Huren jaarlijks
5 procent omhoog
„Zwarte kolonel" voorspelt
burgeroorlog in Sovjetunie
Olievlek voor
Nederlandse kust
KGB mag optreden tegen
economische misdrijven
Gysi
herkozen
als leider
PDS
Mandela en Buthelezi moeten ware burgeroorlog voorkomen
raMNENLAND/BUITENLAND
QeidóeQowumt
MAANDAG 28 JANUARI 1991 PAGINA 5
arjhietpartij
Bl^hercheurs bij het
lam van een 31-ja-
man die zaterdag
Rotterdam werd
istéjdgasehoten. De
erdammer had
op straat bemoeid
een ruzie tussen
man en zijn vrien-
n&h| Tijdens het hand-
itiieen dat toen ont
bind werd hij neerge-
is loten. Hij overleed
fzaé' plaatse. De politie
>dstfft gisteren een man
ngehouden die er-
i wordt verdacht de
sterdammer te heb-
neergeschoten.
FOTO: ANP
NS niet betrokken bij
uitbreiding Schiphol
AMSTELVEEN Het heeft de NV Nederlandse
Spoorwegen „zeer bevreemd" dat zij ondanks een
herhaald verzoek geen zitting heeft gekregen in de
stuurgroep en de projectgroep die het Plan van
Aanpak voor Schiphol en omgeving hebben sa
mengesteld. Dat zei NS-beleidsmedewerker L.J.
van Dalen zaterdag tijdens een inspraakbijeen
komst die de provincie Noord-Holland in Amstel
veen had belegd voor het Plan van Aanpak. Het is
volgens Van Dalen zeer twijfelachtig of het moge
lijk is om zoveel luchtreizigers vanaf Schiphol met
een Europese hoge snelheidstrein te laten reizen
als in de plannen wordt aangegeven: zo'n tien mil
joen in het jaar 2015. Als alternatief overweegt de
NS nu om samen met de Stichting Natuur en Mi
lieu - die fel oppositie voert tegen het Plan van
Aanpak - een studie op te zetten naar de mogelijk
heden voor een zogenoemde rail-luchthaven.
DEN HELDER Op ruim 25 kilometer ten
westen van Den Helder drijft een middelgrote
vlek zware stookolie op de Noordzee, zo heeft
een woordvoerster van Rijkswaterstaat giste
ren meegedeeld. De vlek werd zaterdag ge
meld door een KLM-helikopter en vervolgens
vanuit het Kustwachtvliegtuig bepaald op cir
ca 15 kilometer lengte en honderd tot driehon
derd meter breedte. Naar schatting bedraagt de
totale hoeveelheid olie vier tot vijf ton. Gister
ochtend is begonnen met het opnemen van de
olie. De woordvoerster verwacht dat het be-
strijdingsschip daar ook vandaag nog mee be
zig is. Door de heersende oostelijke wind is er
geen gevaar voor vervuiling van de kust. Er
zijn monsters genomen om de mogelijke lozer
van de verontreiniging te achterhalen.
MOSKOU Sovjetleider Michaïl Gorbatsjov heeft zaterdag de
geheime politie, de KGB, meer bevoegdheden gegeven om op te
treden tegen „economische misdaden". Dat staat in een presi
dentieel besluit dat door het officiële perbureau TASS werd ge
publiceerd.
Volgens het decreet heeft de KGB en de gewone politie de be
voegdheid om bedrijven binnen te gaan om voorraden, rekenin
gen, rapporten en de financiën te controleren. Banken en kre
dietinstellingen moeten, indien daarom wordt gevraagd, alle in
formatie geven over handelscontracten met het buitenland.
De veiligheidspolitie heeft ook het recht brandkasten en geldla
des te verzegelen. De maatregelen zijn bedoeld om „economische
misdaden" tegen te gaan en om ervoor te zorgen dat voedsel en
andere goederen bij de bevolking terechtkomen.
ien doden bij
llen op Haïti
RT-AU-PRINCE Bij rel-
in de Haïtiaanse hoofdstad
;-au-Prince zijn gisteren
;ens Haïtiaanse radiosta-
iis ten minste tien mensen
jekomen en veertien ge
ld geraakt. De onrust be
vroeg op de dag toen be-
ïers van krottenwijken
ricades van brandende
den en puin opwierpen. In
Slvoorstad Carrefour schoten
|Hitairen tenminste zes de-
■nstranten neer en raakten
<H 14 gewond. Relschoppers
- ^cen een politiebureau an-
brandweerstation in
nd. Vier mannen die agen-
zouden zijn geweest van de
1986 verdreven dictator Du-
ier werden gelyncht en hun
en zouden zijn verbrand,
ruchten over een samen-
ering om Roger Lafontant,
gevangen genomen leider
i de couppoging van 6 janu-
te bevrijden waren de oor-
k van het geweld.
IOTE RENOVATIE
HET DORP
:NHEM Het Dorp in Arn-
leefgemeenschap woor
iandicapten, mag voor 22
Ijoen gaan renoveren. Het
isterie van WVC gaf vorige
lek toestemming voor de in-
jpende en kostbare renova-
Dit heeft het bestuur van
it Dorp zaterdag bekend ge
lakt. De bouwtekeningen
^trden al in 1987 ingediend,
Jln Het Dorp 25 jaar bestond,
ft belangrijkste onderdeel
in de renovatie zal bestaan uit
[t aanpassen van de wonin-
Jn aan de eisen van de tijd.
P^jt houdt onder meer in dat de
lizen moeten worden ver-
jot. Het totaal aantal wonin-
jn wordt van vierhonderd
Iar ruim driehonderd terug
bracht.
VERBETEN STRIJD TUSSEN CDA EN PVDA-MINISTERS
DEN HAAG De huren
zullen de komende vier
jaar steeds met gemiddeld
vijf procent verhoogd
worden. De woonlasten
voor huiseigenaren stijgen
met een evenredig per
centage door aanpassing
van het huurwaardefor
fait, het bedrag dat bij het
belastbaar inkomen moet
worden opgeteld. Hier
over heeft het kabinet het
afgelopen weekeinde bij
de onderhandelingen over
de tussenbalans in princi
pe een akkoord bereikt.
Minister Kok van financiën en
premier Lubbers komen aan
staande woensdag met een de
finitief voorstel, maar over de
voorgenomen huurverhoging
bestaat in het kabinet naar
verluidt geen verschil van me
ning meer. Om te voorkomen
dat de huren voor mensen met
een minimum-inkomen onbe
taalbaar worden, is het de be
doeling het koopkrachtverlies
voor deze groepen via de indi
viduele huursubsidie te com
penseren.
Er wordt nog uitgezocht met
welk percentage het huur
waardeforfait moet stijgen om
de woonlasten van huiseigena
ren in de pas te laten lopen
met die van huurders.
Inkrimping
Minister Dales van binnen
landse zaken heeft zaterdag in
het kabinet voorgesteld bij de
totale rijksoverheid vóór 1995
ten opzichte van vorig jaar in
totaal negenduizend arbeids
plaatsen te schrappen. Volgens
haar kan een dergelijke forse
inkrimping zonder gedwongen
ontslagen gerealiseerd worden.
Alle ministeries zouden een
vacaturekorting met twee pro
cent moeten invoeren, de
rijkspolitie en belastingdienst
leveren anderhalf procent van
de banen in. Bestuurder Borst
van de ambtenarenbond CFO
noemde het plan gisteren on
verantwoord.
De CDA- en PvdA-ministers
voeren in het kabinet nog een
verbeten strijd over lasten
drukverzwaring voor burgers
en bedrijven en mogelijke ta
riefsverhogingen in het open
baar vervoer. Minister Kok zei
gisteren voor de AVRO-radio
dat ook het bedrijfsleven „mi
nimaal evenredig" zal moeten
bijdragen aan de financiële
problemen van het rijk. Vol
gens welingelichte bronnen
staan minister Andriessen van
economische zaken en Kok op
dit punt met harde koppen te
genover elkaar, omdat An
driessen zich vooralsnog tegen
vrijwel elke subsidiekorting op
zijn begroting verzet.
Tarieven
Intussen hebben bijna alle
PvdA-ministers hebben het
standpunt van fractieleider
Wöltgens overgenomen dat de
tarieven in het openbaar ver
voer niet extra mogen worden
verhoogd. Het sociaal-demo
cratische smaldeel in het kabi
net wil de bezuinigingen in
het openbaar vervoer nu voor
al zoeken in efficiëncyverbete-
ring. De CDA-ministers hou
den evenwel vast aan het
duurdere trein-, tram- en bus
kaartje. Minister Maij-Weggen
van verkeer en waterstaat
meent bovendien dat de moge
lijkheden tot efficiencyverbe
tering vrijwel uitgeput zijn en
verdere kostenbesparingen
niet mogelijk zijn zonder op
heffing van onredabele lijnen.
Ook voorstellen om te bezuini
gen op de defensiebegroting
leiden tot partijpolitieke twis
ten. Het CDA vindt dat de be
zuinigingsbedragen niet vast
gespijkerd kunnen worden
vóórdat minister Ter Beek van
defensie in maart zijn Defen
sienota heeft gepubliceerd.
PvdA-minister Kok van fi
nanciën blijft van mening'dat
het mogelijk moet zijn nu al
extra in de defensiebegroting
te snijden.
Auschwitz
Herdenking
herdenking
viel dit jaar
precies op de
van de
bevrijding
van het
concentratie
kamp
Auschwitz, op
27 januari
1945. Tijdens
de jaarlijkse
herdenking
Amsterdamse
RAI zei
minister
D'Ancona
van WVC dat
de
Nederlandse
regering
Israël
humanitaire
hulp zal
verlenen.
Ook zegde zij
toe de extra
kosten voor
opvang en
onder
steuning die
Joodse
instellingen
maken, te
vergoeden.
FOTO: ANP
Jaltische staten
sorbereid op oorlog'
(Vervolg van de voorpagina)
IN HAAG Er is in de Baltische sta-
lor sprake van een oorlogssituatie, aldus
ent-Jan.Faber gisteren bij zijn terug-
er. Het Litouws parlement in Vilnius
zwaar gebarricadeerd. Op de hoek
n elke gang is een wachtpost com-
eet met zandzakken. „Hier zal voor ie-
re meter grond worden gevochten",
strijd is een gevecht tegen de macht
n Moskou en veel minder een natio-
liteitenprobleem. Grote delen van de
volking, ook in de Russische repu-
iek, willen de democratie verdedigen
en een opkomende dictatuur, aldus
IKV-secretaris.
it de zogenoemde comité's van natio-
ile redding zijn daarentegen geluiden
horen dat zij strijden tegen een fascis-
;che en bourgeois-elite en dat zij het
cialisme tegen het opdringende Wes-
n moeten verdedigen. De militairen
eden steeds openlijker op. „Je ziet ge-
"v idelijk het militair ingrijpen van Mos-
>u", zegt Faber, die er „vast van over-
1" is dat Gorbatsjov van alles op de
vjoogte is.
j, e Sovjetpresident zal volgens Faber al-
d vasthouden aan twee.grondpronci-
de eenheid van de Sovjetunie en de
Hem van het leger, een oud chauvinis-
plsch ideaal in Rusland.
Een lid van de Litouwse militie houdt de wacht bij het
parlementsgebouw in de Litouwse hoofdstad Vilnius.
FOTO: EPA
MOSKOU Kolonel
Viktor Alksnis, afgevaar
digde in het Sovjetparle-
ment en verklaard voor
stander van het harde op
treden van het leger in de
Baltische republieken, is
van mening dat een bur
geroorlog blijkbaar onver
mijdelijk is in de Sovjetu-
De Litouwse regering heeft de
speciale troepen van het Sov
jetministerie van binnenlandse
zaken (OMON) er vandaag
van beschuldigd twee grens
posten te hebben aangevallen.
Daarbij hebben ze schoten af
gevuurd en een van de grens
wachten in elkaar geslagen.
De bevelhebber van de Sovjet
troepen in de Litouwse hoofd
stad Vilnius heeft president
Landsbergis van Litouwen,
waarschuwde zaterdag al dat
zijn soldaten steeds minder on
der controle te houden zijn. De
bevelhebber, majoor-generaal
Vladimir Oeschoptsjik in een
brief: „Ik weet niet of het een
dreiging is of angst. Het enige
dat ik kan zeggen is dat het
heel gevaarlijk wordt".
Sovjetpresident Michaïl Gor
batsjov besloot dit weekeinde
de openbare orde strakker te
handhaven. Daartoe gaf hij de
geheime politie, de KGB, ver
gaande bevoegdheden. Eerder
had hij al aangekondigd dat
vanaf 1 februari het leger en
de politie gezamenlijk zullen
patrouilleren in de grote ste
den van de Sovjetunie, waar
onder Moskou.
Deze besluiten zijn inmiddels
in Moskou en de Baltische re
publieken scherp bekritiseerd.
Alksnis, die door liberalen in
het parlement ook de Zwarte
Kolonel wordt genoemd, be
schuldigde Gorbatsjov er in
een interview van dat hij zijn
politieke bondgenoten heeft
verraden door de campagne
van het leger in de Baltische
staten af te breken. Het optre
den van het leger kostte in Li
touwen veertien mensen het
Hij zei dat Gorbatsjov welis
waar het Moskou-gezinde Li
touwse Comité van Nationale
Redding steunde, maar dat hij
daarna zijn belofte niet na
kwam om de republiek onder
direct bestuur van Moskou in
te stellen. „De president heeft
ons verraden. Hij is bang om
verantwoordelijkheid op zich
te nemen", betoogde Alksnis.
De kolonel ziet de toekomst
kennelijk somber in: „Burger
oorlog (het Baltische conflict)
zal onvermijdelijk uitgroeien
tot een burgeroorlog op Unie-
schaal". Op de vraag of de
conservatieve communistische
krachten gewapenderhand de
macht zullen grijpen ant
woordde hij: „Het kan niet
worden uitgesloten dat het le-
Fel verzet
De plaatsvervangend burge
meester van Moskou, Sergej
Stankjevitsj, zei in een reactie:
„Wij kunnen niet toelaten dat
het bestaande systeem in een
dictatuur ontaardt". Het stads
bestuur van Moskou heeft Bo
ris Jeltsin gevraagd om te on
derzoeken of de maatregelen
die Gorbatsjov heeft afgekon
digd wel wettelijk zijn toege
staan. Het bestuur heeft de
Moskouse bevolking opgeroe
pen de maatregelen vanaf 1
februari „te blokkeren".
De burgemeester van Lenin
grad, Anatoli Sobtsjak, veroor
deelde de nieuwe maatregelen.
De Litouwse vice-premier Zig-
mas Vaisvila deed de besluiten
van Gorbatsjov af als een
schending van de mensenrech
ten en een aantasting van de
soevereiniteit van de repu
bliek.
BERLIJN De Duitse Partij
voor Democratisch Socialisme
(PDS) heeft Gregor Gysi her
kozen als partijleider. De PDS
is de opvolger van de vroegere
Oostduitse communistische
SED. Bijna tachtig procent van
de afgevaardigden op het par
tijcongres stemde voor Gysi.
De kersverse pasrtijleider
meent dat de PDS toekomst
heeft als socialistische partij.
Zijn partij kreeg bij de eerste
pan-Duitse verkiezingen in
december van het vorig jaar
slechts twee procent van de
stemmen. Alleen omdat de
vroegere staatscommunisten in
de vroegere DDR tien procent
vergaarden, kwam de PDS
toch in het parlement.
President Somalië gevlucht
NAIROBI Het Verenigde
Somalische Congres (USC),
een van de rebellengroepen
die al vijf weken vechten om
de Somalische dictator Moha-
med Siad Barre te verdrijven,
heeft gisteren via de staatsra
dio bekend gemaakt de nieu
we macht in het land te zijn.
Eerder was in de hoofdstad
Muqdisho hevig gevochten.
Barre is volgens een woord
voerder „waarschijnlijk" ge
vangen genomen. Hij vluchtte
na 24 uur van hevige gevech
ten tussen regeringstrouwe
troepen en USC-rebellen. Bin
nen 48 uur zou een interim-re
gering bekend worden ge
maakt. Volgens een doktor
van Artsen Zonder Grenzen
verklaarde na een telefonisch
gesprek met doktoren in de
hoofdstad dat aan de gevech
ten daar een einde is gekomen.
Volgens de rebellen heeft de
strijd tot nu toe aan 1.500 men
sen het leven gekost, maar
volgens Artsen Zonder Gren
zen is over het aantal doden
en gewonden niets zinnigs te
zeggen. Barre bestuurde Soma
lia 21 jaar met harde hand.
Regime' DDR voor rechter
BERLIJN Vijftien maanden
na de val van het communis
tisch bewind in de DDR staat
dat regime morgen in de be
klaagdenbank in de persoon
van Harry Tisch. De vroegere
leider van de énige Oostduitse
vakbond zal dan terechtstaat
wegens misbruik van vertrou
wen. Hij wordt ervan beschul
digd meer dan 120 miljoen gul
den uit de kas van de bond te
hebben verduisterd om cruise-
reizen naar het buitenland en
een jachthuis aan de Oostzee
te financieren. Tot de val van
de Berlijnse Muur op 9 novem
ber 1989 was Tisch als leider
van de vakbond FDGB een
van de machtigste mannen
van de Duitse „boeren- en ar-
beidersstaat". Komend voor
jaar komt ook ex-Stasi-baas
Hielke voor de rechter.
EROEPSONDERWIJS VOLWASSENEN VERDUBBELD
EN HAAG Het aantal vol-
assenen dat een beroepsoplei-
n ng volgt is in tien jaar tijd bij-
verdubbeld. In 1979 waren
nog 250.000 deelnemers, in
988 al 414.000. Dit blijkt uit de
'fublikatie 'Feiten en cijfers
over de volwasseneneducatie', werkloosheid te bestrijden,
die het RVE Adviescentrum Voor beroepsopleiding en scho-
Volwasseneneducatie zaterdag ling voor volwassenen werd op
bekend hééft gemaakt. De ster- de rijksbegroting in 1990 bijna
ke groei is vooral veroorzaakt anderhalf miljard gulden gere
door de scholingsmaatregelen serveerd, tegen 700 miljoen in
die de overheid nam om de 1985.
iUSKE EN WISKE DE MYSTERIEUZE MIJN
BESPREKINGEN BEGINNEN MORGEN
(Van onze correspondent
Raymond Hasselerharm)
JOHANNESBURG De
historische ontmoeting,*
morgen, tussen ANC-lei-
der Nelson Mandela en
Inkatha-president Buthe
lezi is van groot belang
voor de toekomst van
Zuid-Afrika. Als de on
derhandelingen falen zal
de strijd tussen de twee
organisaties verhevigen,
en komt het democratise
ringsproces in gevaar.
Het conflict tussen het ANC
en Inkatha heeft inmiddels de
omvang aangenomen van een
burgeroorlog. De gevechten
begonnen toen het ANC zich
politiek begon te manifesteren
in de provincie Natal, de poli
tieke thuisbasis van Inkatha.
Sinds 1987 zijn daar ruim vier
duizend doden gevallen. De
machtsstrijd verbreidde zich
vorig jaar tot wijken rond Jo
hannesburg, waar nog eens
duizend mensen sneuvelden.
Bijna een jaar na zijn vrijlating
gaat Mandela nu voor het
eerst met Buthelezi om de ta
fel zitten. Mandela wilde al
Leden van het ANC woonden gisteren in Sebokeng een massa
begrafenis bij van 36 ANC-aanhangers, die 12 januari werden
neergeschoten bij de begrafenis van een ander ANC-lid.
FOTO: AFP
eind aan het geweld. Veel van
de rancune en héat kan niet
simpel worden weggestreken
door enkele bezwerende
woorden van de leiding. Maar
zonder een akkoord lijkt de
kans op vrede in elk geval uit
gesloten.
Aan de vooravond van hun
ontmoeting spraken de twee
leiders verzoenende woorden.
veel eerder praten, maar zijn
achterban was er absoluut te
gen. ANC-leden vonden In
katha volledig verantwoorde
lijk voor het geweld.
Het belang van de besprekin
gen is aanzienlijk. Een vredes
akkoord tussen ANC en Inkat
ha is geen garantie voor een
Mandela dit weekeinde: „We
zullen Inkatha nergens van
beschuldigen, want we willen
het verleden vergeten en kij
ken naar de toekomst". Ook
Buthelezi hoopt dat de ont
moeting tot vrede zal leiden,
maar hij waarschuwde nog
eens dat hij exclusieve bespre
kingen tussen het ANC en de
regering-De Klerk verwerpt.
Herverdelen
Er zijn stevige politieke ver
schillen tussen de twee partij
en. Inkatha is kapitalistisch en
fel tegen de plannen van het
socialistische ANC om door
nationalisaties de welvaart te
herverdelen. Verder zal Inkat
ha waarschijnlijk een grote
zelfstandigheid bepleiten voor
districten en provincies in een
'nieuw' Zuid-Afrika, omdat de
partij volgens recente opinie
peilingen zou worden wegge
vaagd bij nationale verkiezin
gen. Buthelezi zou dan in elk
geval de baas in zijn thuisland
in Natal kunnen blijven. Het
ANC is tot nu toe tegen sterke
provincies en thuislanden.
Er zijn ook overeenkomsten.
Beide organisaties willen dat
apartheid en racisme worden
afgeschaft en willen dat de
rijkdom beter moet worden
verdeeld. Inkatha is tegen na
tionalisatie, maar niet tegen
hogere belasting voor de rij
ken, meer steun voor verpau
perde zwarte gemeenschappen
en het scheppen van gelijke
kansen voor zwarten en blan
ken in het onderwijs, huisves
ting en werk.
Het klimaat voor een even
tueel akkoord is duidelijk gun
stiger dan bijvoorbeeld een
half jaar geleden. Hoopvol is
verder dat Jacob Zuma, de
nieuwe leider van het ANC in
Natal, door de 'geheime' be
sprekingen die voorafgingen
aan de topontmoeting een goe
de relatie heeft ontwikkeld
met Buthelezi. Het wederzijdse
respect dat al van oudsher be
staat tussen Mandela en Bu
thelezi zal ook helpen
De Nationale Partij van presi
dent De Klerk zal de bespre
kingen nauwlettend volgen,
want Inkatha en Buthelezi
spelen een prominente rol in
de politieke plannen. Een alli
antie van Inkatha en de Natio
nale Partii zou het ANC bij de
eerste multi-raciale verkiezin
gen een vernietigende neder
laag moeten toedienen.
