Ontwakend
publiek
laconiek
„Dit is mijn zwartste dag"!
Haagse
politie
alert
Prof. Siccama:
Oorlog wellicht
snel voorbij
Fregatten nog niet in actie
Bidden
Kamer: Oorlog was onontkoombaar
GOLFOORLOG
CeidócSomxmt
DONDERDAG 17 JANUARI 1991 PAG!
Het Nederlandse fregat Philips van Almonde.
DEN HAAG De Nederlandse fregat
ten en het bevoorradingsschip Zuider
kruis zijn niet in actie gekomen bij de
eerste fase van de operatie 'Desert
Storm'.
Minister Ter Beek van defensie was door de
Amerikaanse autoriteiten om half één over het
aanstaande offensief geïnformeerd. Een uur
daarna gaf hij, conform de afspraken, toestem
ming voor het onder Amerikaans commando
plaatsen van de drie Nederlandse schepen. De
Amerikaanse admiraal March is de de hoogste
bevelvoerende marine-officier ter plaatse.
De fregatten Jacob van Heemskerck en Philips
van Almonde bevinden zich ruim driehonderd
kilometer van de Zuiderkruis. Zij nemen deel
aan de bescherming van enige Amerikaanse
vliegdekschepen. De Zuiderkruis bevindt zich
in een zogenaamde bevoorradingsbox, een afge
schermd hoekje van de Perzische Golf. In de
buurt van het bevoorradingsschip bevinden
zich drie fregatten. De Zuiderkruis had gedu
rende de nacht een paar keer contact met Ne
derland.
Rond middernacht (Nederlandse tijd) merkte
men op het schip dat de oorlog begonnen was.
De radarschermen vulden zich met echo's van
Amerikaanse jachtbommenwerpers die afkom
stig waren uit de richting van het Saudische
vasteland. Aan boord van de Zuiderkruis wer
den alle gevechtsposten bemand. Het weer was
goed, er was een heldere sterrenhemel en er
stond weinig wind (kracht 2).
DEN HAAG De politie in
Den Haag is alert om snel te
kunnen ingrijpen bij eventuele
acties bij ambassadegebouwen.
Het ambassadegebouw van
Irak aan de Johan de Wittlaan
heeft extra maar geen perma
nente bewaking. Ook de hui
zen van Iraakse diplomaten
hebben extra aandacht van de
politie. Permanente bewaking
is er wel bij de Amerikaanse
ambassade aan de Korte Voor
hout, maar ook de ambassades
van Groot-Brittannië aan het
Lange Voorhout, van Saoedi-
Arabië in de Alexanderstraat
en van Israël op het Buitenhof
hebben extra polite-aandacht.
Ook de politie in Wassenaar is
op haar hoede. Vooral de
Amerikaanse School, waarvan
de vrouw van de president
van Amerika Barbara Busch
de eerste steen legde en door
koningin Beatrix afgelopen
najaar werd geopend, wordt
zeer scherp in de gaten gehou
den. Directeur dr. G.D. Schop-
pert verklaart niet de indruk
te hebben dat ouders uit angst
voor een terroristische actie
kinderen thuis houden. Vol
gens hem zijn de absentiecij-
fers niet anders dan gewoon
lijk. Schoppert; „Eigenlijk ma
ken we ons echt niet zo'n zor
gen. Tot nu toe hebben terro
risten nog nooit een school
met kinderen aangevallen en
wij denken dat dat zo zal blij-
DEN HAAG „Bommen
op Baghdad". De ochtend
bladen die met grote kop
pen het nieuws over de
oorlog in de Golf de we
reld inschreeuwen, gaan
op de stations grif van de
hand, maar aanvankelijk
toch nog lang niet zo snel
als Jannie Tijl van de
krantenkiosk op Den
Haag CS heeft verwacht.
De prognose van de verkoop
ster om zes uur: „Om acht uur
heb ik geen krant meer in
huis". De realiteit om klokslag
acht uur: dikke stapels kran
ten die wachten op lezers. Wat
later op de ochtend is de vraag
groter en een uur later zijn de
stapels verdwenen en worden
borden opgehangen met de
tekst „Alle kranten uitver
kocht".
Het ontwakende publiek rea
geert over het algemeen lauw
en laconiek op het nieuws
over de massale luchtaanval
len op Irak. „Er is maanden
onderhandeld. Als het dan
eenmaal zover is dat er wordt
gevochten, komt dat natuur
lijk niet meer als een complete
verrassing", laat een vroege
bezoeker van het stationsres
taurant van Den Haag CS van
achter een kop zwarte koffie
weten. „Het spreekt vanzelf
dat Amerika en de bondgeno
ten moeten ingrijpen. Stel je
voor, dat Nederland opnieuw
door Duitsland wordt bezet.
Iets dergelijks is er nu aan de
hand in de Golf".
De voorspelling dat de kracht
meting tussen de geallieerde
troepen en Irak in een paar
dagen zal zijn beslist, deelt hij
echter niet. „Ik ben heel bang
voor de reacties uit de Arabi
sche wereld. Landen die zich
tot nu toe fel tegen Husayn
hebben verklaard, kunnen op
een bepaald moment gaan zeg
gen: 'Dit gaat ons te ver'. Er
kan een Arabisch gevoel van
saamhorigheid ontstaan. Mos
lims onder elkaar. Daar moet
Amerika zich niet op verkij
ken".
In de geprekken die reizigers
op het station met elkaar voe
ren, lijkt het niet in de eerste
plaats te gaan om het uitwisse
len van meningen over de oor
log, maar om de vraag hoe laat
en waar het nieuws voor het
eerst is opgevangen. „Ik wist
het al om één uur, toen ik te
rugkwam van een vergade-
bjskMSÉST 1
Aanvankelijk leek de belangstelling matig maar in de loop van de ochtend raakten op het Centraal Station in
Den Haag alle Nederlandse kranten uitverkocht.
ring". Ik hoorde het om vier
uur van mijn man, die me
wakker maakte". Ik lees het
nu pas in de krant". Als er
toch een mening wordt gege
ven, liegt die er in de meeste
gevallen niet om. „Husayn?
Dat is een geval voor een in
richting. Direct opsluiten".
Zo koel
Niet iedereen staat te juichen
over het militaire ingrijpen.
Leidenaar Rien Zoon, die in
Groesbeek een opleiding volgt
tot psychotherapeut en op het
Haagse station een studiege
noot opwacht, vindt dat er te
gretig naar de wapens is ge
grepen. „De economische boy
cot heeft niet lang genoeg ge
duurd om effect te hebben. De
oorlog komt te snel". Een an
dere reiziger ergert zich aan
een plattegrond van Baghdad
in een krant. „Alles komt op
die manier zo koel over, zo za
kelijk. Het gaat wel om men
senlevens".
Treinmachinist J. Oosterhuis,
die de eerste Intercity tussen
Utrecht en Den Haag voor zijn
rekening heeft genomen, heeft
het nieuws gehoord van een
collega die uit de nachtdienst
kwam. „Er is de afgelopen da
gen onder collega's wel af en
toe over de crisis gepraat,
maar het gesprek van de dag
is het nooit geweest. Dat zal
vandaag wel anders worden",
voorspelt hij. „Nee, ik ga geen
blikken in huis halen. Ik weet
dat er mensen zijn die hamste
ren, maar dat is allemaal non-
De Haagse orgeldraaier M.
Martens (31) die zijn draaiorgel
elke week één dag opstelt bij
FOTO: MILAN KONVALINKA
de ingang van het station, be
sluit rond acht uur het voor
gezien te houden. „Ik verdien
niks en krijg alleen maar
scheldpartijen naar mijn
hoofd. 'Schei uit met die mu
ziek. Er is oorlog', roepen de
mensen. Alsof ik daar iets aan
kan doen. Ik ga eens kiiken, of
er rollen met Arabische mu
ziek te krijgen zijn. Amerika
moet wél oppassen. Dat man
netje uit Irak is tot alles in
staat".
WILLEM GOUDRIAAN
Je vouwde je handen e
je ogen, je wilde iets
zeggen en toen zag jt
voor je, knielend in het
Hij bad. Daarna vertrol
naar zijn bunker.
„Alleen God weet wat
gebeuren gaat", had Pe,
Cuellar gezegd bij zijn
terugkeer uit Baghdad
was vreemd. Had Sadda
dan niet gemeld wat er
gebeuren ging? Was Sa<
vergeten te vertellen d,
alleen God, maar ook h
volledig op de hoogte n
de loop der dingen? De
ongelovigen zullen het
onderspit delven en de
gelovigen zullen zegeviei c
voor eeuwig en eeuwig. -
wil het. Allah Akbar, Go
groot.
Je aarzelde en opende je I
heel even maar. Je sloot
weer en toen zag je Ien
der Heuvel voor je, sprei I
in de Doelen. „Deze oorl i
uitdrukkelijk tegen dew J
God", zei Van den Heu\
ze keek erbij alsof ze het
wist. Je handen lieten el j
los, je staarde voor je uil
Waarom sprak God nou M
eens tot jou? Waarom alt
zulke bijzondere mensen t
Husayn en Van den Heu e.
Wat hadden zij dat jij niet j
Een snor, zou dat het ziji n
wist het niet. Vroeger w,
Toen wist je nog mdi l
meester het zei dat de jj
christenen on versehrokkt
dapper en gehoorzaam t(
kruistocht gingen: God u e
het. Maar later hoorde je
deze gelovigen tekeer wj
gegaan, eerst in de syna&
die ze onderweg tegenkv,
en later in het beloofde l
zelf. Sindsdien wist je he
meer en toch wilde je nu
doen. Iets goeds. Je realis
je dat je deze week erg
negatieve energie naar h
Midden-Oosten had gezot
en daar voelde je je schu
over. Terwijl zevenduizei
liefhebbers van transcedi
medidatie in Maastricht
hadden zitten hoppen vtx
vrede, had jij vanaf de b
liggen storen met je gesoi
Nu zag je hoe de boel in
honderd liep. Je besloot j
éénmaal helemaal te gev,
Laagvliegen op positieve
gedachtenkracht, dat kon
ook en wellicht zou het n
beetje energie opleveren
nodig was voor een keer
goede.
Je vouwde je benen, je slt
ogen, je concentreerde je
enorm en toen viel je vooi
op je gezicht. Oorlog. Las
bidden.
STEVO AKKERMAN
DEN HAAG Prof. dr.
Jan Geert Siccama, mili
tair deskundige van het
vermaarde instituut Clin-
gendael in Den Haag,
houdt serieus rekening
met de mogelijkheid dat
de oorlog in de Golf heel
snel binnen een paar
dagen of zelfs binnen een
dag zal zijn afgelopen.
„Deze aanvallen zijn zo mas
saal dat men in Irak misschien
wel capituleert. En 'men' be
hoeft dan niet eens Saddam
Husayn te zijn. Hij heeft zo
veel van zijn eigen mensen te
gen de muur laten zetten, dat
hij nu misschien wel wordt af
gezet", aldus Siccama.
Maar er ligt nog zo'n half mil
joen Iraakse soldaten aan de
grens met Kuwayt. Die zouden
toch in de aanval kunnen
gaan? Zo'n snelle veldslag
hoeft het toch niet te worden.
Siccama: ,„De grote vraag is of
het wel een slag moet worden.
Het doel is de ontruiming van
Kuwayt. Dat zou bereikt kun
nen worden door het treffen
van een aantal militaire doel
witten in Irak: de raketbases,
de vliegvelden, de chemische
en nucleaire installaties, de
communicatiecentra en de re
geringsgebouwen. Daarmee
hoopt men te bereiken dat de
Iraakse strijdmacht in Kuwayt
geen bevelen meer krijgt en
onderling niet meer kan com
municeren. Als dan de tank
commandanten de witte vlag
uitsteken, dan hoeft er hele
maal geen veldslag plaats te
vinden. Bovendien heben de
Amerikanen de reusachtige B-
52's nog achter de hand. Die
kunnen zonodig bommentapij
ten op de stellingen in Kuwayt
gaan uitvoeren. Maar laten we
nu ook weer niet te optimis
tisch zijn. Het is onwaarschijn
lijk dat alle verbindingslijnen,
alle communicatiecentra in
één klap uitgeschakeld zijn.
Bovendien hebben die troepen
in Kuwayt waarschijnlijk wel
een opdracht meegekregen.
Als er een tank op hen af
komt, zullen ze heus wel gaan
schieten".
Er zijn een aantal dagen gele
den al berichten geweest over
deserterende Iraakse soldaten.
„Dat is geen bewijs. We leven
ook in een tijd van psychologi
sche oorlogsvoering. Niet ieder
bericht berust op waarheid.
Zo'n bericht over desertie past
natuurlijk uitstekend in het
ondermijnen van de wil van
de Iraakse strijdkrachten om
te vechten. Ik heb nog geen
beelden van die Iraakse heli
copters gezien. Maar zelfs dan
zou ik me afvragen of het wel
echte Iraakse toestellen zijn".
Professor Siccama.
wachten van mariniers op de
kust van Kuwayt, waarbij
eventyeel de Nederlandse fre
gatten dekking zouden moeten
bieden?
Is er nog een landing te ver- „Zeker niet vanochtend (don-
FOTO: MILAN KONVALINKA
derdag). Landing vanuit zee in
dat gebied moet je niet 's och
tends doen. De zon komt op
uit zee en dus hebben de ver
dedigers een goed zicht. Van
avond misschien wel".
RIK IN 'T HOUT
DEN HAAG Het Ne
derlandse parlement heeft
bedroefd en met teleur
stelling gereageerd op het
uitbreken van de oorlog
in het Midden-Oosten.
Een woordvoerder van de
CDA-fractie liet weten het
buitengewoon triest te vinden
dat het VN-ultimatum met ge
weld moet worden afgedwon
gen. „Onze gedachten zijn nu
bij de mensen die mogelijk het
slachtoffer kunnen worden".
Ook alle andere fracties lieten
weten de gewelddadigheden
diep te betreuren, maar VVD
en PvdA voegden daar tevens
aan toe dat oorlog langzamer
hand onontkoombaar was ge
worden. Kort voor de eerste
luchtaanvallen op Irak had
PvdA-fractievoorzitter Thijs
Wöltgens nog verklaard dat
het toepassen van geweld on
vermijdelijk was geworden om
Kuwayt te bevrijden. Twee le
den van zijn fractie deelden
dat standpunt niet. Meteen na
de toespraak van president
Bush verkiaarde Wöltgens:
„Niemand had gehoopt dat
deze situatie zou ontstaan
maar we moeten erkennen dat
alles is geprobeerd om om dit
te voorkomen. Ik hoop nu
maar dat het aantal slachtof
fers beperkt kan bijven".
VVD-leider Bolkestein sprak
van een „verschrikkelijke ge
beurtenis die evenwel vanwe
ge de halstarrige houding van
Irak helaas al eerder viel te
verwachten. Nu het gebeurt
ben ik toch verbijsterd", aldus
Bolkestein. „Ik voel intens
medelijden met al die arme
Irakezen die door hun idiote
leider gedwongen worden on
der dit verschrikkelijke vuur
te sterven".
Volgens D66-fractievoorzitter
Van Mierlo „moest het gebrek
aan uitzicht op diplomatieke
ruimte aan Iraakse kant leiden
tot deze oorlog". Van Mierlo
hoopt dat Saddam Husayn uit
dit militaire optreden op korte
termijn de conclusie trekt dat
terugtrekking uit Kuwayt de
enige manier is om volgende
fases in de gewapende strijd te
voorkomen.
Ria Beckers, fractieleider van
Groen Links, heeft het Ameri
kaanse militaire initiatief in
het Golfconflict fel veroor
deeld. Groen Links heeft zich
als enige fractie volgens haar
steeds op het standpunt gesteld
dat geweld geen oplossing kan
bieden voor de problemen in
het Midden-Oosten. „De geest
is uit de fles. Nederland is nu
bij de oorlog betrokken. Wij
hebben bitter weinig gedaan
om die oorlog te voorkomen.
De gevolgen zullen, vrees ik,
verschrikkelijk zijn". Beckers
gaat ervan uit dat na de eerste
aanvalsgolf de oorlog gestopt
wordt en gekeken wordt of er
alsnog een vreedzame oplos
sing mogelijk is.
PIET DE VISSER (PVDA) VOELT ZICH BEDROGEN
ROTTERDAM Piet de
Visser, sociaal-democraat
van de oude snit, paspoor
tenspecialist, pacifist en
verklaard tegenstander
van intimidatiepolitiek
vóór het toepassen van ge
weld? De parlementaire
pers kon zijn oren niet ge
loven maar het was toch
echt waar.
Nog geen twee uur voor het
begin van de operatie 'Desert
Storm' verklaarde PvdA-frac-
tieleider Thijs Wöltgens gister
avond dat slechts twee PvdA-
kamerleden tegen militair op
treden in de Golf waren: Bram
Stemerdink en Josephine Ver-
spaget. Niet: Piet de Visser.
Als op de Amerikaanse
nieuwszender CNN al wordt
nagekaart over het 'grootste
en meest indrukwekkende
luchtbombardement uit de we
reldgeschiedenis', zit De Visser
in zijn Rotterdamse woning
nog voor de buis. Ontgoocheld,
teleurgesteld, verbitterd. „Dit
is de zwartste dag uit mijn le
ven", gromt hij. „Niet alleen
omdat het nu oorlog is, maar
ook vanwege de manier waar
op Thijs heeft gemeend hoog
staande politiek te moeten be
drijven".
's Middags had De-Visser nog
laten weten dat de grote eens
gezindheid die de PvdA-frac-
tie vorige week vrijdag ten
toonspreidde in het kamerde
bat over de Golf (De Visser
bleek als enige PvdA'er tegen
het gebruik van geweld, P.K.)
slechts schijn was. „Een groot
deel van de fractie was en is er
niet voor om automatisch in
een oorlog verzeild te raken.
Maar in dat debat is het heel
handig gespeeld. Steeds maar
werd benadrukt dat we eigen
lijk nog geen ultiem besluit
hoefden te nemen. Zo kon ie
dereen het er mooi mee eens
zijn. Het gevolg was wel dat
we nu met z'n allen een oorlog
zijn binnengerommeld".
Hoop
De Visser had hoop geput uit
het stemgedrag van de PvdA-
fractie in de Eerste Kamer, af
gelopen dinsdag, toen twaalf
van 26 senatoren lieten blijken
dat het licht voor oorlog wat
hen betrof nog op rood stond.
„Dat was tenminste een prin
cipiële keus. En zo moet het
volgens mij ook zijn. Als het
om oorlog of vrede gaat dien je
volgens je geweten te stem
men", aldus De Visser. Dat
was niet wat Wöltgens meldde.
Die kwam gisteravond rond
tien uur in het perscentrum
Het PvdA-kamerlid Piet de Visser.
Nieuwspoort melden dat de
gelederen in de Tweede-Ka
merfractie opnieuw vrijwel
gesloten waren gebleven. Door
de weigerachtige houding van
Irak om aan compromissen
mee te werken was de inter
nationale gemeenschap ge
machtigd militair in te grijpen,
zo liet de fractieleider weten.
„Geweld is volgens mijn frac
tie onvermijdelijk geworden".
Profetische woorden, want
korte tijd later kozen inder
daad de eerste Amerikaanse
bommenwerpers het lucht
ruim.
Volgens De Visser heeft Wölt
gens echter voor de bühne een
schijnvertoning opgevoerd. Hij
kan zijn woede maar moeilijk
bedwingen. „Het is ronduit
schandelijk!", roept hij. „Ik
ben niet van standpunt veran
derd en dat geldt nog veel
meer partijgenoten. Ik ben
diep teleurgesteld dat Thijs
zich er op heeft zitten beroe
men dat maar twee fractiele
den tegen het toepassen van
geweld waren. Ik feliciteer
hem met deze gi-gan-tische
overwinning!".
Geen zin
Gaandeweg de fractievergade
ring zou zijn gebleken dat een
aantal leden De Visser: ik
schat de helft zich door de
ontwikkelingen nogal over
rompeld voelde. Men was te
gen geweld, maar zag ook wel
in dat de Amerikanen waar
schijnlijk een militair initiatief
zouden nemen. Het PvdA-ka-
merlid: „Ik heb toen uiteinde
lijk voorgesteld er maar over
op te houden. Ik heb gezegd:
jongens, dit heeft nu geen zin
meer. Het is te laat en daar
moeten we dan maar de conse
quenties uit trekken".
Tegen het advies van De Vis
ser kwam vervolgens toch een
motie in stemming waarin
werd gesteld dat moest wor
den afgezien van geweld en de
sancties nog een kans moesten
krijgen. Slechts twee PvdA-
kamerleden indienster Jo
sephine Verspaget en oud-mi-
FOTÖ-
nister Bram Stemerdinl
stemden vóór die motie!
Visser: „Inderdaad, ik1
daar niet voor gestemd ol
ik het een slecht initl
vond. Want nu zou 't nd
ken of er maar en paar kal
leden tegen het gebruik
geweld waren, terwijl de
houding heel anders lag".
Dat Thijs Wöltgens vervol
dit resultaat aan de n
heeft meegedeeld noemt
Visser verbitterd „een sti
van politiek voeren op
vierkante millimeter". De
gens hem kunstmatig be<
de eenheid in de fracti
deze tijd van oorlog zol
partij geen goed doen. De'
ser verzucht, terwijl op d'
levisie de Amerikaanse p
dent Bush nogmaals het
tot de wereld richt: „We!
in de opiniepeilingen op
zetels verlies. Dat doet me
pijn en zo gaat het niet b
Ik ben bang dat de fractie
spijt gaat krijgen van deze
gang van zaken".
PAUL KOOP'
