De heilige huisjes gaan om brieven van lezer EeidócSomont kerk wereld FEMINISTISCH THEOLOGE RIET BONS-STORM: Rabbijn Van de Kamp „plezierig verrast door ommezwaai van Raad van Kerken Russisch-Orthodoxe kerk sticht jongerenbeweging Huisbezoek is meer dan theevisite CeidóeScHwcwï Dolkstoot van Pronk 1 £cldóc0ouuuit GEESTELIJK LEVEN/OPINIE DINSDAG 29 JANUARI 1991 PAGI£_ ROTTERDAM De Raad van Kerken in Nederland heeft een werkgroep Kerk en Dier in het leven geroepen. „Het wordt hoog tijd dat de kerken inzien dat dieren ook rechten hebben en dus res pectvol behandeld dienen te worden", zegt voorzitter E. Kegge. De werkgroep gaat zich voor al bezighouden met allerlei vormen van dierenleed. In sa menwerking met organisaties Raad van Kerken ontdekt dierenleed die al jaren opkomen voor de rechten van het dier, wordt de aandacht gericht op vivi sectie, genetische manipulatie, de bont- en bio-industrie en het vermaak met dieren. De reacties zijn bemoedigend, zegt Kegge. „Hè hè, eindelijk doen de kerken er wat aan". Het verbaast haar dat dat zo laat gebeurt. „De dieren ma ken deel uit van Gods Schep ping, die aan ons toever trouwd is. Ook zij moeten be heerd worden, en dus niet misbruikt." De rechten van het dier zijn in de kerken al tijd ondergesneeuwd, zegt Kegge. Zij hebben zich vaak louter en alleen op de mens gericht. Ook nu de kerken het milieu hebben ontdekt - een van de vruchten van het con ciliair proces voor gerechtig heid, vrede en behoud van de schepping - komen de dieren er nog bekaaid af. De Wereld raad van Kerken riep in 1989 christenen op om dieren te behandelen als medeschepse len Gods. De werkgroep hoopt de Nederlandse Raad er ook toe te kunnen bewegen een dergelijke verklaring uit te geven. De werkgroep heeft tever geefs geprobeerd de theoloog dierenvriend Hans Bouma voor het karwei te strikken. Het woord is vrij, de daad is stom, de gehoorzaamheid is blind. ZEERIJP Veel femi nistische theologen heb ben de kerk al verlaten omdat ze feminisme en christendom onverenig baar achten. Prof. dr. M. (Riet) Bons-Storm denkt er anders over. „Ik blijf in de kerk omdat ik mij de ruimte die de kerk ook biedt, niet wil laten afnemen," zegt de Gro ningse kerkelijk hoogle raar strijdlustig. Vooral aan de rand van de kerk vindt zij de broodnodige inspiratie en herbergzaam heid. Er is een hoop aan te merken op de kerk - en ook Bons-Storm levert daaraan graag haar bijdrage - maar toch biedt de kerk „een zin aan mijn bestaan, waar ik nog geen betere voor heb". Bons-Storm (57) is de eerste en voorlopig enige vrouwelij ke kerkelijk hoogleraar in de Nederlandse Hervormde Kerk. Sinds 1 september 1990 is zij bijzonder hoogleraar vrouwenstudies en pastoraat aan de Rijksuniversiteit Gro ningen. Vandaag hield zij haar inaugurele rede, die han delt over 'pastoraat buiten de muur van het Vaderhuis'. „Een gevaarlijke functie" noemt zij zelf haar hoogle raarschap. „Ik kan gebruikt worden als alibi-vrouw of ex- cuus-Truus, zeker als ik straks in mijn toga opnieuw in de schijnwerpers sta. Zo wordt het feit versluierd dat een vrouw over het algemeen niet gauw voor een dergelijke functie in aanmerking komt". Het gevaar heeft haar er niet van weerhouden de functie aan te nemen. Een vrouwelij ke hoogleraar is een enorme steun in de rug voor de vrouw en geloof-beweging, waarin Bons-Storm meer heil vindt dan in de traditionele kerk. „Ik word gedragen door de vrouw en geloof-beweging en niet door de synode, door de hoge pieten in de kerk." Evenmin heeft zij veel goede woorden over voor de Gere formeerde Bond, de rechter flank in de Hervormde Kerk die in de feministische theolo gie „een grote bedreiging voor de kerk" ziet en „een regel rechte aanval op Gód" (ir. J. Dr. Riet Bons-Storm van der Graaf). „De Bonders praat me er niet van! Die erkennen mij gewoon niet. Maar ik besteed geen energie meer aan ze, om ze te bekeren of zo". De angst van de Bond voor Bons' ideeën hoeft overigens niet te verbazen. „De heilige huisjes zullen omgaan, een voor een", zegt de feminis tisch theologe overtuigd. „Ik stel de uniciteit van Christus onder kritiek. Door te zeggen dat Jezus uniek was, worden tegelijk alle anderen gedis kwalificeerd, wordt er meteen in hiërarchische termen ge dacht." Messias-kwaliteiten Liever dicht Bons-Storm Je zus in een heel bijzondere mate „messias-kwaliteiten" toe. „Het is niet ondenkbaar dat anderen - mannen, vrou wen, zwart of blank - op hun eigen plekje ook messias-kwa liteiten bezaten of bezitten. Daarmee wordt Jezus niet minder bijzonder, maar wel minder uniek". Haar tegen standers kunnen die nuance meestal niet volgen: „Het is altijd alles of niks. Zij denken dat ik Jezus als de Christus hiermee helemaal afschrijf, maar dat is beslist niet zo". De theologe heeft ook niet het idee dat zij zich met haar kri tiek buiten de christelijke kerk stelt. „Integendeel, ik sta er juist middenin. Laat die anderen maar bewijzen hoe uniek de enige Christus Vic tor is Je moet zelf altijd het centrum claimen", aldus Bons-Storm, met een verwij zing naar een van haar leer meesteressen, de Amerikaan se theologe Elisabeth Schüss- ler Fiorenza. Het zit 'm vaak vast op de taal; iets waarmee Bons-Storm zich intensief be zighoudt. In het verhaal van verlossing en verzoening, het graf en het kruis („het sote- riologisch drama") zitten nog al wat seksistische elementen. „Het heil is meer op de maat van mannen dan op die van vrouwen toegesneden. De hoofdrollen in het drama zijn niet gelijkelijk over de seksen verdeeld". „We hebben er geen taal voor", laat ze zich geregeld ontvallen. Zo is het in het christelijk taalgebruik haast onmogelijk om gelijkwaardig- FOTO: ANP heid uit te drukken. De waar den die aan Christus worden toegekend, zijn voornamelijk mannelijk: hij is de overwin naar, hij zal verhoogd wor den. De minste willen zijn of de verliezer, dat past niet in ons denkmodel, zegt de hoog leraar, die daar overigens eerder de christelijke traditie dan de bijbel zelf verantwoor delijk voor houdt. Ze geeft een ander voorbeeld: „In de hele traditie is er een verheerlijking te zien van het zaad. De scheppingskracht wordt geheel aan de man toe gekend, de vrouw wordt slechts gezien als moeder grond waarin het zaadje ont kiemt. Na de geboorte moet het kind in de naam van de Vader herboren worden, waarna het pas werkelijk mens kan zijn". „Het misverstand moet de wereld uit dat feministische theologen tegen mannen of vaders zijn. We zijn wél tegen exclusief mannelijk taalge bruik", vervolgt ze resoluut. „We hebben er niks op tegen dat Jezus een man was, maar wel dat er in de kerk geen ruimte is voor een andere voorstelling van Jezus-." Nog een misverstand wil ze opruimen: „Wij wensen niet een hoekje van de kerk voor onszelf, ook niet aan de top. Wij willen gewoon de kerk anders". Erg snel zal dat niet gebeuren, maar als ze zelf verantwoordelijk kan zijn voor een „stapje op de goede weg" is er al veel gewonnen. „Misschien maakt mijn klein dochter het mee De feministische theologie heeft volgens Bons-Storm on dertussen al heel wat vruch ten afgeworpen. „We hebben de tijd van schoppen en afbre ken achter ons, we zijn nu be land in de tijd van het ont werpen van nieuwe theo rieën. Maar deze theorieën worden nog niet verdiscon teerd in de dominante theolo gie," zegt ze. Zolang de hoogleraar nog zeergeleerde collega's tegen komt die menen dat feminis tische theologen „van die vrouwen'zijn die zich alleen maar druk maken over woordjes in het Liedboek", zal er wat dat betreft ook niet veel veranderen. De twee cir cuits van de feministische en de traditionele (mannelijke) theologie zullen integendeel steeds verder uit elkaar ko men te liggen. En de feminis ten zullen meer en meer „een voorsprong" opbouwen, om dat zij beide circuits moeten bijhouden, terwijl de andere partij meestal genoeg heeft aan zijn eigen domein. „Wij wensen niet enkel en al leen te discussiëren op de voorwaarden van de domi nante theologie. Daarmee zouden wij onze eigen waar digheid te kort doen. Wij wil len als theologen onder elkaar discussiëren. Wij willen wel, de afwijzing komt veel meer van de andere kant. Daar worden wij geridiculiseerd en verdacht gemaakt, daar heerst een wildgroei aan vooroordelen." Maar ze maakt zich er niet meer druk om. „Die tijd heb ik gehad." Ze denkt heel „strategisch" - dat woord valt herhaaldelijk. „We kunnen toch geen energie verspillen. Als we volhouden hebben we misschien ooit de geïnstitutio naliseerde kerk niet meer no dig. Maar dat is niet mijn ide aal. Mannen en vrouwen moeten samen kerk zijn, maar dan wel echt sómen." AMSTERDAM De Amsterdamse rabbijn L.B. van de Kamp is „ple zierig verrast" door het besluit van de Raad van Kerken om afstand van de PLO te nemen. Het signaal is doorgedrongen, aldus Van de Kamp, die anderhalve week geleden scherpe kritiek leverde op de houding van de Raad van Kerken ten op zicht van de PLO. De toekomst zal moeten uit wijzen of „de draai van 180 procent" in de houding van de Raad zal beklijven. In dit verband maakt Van de Kamp een vergelijking met het weer. „We weten op dit mo ment wel wat het weer is, maar niet wat het klimaat is". De Raad maakt zich illusies door te denken dat er elemen ten binnen de PLO zijn, die zich niet achter Saddam Hu- sayn opstellen. „De PLO heeft enkele jaren geleden een masker van diplomatie opgezet, maar ze staat nog steeds achter het terrorisme van weleer." Van de Kamp heeft de indruk dat de Raad heeft geluisterd naar de signalen uit de ker ken die de 'dubbele loyaliteit' tegenover Israël en de Pales- tijnen ter discussie hebben ge- Rabbijn L. van de Kamp FOTO: SF' steld. De voorzitter van de Hervormde synode, ds. B. Wallet, liet weten dat de hou ding van de pro-Irak-houding van de PLO voor de Raad van Kerken aanleiding moest zijn zijn dubbele loyaliteit met Israël en de Palestijnen te heroverwegen. „De diepste laag van de verbondenheid betreft Israël." Van de Kamp had ruim een week geleden in een een ra dio-discussie met secretaris ds. W.R. van der Zee nog de in druk gekregen dat de Raad aan zijn standpunten zou vast houden. Dat werd door Van der Zee bevestigd: „Men ver wacht dat wij ons distantiëren van de PLO, maar dat doen we niet," zei hij precies een week geleden. Loyaliteit In haar verklaring onder streept de Raad van Kerken dat zij blijft bij zijn dubbele loyaliteit met Israël èn de Pa lestijnen. In de nieuwe verklaring neemt de Raad afstand van PLO-leider Yasir Arafat en andere Palestijnen die zich achter de Iraakse president Husayn hebben geschaard. Ook distantieert de Raad zich van „stemmen en krachten in de PLO die het terrorisme aanwakkeren en de aanvallen op Israël toejuichen". „Er zal zeker aanleiding zijn om na het vurig gehoopte ein de van de oorlog in de Golf opnieuw te bezien op welke wijze vrede tussen Israël en de Palestijnen tot stand ge bracht kan worden", schrijft de Raad. „Zonder deze vrede zal er geen vrede zijn in het Midden-Oosten en in de we reld." De Raad blijft van mening dat „het Palestijnse volk recht heeft op een eigen tehuis, zo als Israël recht heeft op een veilig bestaan". Hij heeft sinds 1979 gepleit voor een eigen staat voor de Palestijnen naast Israël. Vorig jaar drong de Raad er bij de Nederlandse regering op aan de PLO als enige vertegenwoordiger van het Palestijnse volk te erken nen. Van der Zee geeft toe dat er niet veel PLO-ers zijn die nu nog op de steun van de Raad van Kerken kunnen rekenen. wijst in de richting van de vertegenwoordiger van de PLO in Nederland en „andere gematigde krachten". Hij er kent dat die niet in de top van de bevrijdingsorganisatie te vinden zijn. Er zijn echter ook christen- Palestijnen die voor een eigen Palestijnse staat zijn en die Husayn niet steunen, die niet staan te juichen bij de Iraakse aanvallen op Israël en geen terrorisme aanwakkeren, ver volgt Van der Zee. „Het gaat ons niet in eerste instantie om de PLO, maar om de Palestij nen met wie we ons verbon den weten". De afgelopen week zijn er misverstanden ontstaan over de houding van de Raad, zegt Van der Zee. „Alsof we de PLO door dik en dun zouden steunen. Dat is dus absoluut niet zo." De Raad voelt er evenwel niet voor de Pale stijnse bevrijdingsorganisatie helemaal af te schrijven. „We hopen wel dat de PLO tot in- MOSKOU De Russisch-Or thodoxe Kerk heeft dit week einde haar eerste landelijke organisatie gesticht, de ortho doxe jongerenbeweging. Dat bericht het Sovjetpresbureau Tass. Het besluit viel aan het eind van een driedaags „con gres van de orthodoxe jeugd" in Moskou, waaraan 200 men sen deelnamen. Tot nu toe is de communisti sche jongerenorganisatie Komsomol de enige landelijke jongerenorganisatie in de Sov jetunie. Net als bij de Komso mol zullen ook bij de ortho doxe beweging jongeren zich vanaf 14 jaar als lid kunnen aanmelden. De beweging wil onder meer meehelpen bii het herstel van kerken en kloos ters en recreatieve activitei ten voor gelovige jongeren or ganiseren. Volgens Tass is bisschop Aleksandr van Komstroma door het congres tot voorzitter van de nieuwe beweging ge kozen. Zij stelt zich ten doel jongeren tot „echte kinderen van de orthodoxe kerk op te voeden" en de krachten te bundelen die willen meewer ken aan religieuze voorlich ting en charitatieve arbeid. AMSTERDAM Het huisbezoek de pastora le visite is van grote betekenis voor de kerk. In onze tijd kan en moet tijdens het huisbezoek ook aandacht worden ge geven aan de profetische verantwoordelijkheid van de gemeente, dat wil zeg gen: protest laten horen tegen onheil en oproepen tot omkeer. Deze boodschap bracht prof. dr. H.H. Miskotte tijdens zijn inaugurele rede als hoogleraar praktische theologie asan de Universiteit van Amsterdam. De nieuwe hoogleraar was van mening dat het huisbe zoek iets unieks is: het is een ongevraagd, een aangeboden gesprek, niet bedoeld als ver kondiging of als hulpverle ning, maar als 'christelijke ge meenschapsoefening'. In de calvinistische traditie is het huisbezoek verbonden aan het Avondmaal en er is een gesprekscultuur ontstaan waarin het gaat om 'anders leven', om de heiliging van het bestaan. In onze tijd kan het profeti sche element van de christe lijke gemeenschapsoefening worden gevoed door bijdragen van theologen als K. Deurloo die zijn kennis van het optre den van de profeten in het oude Israël tracht te verbin den met de noodzaak van pro fetie hier en nu. Ook in deze tijd kunnen we de 'kritische theorie' van de profeten niet missen, aldus Miskotte. Een en ander betekent dat er tij dens het huisbezoek ook best confronterende momenten kunnen optreden; de pastor kan en mag zich immers niet zomaar aanpassen aan de be hoefte aan rust en veiligheid die door het spreken van de kerk wordt doorkruist. Huis bezoek mag niet verworden tot een maatschappijbevesti gende theevisite. Anderzijds mag de communicatie tijdens het huisbezoek niet bezwijken aan het profetisch spreken; door gebruik te maken van de gevarieerde inzichten en me thoden van huidige visies op het pastoraat kan die eenzij digheid worden voorkomen. Ikoon met de aartsengel Michael Schatkamer San Marco naar A'dam AMSTERDAM Na jaren van voorbereiding komt de Schatkamer van San Marco naar Amsterdam. De kerk schat van de Venetiaanse ba siliek San Marco zal van 15 februari tot en met 21 april te bezichtigen zijn in de Nieuwe Kerk in Amsterdam. Dit ge beurt in het kader van de cul turele manifestatie Amster- dam-Venetië. De tentoonstel ling van de kerkschat was eerder een groot succes in New York, Londen, Rome en Parijs. De collectie van de San Marco stond al in de Middel eeuwen bekend als de kost baarste en fraaiste kunstschat van Europa. De topstukken uit deze schatkamer zoals met edelstenen bezette ikonen, boekbanden en gouden re liekhouders, vallen stuk voor stuk op door hun zeldzame kwaliteit en de voortreffelijke staat waarin ze -verkeren. Zij getuigen van de onmetelijke rijkdom van de lagunestad. Venetië verwierf grote delen van de huidige schat in het Byzantijnse rijk. Constantino- pel werd in 1204 geplunderd door Venetiaanse troepen. ïis« Minister Jan Pronk van ontwikkelingssamenweil01 heeft een merkwaardige redevoering geschreven. Hij pL& kanttekeningen bij de oorlog in de Perzische Golf. Wajj-a! wel verstandig „zo'n gigantische militaire macht" in hetw den-Oosten op te bouwen? Nee eigenlijk niet, aldus PfiVi want daardoor was het bijna niet meer mogelijk een sta[®f rug te doen. Ook vraagt de minister zich af of het W^eJ alle signalen vanuit de Arabische landen „dat er missstfg; te praten viel" wel echt serieus heeft genomen. j t WAT bezielt Pronk in 's hemelsnaam om nu* met dit zaken de openbaarheid te zoeken? Waarom deed hij mond niet open toen het erom ging of Nederland zich n aansluiten bij het militair afdwingen van het embargo Irak? Of toen Nederland akkoord leek te willen gaan het stellen van een ultimatum aan Irak? Waarom tro niet aan de bel toen de missie van VN-secretaris-gen Perez de Cuellar was mislukt? Op al die momenten ha kunnen proberen zijn collega's in het kabinet ervan te tuigen dat zij niet te hard van stapel moesten lopen. nee,: pas nadat de kogel door de kerk is, krijgt min Pronk last van wroeging. Dat is natuurlijk zijn goed recht. Als hij dan ook maai reid is de consequenties van dat standpunt te aanvaai Heeft hij écht grote spijt van de Nederlandse deelneming de oorlog in de Golf, dan dient Pronk af te treden. H echter nu al zeker dat het zover niet zal komen. In dez< redevoering te Meppel verklaarde de minister dat 'terecl gekozen voor geweld als middel om de resoluties van de ligheidsraad inzake Kuwayt uitgevoerd te krijgen. Z< het beleid in de Perzische Golf door en vanuit de Verei Naties wordt gevoerd, staat Pronk erachter! Waarom dan toch nu die openlijk beleden twijfel?) lijkt erop of Pronk in een goed blaadje wil komen bij al genen in de PvdA die er grote moeite mee hebben dat eigen ministers en fractieleden hebben ingestemd met voeren van een oorlog. Op het PvdA-congres dat het kor de weekeinde in Amsterdam wordt gehouden, wil de m ter zich kennelijk met schone handen presenteren. Als d: is, dan moet zijn actie ten strengste worden veroordeeld, stoot de PvdA-bewindsman een dolk in de rug van de derden Nederlandse militairen die mede op zijn bevel ii Golf wellicht hun leven moeten riskeren. Brieven graag kort jn duidelijk geschreven De redactie behoudt zich het recht voor ingezond! stukken te bekorten. Golf-oorlog (5) Dat de oorlog in het Midden- Oosten een strijd om oliebelan- gen is, is zo langzamerhand wel duidelijk. Niet de demo cratie in Kuwayt of de belan gen van doorsnee inwoners van dat land zijn in het ge ding, maar doodeenvoudig de economische belangen van het Westen. Of dat een rechtvaar diging is voor de huidige ge wapende activiteiten moet eenieder maar voor zich uit maken. Dat een groot deel van het Aziatische continent straks zit met levensgrote problemen, economische en ecologische gevolgen van bijvoorbeeld het in brand schieten van de olie bronnen, is nu al zonneklaar. Hetgeen de zinloosheid van deze oorlog alleen maar onder streept. Wat op afstand ook er gernis oproept over de gevol gen van de Golfoorlog is het manipuleren door de oliemaat schappijen. De prijzen van brandstof krijgen het karakter van een jojo, maar de multina tionals hebben zich gedurende de laatste week voor eeuwig ongeloofwaardig gemaakt. Door eerst de prijzen stapsge wijs te verhogen en daarna in eens te laten kelderen werd eens te meer aangetoond dat er sprake is van pure wille keur. J.P. Smale, DELFT. Trein Als ik uitblijvende berichten als zodanig mag inschatten schijnt inmiddels alles weer op rolletjes te lopen met het spoor, na al het gezeur over die O V-jaarkaart. Van te volle treinen is nauwelijks sprake. Van incidentjes wel. Neem nu eens het fenomeen van de avondtrein. Vele, vooral klei nere stations sluiten hun ll aan het begin van de av| Ook op Schiphol heb ik dak varen. Terugkerend vanuit buitenland kon ik slechts^, kaartje kopen bij de conJ teur, die me meteen een te' liet betalen. Is dat ser1( Overigens beleefde ik aft pen week ook iets positief? bestuurder of conduce meldde keurig via de gelu installatie van de trein da: dereen moest oppassen bijr uitstappen, omdat het erg 1 was op de perrons. Ni Maar dat kost dan ook nii H.J. de Bruin, VOORBURG. Penvriend/vriendin\ Bij deze stuur ik u een 1] door met het verzoek omf correspondentievriend(in). j Wellicht wil de krant diej nemen? P.L. Steenkamp, Honorair Consul, BOTSWANA. J Penvriend/vriendin I am a 14 year old girl i would like to correspond \l people from your country, hobbies are making friel writing letters, learning al other people and their cc tries. All interested shoulc males or females with age i ging from 14-17 and sh< write to Wendy Mothusi, 1 .Box 20.17.17, Gaborone, E wana. I would be very ha if my wish could be trans red to your people. Yours faithfully, Wendy Mothusi, BOTSWANA. Uitgave. Westerpers (behorende tot Sijthoff Pers). Kantoor- Apothekersdijk 34. Leiden Telefoon: 071 - 122 244 Postadres: Postbus 11, 2300 AA Leiden Abonnee service Telefoon: 071 - 313 677 van ma. t/m vr. van 8.30 tot 17.00 uur. Nabezorging Telefoon: 071 - 122 248 van ma. t/m vr. van 18.00 tot 19.00 u. op za. van 14.00 tot 15.00 uc Abonnementsprijzen (inclusief 6% BTW Bij automatische betaling: Bij betaling per acceptgiroka; per maand 25,70 per maand f 26 per kwartaal 76,60 per kwartaal f. 78 per jaar 294,30 per jaar 299 Het abonnementsgeld dient vooruit te worden voldaan. Advertenties Informatie en tarieven over advertenties tel.: 071 - 122 244. Telefax voor uitsluitend advertenties 071 - 134 941 Voor uitsluitend het doorgeven van advertenties kantoor Rijswijk 070 - 3902 702 Bankiers AMRO BANK NV 473 575 515 POSTBANK NV 663 050

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidse Courant | 1991 | | pagina 2