eldzuivering Sovjetunie
reft bejaarden het hardst
Italiaanse communisten zeggen ideologie vaarwel
I
Sovjettroepen bezetten
papieropslag in Vilnius
Proces begonnen tegen
leider Chinees protest
oodweer in
ustralië
ORBATSJOV VOLGT RECEPT LIEFTINCK
ITENLAND
EeidócSomuut
DONDERDAG 24 JANUARI 1991 PAGINA 7
It .BOURNE Het zuid-oosten van
ralië is deze week getroffen door
Iweer.
rvloedige regenval heeft delen van
e, Sydney en Adelaide onder
sir gezet.
1 di |er zijn verscheidene rivieren bui
en iun oevers getreden en werden in
Di lourne drie trams door de bliksem
hoe nffen. In Adelaide vielen tijdens
hevige bui vuistgrote hagelstenen,
op grote schaal ruiten en auto's
e niielden. Voor zover bekend hebben
ooi geen persoonlijke ongelukken
■r v gedaan. De schade loopt in de vele
bei >enen.
Sacharov-prijs voor
leidster oppositie Burma
STRAATSBURG Het Europees Parlement
heeft de Sacharov-prijs voor de mensenrech
ten 1990 toegekend aan de Burmaanse opposi
tieleidster Aung San Suu Kyi. Mevrouw Kyi
krijgt de prijs omdat zij haar aanhangers zon
der ophouden oproept tot geweldloze protesten
tegen het militaire bewind. Het Europarlement
wijst er daarbij op dat veel leden van haar Na
tionale Liga voor de Democratie al vastzitten,
zijzelf huisarrest heeft en haar leven zelfs ge
vaar loopt. De Sacharov-prijs, waaraan een
geldbedrag van 35.000 gulden is verbonden, is
genoemd naar de vorig jaar overleden Sovjet
strijder voor de mensenrechten Andrej Sacha
rov. Hij is al eerder toegekend aan de Zuidafri-
kaanse zwarte leider Nelson Mandela en de
Tsjechoslowaakse oud-premier en huidig par
lementsvoorzitter Alexander Dubcek.
Amnesty: Japan moet
executies beëindigen
DEN HAAG Amnesty International
heeft een beroep gedaan op de regering van
Japan alle bestaande doodvonnissen in het
land om te zetten en executies te verbieden.
In een vandaag uitgegeven publikatie dringt
de organisatie ook aan op onderzoek naar
berichten van mishandeling van verdachten
door de Japanse politie tijdens hechtenis.
Amnesty vraagt Tokyo waarborgen te stel
len tegen mishandeling van verdachten.
Hoewel terechtstellingen in Japan niet wor
den aangekondigd en niet in de pers wor
den vermeld, beschikt Amnesty over infor
matie dat in de afgelopen tien jaar in Japan
vijftien mensen door ophanging zijn geëxe
cuteerd. Op dit moment bevinden zich meer
dan tachtig gevangenen in Japanse doden
cellen.
Tamils vermoorden
inwoners van dorp
COLOMBO Tamil-rebellen
hebben gisteren 27 inwoners
van een dorp in het oosten van
Sri Lanka vermoord.
Onder de slachtoffers zijn vol
gens militaire autoriteiten vijf
tien kinderen en zeven vrou
wen. Overlevenden van het
bloedbad vertelden dat onge
veer driehonderd Tamil-strij-
ders eerst soldaten en politie
agenten in het dorp overmees
terden.
De meeste slachtoffers lagen te
slapen toen de met geweren ge
wapende Tamils rond twee uur
in de ochtend het dorp binnen
stormden.
Colombiaanse regering
verleent verzet amnestie
BOGOTA De Colombiaanse regering
heeft amnestie verleend aan leden van
drie linkse verzetsbewegingen die de wa
pens willen neerleggen en vrede willen
sluiten met de overheid.
President Cesar Gaviria maakte bekend
dat tweeduizend rebellen amnestie zullen
krijgen als ze een vredesakkoord onderte
kenen.
Een van de drie groepen, de Revolutionai
re Arbeiderspartij, heeft gezegd de wapens
zaterdag „in de Caraïbische Zee te gooien".
De andere groepen, het maoïstische Volks
bevrijdingsleger en Quintin Lame, zijn van
plan hun wapens de komende weken in te
leveren.
De twee grootste verzetsbewegingen zetten
hun strijd tegen de regering onverminderd
voort.
Angolese regering
achter vredesplan
LISSABON De Angolese regering
heeft gisteren gezegd in grote lijnen het
vredesplan te hebben geaccepteerd dat is
uitgedacht door de VS, Portugal en de
Sovjetunie om de burgeroorlog in het
land land te beëindigen. Angolese func
tionarissen zeiden dat ze klaar zijn voor
een nieuwe overlegronde met de verzets
beweging Unita, die zich al met het plan
akkoord heeft verklaard. Het vredesplan
behelst onder meer een staakt-het-vuren,
dat voorafgegaan moet worden door de
aankondiging van een verkiezingsdatum.
Internationale waarnemers moeten op
het bestand toezien, terwijl het buiten
land geen militaire goederen meer naar
de strijdende partijen in Angola mag stu-
og< JSKOU Sinds afgelo-
lsn i dinsdag alle bankbil-
tZg en van vijftig en hon-
fa d roebel ongeldig ver-
t z ard zijn, weet de Sov-
h< rnrger niet of zijn geld
z i vandaag morgen nog
v,a i waard is.
uit
mier Pavlov zegt dat de
atregel vooral bedoeld is
r(j zwarthandelaren te tref-
rej maar de ergst gedupeer-
i lijken ouden van dagen,
relri hebben gespaard om
ee i begrafenis te financieren.
ol l spaargeld hadden ze niet
,ea de bank gezet, want ijzeren
ica vertelt hun dat je, als je
:,ei id bent, geen ontvangstbe-
s meer kunt ondertekenen.
gei
d n vrouw in de Brjanskaja
ac aat in Moskou zei dat ze
ssi isdagavond door een vrien-
M i was opgebeld, wier moeder
>ei i negentig jaar in tranen
ik s. Ze vertelde dat de oude
iuw in een enveloppe twee-
reizend roebel opzij had ge-
te d „je weet hoe groot-
r' ieders sparen" voor haar
>ogen begrafenis. Het geld, bij-
'71 5500 gulden tegen de offi-
de e koers, is nu waardeloos
er /orden.
II t nieuws dat biljetten van
ei [tig en honderd roebel na
'i terdag waardeloos zijrt, werd
k nsdagavond om negen uur
oi a de televisie bekendge-
en aakt. Handige jongens onder
ns i Moskovieten spoedden zich
onmiddellijk naar het tele-
graafgebouw aan de Tverska-
jastraat, voorheen Gorky-
straat, om het geld per cheque
over te maken naar een ken
nis of familielid. Die zou het
dan later rustig in kleinere
coupures kunnen innen. Het
liep storm bij de telegraaf, en
binnen een mum van tijd wa
ren de overschrijfformulieren
op. Nog handigere jongens
hadden er beslag op weten te
leggen en boden de formulie
ren op straat tegen forse be
dragen te koop aan.
Gepensioneerden mogen vol
gens het presidentiële decreet
tweehonderd roebel in grote
biljetten inwisselen voor ander
geld. Andere burgers mogen
een maandsalaris omzetten,
met een maximum van dui
zend roebel. Iedereen die meer
dan het maximum wil inwisse
len zal naar de herkomst van
zijn geld worden gevraagd.
Vakantiegangers en patiënten
kunnen hun geld, als ze dat
toevallig bij zich hebben, kwijt
in hotels en ziekenhuizen. Het
inwisselen kan nog tot zater
dag, daarna niet meer.
Gisterochtend vormden zich
in Moskou, Leningrad en an
dere steden al vroeg lange rij
en voor de winkels. Veel men
sen probeerden nog even snel
hun geld om te zetten in goe
deren. Bij de banken ontston
den chaotische taferelen. Het
bankpersoneel bleek onvoor
bereid en kon de ongeruste
Verslagen staat een gepensioneerde vrouw met haar ongeldig
verklaarde roebels in een bank in Moskou waar ze net te horen
heeft gekregen dat ze dit geld niet meer mag omwisselen omdat
ze boven het maximum uitkomt.
FOTO: AP
Sovjetburgers niet zeggen wat
ze met hun geld moesten doen.
Tientje
Een woordvoerder van De Ne-
derlandsche Bank heeft de in
druk dat in de Sovjetunie glo
baal hetzelfde recept wordt ge
volgd als in Nederland direct
na de Tweede Wereldoorlog.
In 1945 stond bij de zuivering
van de gulden door de toen
malige minister van financiën
Piet Lieftinck inflatiebestrij-
ding en het boven water bren
gen van geld van zwarthande
laren voorop. Lieftinck ver
klaarde alle biljetten van hon
derd gulden ongeldig. Om te
voorkomen dat de bevolking
niet meer in zijn dagelijkse le
vensbehoeften kon voorzien,
mocht per persoon een tientje
'het tientje van Lief
tinck' aan oud geld tegen
nieuw geld worden ingewis
seld.
In Nederland bleek de maatre
gel zeer effectief, maar des
kundigen zeggen dat het effect
op de speculanten en zwart
handelaren in de Sovjetunie
mogelijk minimaal is. Niet
elke Sovjetburger die grote
hoeveelheden roebels heeft is
daar op criminele wijze aange
komen. Kapitaalkrachtige bur
gers moeten tevens gezien
worden als de toekomstige on
dernemers. De geldzuivering
berooft de economie mogelijk
van zóveel kapitaal dat het op
zetten van bedrijven voor een
markteconomie in gevaar
üds-protest tegen oorlogspolitiek
londerden activisten hielden vannacht het Grand Central-station
an New York bezet om te protesteren tegen de Amerikaanse
fegeringspolitiek, die eerder gericht zou zijn op oorlog dan on-
erzoek naar ziektes als aids. De Aids Coalition to Unleash Po
er (ACT UP), die de manifestatie had georganiseerd, zegt met
e acties de aandacht van het Amerikaanse publiek te willen ver-
eqqen van de Golfoorlog naar de ziekte aids.
FOTO: EPA
VILNIUS Sovjetsolda
ten hebben gisteren het
centrale papier- en ink-
tmagazijn in de Litouwse
hoofdstad Vilnius bezet.
Het aantal gebouwen in
de Baltische republiek dat
nu onder controle staat
van het Sovjetleger is
hiermee op negen geko-
Volgens het Litouwse parle
ment meldden zich aan het be
gin van de middag twee bur
gers die zeiden afgevaardigden
te zijn van de Litouwse com
munistische partij en de lei
ding van de fabriek over te
nemen. Ze werden in de rug
gesteund door met machinege
weren bewapende Sovjetsolda
ten.
„Dit is gewoon een poging de
pers in Litouwen te hinderen
en dit zal zeker de spanning
verhogen", zei de Litouwse
president Vytautas Landsber-
gis. Hij heeft Sovjetpresident
Michail Gorbatsjov in een tele
gram opgeroepen zijn woord,
dat hij de rust in de Baltische
republieken wilde bewaren,
gestand te doen en alle Sovjet
troepen terug te roepen die nu
gebouwen in Litouwen bezet
ten.
Minister Van den Broek heeft
gisteren de Litouwse minister
van buitenlandse zaken, Algir-
das Saudargas, op zijn ministe
rie ontvangen. Gedurende drie
kwartier hebben de minister
en Saudargas van gedachten
gewisseld over de betrekkin
gen tussen Litouwen en Mos
kou,"en de toekomst van deze
betrekkingen. De Litouwse
minister vindt dat het Westen
zich nog altijd laat verblinden
door de Sovjetpresident, al
heeft het nu krachtig geprotes
teerd tegen het geweld in de
Baltische staten. „Met de Golf
oorlog heeft het Westen aan
getoond dat het niets voor der
gelijke methoden voelt. Ze
spelen liever oorlogje in de
naam van de democratie, ter
wijl het alleen om de olie gaat.
Bij ons zijn er dan wel geen
strategische grondstoffen,
maar ik blijf optimistisch dat
de politici nog enig moreel be
sef hebben en ons niet zullen
vergeten", aldus Saudargas
In Riga zei de Letse president
Anatolis Gorbunovs dat hij
een oproep van Gorbatsjov,
om de Letse onafhankelijk
heidsverklaring van vorig jaar
en andere wetten in te trek
ken, had afgewezen. „We kun
nen geen wetten intrekken die
al zijn aangenomen, en ver
vangen door Sovjetwetten die
Gorbatsjov ons wil opdrin
gen". Gorbunovs stelde voor
een referendum te houden
over de toekomst van Letland,
zonder te melden of dat zou
samenhangen met het nationa
le Sovjetreferendum over de
toekomst van de Unie dat op
17 maart moet plaatsvinden.
'Spinnen' op Venus
Op een radarfoto van Venus, gemaakt door het
ruimteschip Magellan, zijn allerlei ronde vormen
te zien die omgeven worden door een netwerk
van fijne draden. Wetenschappers hebben het
idee dat deze 'spinnewebben' uitstulpingen zijn,
ontstaan uit druppels van gesmolten steen die
vanuit het binnenste van Venus omhoog komen.
Volgens deze theorie zouden de draden van de
spinnewebben lavastromen kunnen zijn.
FOTO: AP
PEKING In Peking is
het proces begonnen te
gen Wang Dan, de student
die beroemd werd als de
'leider met de megafoon'
tijdens de grote demon
stratie voor democratise
ring in 1989 op het Plein
van de Hemelse Vrede.
Het proces werd aangekondigd
door middel van een klein be
richtje op de muur van het ge
rechtsgebouw, waaruit bleek
dat Wang wordt aangeklaagd
wegens „contra-revolutionaire
propaganda en opruiing". Na
dat het leger op 2 juli 1989 op
bloedige wijze een einde had
gemaakt aan de langdurige be
zetting van het Tiananmen-
plein door de studenten werd
Wang, die nu 23 is, bovenaan
de lijst van 21 meest gezochte
studentenleiders geplaatst. Hij
werd een maand later gearres
teerd tijdens een ontmoeting
met een Chinese verslaggever
die hem zou helpen het land
uit te komen.
De Chinese regering ontkent
dat zij de processen tegen
Wang en anderen met opzet
laat samenvallen met de Golf
oorlog, in de hoop dat er zo
min mogelijk ruchtbaarheid
aan wordt gegeven, maar alge
meen wordt dat verband wel
degelijk aangenomen. Negen
beklaagden die inmiddels zijn
veroordeeld op dezelfde aan
klacht als Wang hebben be
trekkelijk milde straffen ge
kregen. Twee werden geacht
Studenten uit Hongkong raadplegen in Peking een Chinees wet
boek, nadat zij geen toestemming hadden gekregen de rechts
zaak tegen leiders van de studentenopstand van vorig jaar bij te
wonen.
FOTO: AP
hun tijd al te hebben uitgeze- vier jaar. Vanwege zijn promi-
ten en kwamen vrij, de andere nente positie zal Wang naar
zeven kregen gevangenisstraf- verwachting een zwaardere
fen variërend van twee tot straf opgelegd krijgen.
^ier miljoen
imartegeld
lachtoffers
ïeizel-drama
1RUSSEL Het hof van
leroep in Brussel heeft het
'onnis van een lagere recht-
>ank bevestigd, waarin tach-
ig miljoen frank (ruim 4,4
niljoen gulden) wordt toege
wezen aan de nabestaanden
van slachtoffers van het Hei
tel-drama.
In mei 1985 vielen in het
Brusselse Heizel-stadion 39
doden en vele gewonden
toen er onrust ontstond tus
sen Britse en Italiaanse sup
porters tijdens de Europacup
finale tussen Juventus en Li
verpool. Familieleden had
den vijfhonderd miljoen
frank geëist, maar in 1989
besliste een Belgische recht
bank dat tachtig miljoen het
maximum was.
(Van onze correspondent
Aart Heering)
ROME „Kameraden!
Tientallen jaren hebben
we het licht van de toe
komst in het oosten zien
schijnen. Tot we merkten
dat daar geen socialisme
was, geen democratie en
geen welvaart. Laten we
daarom eens en voor altijd
afscheid nemen van de
ideologie en een nieuwe
partij stichten met een
programma dat op ethi
sche waarden is geba
seerd".
Compagno (kameraad) Tullio,
een rijzige veertiger met trui
en voÜe baard, maakt in wei
nig woorden duidelijk waar
het eenentwintigste en laatste
congres van de PCI, de Itali
aanse communistische partij,
over zal gaan. De PCI, van
oudsher de grootste commu
nistische partij in West-Euro
pa, heeft zichzelf overleefd en
zal worden opgeheven. Uit
haar as zal een nieuwe 'demo-
cratisch-linkse' formatie her
rijzen, de Partito Democratico
della Sinistra (PDS).
Partijleider Achille Occhetto
heeft zelf in november 1989
het voorstel daartoe gelan
ceerd en na een afmattende
serie discussierondes zal het
partijcongres, dat van 31 janu
ari tot 3 februari in de 's win
ters verlaten badplaats Rimini
wordt gehouden, nu eindelijk
de grote stap nemen. Grote
verrassingen zal het congres
trouwens niet brengen omdat
in de afdelingen de meeste le
den zich al voor de gedaante
verwisseling hebben uitge
sproken.
Alternatief
sche partij naar Noordeuro
pees model zal worden of een
soort groot Groen Links. Daar
mee hangt ook de vraag samen
of de PDS er in zal slagen een
alternatief te bieden voor de
oppermacht van de christen
democratie, die met wisselen
de vazallen al sinds 1947 het
land bestuurt.
De afdelingsvergadering van
de Romeinse volkswijk Tufel-
lo, waar compagnio Tullio zijn
steun aan het voorstel van" Oc
chetto betuigt, straalt zelf iets
van de crisis uit die de partij
doormaakt. Het sjofele partij
kantoortje is opgesierd met
oude posters en een portret
van de in 1984 overleden par
tijleider Enrico Berlinguer. In
een hoek staat een antieke
stencilmachine. Onder de bij
na veertig bijeengekomen ka
derleden zijn maar zes vrou
wen, een bewijs dat het ook
binnen de partij nog niet echt
wil vlotten met de zo hoog in
het vaandel gevoerde emanci
patie. De fut is uit de partij,
dat is duidelijk.
Vijftien jaar geleden was de de
PCI nog het middelpunt van
een bruisend politiek en soci
aal leven. Honderdduizenden
meest jonge activisten gingen
regelmatig de straat op, gewa
pend met rode vlaggen en
anti-kapitalistische leuzen. Tot
in de kleinste dorpen organi
seerden enthousiaste vrijwilli
gers elke zomer 'Feste de l'U-
nita', volksfeesten in de open
lucht, waar onder de opge-
wekt-krijgshaftige tonen van
Italiaanse en Zuidamerikaanse
politieke ballades lustig werd
gegeten en gedronken aan ge
ïmproviseerde lange houten
tafels. Bij de kamerverkiezin
gen van 1976 haalde de PCI 34
procent van de stemmen, maar
vier procent minder dan de
Democrazia Cristiana.
In het buitenland bestond al
tijd grote belangstelling voor
het Italiaanse communisme
met een menselijk gezicht, het
Eurocommunisme, dat volgens
Berlinguer een 'derde weg' zou
vormen tussen communisme
en sociaaldemocratie in. Van
het vertrouwen daarin en in
de toekomst is nu niet veel
meer over. Het ledental van
de PCI loopt snel terug en bij
de gemeenteraadsverkiezingen
van mei vorig jaar haalde de
partij nog maar 23 procent van
de stemmen.
Het romantische klasse-ideaal
paste niet in de tijdgeest van
de jaren '80. Berlinguers 'der
de weg' bleek nergens naar toe
te leiden en het fiasco van
Oost-Europa sloeg de bodem
weg onder onwrikbaar geachte
ideologische zekerheden.
Toch heeft de partij niet stilge
staan. De leiding is zich er
krachtig van bewust dat de ba
kens verzet moeten worden.
als de PCI tenminste niet haar
Franse zusterpartij in de roem
loze ondergang wil volgen.
Achtereenvolgens zijn Lenin,
Marx en de tot voor kort nog
als 'De Beste' aanbeden oude
partijleider Palmiro Togliatti
bijgezet in het pantheon der
afgedankte helden.
In plaats van een van boven
opgelegde ijzeren discipline
heerst binnen de partij de
grootst mogelijke discussievrij
heid. Dissidenten worden niet
meer geroyeerd en L'Unitè is
van een parochieblad van de
klassenstrijd veranderd in een
open forum, waarin een jonge
partijideoloog onlangs zelfs be
weerde dat het kapitalisme
een noodzakelijke voorwaarde
is voor de democratie.
De oprichting van de PDS is
daarmee de afronding van een
langdurige en moeizame, maar
bitter noodzakelijke transfor
matie.
Lang niet iedereen is trouwens
tevreden met de opruiming
van de PCI. Pietro Ingrao, de
bejaarde leider van de linker
vleugel, heeft een tegenvoor
stel ingediend om de ouder
wetse kaderpartij te handha
ven. Zijn motie zal het niet ha
len, maar toch blijft Ingrao
aan het hoofd staan van een
aanzienlijke pressiegroep van
intellectuelen en nostalgici, die
zich luidruchtig tegen elke
wezenlijke verandering blijft
verzetten. Een jaar lang is de
PCI hierdoor verwikkeld ge
weest door een richtingenstrijd
tussen voor- en tegenstanders
van de PDS-gedachte, maar
een scheuring, die waarschijn
lijk de meest logische oplossing
was geweest, is door niemand
in de partij serieus overwogen.
De partijeenheid is voor de
communisten, hoe modern ze
ook zijn, heilig.
