Doel is meer dan
bevrijding Kuwayt
Enorme run op zondagskranten
Ter Beek niet op de hoogte van
'aanbod' Patriots aan Israël
CcidócSourant
Balans van
verliezen
in oorlog
Frankrijk
vreest voor
„eigen"
golfoorlog
VS sturen zevende
vliegdeksehip
GOLFOORLOG
MAANDAG 21 JANJARI 1991 PAG]
)LÏ
PARIJS/NICOSIA De
jongste totale cijfers over de
verliezen sinds het begin van
de oorlog, vorige week don
derdag, zoals deze zijn opgege
ven, door de VS, Irak en Israël.
VS: negen gevechtsvliegtui
gen, waarvan gisteren drie; bij
de luchtmacht twaalf vermis
ten en één dode.
Groot-Brittanie: vier Tornado-
jachtbommenwerpers; de vier
bemanningsleden van twee
toestellen zijn vermoedelijk
dood; de piloot en co-piloot
van het derde toestel gelden
als vermist; de twee piloten
van het vierde toestel redden
z.ich per schietstoel.
Italië: een Tornado met twee
bemanningsleden vermist.
Kuwayt: een A-4 Skyhawk
jachtbommenwerper; de piloot
is opgevangen door het Ku-
waytse verzet.
Saudi-Arabië: een Tornado bo
ven Saudisch grondgebied; pi
loot ongedeerd terug op basis.
Irak: 94 doden, onder wie 31
militairen, en 246 mensen ge
wonden; aantal neergehaalde
vliegtuigen van de anti-Iraak-
se coalitie 160.
Volgens de VS zijn sinds het
begin van de strijd 15 Iraakse
vliegtuigen vernietigd, tien
mobiele lanceeerinstallaties
voor Scud-raketten vernield
en drie patrouilleschepen.
Israël: 47 gewonden onder
burgers, door Iraakse raketten.
PARIJS In Frankrijk wor
den voorlopig geen nieuwe
wapenvergunningen afgege
ven. Sinds het begin van de
Golfoorlog hebben sommige
wapenhandelaren hun ver
koop sterk zien stijgen. Met
name in regio's met een be-
langrijkse Noordafrikaanse
immigrantengemeeschap
wordt gevreesd dat de toene
mende spanning tussen de
verschillende bevolkingsgroe
pen met wapens zal worden
beslecht. Zo is de pro-Iraakse
stellingname van de militante
imam van Marseille bij veel
Fransen slecht gevallen. Het
succes van een Algerijnse vi
deo met lofliederen op Sad
dam Husayn heeft eveneens
tot irritaties geleid. Woord
voerders van belangenorgani
saties van immigranten vrezen
voor een verslechtering van
het klimaat wanneer de lijken
van gesneuvelde soldaten naar
Frankrijk worden gerepa
trieerd. In totaal wonen in
Frankrijk bijna vier miljoen
moslims, waarvan het over
grote deel Algerijnen en Ma
rokkanen.
Ook op de
Nederlandse
marineschepen
varend in de Golf
van Oman is de
waakzaamheid
vergroot. In de
commandocentrale
van het fregat Jacob 1
van Heemskerk - dfG
bewaakt matroos 'f f Jf
Gilbert de Bree uit -v
Woudenberg het
oppervlaktebeeld.
FOTO: ANP
WASHINGTON De Verenigde Staten hebben
besloten een zevende vliegdeksehip, de Forrestal,
naar het gebied van de Perzische Golf te sturen
in het kader van pogingen Israël te beschermen
tegen Iraakse aanvallen. De Forrestal, die zich in
Mayport (Florida) bevindt, gaat „in de nabije toe
komst" naar het oosten van de Middellandse Zee,
aldus een Amerikaanse regeringsfunctionaris. In
het gebied van de Perzische Golf beschikken de
VS al over de vliegdekschepen Kennedy, Ameri
ca, Saratoga (in de Rode Zee), Ranger, Midway en
Theodore Roosevelt (in de Perzische Golf). Als de
Forrestal, die 75 jachtvliegtuigen, bommenwer
pers en verkenningsvliegtuigen vervoert, een
maal in het gebied is, hebben de VS de helft van
hun vloot vliegdekschepen daar.
„Geen gevaar voor de
volksgezondheid bij
bombarderen kernreactoren'
DODE WAARD De bombardementen op de vier
kernreactoren in Irak zullen nauwelijks of geen
gevolgen hebben voor de volksgezondheid.
Dat is de overtuiging van dr. H. Arnold, directeur
van de kerncentrale in Dodewaard. De reactoren
worden volgens hem alleen gebruikt voor proefne
mingen met kernenergie, maar niet voor het op
wekken van energie. Ze hebben een vermogen
van 700 tot enkele duizenden kiloWatts. Ter verge
lijking: Dodewaard heeft een vermogen van
180.000 kW, aldus Arnold. „Het is bovendien de
vraag of de zware vaten waarin de kernen opgesla
gen zijn door de lichte bommen beschadigd zijn.
Maar zelfs als de vaten opengespleten zijn, heeft
dat nauwelijks gevolgen. Je moet de boel alleen
schoonmaken. Dat is alles".
Gaddafi: Nedïrland motfit
niet meedoenaan oorlog.
TRIPOLI „Nederlancmoet zich buiten dojj^
tie in het Golfgebied huden en zich niet P vj
aan acties tegen de Araische wereld". DatP n.
Libische leider Muamnar al-Gaddafi zat4nppi
vond in een interview net de NOS-televisia^
dafi zei tegen terrorislsche activiteiten f
waarmee de Iraakse leier Saddam Husayify 11
gedreigd, maar voegde e aan toe dat „geleïpvei
huidige situatie elk landzijn eigen maniere|atT€
om zich te verdedigen". jstel
De Libische leider zei net te kunnen voorile
of er ook aanslagen in Nderland kunnen \*ege!
verwacht. „Maar ik benonder alle omstanrege
den tegen het blootsteller van onschuldige r» tr
aan geweld en terreur", Idus Gaddafi, die (nog
zei tegenstander te zijn 'an de zowel bomhet
menten op Irak als op Isaël. Lge
FRANSE PRESIDENT MITTERRAND WIL:
PARIJS De Franse pre
sident Francois Mitter
rand heeft vannacht ver
klaard dat het doel van
het militaire offensief te
gen Irak niet slechts de
bevrijding van Kuwayt is
maar ook „de vernietiging
van het militair-industrië
le complex van Irak".
Daarmee moet volgens Mitter
rand worden voorkomen dat
Kuwayt in de toekomst op
nieuw door Irak wordt be
dreigd. Het Franse staatshoofd
zei dat het zo goed als onmoge
lijk is om Irak te dwingen Ku
wayt te laten gaan zonder dat
zijn militair-industriele poten
tieel wordt aangevallen. Als
verklaring voor de redèn dat
de Franse luchtmacht alleen
nog maar aan operaties boven
Kuwayt heeft meegewerkt zei
Mitterrand dat de Franse troe
pen „in een samenwerkings
plan" in volledige harmonie
met de andere geallieerden
werken en dat het de Fransen
niet verboden is naar Irak te
gaan.
Eerder op de dag beschuldig
den Israëlische leiders Duits
land en Frankrijk ervan aan
Irak wapens te hebben gele
verd die de mogelijkheid om
Israel aan te vallen vergroten.
„We hebben nooit een enkele
ballistische raket verkocht die
in staat is om Israëlisch grond
gebied te bereiken," zei Mit
terrand.
De Iraakse president Saddam
Husayn heeft gisteren tijdens
een toespraak gezegd nog be
langrijke troeven in handen te
hebben. Volgens hem hebben
de geallieerden nog maar ken
nis gemaakt met een fractie
van zijn militaire slagkracht.
Hij beweerde dat zijn lucht
macht nog steeds grotendeels
intact is en dat het moreel van
zijn grondtroepen ongebroken
is. Saddam herhaalde zijn op
roep tot een heilige oorlog te
gen de vijanden van Irak in
het algemeen. Een dergelijke
oproep is eerder in grote delen
van de Arabische wereld met
de nodige scepsis ontvangen
door islamitische schriftgeleer
den. Volgens hen heeft het lot
van Saddam weinig te maken
met hun reden om een Jihad
te voeren.
De Jordaanse koning Husayn
heeft zaterdag opgeroepen tot
een staakt-het-vuren in de
Golfoorlog. Daarna zou de di
plomatie alsnog een nieuwe
kans moeten hebben om alle
problemen in het Midden-Oos
ten op te lossen, inclusief het
Palestijns-Israëlisch conflict.
De koning zei teleurgesteld te
zijn in het feit dat 'er nu al
mee energie is gestopt in enke
le dagen oorlog dan in maan
den van onderhandelen. Een
dergelijke massale vernieti
ging kan toch niemands doel
zijn'.
Psychologisch
De Scud-raketten die Irak nog
steeds blijkt te kunnen afvu
ren, worden in de VS be
schouwd als voornamelijk, een
machtig psychologisch strijd
wapen van Iraaks leider Sad
dam Husayn. In militair op
zicht zijn de Scuds, die weinig
precies kunnen worden ge
richt, van beperkte betekenis.
Het oorspronkelijke militaire
'campagneplan' van de VS, dat
voorziet in een oorlog van drie
tot zes weken, zal volgens mi
litaire experts in de VS dan
ook niet wezenlijk worden be
ïnvloed door de Scud-aanval-
len.
Tenzij andere Arabische lan
den actief aan Iraakse zijde
zouden gaan meevechten,
hechten de Amerikanen aan
het systematisch afwerken van
hun maandenlang uitgedachte
en inmiddels redelijk voor
spelbare strategie.
Dat Irak echter voornamelijk
op het politiek-psychologische
vlak terugvecht, blijkt behalve
uit de Scud-aanvallen uit de
blootstelling van de bevolkin
gen van de geallieerde landen
aan de verklaringen en 'be
kentenissen' van gevangenge
nomen piloten via de Iraakse
media. Behalve dat daarmee
de veelal als 'dun' gekarakteri
seerde politieke steun in die
landen voor de oorlog tegen
Irak zou kunnen worden ge
broken, kan veel Arabisch so
lidariteitsgevoel met Irak er
extra door worden geïnspi
reerd.
Het Pentagon is vastbesloten
tegenover die tactiek haar mi
litair-strategische antwoord zo
ongeschonden mogelijk door te
voeren, in de overtuiging dat
de wezenlijke krachtsverhou
ding 'te velde' spoedig duide
lijk zal worden en de pro-
Iraakse of anti-oorlogskrach-
ten zal ontmoedigen.
Ingegraven
Hoewel de openingsfase tegen
slagen biedt, concludeerden
onafhankelijke experts in
Washington gisteravond dat de
eerste strategische oogmerken
goeddeels zijn verwezenlijkt.
Ook als Irak nog over talrijke
gevechtsvliegtuigen zou be
schikken, kunnen die blijk
baar niet opstijgen als gevolg
van de vernietiging van start
banen.
Ook de vernietiging van
Iraakse nucleaire en chemi
sche installaties was een prio
riteit die grotendeels als ver
wezenlijkt wordt beschouwd.
De beoogde uitschakeling van
de militaire commandostruc
tuur van Saddam Husayn
moet als goeddeels mislukt
worden gezien. Maar de nog
altijd verrassend grote vrijheid
die Amerikaanse en andere pi
loten in het Iraakse luchtruim
ervaren, maakt de voortgaan
de Iraakse commandovoering
in de ogen van geallieerde ge
neraals minder relevant. Efe
door slechte weersomstandig
heden vertraagde tweede fase
van het Amerikaanse aanvals
plan voorziet in het bombarde
ren van Iraaks elitetroepen, de
republikeinse garde en vooral
hun afsnijding van bevoorra
ding met wapens en levensbe
hoeften.
Het tweede deel van de twee
de fase voorziet in eenzelfde
'behandeling' vanuit de lucht
van de ingegraven infanterie
en tankeenheden in Kuwayt,
die bovendien ontvankelijker
worden geacht voor psycholo
gische bewerking (oproepen
om over te lopen). Omdat de
republikeinse garde zeer mo
biel en verspreid is en omdat
de troepen in Kuwayt niet in
gegraven zijn, zullen luchtope-
raties niet in staat zijn hen uit
te schakelen, tenzij er massale
desertie zou optreden.
De derde fase van de oorlog
bestaat uit - waarschijnlijk ge
lijktijdige - frontale en zijde
lingse grondaanvallen in het
'Kuwaytse theater', mariniers-
landingen op Kuwaytse kust
en de landing van paratroepen
in de buurt van Kuwayt-stad.
Omdat de bevrijding van Ku
wayt door Irak tot een loop
gravenoorlog gemaakt dreigt
te worden, voorziet de geal
lieerde tactiek juist in een
bliksemactie, waarin het
Iraakse leger op meerdere
plaatsen tegelijk moet worden
'doorgesneden en opgedeeld'.
Protest
Van'Den Haag tot Peking werd dit weekeinde geprotesteerd tegen de oorlq in de Golf. Zatfen:
namen in Den Haag enkele duizenden deel aan een stille tocht georganiseed door Pax Chrii V(
het IKV. In Peking werd een Duitse orgeldraaier, die muziek maakte teger de oorlog, doop 1
soldaat gesommeerd het Plein van de Hemelse Vrede te verlaten. FOTO'sjP
Iraakse raket
Een politie-agent in Tel Aviv leidt een vrouw weg uit haar woning
die door een Iraakse raket getroffen is. Bij de aanvallen die Israël
AMERSFOORT De ex
tra zondagedities van de
diverse dagbladen hebben
grote aftrek gekregen.
Met name op de NS-sta-
tions gingen de 'oorlogs
kranten' grif van de hand.
Ook de Krant op Zondag
werd iets meer verkocht.
Want, zo liet menigeen
desgevraagd weten, de te
levisie staat dan wel
steeds aan, maar je wilt
toch het laatste nieuws op
je gemak kunnen lezen.
Om het oorlogsnieuws in het
Golfgebied op de voet te vol
gen, kwamen vrijwel alle lan
delijke dagbaden gisteren met
een zondageditie uit. De extra
krant van het Algemeen Dag
blad, NRC-Handelsblad en De
Volkskrant was uitsluitend
verkrijgbaar via de losse ver
koop. De Telegraaf verraste
haar abonnees met een extra
editie in de brievenbus. Het
Parool werd alleen in Amster
dam, maar dan wel gratis, uit
gedeeld.
Het dagblad Trouw ontbrak
gisteren in de kiosken. Vol
gens hoofdredacteur J. Greven
had dit niets te maken met de
christelijke achtergrond van
het blad. Trouw zou hebben
besloten de nadruk te leggen
op de reguliere maandagkrant.
Volgens de cao mogen grafici
niet op zondag werken
daarom wordt de Krant op
Zondag in België geprodu
ceerd. Maar de vakbonden
hebben een uitzondering wil
len maken.
FNV-woord voerder A. Douze
van Druk en Papier: „Mensen
hunkeren in deze tijd van oor
log en dreiging naar nieuws.
Daarom hebben we er in toe
gestemd dat er deze zondag
werd gewerkt".
Volgens de cao-norm krijgen
de grafici voor het opofferen
van de zondagsrust 315 pro
cent van het normale uurloon.
Maar Douze ontkent ten stel
ligste dat er aan de oorlogssitu
atie wordt verdiend: „Het is
toch vanzelfsprekend dat
mensen die speciale diensten
draaien daarvoor meer betaald
krijgen? Mensen die op zon
dagavond voor de maandag-
produktie werken, krijgen ook
315 procent betaald".
Douze wijst er op dat hef uit
komen van zondagedities in
Nederland geen gemeengoed
gaat worden. „Het blijft bij een
incident. Al kan ik me voor
stellen dat er volgende week
weer een extra editie zal uit
komen. Wanneer uitgeverijen
het belangrijk vinden om hier
voor nog eens een zondags
krant uit de brengen, zullen
we ons daar niet tegen verzet
ten".
Scholieren
De extra edities van de diverse
dagbladen telden acht tot zes
tien pagina's en waren voor
rond een piek te koop bij
krantenkiosken en benzinesta
tions. Goede zaken deden vijf
tig scholieren die met hun
OV-kaart op zak in de treinen
De Volkskrant uitventten.
Martijn Orlemans en Theo
Andela uit Tiel belandden zo
met 400 kranten op het NS-
station in Amersfoort: „We
krijgen ieder honderd gulden
en mogen van de opbrengst
(een gulden per krant) ook
nog eens de helft houden. Dat
gaat lekker want iedereen in
de trein wil het laatste nieuws
uit de Golf lezen".
Het is overigens niet de eerste
keer dat oorlog voor kranten
aanleiding is om een zondage
ditie uit te brengen. Voor de
Tweede Wereldoorlog, toen
nog twaalf dagbladen zeven
dagen per week uitkwamen,
was het heel gebruikelijk om
in tijden van spanning meer
edities te laten verschijnen.
Tijdens de Eerste Wereldoor
log werden er zelfs twaalf edi
ties op een dag geproduceerd.
In tegenstelling tot vroeger
dagen blijkt de verspreiding
van de extra kranten nu pro
blemen te geven. Niet iedere
krantenbezorger wil op zondag
werken (voor hem geldt de
cao-regeling van 315 procent
namelijk niet) en de boekhan
del is, evenals veel kiosken in
de provincie, op zondag geslo
ten.
HELMA VAN DEN BERG
(Van onze
parlementaire redactie)
DEN HAAG De VVD
is zeer verbaasd dat
PvdA-minister Ter Beek
(defensie) niet geïnfor
meerd was door zijn CDA-
collega Van den Broek
(buitenlandse zaken) over
het inmiddels afgesla
gen aanbod een Neder
lands Patriot-squadron te
stationeren in Israël.
Van den Broek heeft inmid
dels bevestigd dat het idee om
Israël met Nederlandse Pa
triots te beveiligen tegen
Iraakse raketten uit zijn koker
afkomstig was. Op die manier
hoopte hij het „hartverscheu
rende dilemma" het al dan
niet uitvoeren van een wraak
actie tegen Irak van de re
gering in Jeruzalem op te los
sen. Vrijdagavond besprak
Van den Broek zijn idee met
premier Lubbers, die er in
stemmend op reageerde.
Minister Van den Broek ont
kende overigens dat hij een
echt aanbod had gedaan aan
Israël. Hij had alleen maar bij
de Israëlische ambassadeur in
Den Haag laten informeren of
diens regering wellicht be
hoefte had aan Nederlandse
Patriot-eenheden. „Als Israël
'ja' had gezegd, hadden we na
tuurlijk intern, in het kabinet,
overleg moeten plegen hoe we
dat hadden moeten organise
ren".
Maar Israël heeft inmiddels
'nee" gezegd, onder dankzeg
ging voor „dit gebaar van gro
te politieke en psychologische
waarde". Jeruzalem denkt vol
doende te hebben aan de Ame
rikaanse Patriot-squadrons.
Dreiging
Met de komst van de Patriots,
die vijandelijke Scud-raketten
van Irak uit de lucht moeten
schieten, is de dreiging echter
niet geëlimineerd. „Het is mo
gelijk dat hun komst zal hel-
Onrust onder
Nederlandse
Patri)t-eenhede)J
weggeëbd
DEN »AG De onA,
onder ce Nederlandse Rbi
triot-benanning in T
kije, de het gevolg v(ii
van de suggestie van
nister Tan den Broek
premie- Lubbers om d(
eenhecfen eventueel n^li
Israël b verplaatsen, is
middeli weggeëbd,
luchtimchtmilitairen
vroegei zich tijdens
uitpakien van het Patri
materieel af, of zij
meteer weer konden
pakkei. Dat zei maj<
Martin Zijlstra van
luchtiracht gisteren va
het lurkse Diyarbak
waar te Patriot-eenhed
zijn gstationeerd. Na
mate luidelijk werd,
de Anerikanen de
triot-taak op zich nami
verdwien de onrust, al<
Zijlstra.
pen maar het is geen absolute
oplossing", zei minister van
volksgezondheid Ehud Olmert.
De VS hebben Israël gevraagd
de Scud-aanvallen niet te ver
gelden, uit vrees dat dit de
Arabisch-westerse coalitie te
gen Irak schade zou toebren
gen. Een delegatie van hoge
Amerikaanse 1 functionarissen
onder leiding van de ondermi
nister van buitenlandse zaken
voor het Midden-Oosten, Law
rence Eagleburger, is in Israël
aangekomen om de strategie
voor de komende tijd te be
spreken.
Israël heeft niet toegezegd dat
vergelding definitief uitblijft.
Minister van defensie Moshe
Arens zei gisteren na het kabi
netsberaad dat het niet de
vraag is óf Israël de Iraakse
aanvallen zal vergelden, maar
wanneer en hoe.
„We hebben niemand enige
garantie gegeven. Ik denk dat
van een soevereine staat,
waarvan de bevolking wordt
gebombardeerd in een onge-
provoceerde daad van agressie,
niet verwacht kan worden
zo'n garantie te geven", aldus
Arens.
De paniek die bij het afgaan
van elke nieuwe sirene uit
breekt, is de uiting van niet al
leen angt, maar ook van
welijks meer te dragen
moeidhed. De druk vai
bevolkirg wordt te groot
zelfvertDuwen is verdwe
En de aigst kan doen gri
naar middelen die het k
verstand nog buiten spel
houden, is de Amerika
vrees.
Maar Iïaël zal volgens
ambassadeur in België, A
ham Primor, niet op een e
tuele Iraakse aanval met
mische wapens reageren
de inzet van kernwapens,
raël herft altijd verklaard
het niet als eerste kernwaj
zou intioduceren in het
den-Oosten. Het houdt
aan die belofte", zei hij j
ren voor de televisie,
chemische wapens betreft
hebben andere manieren
te reagtren".
