst belangrijke, na melijk, zij hebben besloten dat zij de Vietnamoorlog niet op het slagveld maar in de pers hebben verloren. Dit inzicht heeft hen ertoe gebracht de pers beperkingen op te leggen die veel verder gaan dan wat de situatie betreft noodzakelijk zou zijn. Het resultaat mag dan niet helemaal hetzelfde zijn als censuur, maar het heeft zefcer een „goed nieuws" pers in het leven geroepen. Het is waar dat er in Vietnam geen hand was om de pers onder controle te houden. Die hand is nu los gemaakt. Maar afgezien van de vraag of dit terecht of onte recht is - dat is een afzonder lijke kwestie - was dat niet waar het misging in Vietnam. Prof.dr.ir. J.J.C. Voorhoeve belicht de rol van Europa in de Golfcrisis. geheel opofferen terwille van de Europese eenwording. Zij zyllen zeker samenwerking zoeken, om waar dan ook ge zamenlijk op te treden, want dat vergroot hun macht. Maar die samenwerking blijft on derhevig aan de bereidheid van de lidstaten zich vrijwillig naar elkaar te schikken. De tijd waarin een Europees bui tenlands beleid wordt ge vormd door een meerderheid in de EG waar de minderheid FOTO: MILAN KONVALINKA zich aan moet onderwerpen, is voorlopig nog niet aangebro- ken. JORIS VOORHOEVE Prof.dr.ir. J.J.C. Voorhoeve is direc teur van het Nederlands Instituut voor Internationale Betrekkingen Clingendael. voorziening fee SN I voorlopig nogM* van kracht |et' lgei PARIJS Het Internatio t W Energiebureau (IEA) heefi ech sloten zijn besluit van ee ukk deze maand om de oliem ;nte te verruimen met 2,5 mil iart vaten (van 159 liter) per Idig niet in te trekken, zo is g et i ren in Parijs bekendgemsv0 Het bestuur besloot tei ten- weer een vergadering ui n d schrijven als de ontwikkf n d gen in het Golfgebied een 1 ig ziening van het plan dat n s di zakelijk maken. Op 17 januari besloot het een eerder opgesteld plar activeren. Dat plan houd! dat de 21 aangesloten ini trielanden plus Franks Finland en IJsland, per T twee miljoen vaten uit strategische olievoorraden schikbaar stellen. Verder n beperking van het olie:y bruik 400.000 vaten opleve rl De resterende 100.000 v; olie moeten komen uit overschakeling op and P brandstoffen en de vergrot van de produktie van de el trische centrales. De plannen van het IEA bedoeld om de olievoorzien:r te garanderen als de toev !n uit het Golfgebied stagne ere Het energiebureau liet giste n na zijn bijeenkomst weten ,e( de olievoorraden in de wes se landen nog groot gen zijn en dat er extra raffin; capaciteit voorhanden mocht dat nodig zijn. De si! 0 tie blijft echter onzeker en gevaar dat door de gevect m i het Golfgebied de oliele n( ringen haperen is nog sti n! aanwezig, aldus het IEA. Het besluit om de active vi van het noodplan niet o; lti daan te maken is bedoeld aa massale olie-aankopen en o |k halve een kunstmatig tei ls aan olie met grote prijsstipd gen van dien te voorkon ee.' aldus het IEA. Het bes eb moet het vertrouwen ge ni dat een tekort aan olie uit ist Golfgebied kan worden op e vangen door te putten uit e strategische voorraden. ei Dat de situatie op de oliem; :ri geen aanleiding tot ongen isi heid geeft, blijkt ook uit il jongste publicatie van het v er blad 'Petrostrategies'. Datifcd schrijft dat de produktie de landen van de OPEC ganisatie van Olie Exportei it de Landen) sinds het be ili van de oorlog is vermind is met een miljoen tot 22,8 ud joen vaten per dag. Het sot bod op de wereldmarkt :r daardoor echter niet vloed, want Saudi-Ai in heeft twintig miljoen vateJ ic Iran tien miljoen vaten drijvende opslagplaatsen haald. Voor Nederland betekent! jongste IEA-besluit dat deijj mende vier weken voorraden 90.000 ton ru |e olie, overeenkomend met keer 25.000 vaten per dag, f, de markt moet worden bracht. De regering gaat d e week met de zeven grote a maatschappijen praten over a verkoop. jk Het is inmid dels vaste prik gewor den. In Tel Aviv in Israël onstaan aan het eind van de dag lange files op de uitvalswegen van de stad. Veel mensen zoeken voor de nacht een veilige plaats ergens op het platteland. De ervaring heeft immers geleerd dat de Iraakse raketaanval- len op dicht bevolkte ge bieden juist 's nachts te verwachten zijn. FOTO: AP SUSKEENWISKE DE MYSTERIEUZE MIJN

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidse Courant | 1991 | | pagina 4