Een
kleurrijke
Nederlander
in de VS
Zelfs de gezaghebbende New York Times schrijft
over Willem van Engelenburg. Bijvoorbeeld over
zijn hotel vlakbij Cape Canaveral, waar de gasten
zich ware astronauten kunnen voelen in een kamer
die de situatie in een space shuttle nabootst. Op het
parkeerterrein staan enkele sportwagens in de vorm
van dit ruimtevoertuig. Hiermee verrast de 58-jarige
Nederlander regelmatig het Floridase verkeer.
Voordat hij door zijn hotel nauw betrokken raakte
bij de gebeurtenissen op Cape Canaveral, oefende
deze excentrieke Nederlandse Amerikaan de meest
uiteenlopende beroepen uit. Hij was bijvoorbeeld
veehouder, fabrieksarbeider, politie-spion,
geneesheer-directeur, een succesvolle ondernemer in
de reclamewereld en vervolgens in de wereld van het
onroerend goed. Een interview.
'MISTER SPACE AMBASSADOR'
De excentrieke Nederlander rijdt rond in auto's in de vorm van een space shuttle.
TITUSVILLE T In Titusville is
zijn hotel 'The Space Shuttle Inn'
niet moeilijk te vinden. Vrijwel alle
bewoners van dit stadje in het zon
nige, Florida kennen de eigenaar
Willem van Engelenburg, die ze
'Bill' of 'William' noemen. De
meesten van hen werken in de
ruimtevaart op het nabijgelegen
Cape Canaveral, waar de space
shuttles worden gelanceerd.
Van Engelenburg loopt vrolijk gasten
groetend en grapjes makend door zijn
hotel. Hij is net zo enthousiast en extra
vert als veel Amerikanen en oogt door
zijn woeste krullebol beslist informeler
dan de gemiddelde Nederlandse hotelei
genaar. Zijn Hollands is na 35 jaar Ame
rika nog opmerkelijk goed.
In zijn hotel hangen foto's van vrijwel
alle astronauten met daaronder hun
handtekeningen. Hij kent ze allemaal
persoonlijk, uiteraard ook de Nederland
se astronaut Wubbo Ockels. Van Enge
lenburg: „Als ze hun familie willen laten
zien waar ze werken, logeren ze meestal
hier. In dit hotel worden bovendien al
lerlei bijeenkomsten van het ruimte
vaartcentrum gehouden".
Er hangen ook foto's van enkele Russi
sche kosmonauten. „Die verbleven hier
vorig jaar, toen ze kennis mochten ma
ken met Amerikaanse astronauten en
hun werk. De nieuwste technologische
ontwikkelingen mochten ze achter niet
zien. Daarom was een heel circus aan
CIA-agenten meegekomen. De Russi
sche delegatie telde op haar beurt een
stel PR-medewerkers en journalisten, die
in feite KGB-agent waren. Over en weer
hielden ze elkaar nauwlettend in de ga
ten met de daarvoor gebruikelijke appa
ratuur. Maar verder was de sfeer heel
ontspannen".
Toeristen
Behalve astronauten en hun familieleden
logeren in de Space Shuttle Inn ook veel
gewone toeristen. Ze willen met eigen
ogen zien waar de nieuwste ruimteveren
worden gelanceerd en verdiepen zich in
het verleden van de ruimtevaart in het
bijhorende museum van het Kennedy
Space Center. Daarnaast zijn velen ook
geïnteresseerd in het wildreservaat dat
hier, paradoxaal genoeg, aan grenst. In
het moerasachtige nationale park wemelt
het van de 'alligators' en exotische vo
gels. De nabijgelegen stranden met wui
vende palmen, zijn zo rustig dat er grote
schildpadden broeden.
Het percentage ruimtevaart-enthousias
telingen is hoog in Van Engelenburgs
hotel, want soort zoekt soort. Van Enge
lenburg zelf is zo fanatiek dat hij in au
to's rijdt, die de vorm hebben van een
space shuttle. Vanuit dezelfde opvallen
de wagen deelt hij tijdens lanceringen al-
lijd de informatiekranten van Cape Ca
naveral uit aan de pers en andere be
langstellenden, wat hem de bijnaam op
leverde van 'Mister Space Ambassador'.
Vorig jaar creëerde hij in zijn hotel een
Space-kamer. Deze bevat een bed in de
vorm van een space shuttle. De zon en
de maan, die op donkere wanden zijn
geschilderd, zien er vanuit een echt
ruimteveer vrijwel hetzelfde uit. Op het
plafond flonkeren de sterren. Door een
raam met een telescopische ruit is bij
helder weer soms de echte space shuttle
te zien. Met wat fantasie waan je je hier
in de ruimte.
Idolaat
Van Engelenburg is helemaal idolaat van
ruimtevaart sinds de eerste mens voet
op de maan zette. Toen hij in 1980 over
woog dit hotel dichtbij Cape Canaveral
te kopen, dachten zijn vrienden dat hij
zich tc veel liet leiden door zijn stok
paardje.
Van Engelenburg: „Ze dachten dat ik
gek was geworden. Dit hotel zagen ze als
een slechte investering omdat Titusville
in die tijd economisch vrijwel kapot was
doordat president Johnson in 1972 bijna
alle ruimtevaartactiviteiten had ver
plaatst naar Houston. Maar ik wist dat
men bezig was met de ontwikkeling van
de space shuttle en dat die vermoedelijk
vanaf Cape Canaveral gelanceerd zou
gaan worden". Langzaam maar zeker
ging het hotel weer lopen. Zeker nadat
Van Engelenburg zich er in 1985 per
soonlijk mee ging bemoeien, stroomden
de ruimtevaartfanaten en overige toeris
ten toe.
Relatief veel Nederlanders bezoeken zijn
hotel. Een groot aantal van hen vindt
het wel leuk om hier in hun eigen taal te
kunnen converseren, want er werken di
verse Hollanders. Sommigen komen uit
nieuwsgierigheid naar hun excentrieke
voormalige landgenoot. „De aanwezig
heid van Hollandse gasten compenseert
voor mij grotendeels een van de nadelen
van dit land. Dat is dat Amerikanen
geen gezelligheid kennen".
Van Engelenburg bezoekt Nederland nog
steeds zo'n vijf maal per jaar. „Ik vind
het heerlijk om er te zijn. Het is fijn om
met Hollanders zaken te doen en samen
met vrienden en familie stamppot te
eten".
Boerderij
Van Engelenburg groeide op in Veenen-
daal. Daar hadden zijn ouders een boer
derij en een kleine kruidenierswinkel.
Van Engelenburg heeft een paar jaar op
de boerderij van zijn ouders gewerkt,
maar de wijde wereld lonkte naar hem.
Hij droomde van een grote farm aan de
andere kant van de oceaan. In 1957 be
sloot hij te emigreren naar Canada. Op
zijn 25e verjaardag arriveerde hij in
Winnipeg. „Nog nooit had ik me zo een
zaam gevoeld. Ik was de enige die niet
door iemand werd afgehaald. Ik sprak
nauwelijks Engels en had maar veertig
dollar op zak. In mijn Hollandse winter-
plunje bevroor ik bijna, want er stond
een ijzige pool wind. Toch besloot ik niet
naar het opvangcentrum voor immi
granten te gaan. Ik had gehoord dat je
dan lang op een baantje kon wachten,
want er was nogal wat werkloosheid.
Daarom liep ik de ijskoude nacht in op
zoek naar fabrieken. Het eerste bedrijf
zei 'nee'. Maar dat verandere op slag in
'ja' toen ik op eigen initiatief rommel
ging opruimen die voor de deur lag.
Sindsdien heb ik nooit meer zonder
werk gezeten".
Drugs-agent
Via-via kreeg hij het opmerkelijke aan
bod om undercover-werkzaamheden te
gaan verrichten in combinatie met een
universitaire studie in de tijd van de
baas. Hij verhuisde van de ene onder
wijsinstelling naar de andere en kreeg
steeds een nieuwe naam en nieuwe pa
pieren. Van Engelenburg hield zich
vooral bezig met narcoticazaken. Aan
vankelijk ging het om het ontmaskeren
van dealers op universiteiten, daarna
ook om het grotere werk.
Van Engelenburg: „Ik vond het span
nend omdat je het volle leven meemaak
te. Je kwam overal. Maar een paar keer
werd dat werk me bijna noodlottig. Bij
voorbeeld toen ik een omvangrijke
drugslijn was binnengedrongen. Ik had
een afspraak met een van de grote bazen
achter de schermen. Normaal praat je
mèt die lui gewoon in een hoek van de
bar. Maar die keer zei de barkeeper: 'De
baas wil je graag achter spreken'. Ik zag
aan zijn blik dat er iets niet klopte en
rende weg. Intuïtief besloot ik niet in
mijn auto te stappen, maar met behulp
van mijn pistool het eerste voertuig dat
langskwam aan te houden. Dat was een
taxi met passagiers. Ik was ontdekt en
moest weer verhuizen en een nieuwe
identiteit aannemen. Later hoorde ik
van de politie dat in mijn auto een bom
was geplaatst en bovendien dat een
vriend, met wie ik in dezelfde organisa
tie was geïnfiltreerd, in beton op de bo
dem van een rivier was gevonden. Dat
gaf in '65 de doorslag. Ik stopte ermee
omdat ik op het punt stond te gaan trou
wen. Bovendien had ik toen mijn medi
cijnenstudie al afgemaakt".
Hij promoveerde en nam een baan aan
als medewerker bij de Canadese variant
van de Nederlandse Gezondheidsinspec
tie. Hier bracht hij het tot directeur. Een
paar jaar later kreeg hij in Amerika een
soortgelijke baan. Ditmaal was hij ver
antwoordelijk voor het voorkómen van
gezondheidsrisico's, bijvoorbeeld door
vaccinatie, in de gehele staat Michigan.
„Iedereen dacht dat ik daar mijn hele le
ven zou blijven. Maar ik stopte er plot
seling mee toen het ministerie weigerde
voldoende geld beschikbaar te stellen
voor een beter onderkomen van mijn
medewerkers. Hun werkkamers leken
werkelijk op kippenhokken".
Reclamebureau
Een paar weken later verraste hij ieder
een met de opening van een reclamebu
reau. „Ik had er geen opleiding voor ge
volgd en ervaring had ik ook niet. Ik ben
er alleen aan begonnen omdat twee goe
de vrienden voor mij wilden werken:
een getalenteerde tekstschrijver en een
goede fotograaf. Ik hield me bezig met
de zakelijke kant van het werk. Het liep
goed doordat ik op het idee kwam om
voor bedrijven niet alleen de reclame,
maar ook de training van hun personeel
te verzorgen. Zo konden ze hun beloftes
over betere service en dergelijke nako
men. Op den duur kregen we steeds
meer grote klanten. De concurrentie
bood 2,5 miljoen dollar voor mijn zaak.
Dat aanbod heb ik aangenomen. Voor
mij is de uitdaging weg als een onderne
ming geheel geslaagd is. Ik had bewezen
dat ik succes kon hebben met iets waar
ik geen verstand van had".
Onroerend goed
Van Engelenburg begon weer met iets
geheel nieuws. Hij ging als vertegen
woordiger voor een firma in onroerend
goed land verkopen. Hij bracht het tot
directeur marketing en gaf zijn dertig
collega's les in verkooptechnieken. Ge
wapend met veel nieuwe kennis begon
hij in '75 een eigen onroerend-goedfir-
ma, eerst in land en daarna in bouwpro
jecten. Als beleggingsconsulent kocht hij
op provisiebasis voor welvarende cliën
ten, onder wie verscheidene Nederlan
ders, appartementencomplexen en derge
lijke. Van Engelenburg, die net als veel
Amerikanen zeer open is over zijn eigen
verdiensten, onthult dat hij in goede ja
ren zo'n 1,5 miljoen voor zijn bemidde
ling kon toucheren. Dat geld belegde hij
weer in projecten, waar hij vaak voor
zo'n tien procent in deelnam.
Tussen '81 en '83 steeg de Amerikaanse
hypotheekrente echter van 9 naar 21
procent. Veel huurders konden de ver
hoogde huurpenningen niet betalen,
waardoor de leegstand opliep van een
half naar veertig procent. Zwaar weer
voor Van Engelenburg. Hij moest een
verlies incasseren van negen miljoen
dollar. „Dat was een van de moeilijkste
periodes van mijn leven. Mijn vrouw en
ik gingen scheiden en daarbij nog eens
die malaise in de onroerend-goedwereld.
Enkele collega's pleegden zelfmoord, in
de hoop dat hun gezin dan op dezelfde
voet zou kunnen doorleven van het le-
vensverzekeringgeld. Voor sommige
mensen heeft geld écht te veel waarde.
Een 'ruimtekamer' is de nieuwste attractie van het Best Werstern Hotel van Wim van Engelenburg.
FOTO: MARJO VISSER
Voor mij was het belangrijkste dat ik li
chamelijk en geestelijk gezond bleef. Dat
is mijn sociale zekerheid, want daarmee
kon ik mijn schip drijvende houden. Ik
verkocht mijn negen auto's, kantoor en
enkele beleggingsobjecten en ging wonen
in een eenvoudig appartementje en rij
den in een kleine tweedehands. Onder
tussen lukte het geld bij elkaar te krijgen
om mijn schuldeisers te betalen en een
faillissement te voorkomen".
Van Engelenburg had het geluk dat hij
de Best Western Space Shuttle Inn van
de bank mocht houden. Hij kon daar
naast ook een aantal nieuwe hotels ko
pen. Zijn enthousiasme voor deze bran
che werd zo groot dat hij in '85 besloot
om de Space Shuttle Inn persoonlijk te
gaan leiden. Ook hierin viel hij op, niet
alleen vanwege zijn hobby, de ruimte
vaart, maar vooral doordat hij zich in
grote mate instelde op de Europese
markt. Zo nam hij personeel in dienst
dat verschillende Europese talen sprak
en zijn Amerikaanse werknemers moes
ten alles leren over de gebruiken en ge
woontes in Europa.
Van Engelenburg besloot afgelopen jaar
dit ook in een groter verband te organi
seren, want het bloed kruipt waar het
niet kan gaan. Hij richtte de Internatio
nal Coop op, waarbij zich al snel 31 an
dere Best Western hotels aansloten.
Voor het personeel daarvan organiseerde
deze duizendpoot een intensieve cursus
over de gewoontes en gebruiken in de
Europese landen
Dat is geen overdreven luxe, want veel
functioneert anders in de Verenigde Sta
ten. In de meeste restaurants komt de
bestelling van de hoofdmaaltijd bijvoor
beeld pas in de keuken terecht als de
gasten hun salade opscheppen bij de sa-
latbar. Veel Europeanen weten dit niet
en besluiten soms na lang wachten hun
heil elders te zoeken. Velen komen er
ook met vallen en opstaan achter dat het
bedienend personeel in de Verenigde
Staten zeer teleurgesteld is als het niet
als vanzelfsprekend vijftien procent fooi
krijgt. In de meeste restaurants is dat na
melijk de belangrijkste inkomstenbron
voor de obers. Om Babylonische spraak
verwarringen te voorkomen, motiveert
Van Engelenburg de andere Best Wes
tern hotels hun brochures, menukaarten
en veiligheidsinstructies te vertalen in
alle Europese talen. En zij volgden zijn
advies op om meertalig personeel in
dienst te nemen.
Hij wil dezelfde opleiding en begeleiding
bieden aan andere hotelketens via zijn
nieuwe bureau 'Global Marketing en
Management Service'. Waarom wil hij
zijn concurrenten versterken? „Ik zie dat
anders. Het is een goede zaak als Ameri
kaanse hotels internationaler worden, i
Daarbij wil ik een Amerikaans waar-
borgmerk voor hotels gaan invoeren, dat
staat voor een internationale benadering 1'
van Europeanen. Dat is mijn ideaal". f
Mentaliteit
Van Engelenburg heeft er geen spijt van r
gekregen dat hij bijna 35 jaar geleden de i
oceaan is overgestoken. „Canada en r
vooral de Verenigde Staten passen beter j
bij mijn mentaliteit. Het klimaat voor f
ondernemers is gunstiger. Er zijn veel
minder wettelijke belemmeringen. Het is h
veel eenvoudiger om iets nieuws begin
nen, omdat je niet overal vergunningen 1
en diploma's voor hoeft te hebben. Je fa
kunt gewoon iemand in dienst nemen fa
die het vak wèl kent. Een voordeel van I
de Verenigde Staten is ook dat men daar fa
anders tegen succes aankijkt. Als je lek- L
ker verdient, hoef je dat niet te verber
gen, want iedereen gunt het je. Als je fa
pech hebt, zoals ik in '83 had met het f
onroerend goed, zegt men hier: 'De vol- l
gende keer beter'. Het maakt niet zoveel
uit als je dan even een stapje terug doet. f
Er zijn volop mogelijkheden om weer
nieuwe zaken te organiseren. Er is meer F
ruimte, letterlijk en figuurlijk. Dat
spreekt me zo aan en natuurlijk ook het
zonnige klimaat van Florida".
MARJO VISSER
■CeidóeSouMWit'
