5an Am hard op weg
naar faillissement
Mediaraad: geef omroep concessie voor vijf jaar
Exportwaarde vlees iets lager dan in '89
Levensverhaal H.C. Andersen
in Koninklijke Bibliotheek
NDT gast bij Stroom
:CONOMIE/KUNST/RTV
CcidócSouaont
WOENSDAG 9 JANUARI 1991 PAGINA 9
DEN HAAG Om de
penheid en de dynamiek
an het publieke omroep-
lestel te handhaven moet
olgens de Mediaraad aan
inroepen concessies voor
ijf jaar worden verleend,
an het einde van een
ancessie-periode moet
'orden bekeken of een
mroeporganisatie mag
lijven voortbestaan. Dat
lijkt uit een gisteren ge-
ubliceerd advies aan de
linister van WVC.
Ie Mediaraad meent dat een
omroep in zo'n stelsel aan vier
soorten eisen moet voldoen.
Als algemene eis wordt gesteld
dat een omroep zich houdt aan
reclamevoorschriften en niet
dienstbaar is aan winst door
derden. Voor wat betreft de
programma's moet iedere con
cessiehouder een volledig pro
gramma bieden. Het bieden
van cultuur, informatie en
educatie zijn daarin belangrij
ke elementen. Ook moet een
omroep borg staan voor een
zekere verscheidenheid. Een
nieuwkomer moet bieden wat
nog niet bestaat.
Van de concessie-aanvrager
wordt verwacht dat hij repre
sentatief is voor een bepaalde
maatschappelijke, culturele of
godsdienstige behoefte. Voor
iedere aanvrager geldt een mi
nimaal ledenaantal van
150.000 leden. Het gaat daarbij
om zuivere ledenaantallen. De
koppeling tussen het lidmaat
schap en het abonnement op
het programmablad van de
omroep komt te vervallen.
Tenslotte wil de Mediaraad de
mening van de bevolking pei
len. Door middel van steek
proeven moet worden vastge
steld welke omroepen naar de
mening van de bevolking niet
kunnen worden gemist. De
burger zou zich daarbij moeten
kunnen uitlaten over twee
omroepen die volgens hem of
haar moeten blijven bestaan.
Uitvoering van het voorstel
van de Mediaraad zou erop
neerkomen dat het verschil in
hoeveelheid zendtijd tussen A-
,B- en C-omroepen verdwijnt.
Iedere omroep krijgt evenveel
zendtijd Wordt een bepaalde
zendtijd niet gebruikt, dan kan
die tijd aan een andere omroep
worden geschonken.
De indeling van de omroep
verenigingen op de verschil
lende radiozenders en televi
sienetten ziet de Mediaraad als
een zaak van de omroep zelf.
Samenwerking tussen de ver
schillende omroepen moet
worden gestimuleerd. Voor fu
sies is in het door de Media
raad voorgestelde systeem ech
ter geen plaats.
De minister van WVC moet
beslissen of een concessie
wordt verlengd, danwel een
nieuwe omroep wordt toegela
ten. Ook het maximaal aantal
concessies is een zaak van de
minister. De vaststelling van
het aantal is gerelateerd aan
de totale hoeveelheid zendtijd
en het daarvoor beschikbare
geld. Volgens Mediaraad-voor
zitter A. van der Louw is het
denkbeeldig dat de overheid
in een bepaalde situatie min
der geld beschikbaar stelt. Het
aantal omroepen zal dan afne
men.
Van der Louw meent dat een
concessiestelsel zo spoedig mo
gelijk moet worden ingevoerd.
Voor de eerste keer moet dan
worden uitgegaan van de acht
bestaande omroepen. Zij zou
den zeven jaar de tijd moeten
krijgen om hun positie te be
wijzen.
Verder gaat de raad er vanuit
dat aan de positie van de NOS
niet wordt getornd. Wel zou
sprake kunnen zijn van een
splitsing van deze organisatie
in een bundeling van geza
menlijke activiteiten en een
programma-organisatie. In die
organisatie zouden ook de acti
viteiten van kleine zendge
machtigden als het IKON
De Mediaraad heeft zich in het
verleden ook wel eens voor
stander getoond van een con
cessieperiode van vijf iaar. Dat
voorstel stuitte om bedrijfseco
nomische redenen op grote be
zwaren bij de minister van
WVC. Zo wordt in het wets
voorstel voor commerciële om
roep ook uitgegaan van een
periode van tien jaar. Zo'n lan
ge periode heeft volgens de
Mediaraad echter het nadeel
dat gedurende vele jaren na
aanvang de prikkel zal ontbre
ken om aan de eisen van de
wet te voldoen.
Def Leppard-
gitarist Steve Clark
dood aangetroffen
LONDEN Steve Clark, gita
rist van de Britse heavy metal-
band Def Leppard, is gisteren
door zijn vriendin dood aange
troffen in zijn woning in het
Londense district Chelsea.
Volgens een woordvoerder
van Scotland Yard waren er
geen verdachte omstandighe
den. Woensdag wordt sectie
verricht op het lichaam van
Clark, die 30 jaar was. Def
Leppard begon ooit in een ga
rage in Sheffield, Noord-Enge-
land, en tekende in 1979 een
platencontract met Polygram.
Volgens een Amerikaans over
zicht uit 1989 verdiende de
band jaarlijks zo'n 15 miljoen
VERMINDERING VEESTAPEL ONBESPREEKBAAR
MIJN LEVEN IS EEN AARDIG SPROOKJE.
)EN HAAG Een eigen
eugdboekenmuseum, en
lan het liefst in Limburg
imdat dat gemakkelijk
lereikbaar is voor zoveel
nensen, ook uit de omrin-
[ende landen. Dat is ei-
jenlijk de droom van Ja-
jues Engels, docent aan
de Rijkshogeschool Maas
tricht.
Naast docent is Engels ook de
nitiatiefnemer van de ten-
oonstelling 'Mijn leven is een
aardig sprookje...' over het le-
'en van de Deense auteur
lans Christian Andersen
1805 - 1870). De expositie is
vanaf 10 januari in de Ko-
linklijke Bibliotheek in Den
laag te zien.
Tot nu toe moet Engels het
doen met het organiseren van
een aantal tentoonstellingen
'ver de jeugdliteratuur, het
hoofdvak waarin hij lesgeeft.
Maar ze zijn wel bijzonder. De
expositie in de Koninklijke Bi-
>liotheek is een verzameling
van originele eerste drukken,
manuscripten, brieven en il
lustraties van Andersen. Daar
naast hangt er een echte Dali
met de afbeelding van een van
de sprookjesfiguren van de
Deense schrijver.
Omdat het vorig jaar honderd-
vijftig jaar geleden was dat de
hoeken van sprookjesschrijver
Andersen voor het eerst in het
Nederlands vertaald werden,
hesloot Engels dat dit het juiste
moment was om zijn werk
naar Nederland te halen. Bo
vendien kon hij nu een collec
tie uit het Andersenmuseum
in Odense, Denemarken tot
zijn beschikking krijgen.
Engels meent dat Andersen
belangrijk was voor de litera
tuur omdat hij de eerste auteur
was van cultuursprookjes, ge
baseerd op elementen van
volksvertellingen. De Deense
sprookjesschrijver werd er zo
wel om bewonderd als veraf
schuwd. Zo was hij vaste gast
bij Europese vorsten en rege
ringen, terwijl hij in Denemar
ken de grond werd ingeschre
ven. Pas nadat de schrijver in
het buitenland ontdekt werd
begonnen zijn landgenoten het
werk te waarderen. Feit is dat
hij een radicale stijlvernieu
wer was.
Eigen jeugd
Engels:,, Andersen gebruikte
voor zijn sprookjes gebeurte
nissen uit zijn eigen jeugd. Zo
ontstond het verhaal over het
tinnen soldaatje door een
Franse soldaat die portier was
van het bejaardenhuis waar
Andersens grootmoeder ver
bleef. Die portier vertelde de
jonge Hans verhalen en gaf
hem Frans speelgoed, waaron
der dat bekende tinnen sol
daatje".
„Zijn liefde voor literatuur
kreeg hij door zijn stiefvader;
men weet niet helemaal zeker
of hij door zijn stief- of echte
vader is opgevoed, die hem al
tijd voorlas. Het bijzondere is
dat Andersen opgroeide met
theater en literatuur, terwijl
z'n moeder wasvrouw en zijn
stiefvader een ambachtsman
was. Later heeft hij altijd ge
zegd dat hij uit een landbouw-
agrarisch gezin kwam. Dat is
niet waar, maar hij romanti
seerde zijn eigen' jeugd. Een
sprookje is een uitlaatklep om
een betere wereld te schetsen
dan die waar je in verkeert.
Andersen was erg trots en hij
vond het jammer dat hij in fei
te 'uit de goot' had moeten op
groeien".
De schrijver was ook erg ijdel.
En dat is goed te zien op de
tentoonstelling in de Konink
lijke Bibliotheek. In zijn tijd
ontwikkelde de fotografie
zich, en er zijn ook veel foto's
van Andersen gemaakt. Al
leen al door die foto's is An
dersens' ontwikkeling te zien,
van jonge tot oude man.
Mislukt
Andersen was niet alleen
sprookjesschrijver. Hij had een
enorme interesse voor theater.
Op zijn veertiende vertrok hij
naar Kopenhagen om 'be
roemd te worden'. Tot zijn
twintigste schreef hij ook uit
sluitend toneelwerken. Maar
daarin mislukte hij. De direc
ties van de theaters weigerden
zijn werken. „Ik denk dat dat
vooral te wijten is geweest aan
zijn jonge leeftijd", aldus En
gels.
het reizen. Zijn voorkeur ging
uit naar Italië, al was het al
leen maar om de temperatuur.
Hij had grote moeite met kille
oorden als Denemarken en
Nederland, dat hij drie maal
bezocht. Nederland werd als
'drassig' omschreven in zijn
dagboeken, die ook op de ex
positie te zien zijn. De schrij
ver kwam vaak in Engeland,
en voerde zijn hele leven lang
een enorme correspondentie,
onder meer met Charles Dic
kens. Op het eind van zijn le
ven werd er iemand meege
stuurd om Andersen op zijn
reizen te vergezellen, bang als
men was dat de reislustige
oude man iets zou overko
men".
Engels nodigde de studenten
van de Akademie voor Beel
dende Kunsten uit Maastricht
uit om sprookjesfiguren als
'Het meisje met de zwavelstok
jes' en 'Het lelijke eendje' op
kunstzinnige -wijze uit te beel
den op de tentoonstelling. Er
zijn bijvoorbeeld foto's geno
men in de omgeving van
Maastricht waarop sprookjesfi
guren zijn geprojecteerd. Ook
zijn er als boekillustratie twee
poppenkastfiguren gebruikt
om het verhaal 'Grote Klaas,
kleine Klaas' weer te geven.
„Naast het werk van de stu
denten draait het natuurlijk
om Hans Christian Andersen
zelf. In de expositie zijn uitga
ven in onder andere het
Spaans, Engels, Duits, Deens
en Nederlands opgenomen. En
te maken is met de bank
Bankers Trust een overbrug
gingskrediet geregeld van 150
miljoen dollar. Daarvan is 50
miljoen dollar afkomstig van
United Airlines. Met deze
maatschappij sloot Pan Am
onlangs een akkoord voor de
verkodp van routes op Londen
en andere belangen voor 400
miljoen dollar.
Het overbruggingskrediet en
de dertig miljoen dollar die
Pan Am zelf nog in kas heeft
moeten de liquiditeitsbehoefte
dekken tot later deze maand
de laatste betaling van 270
miljoen dollar van United Air
lines binnenkomt. De Ameri
kaanse regering gaf gisteren
voorlopige goedkeuring aan de
transactie met United Andere
maatschappijen hadden be
zwaar gemaakt omdat deze
maatschappij, toch al de groot
ste in de Verenigde Staten, te
sterk zou worden.
Het aanvragen van uitstel van
betaling was een voorwaarde
die Trans World Airlines
(TWA) aan Pan Am stelde om
tot een fusie te komen. TWA,
ook een zwakke broeder in de
Amerikaanse luchtvaart,
bracht onlangs een overne
mingsbod uit van 375 miljoen
dollar. Pan Am toonde zich
bereid te praten, maar ver
langde van de beoogde partner
een overbruggingsfinanciering
zoals die nu is verkregen bij
Bankers Trust. Volgens een
woordvoerster van Pan Am is
TWA niet bij de gisteren be
kendgemaakte financiering
betrokken. Niettemin is over
neming door TWA volgens
luchtvaartdeskundigen nog
steeds één van de weinige red
dingsboeien voor Pan Am.
Ook acquisitie door United
Airlines wordt genoemd als
mogelijkheid.
Pan Am, opgericht in 1927,
leed over de eerste negen
maanden van het afgelopen
jaar een verlies van 268 mil
joen dollar op een omzet van
bijna drie miljard dollar. Top-
nieuwjaarstoespraak tijdens
een vergadering in Rijswijk
zei hij vanmiddag wel dat het
op peil houden van de produk-
tie bewijst dat de vee- en
vleessector nog steeds gelooft
in een definitieve oplossing
Met minister Bukman blijft hij
van mening dat een verminde
ring van de veestapel onbe
spreekbaar is.
Lagere prijzen
In kilo's werd in het afgelopen
jaar weliswaar (3,5 procent)
meer vlees geëxporteerd, maar
door de lagere prijzen daalde
de uitvoerwaarde tot 9,2 mil
jard gulden. Daartegenover
stond een invoerwaarde van
1,8 miljard, zodat het positieve
handelssaldo van de vee- en
vleessector altijd nog 7,4 mil
jard gulden bedroeg.
Het vleesverbruik in Neder
land is gelijk gebleven. Per
hoofd van de bevolking consu
meerde men in het afgelopen
jaar 66,3 kilogram. De popula
riteit van varkensvlees liep
per Nederlander zeven ons te
rug, maar van rundvlees en
kalfsvlees is per inwoner van
ons land elk drie ons meer ge
geten, van lamsvlees één ons
Het aantal geslachte runderen
steeg met 140.000 tot 1,2 mil
joen. Dat komt voornamelijk
door importen uit de voorma
lige DDR (60.000 stuks). Het
aantal varkensslachtingen
bleef nog net onder de 20 mil-
Onzorgvuldig
Voorzitter Tazelaar pleitte in
zijn toespraak voor een menta
liteitsverandering bij een aan
tal mensen die in de vee- en
vleessector werkzaam zijn. Hij
doelde op het onzorgvuldig
handelen van een enkeling ten
aanzien van de gezondheidssi
tuatie van de dieren. Ir. Taze
laar noemde als voorbeeld het
uitbreken van de varkenspest
in een deel van Noord-Bra
bant. Ondanks het feit dat er
een vervoersverbod was inge
steld, is daar toch nog een aan
tal varkens naar andere be
stemmingen dan het slachthuis
vervoerd. Ook zijn uit de
voormalige DDR tegen var
kenspest geënte dieren naar
diverse Eurpese landen ge
bracht. Dat gebeurde met val
se certificaten. Als actueel
voorbeeld noemde hij de uit
braak van Abortus Bang in het
zuiden van ons land. Hoewel
het in deze gevallen om een
zeer klein aantal ging, is daar
mee toch een groot rssico gelo
pen. „Eén geval is er één te
veel", aldus ir. Tazelaar, wij
zend op de catastrofe die zich
in België heeft voltrokken.
Ir. Tazelaar liet voorts een
dringende waarschuwing ho
ren aan het adres van het ka
binet. Nieuwe bezuiningen in
het kader van de zogenaamde
tussenbalans mogen naar zijn
oordeel niet ten koste gaan
van de vee- en vleessector. Hij
is bang dat bij de besparingen
in het kabinet over 10 tot 15
miljard gulden aan nieuwe be
zuinigingen, het ministerie
van landbouw, natuurbeheer
en visserij niet buiten schot
blijft. ..Omdat er van een kale
kip niets te plukken valt, sluit
ik niet uit dat zal worden ge
probeerd de rekening door te
schuiven naar het bedrijfs-
Tenslotte zei de voorzitter dat
het hem wat waard zou zijn als
de samenwerking tussen het
Produktschap Vee en Vlees
met dat voor Pluimvee en Eie
ren zou worden verbreed.
£W YORK Pan Am
urporation, het moeder-
■drijf van de Ameri-
lanse luchtvaartmaat-
happij Pan American
forld Airways, heeft gis-
ren uitstel van betaling
ngevraagd.
jarenlange problemen van
n van de pioniers in de in-
rnationale luchtvaart hebben
armee een voorlopige cli-
bereikt. Pan Am wordt
naast Continental Airlines
Eastern Airlines de derde
ote Amerikaanse maatschap
die in surséance van beta-
verkeert.
Am heeft een beroep ge-
op hoofdstuk 11 van de
ikaanse faillissementwet-
Dat biedt bescherming
om een re-
mogelijk te maken,
maatschappij zal al haar
normaal
Om dat mogelijk
man Thomas Plaskett ver
klaarde gisteren dat de toch al
moeilijke financiële situatie
aanzienlijk is verslechterd
door de zwakte van de inter
nationale economie, de sterke
stijging van de brandstofprij
zen door de Golfcrisis en de fi
nanciële gevolgen van de ter
roristische aanslag op een Pan
Am-vliegtuig boven Schotland
in december 1988. Alleen al de
stijging van de brandstofprij
zen kostte de maatschappij
sinds augustus 150 miljoen dol
lar.
De problemen bij Pan Am spe
len al jaren. Steeds wist de
maatschappij het hoofd weer
enige tijd boven water te hou
den door bezittingen te verko
pen. Al in 1980 werd het ma
jestueuze hoofdkantoor in
New York van de hand ge
daan voor 400 miljoen dollar.
Een jaar later ging de winstge
vende hotelketen Interconti
nental voor 500 miljoen dollar
naar het Britse concern Grand
Metropolitan.
Z veren Koksmuts Onder het toeziend oog van vakgenoten is sous-chef R. Sambo
uit Lelystad op de Horecava in de RAI druk bezig met het berei
den van een gerecht waarmee de kok meedingt naar de Zilveren
Koksmuts in de categorie 'Les Routiers'. De prijsuitreiking vindt
morgen plaats. foto: anp
RIJSWIJK De groei is
er uit in de Nederlandse
vee- en vleessector. Zowel
in de veestapel zelf als in
de groei van de exportcij
fers. In 1989 ging nog voor
een recordbedrag van 9,5
miljard aan vlees de grens
over, in 1990 kwam men
niet verder dan 9,2 mil
jard gulden.
DEN HAAG Stroom
(Haags Centrum Voor de
Beeldende Kunst) laat ter
inwijding van haar nieu
we bovenzaal aan de Ko
ninginnegracht met in
gang van vandaag zes
Haagse instellingen „ui
ting geven aan het cultu
rele klimaat in Den
Haag".
Het Nederlands Dans Thea
ter is de eerste in de reeks.
Vanavond vanaf acht uur
laat het NDT met de pianis
ten RaymondLangewen en
Jan Schouten zien en horen
hoe dansbegeleiding in z'n
werk gaat. Adjunkt zakelijk
leidster van het NDT, Arlet-
te van Boven schetst de
danscarrière vanaf de eerste
danspas tot na het hoogte
punt op vrijdagavond 18 ja
nuari om 20 uur. Vanaf 9 tot
en met 19 januari exposeert
de vaste decorontwerper van
het NDT, Walter Nobbe, met
het proces van ontwerp naar
voorstelling in maquettes, te
keningen, foto's en video's.
Vanaf 23 januari tot en met 2
februari presenteren het Ko
ninklijk Conservatorium en
de Interfaculteit Beeld en
Geluid de voorstelling 'Het
kunstonderwijs in Den Haag
in beweging'.
Installaties van kunstenaar
Servaas in Kijkhuis Den Haag
Uit vandaag bekendgemaakte
cijfers van het Produktschap
Vee en Vlees blijkt verder dat
de totale vleesproduktie van
ongeveer 2,5 miljoen ton in
1990 niet is gestegen ten op
zichte van de drie voorgaande
jaren. Volgens ir. R. J. Taze
laar, voorzitter van het pro
duktschap is het zolang er
een milieuprobleem bestaat
acceptabel dat de vleesproduk
tie stabiel blijft. Maar in zijn
er is veel gebruik gemaakt van
persoonlijke collecties van illu
stratoren als Lidia Postma en
Sabine Friedrichson. Er was
foto: sp
eigenlijk zoveel materiaal dat
we hele collecties hebben
moeten weigeren bij gebrek
aan ruimte", aldus Engels.
DEN HAAG Vier in
stallaties en sculpturen
van de kunstenaar Ser
vaas van Int. fish-handel
Servaas Zn zijn woens
dag 23 januari en donder
dag 24 januari te zien in
het Kijkhuis in Den Haag.
De installaties bestaan uit
een techniekbeweging op
basis van luchtdruk.
Het is combinatie van een of
meerdere monitoren met ob
jecten als een veertje, een
zweep of olievaten die door de
luchtdruk in beweging worden
gebracht. De tentoongestelde
werken zijn onder andere
'Court of Justice' (1986), waar
in de toeschouwer op een niet
misverstane wijze wordt ver
oordeeld voor passief kijkge
drag. Acteur Helmert Wou
denberg speelt de rechter die
met een klap van zijn hamer
de beklaagde doet opveren uit
zijn stoel. De kritiek is in de
vorm van een kermisattractie
gegoten, waardoor de bezwa
ren tegen geestdodend televi-
sievermaak zich op ironische
wijze tegen zichzelf keren. Het
latere werk van Servaas is ge
baseerd op zijn schildersach
tergrond. Mondriaans 'Broad
way Boogie Woogie' vormt het
uitgangspunt voor de sculp
tuur Dance Mr Mondriaan'
(1988). Tegenover de primaire
kleuren van het doek van
Mondriaan stelde Servaas zijn
'crash-paintings' waarvan
staalplaat het grondmateriaal
vormt en oranje de hoofdkleur
iqueezedriver
p de vakbeurs Karwei in de Utrechtse Jaarbeurs, die vanaf 17 januari geopend is voor het pu-
iek, is een squeezedriver een van de noviteiten. Deze schroefboormachine werkt zonder batterij-
i, accu of stroom. Door het bewegen van de handel in het handvat wordt de machine aangedre
ven. foto: dijkstra
