Beveiliging tegen terreur onmogelijk
elle kritiek in PvdA op houding fractievoorzitter Wöltgens
Strop voor KLM door de Golfoorlog
„Liever geld
dan plakband"
f^LFOORLOG
£eidóe Qowumt
MAANDAG 21 JANUARI 1991 PAGINA 3
nemende belangstelling
l^or tv-nieuvs Golfoorlog
ÏERSUM De bijandere belangstelling van
-y-dkend Nederland vor nieuws over de Golf-
TJg neemt af. Dat bljkt uit gisteren vrijgege-
hjfers van de afdeling kijk- en luisteronder-
van de NOS. Volgns een woordvoerder ligt
tale kijktijd nog wi hoger dan normaal. Za-
3 werd evenals de/oorgaande dagen gemid-
t verier uur naar de ttevisie gekeken. Een deel
cetile extra belangsteling laat zich echter ver-
00Ijn door reportages ver het Europees kampi-
hap schaatsen. Ht acht-uur-journaal trok
lag het gebruikelike aantal van twee mil-
cijkers. De Amerilaanse nieuwszender CNN
lme zaterdag een da,bereik van zeker 930.000
■s. De belangsteling voor CNN was in de
van vrijdag op zaerdag echter erg klein. Er
zo weinig mense dat de kijkdichtheid niet
in cijfers valt uit e drukken,
ties
Campagne zuinig
rijden uitgesteld
DEN HAAG Er komt voorlopig geen
campagne om automobilisten op te roe
pen tot minder en zuiniger rijden. Minis
ter Andriessen heeft besloten een derge
lijke actie uit te stellen „zolang de Golf
oorlog en de lage olieprijs blijven zoals ze
nu zijn", aldus een woordvoerster van
Economische Zaken. Het ministerie had
niet gerekend op een scenario waarbij de
prijzen van olie en olieprodukten in ge
val van oorlog zouden kelderen. Nu de
luchtmacht en de raketten van Irak geen
werkelijke bedreiging blijken te zijn,
denken handelaren dat de aanvoer van
ruwe olie niet of nauwelijks hinder zal
ondervinden van de Golfoorlog. Ook de
aanwezigheid van zeer ruime voorraden
in het Westen speelt een belangrijke rol.
Nederlandse
hulpgoederen
voor Turkije
DEN HAAG Nederland
gaat op verzoek van de Turkse
autoriteiten rampbestrijdings-
goederen aan Turkije leveren.
De bijdrage bestaat uit ruim 30
ton hulpgoederen Het gaat om
onder meer gaspakken, bran
cards, brandwerende dekens
en geneesmiddelen tegen che
mische wapens. Een deel van
de hulpgoederen is al in Tur
kije gearriveerd. Ook 'enkele
andere geallieerde bondgeno
ten hebben inmiddels hulpgoe
deren naar Turkije gestuurd of
gaan dat alsnog doen.
Nauwelijks werk voor
opvangcentrum marine
DEN HELDER Het opvang- en cri
siscentrum voor 'het thuisfront', dat
sinds donderdagochtend bij de Konink
lijke Marine operationeel is, heeft vol
gens een woordvoerder nauwelijks of
geen werk.
De bezetting van het centrum in sport
hal Zweedse in Den Helder is terugge
bracht tot een telefoniste en een mede
werker van de afdeling pprsoneel. Tot
vrijdagmiddag registreerden de mede
werkers in totaal zeventig telefonische
verzoeken om informatie.
Naar schatting had minstens 60 procent
van de informaties betrekking op de si
tuatie van het medisch team dat met
een noodhospitaal onderweg was naar
de Golf.
De PTT verwacht
uitbreiding aantal
telefoonlijnen
Nederland-Israël
DEN HAAG De PTT heeft goede hoop dat het
aantal telefoonlijnen tussen Nederland en Israel van
daag wordt uitgebreid van 33 tot 63. De PTT kreeg na
de raketaanvallen door Irak op Israel een enorme
hoeveelheid telefoontjes te verwerken. Massaal zoch
ten mensen contact met familie en kennissen in Is
raël. Telefoonverkeer met Israël was vrijdag op een
gegeven moment onmogelijk. Ook vanuit andere lan
den werd veel met Israël gebeld. De druk was giste
ren aanmerkelijk minder groot. De PTT vermoedt
dat dit te maken heeft met het uitblijven van nieuwe
raketaanvallen.
Verslaggeversteam
Algerije uitgezet
DEN HAAG Een verslaggever
en een fotograaf van het week
blad Elsevier zijn gisteren Alge
rije uitgezet. Het duo arriveerde
zaterdag in Algiers om een (afge
sproken) vraaggesprek over de
Golfoorlog te hebben met de Al
gerijnse minister van buitenland
se zaken. Onmiddellijk na aan
komst op het vliegveld van Al
giers werd alle apparatuur in be
slag genomen. Het duo werd ver
volgens naar een hotel gebracht,
waar het onder kamerarrest werd
geplaatst. De in beslag genomen
apparatuur kregen de verslagge
vers weliswaar beschadigd
bij vertrek weer terug.
SKUNDIGE SMID VREEST BESCHIETING PASSAGIERSVLIEGTUIGEN
DEN Een aftoende
liliging tegen trreur-
in is onmogeljk. In
is alles van vaarde
welkom objett voor
terrorist. Het meest
:tief in de strijl tegen
tfirisme is teiighou-
(lheid door de media,
boodschap ran de
tste terrorisne-des-
dige van on; land,
ie P. Schmid.
i-an oorsprong Zwitserse
enrieus Schmid is dcent po-
n- [e wetenschappei aan de
le fee universiteit. lij is de
arl>r van het standardwerk
lijiical Terrorism', /aarvoor
vi 1985 werd orierschei-
|net de prijs voorhet beste
:It cologisehe werk
defens Schmid is he wel mo-
i om aan te gevm wat de
it populaire ©eiwitten
Voor een aanslg. Conti-
sebewaking van dp doelwit-
'dqplus drieploegeidiensten
otde hoogst parat binnen-
rt fe veiligheidsdicist) heeft
jg enig effect, naar kan
volledig zijn. iovendien
iet probleem zzh slechts
laatsen.
op Schiphol te toegang
vaje vliegtuigen ped is be-
cjjEd, wordt de vertrekhal
^Jret vliegveld let doelwit,
it ook goed beveiligd, dan
e met luchtcbelraketten
jajtuigen neerhaen. Dat is
j genteel het gootste ge-
j dat luchtdielraketten,
3anaf de schoider zijn af
Maren, hier zij) binnenge
sneld".
ïel Ierse republkeinse leger
i ,t die raketten /an Gaddafi
b/egen. De IRA heeft ze
Historicus Alex P. Schmid, docent aan de Rijksuniversiteit Leiden,
ste terrorisme-deskundige van ons land.
niet gebruikt, omdat het in
zijn strategie helemaal niet zou
passen. Dan zouden nog meer
katholieken zich tegen het le
ger keren".
Schmid legt vervolgens uit hoe
kinderlijk eenvoudig het is
vliegtuigen op te blazen, maar
dringt erop aan die details
toch vooral uit de krant te
houden. De ervaring heeft ge
leerd dat bij sommige terreur
daden de kennis over de tech
niek uit de media afkomstig
was.
Schmid noemt het Iraakse
dreigement om terreurdaden
te plegen zeer reëel. Hij wijst
op de 57 verschillende Pale
stijnse terreurgroeperingen die
hij in zijn handboek heeft op
gesomd, en op de fundamenta
listische groeperingen. „De
Hezbollah heeft in het verle
den naar de pijpen van Tehe
ran gedanst. Het is heel goed
mogelijk dat zij zich nu met
Saddam Husayn identifice
ren".
Schmid onderscheidt twee ma
nieren waardoor terroristen in
West-Europa actief kunnen
worden. De eerste manier is
dat mensen in West-Europa,
voornamelijk moslims, spon
taan reageren. „Saddam Hu
sayn is in de ogen van veel
Arabieren nu de underdog, het
slachtoffer. De spontane terro
rist komt plaatsvervangend op
voor Irak, als zaakwaarne
mer".
„Dat hebben we ook gezien'in
april 1986, toen de VS een aan
val hadden uitgevoerd op Li
bië. Toen zijn er als reactie
tientallen aanslagen gepleegd
tegen Amerikaanse doelen,
vooral in het Middellandse
Zeegebied. Dat zal nu ook
weer gebeuren. Waakzaam
heid is dus zeker geboden".
Een tweede mogelijkheid is de
meer professionele: slapende
agenten die geactiveerd wor
den „Irak heeft natuurlijk zijn
ambassades en reisbureaus.
Maar er zijn ook in verband
met de wapenhandel veel
Iraakse firma's opgericht. Dat
zijn nu de mogelijke kanalen
om hun mannen aan het bom-
mengooien en schieten te
brengen".
„Saddam Husayn wil de in
druk wekken dat Arabieren in
de hele wereld in actie komen
tegen het imperialisme, dat er
een heilige oorlog wordt ge
voerd. Dan zullen de Arabi
sche regeringen die nu nog te
gen Irak zijn, onder druk van
de massa van zijde moeten
wisselen. Dat is zijn strategie".
Schmid omschrijft terrorisme
als oorlogsmisdaden in vredes
tijd, al beaamt hij dat het heel
moeilijk is een objectieve defi
nitie te geven. „Een soldaat
draagt een uniform. Hij draagt
zijn geweer openlijk. Hij is ge
bonden aan de Conventie van
Genève en mag geen burgers
aanvallen. Anders begaat hij
een oorlogsmisdaad".
„Het militair resultaat van ter
reuracties is vaak minimaal.
Men moet het hebben van de
echo van de media, van inti
midatie of chantage. Het
slachtoffer van de terreur is
onbelangrijk. Het is slechts de
generator van de boodschap"
„Een voorbeeld: Toen enkele
jaren geleden de IRA een aan
slag had gepleegd op Ameri
kaanse militairen in Limburg,
vroeg een journalist aan een
IRA-woordvoerder: 'Waarom
doen jullie dat?' En het ant
woord was heel ontwapenend:
'Zodat jullie, journalisten, ko
men vragen waarom wij dat
doen' Als je indruk wil maken
op het Amerikaanse publiek,
hoef je maar ergens heen te
gaan waar de Amerikaanse
media aanwezig zijn Je hebt
dan het maximale publiek en
de minste risico. De media
brengen de terrorist naar het
publiek, dus hoeft de terrorist
niet naar het publiek, niet
naar de VS, te gaan".
Terrorisme bestaat volgens
Schmid dan ook uit twee din
gen: geweld en propaganda.
Het geweld is wel enigszins te
bestrijden, maar nooit uit te
bannen. En bij de propaganda
loop je aan tegen de persvrij
heid „Bekend is de uitspraak
van een terrorist die zei: 'Ik
wil dat morgen alle krante
koppen bloed hebben'. In ze
kere zin is terroristisch geweld
daarom pseudo-geweld, een
pseudo-gebeurtenis. In de VS
werden een tijd lang antisemi
tische leuzen geschilderd op
synagogen. Op een gegeven
moment besloten de media er
geen aandacht meer aan te be
steden. Het hield toen vanzelf
op. Kennelijk was het de-
moeite waard om het te doen,
omdat het werd verslagen".
Schmid benadrukt de eigen
verantwoordelijkheid van de
media. „Iedereen is verant
woordelijk voor zijn doen. De
houding van 'publish and be
damned' is altijd al twijfelach
tig, maar in tijden van crises
begint het crimineel te wor
den. Er worden meer Ameri
kanen door de bliksem gedood
dan door terroristen. Als de
media net zoveel aandacht
zouden besteden aan bliksem,
zou iedereen zeggen dat ze gek
geworden zijn".
„Er komt bij berichtgeving
over geweld een zeker voyeu
risme aan te pas. Het recht op
informatie? Als de media zes
tig procent van hun aandacht
richten op een vliegtuigka
ping, waar blijft dan het recht
van het publiek op het overige
nieuws, dat erdoor wordt ver
drongen?"
Toch is Schmid geen voorstan
der ervan dat de overheid cen
suur pleegt. „De overheid is
vaak zelf partij in een conflict.
Maar als de media zo profes
sioneel zijn als ze zelf zeggen,
zou ze zichzelf beperkingen
kunnen opleggen als het gaat
om pseudo-geweld".
Vanaf Schiphol is dit weekeinde ruim 375 kilometer plakband naar Israël gestuurd waarmee de
Israëli's hun kamers kunnen isoleren tegen een Iraakse gifgasaanval. foto: anp
werkelijk oorlog ontstaat in Is
raël, kan daar mogelijk meer
behoefte aan zijn".
De Zionistenbond houdt zich
niet bezig met het inzamelen
van plakband. Daar zou vol
gens berichten behoefte aan
zijn, nu in Israël de bevolking
de ramen afplakt ter bescher
ming tegen een mogelijke gi-
faanval van Irak. Prins zegt
echter dat nergens uit geble
ken is dat er werkelijk een te
kort bestaat aan plakband in
Israël. „Wij hebben op dit mo
ment liever geld dan rollen
plakband. Mocht later blijken
dat er toch een tekort aan tape
bestaat, dan kunnen wij dat al
tijd nog centraal inkopen en
vervoeren".
De Nederlandse Zionistenbond
belegt vanavond een informa
tie-avond in de Amsterdamse
Apollo-hal. Enkele politici
hebben hun medewerking aan
de avond al toegezegd, aldus
Prins. Namen wil hij echter
niet noemen. „Wanneer plot
seling oorlog ontstaat in Israël,
zullen enkelen van hen waar
schijnlijk niet meer meewer
ken".
n (Van onze
rlementaire redactie)
"V HAAG 7wee be
de PvdA'ers hebben
ben felle kritêk op de
iding van hun partij en
t name van fractie-
irzitter Thijs Völtgens
de kwestie van de
If oorlog. Het zjn voor
lig partijvoorztter Ien
i den Heuvel en het
Tweede-Kamerlid Piet de
Visser. Beiden waren za
terdagavond te zien in een
uitzending van Vara's
Achter het Nieuws.
Ien van den Heuvel is „diep
teleurgesteld" dat de kamer
fractie van de PvdA heeft in
gestemd met het besluit van de
regering om deel te nemen
aan de militaire handelingen
tegen Irak. Vooral fractievoor
zitter Thijs Wöltgens moest het
ontgelden. Volgens mevrouw
Van den Heuvel heeft deze zo
gemanoeuvreerd dat de PvdA
zich wel voor het deelnemen
van Nederland moest uitspre
ken. „Aanvankelijk zei Wölt
gens steeds maar dat het be
sluit (om de Nederlandse fre
gatten mee te laten vechten in
de Golf) nog niet genomen
was. Maar toen eenmaal de
kogel door de kerk bleek te
zijn, heef-ie bijna letterlijk ge
zegd: 'we hadden een ultima
tum gesteld en we moesten
dus wel, wilden we onszelf
niet ongeloofwaardig maken'.
Met andere woorden: hij heeft
zijn besluit al in november ge
nomen. Toen steunde hij im
mers dat de resolutie voor het
eventuele gebruik van geweld
tegen Irak in de Veiligheids
raad was aangenomen. Dus
toen wist-ie al waar hij wilde
uitkomen. Ik vind het onbe
grijpelijk".
Ien van den Heuvel speelde
een prominente rol in de
PvdA in de jaren zeventig,
toen de sociaal-democraten
zich nog socialisten noemden
en zich sterk vereenzelvigden
met de vredesbeweging. Zij is
ervan overtuigd dat er nog al
tijd „heel veel PvdA'ers" zijn
die er zo over denken en die
dus niet instemmen met de
houding van de kamerfractie.
„Wellicht dat het mogelijk is
daar op de een of andere ma
nier blijk van te geven. Ik zal
proberen zoveel mogelijk
PvdA'ers op mijn lijn te krij
gen". Het PvdA-kamerlid Piet
de Visser deelt de kritiek en
teleurstelling van Ien van den
Heuvel. Volgens hem was de
fractie van de PvdA in de
Tweede Kamer in feite net zo
verscheurd als in de Eerste
Kamer, waar elf sociaal-demo
craten tegen deelneming aan
de oorlog stemden. De Visser
meent dat voorzitter Thijs
Wöltgens zijn fractie, wellicht
niet met opzet, erin heeft laten
lopen. De Visser vindt dat de
PvdA in de Tweede Kamer
voortdurend zal moeten aan
dringen op een onmiddellijk
staakt-het-vuren in de Perzi
sche Golf.
Thijs Wöltgens
UW NIET TE6EN PIE
MMTARENPA/U!
5TIS4KS 15-ie N06
(Van onze
financieel-economische
redactie)
DEN HAAG Als gevolg
van de Golfoorlog heeft
de KLM een strop geleden
van tot nu toe „enkele
tientallen miljoenen gul
dens", aldus een woord
voerster van de lucht
vaartmaatschappij.
Volgens de Vervoersbond-
CNV stevent de KLM dit
boekjaar (tot 1 maart) af op
een negatief resultaat van en
kele honderden miljoenen gul
dens, mogelijk zelfs een half
miljard. Vorig jaar maakte de
KLM nog een nettowinst van
340 miljoen.
Het bedrijf heeft veel extra
kosten moeten maken door de
sterk gestegen brandstofprij
zen, de explosief gestegen ver
zekeringspremies en de ingrij
pende wijzigingen in de vlieg-
schema's. De KLM heeft een
aantal diensten op het Mid
den-Oosten moeten staken en
is genoodzaakt vluchten op het
Verre Oosten om te leggen, om
te voorkomen dat toestellen in
het oorlogsgebied- terecht ko
men.
Het invoeren van toeslagen en
het verhogen van de tarieven
heeft nog geen soelaas gebo
den. „Voordat je de opbrengst
van die maatregelen binnen
hebt, heb je al een groot deel
van de kosten moeten ma
ken", aldus woordvoerster
Wenting.
Bestuurder E. Aarts van de
Vervoersbond-CNV heeft be
rekend dat de KLM momen
teel, de Golf kosten niet mee
gerekend, een verlies lijdt van
één a drie miljoen gulden per
dag. Woordvoerder Harmse
van de KLM wil dit cijfer niet
bevestigen. Hij verwijst naar
een communiqué van enkele
maanden geleden, waarin een
„aanmerkelijk verlies" werd
voorspeld. In het persbericht
werd ook aangekondigd dat de
KLM de komende drie jaar
voor 400 miljoen gulden moet
bezuinigen, hetgeen het verlies
van 500 arbeidsplaatsen zal
veroorzaken.
ACTIE ZIONISTENBOND VOOR ISRAËL
EN LOBBES
WeD
15 P-ATJEW00FP
OF ZIT EP EEN /M4R-
/WOT AAN JE KKAA&
nissen in de Golf. Volgens
woordvoerder H. Prins bellen
dagelijks tientallen mensen
naar het coördinatiecentrum.
Daarbij gaat het veelal om
mensen die hulp willen bieden
aan Israël of daar willen gaan
werken. De Zionistenbond no
teert van de bellers naam,
adres en opleiding of beroep.
De vrijwilligersorganisatie Sar
El regelt de formaliteiten in
het geval mensen daadwerke
lijk naar IsraëJ zouden ver
trekken. Op korte termijn be
staat er in Israël volgens
woordvoerder Prins echter
geen behoefte aan hulp. Pas
als de regering van Israël om
hulp vraagt, zal de Zionisten
bond een beroep doen op de
vrijwilligers.
Prins vertelt dat veel bellers
zich beschikbaar stellen als
bloeddonor. „Alleen artsen die
zich melden, houden wij in
een apart bestand. Wanneer er
Hawk-raket in Aviodome
Een vijf meter lange Hawk-raket staat in het Nationaal Lucht
vaart Museum Aviodome opgesteld waar sinds zaterdag een ex
positie is ingericht onder de titel „Luchtstrijd in de Golf". De
Hawk-raket is momenteel bij alle partijen in de Golf In gebruik.
foto: anp
AMSTERDAM Het
coördinatiecentrum van
de Nederlandse Zionisten
bond in Amsterdam zegt
al één miljoen gulden aan
toezeggingen voor hulp
aan Israël te hebben ont
vangen. Sinds zaterdag
heeft de bond een giro
nummer opengesteld voor
een inzamelingsactie ten
behoeve van Israël. Meer
dan driehonderd mensen
hebben zich bij de bond
gemeld om vrijwillig naar
Israël te vertrekken wan
neer daar hulp nodig is.
.iaden voor vrede in Golf
r ïn van de Amsttrdamse moskeeën bidden moslims tijdens de gebedsdienst van zaterdag voor
e in het Golfgelied. foto: anp
Met advertenties in diverse
dagbladen vraagt de Zionisten
bond aandacht voor de actie
en het telefoonnummer dat 24
uur per dag opengesteld is
voor reacties op de gebeurte-
