BVD waarschuwt bedrijfsleven voor aanslagen Israël: moeite met rustig afwachten Pentagon telt heimelijk reeds doden en gewonden Bevolking van Baghdad blijft kalm I Europese bondgenoten steunen minister Baker [aJBUITENLAND EcidaeSoirtani WOENSDAG 9 JANUARI 1991 PAGINA 7 ïerste slachtoffer in rolf is persvrijheid 'ASHINGTON Hoewel er nog geen schot is dost in de Golfcrisis, valt toch al een slachtoffer te noteren, de persvrijheid. Bij de richtlijnen aan de pers, die het Amerikaanse ministerie van de fensie verleden week uitgaf, komen alle traditio nele maatregelen van oorlogscensuur voor, waar- Si onder ook de zeer omstreden bepaling dat alle 'Jj oorlogscorrespondenten hun berichten aan mili- taire censuur moeten onderwerpen. Alle verboden op het verstrekken van informatie over het ver- I loop van de strijd, waaraan VS-oorlogscorrespon- lenten in het verleden al waren onderworpen, ilijven overeind. Er zijn zelfs extra maatregelen jijgekomen, zoals de bepaling dat de pers pas in detail mag berichten over grote oorlogsschade of jrote personele verliezen, nadat informatie daar- !ver is vrijgegeven door de legertop. Egypte dreigt CAIRO De Egyptische presi dent Mubarak heeft gisteren de Iraakse president Saddam Husayn voor de laatste maal opge roepen zich terug te trekken uit Ku- wayt, om zoals hij het noemde Irak, de Arabieren en de mensheid een ramp te besparen. Tegelij kertijd echter dreig de hij de zijde van Irak te kiezen,' mocht Israël een oorlog tegen dat land beginnen. Major De Britse premier John Major in ge sprek met solda ten tijdens zijn be zoek aan legereen heden in Saudi- Arabië. Op een even daarvoor ge houden persconfe rentie verklaarde Major dat de geal lieerde strijdkrach ten niet van plan zijn kernwapens te gebruiken als Sad dam Husayn zijn chemische arse naal op hen los laat. foto: afp Fel protest Moskou na entering Sovjet-schip MANAMA Moskou heeft fel geprotesteerd te gen de entering van een Sovjet-schip in de Rode Zee door de Amerikaanse en Spaanse marine. Een woordvoerder van de Amerikaanse marine zei gisteren dat de lading wapens die het Sovjet schip aan boord had niet geheel verantwoord was op de vrachtbrieven en dat het daarom is opge bracht. De 'Dmitri Foermanov' was vanuit Odes- sa vertrokken en op weg naar de Jordaanse ha ven Aqaba. Volgens een Amerikaanse woord voerder had de vrachtvaarder een verdachte la ding militaire voertuigen, raketlanceerders, ex plosieven, tankonderdelen, ontstekers en commu nicatieapparatuur aan boord. In Moskou zei woordvoerder van buitenlandse zaken Tsjoerkin dat de VS met de actie twijfel willen zaaien of de Sovjetunie de VN-sancties wel naleeft. Ongeluk F-16 SAUDI-ARABIË In het noordoosten van Sau- di-Arabie is gisteravond een F-16 van de Ameri kaanse luchtmacht neer gestort. De piloot van het toestel is omgekomen. De piloot maakte een nachtelijke oefenvlucht toen het toestel om kwart voor negen plaatselijke tijd verongelukte. De oorzaak van het ongeluk was onbekend, maar zou worden onderzocht. In middels zijn 79 Ameri kaanse militairen omge komen sinds de VS op 7 augustus 1990 startten met Desert Shield. Brief uit Moskou voor Saddam NICOSIA De Iraakse leider Saddam Husayn heeft gisteren uit handen van de Sovjet-ambassa deur in Baghdad een brief ont vangen van de regering in Mos kou. De inhoud van de brief is niet bekend. Saddam ontving het schrijven enkele uren voordat zijn minister van buitenlandse zaken Aziz naar Genève afreisde voor het gesprek met zijn Amerikaanse ambtgenoot Baker. De Sovjetunie, die in het verleden nauwe banden onderhield met Irak, heeft zich geschaard achter de eis dat Irak voor 15 januari uit Kuwayt moet zijn vertrokken. Kabinetsbesluit na flinke druk premier Lubbers (Vervolg van de voorpagina) DEN HAAG Het kabinets besluit de Nederlandse mari neschepen in de Golf onder a Amerikaans commando te a plaatsen heeft veel voeten in ie aarde gehad, omdat met ïame enkele PvdA-ministers ij zich fel verzetten tegen een ruimere taakopdracht voor de s (Nederlandse fregatten. Hun 4 ivrees was dat overdracht van het commando aan de VS be- ^itekent dat Nederland onge wild bij agressieve acties be trokken kan raken. [inister Van den Broek en jremier Lubbers hebben vol gens kringen rond het kabinet flinke druk moeten uitoefe nen. Het sturen van grond troepen is overigens nooit echt serieus aan de orde geweest. Ter Beek toonde zich tevre den: „Nederland heeft op ver antwoorde wijze een beslissing genomen". Het kabinet vermoedt dat ook alle andere landen met mari- de Golf België uitge zonderd zich bij een vere nigd commando zullen aan sluiten. Volgens een woord- si] voerder van de Rijksvoorlich- 7ti tingsdienst wordt hiermee een „uiterst positief signaal" aan Saddam Husayn gegeven, na melijk dat het de geallieerden ernst is Kuwayt desnoods met geweld te ontzetten. „De drei ging wordt geloofwaardiger, de kans op vrede daarom gro ter". Een meerderheid de Tweede r heeft het kabinetsbe sluit met instemming begroet. Voordvoerders van VVD, CDA en D66 lieten weten het verstandig te vinden dat de Nederlandse schepen geen ei gen koers varen in de Golf. De WD betreurt het echter dat er geen Nederlandse grond- Iroepen naar de Golf gaan. De PvdA, die gisteren in Doorn vergaderde, had meer moeite met het besluit dan het CDA. De Pvda eist dat het kabinet zich opnieuw beraadt als er daadwerkelijk een oorlog uit breekt. Premier Lubbers zei daartegen geen bezwaar te hebben. (Van onze parlementaire redactie) DEN HAAG De Bin nenlandse Veiligheids dienst (BVD) heeft ver schillende bedrijven en instellingen gewaar schuwd tegen aanslagen door Irak-gezinde terro risten. Om welke bedrijven het gaat wil de BVD om veiligheidsre denen niet bekend maken. Wel bevestigde het ministerie van binnenlandse zaken van morgen dat de BVD zich mede baseert op informatie van bui tenlandse geheime diensten. Een groot aantal bedrijven, met name in de petrochemi sche sector, heeft de afgelopen weken reeds rampscenario's opgesteld en veiligheidsmaat regelen tegen eventuele aan slagen genomen. Zo maakte de NAM onlangs bekend dat de boorplatforms in de Noordzee extra zijn beveiligd. De Iraak se dictator Saddam Husayn heeft meermalen gedreigd dat bij een oorlog een golf van ter reur over de westerse wereld zal spoelen. Militaire autoriteiten in Duits land overwegen uitgaansver boden in te stellen voor Ame rikaanse militairen, schrijft de onofficiële legerkrant van de VS, Stars and Stripes. Dit met oog op de mededeling van Iraakse diplomaten dat Arabi sche terroristen Amerikaanse doelen zullen aanvallen bij een eventuele aanval van de VS op Irak. De krant noemde ex tra veiligheidsmaatregelen die genomen of overwogen wor den om de Amerikaanse bases in Duitsland te beschermen. Zo is het leger van plan min der privé-auto's toe te laten op bases en in woongebieden van militairen. Daarnaast wordt een burgerwachtprogramma opgezet en denkt men aan het invoeren van twee soorten identificatiepapieren, aldus de De 6000 inwoners van de Amerikaanse militaire woon wijk van München hebben een brief gekregen waarin hun wordt aangeraden om uit gaansgelegenheden te mijden waar vaak Amerikanen naar toe gaan. Bij Amerikaanse mi litaire bases in Berlijn werd gisteren meer veiligheidsper soneel waargenomen en wer den tassen en auto's van be zoekers streng onderzocht. Wachten Gekleed in pakken die bescherming moeten bieden tegen aanvallen met chemische en biologische wapens en nucleaire straling wachten drie Britse piloten op het moment dat zij aan boord kunnen gaan van hun helicopter. De drie namen in de Saudische woestijn deel aan een oefening. foto: afp WASHINGTON Tot de best bewaarde geheimen van het Pentagon behoren de computerberekeningen die het Amerikaanse mi nisterie van defensie maakt van de mogelijke aantallen doden en ge wonden aan de kant van de VS in een oorlog om Kuwayt. Dat sprake is van zulke 'pro jecties' staat echter vast. Ze zijn niet alleen bedoeld om president Bush voor te reke nen wat de menselijke prijs van een Golfoorlog zou zijn en hoe groot het daarmee verbon den politieke risico dat de man in het Witte Huis de steun van zijn bevolking voor de militai re optie verliest. De calculaties zijn ook heel concreet noodzakelijk voor de planning door het Pentagon van de oorlog in al zijn facet ten. Er is maximaal inzicht no- dig in de behoefte aan medisch personeel en voorraden medi camenten en instrumentaria. Er is behoefte aan berekenin gen van aantallen reserve manschappen die in een strijd van langere duur de gevalle nen zullen moeten vervangen. Men moet een notie hebben van de behoefte aan 'doden- teams'. die getraind zijn in het identificeren en ophalen van gesneuvelden. En men moet ten slotte doodeenvoudig vol doende 'bodybags' en lijkkis ten achter de hand hebben. Alle Pentagon-medewerkers die iets te maken hebben met de slachtofferprojectie, hebben een slot op de mond gekregen. De regering weigert dus in te gaan op de vraag die voor elke Amerikaan absoluut centraal staat: hoeveel doden kost het ons? Vuistregel De geheime cijfers waarover het Pentagon beschikt zijn het resultaat van uiteenlopende computermodellen, gekoppeld aan gegevens van historische veldslagen, van intensiteit en duur van het gevecht, van de diverse militaire strategieën en van het karakter van mo derne wapens. Maar de schat tingen die uiteindelijk naar de militaire en politieke top gaan, zijn naar verluidt soms ook het resultaat van 'onderhandelin gen' tussen diverse onderdelen van de militaire bureaucratie, die uiteenlopende rollen te vervullen hebben in (de voor bereiding van) een Golfoorlog. Dank zij het fenomeen van de 'draaideur' tussen Pentagon en burgermaatschappij (talrijke ambtenaren en militairen stappen over naar het bedrijfs leven) heeft de buitenwereld intussen ook enig inzicht in hoe de dodenschattingen voor president Bush tot stand ko men. De moderne methode werkt met zogeheten ADE's, of Gewapende Divisie Equivar lenten. In die methode worden van de twee tegenovergestelde legers de data betreffende manschap pen, wapens, het terrein en andere relevante omstandig heden in de computer gestopt, die met name de reacties van de twee legers op elkaar in di verse stadia van de strijd kan projecteren. De 'uitkomst', te verdelen in een optimistische en een pessimistische versie, is dan het verlies aan bijvoor beeld tanks, vliegtuigen en mensen. Een vuistregel is dat van het aantal voor het gevecht uitge- schakelden een derde dood en twee derde gewond is. Loopt het totaal aantal gewonden zeer hoog op, dan daalt het aantal doden tot gemiddeld een kwart. Prijsopgaaf Berekeningen die op het Brcokings Institution (een on afhankelijke wetenschappelij ke 'denktank' in Washington) worden verricht voor het 'Gol foorlogscenario' geven onder meer als uitkomst dat een vijf- tiendaagse strijd die behalve in de lucht ook op de grond wordt gevoerd, de Amerika nen in de optimistische versie 3344 gewonden zullen kosten, van wie 1049 doden. Duurt de oorlog 21 dagen, dan kan in de pessimistische uitvoering de prijs oplopen tot 16.059 uitge- schakelden, van wie 4136 do den. In deze berekeningen wordt uitgegaan van een be perking van het slagveld tot Kuwayt en het onmiddellijke grensgebied. Wordt de compu ter gevraagd om een prijsop gaaf van een scenario dat ook in de verovering van Baghdad voorziet, dan komt het appa raat met een resultaat van ruim 10.000 Amerikaanse do den en 30.000 gewonden. (Vervolg van de voorpagina) BONN/PARIJS Aan de vooravond van de ontmoeting met 3S zijn Iraakse ambtgenoot Tariq Aziz kreeg de Amerikaanse mi nister van buitenlandse zaken James Baker gisteren in Parijs en Bonn de bevestiging dat Frankrijk en Duitsland achter de VS staan in de eis dat Irak voor 15 januari uit Kuwayt moet zijn vertrokken. In Bonn sprak Baker afzonderlijk met zijn ambtgenoot Gen- scher en bondskanselier Kohl. Behalve Baker was ook de Jor daanse koning Husayn gisteren in Bonn. Husayn, die tegenstan der is van de aanwezigheid van de internationale troepenmacht m de Golf, sprak eveneens met Genscher. De Duitse minister wees hem op een vrijdag door de EG aangenomen resolutie. Daarin wordt volledige naleving van-alle VN-resoluties met be trekking tot de Golfcrisis geëist, maar belooft de EG tevens „zich actief in te zetten voor de oplossing van andere problemen in de regio", zodra Irak zich uit Kuwayt heeft teruggetrokkken. In Parijs kreeg Baker gisteren van zijn collega-minister Dumas de verzekering dat Frankrijk onverkort achter Washington staat met betrekking tot het ultimatum, maar dat de Franse regering haar eigen vredespogingen zal voortzetten indien de besprekin gen tussen de VS en Irak geen uitzicht bieden op het voorko men van oorlog. BAGHDAD Een sfeer van mistroostigheid heeft zich meester gemaakt van de stad van Duizend-en- een-nacht. Niemand maakt meer grappen over een mogelijke oorlog. Van paniek is geen sprake, maar veel Irakezen gelo ven dat een gewapend conflict onvermijdelijk is geworden, nu de 15e janu ari nadert. Het gesprek dat minister van buitenlandse zaken Tariq Aziz vandaag in Genève zou heb ben met zijn Amerikaanse ambtgenoot James Baker zal volgens sommigen op zijn best leiden tot enig uitstel van het geweld. „Amerika zal Palestina nooit accepteren en tenzij het dat doet, is er niets om over te praten", zegt een Iraakse koopman. De meeste mensen in Baghdad geloven niet dat president Saddam Husayn Ku wayt zal opgeven en gaan er van uit, dat voor Irak het af tellen voor de tweede oorlog in de laatste tien jaar is begon nen. Sinds de invasie van 2 augus tus van Kuwayt en de daarop volgende annexatie hebben de Iraakse media, die eigendom zijn van de staat, niets anders gedaan dan het volk voor te houden dat het olierijke emi raat onderdeel is van Irak. Die propagandaoorlog is niet zon der effect gebleven, hoewel veel Irakezen er geen moeite mee zouden hebben als het le ger zich uit Kuwayt zou terug trekken om een oorlog te voorkomen. Hoewel gehard door de oorlog met Iran, zijn er maar weinig Irakezen die zich verheugen op een nieuwe oorlog en het daaraan verbon den verlies aan levens. Jonge mensen In de straten van Baghdad zijn weinig jonge mannen te zien. Zij zijn gemobiliseerd voor het één miljoen man sterke leger van Saddam, dat voor het grootste deel is gestationeerd in Kuwayt en aan de grenzen met Turkije en Syrië. Toch Zijn in de hoofdstad geen teke nen van paniek waarneem baar. Scholieren zijn gewoon bezig zich voor te bereiden op hun halfjaarlijkse examens van volgende maand. Mensen doen boodschappen en kopen wat er nog te koop is na vijf maanden economische boycot. Aan de oevers van de Tigris, die zich door de hoofdstad slingert, zaten families afgelo pen vrijdag, rustdag voor de moslims, te picknicken. De meesten dronken dadelsap, dat nu de prijs van frisdranken door de VN-sancties drastisch is gestegen, een soort nationale drank is geworden. De meeste mensen blijven de laatste tijd binnen en kijken naar programma's op de tele visie over burgerbescherming en hoe te handelen bij lucht aanvallen. Overal is men bezig zich op een oorlog voor te be reiden, maar slechts weinig Irakezen geven toe dat ze bang zijn voor de door de Verenigde Staten geleide multinationale strijdmacht. Saddam zal ons redden. Dat heeft hij acht jaar lang gedaan en dat zal hij weer doen", zegt een winkelier, die net als de meeste Irakezen aan buiten landers niet wil vertellen hoe hij heet. En een taxichauffeur, die een aantal jaar heeft ge diend in de oorlog tegen Iran, zegt: „We zijn niet bang. We wachten op de Amerikanen, de heidenen" Hotel Het luxe al-Rasheed Hotel, waar veel buitenlanders ver blijven, heeft de regering ge vraagd om vierhonderd gas maskers voor zijn gasten. Een schuilkelder is volgestouwd met een maandvoorraad voed sel en water. Journalisten die om een goed uitzicht te heb ben over de stad werkruimten hebben ingericht hoog in het twaalf verdiepingen tellende hotel, zijn bezig naar beneden te verhuizen in verband met mogelijke luchtaanvallen. In de Amerikaanse ambassade in de wijk Masbah staan de kratten water, Duits bier en blikken voedsel voor de over gebleven zes Amerikaanse di plomaten en Iraakse bewakers hoog opgestapeld. De Ameri kanen zijn van plan om in ge val van oorlog met speciale toestemming via de woestijn per bus naar Jordanië uit te wijken. Veel van de 71 andere ambas sades in Baghdad, die al bezig zijn hun staf in te krimpen, hebben soortgelijke plannen. En net als de Amerikanen hebben zij documenten met gevoelige informatie versnip perd of verbrand. „Het is ze ker geen goed idee om in Baghdad te blijven als het knallen begint", zegt een Duit se diplomaat. Op het eerste gezicht maken de Irakezen een kalme indruk, maar veel van degenen die het zich kunnen veroorloven heb ben een huis gehuurd in de buurt van de grens met Iran, dat ze van plan zijn te betrek ken als een oorlog onontkoom baar is geworden. (Van onze correspondent Willy Werkman) TEL AVIV Ook wan neer Israël niet door een Iraakse raketaanval zal worden getroffen, is er een kans dat Israëls lucht macht in actie zal komen om de militaire infrastruc tuur van Irak uit te scha kelen. Israëlische deskundigen die de regering en het leger van ad vies moeten dienen over de Golfcrisis, zijn in elk geval van mening, dat wanneer de Amerikanen zullen besluiten tot een beperkt militair optre den tegen de Iraakse troepen in Kuwayt, Israël de Iraakse chemische en nucleaire facili teiten zou moeten vernietigen. Jeruzalem is zich bewust van de ernstige politieke en mili taire consequenties van een dergelijk optreden, maar na het Israëlische trauma van de Yom-Kippoeroorlog in 1973, waarbij het land werd verrast door binnenvallende Egypti sche en Syrische troepen, is het zeer de vraag of de rege ring van premier Shamir pas sief zal wachten tot Saddam Husayn zijn raketten op Tel Aviv zal afschieten. Zeker nu het tot Israëls grote schrik dui delijk is geworden dat de Amerikaanse satellieten enke le weken geleden de voorbe reidingen tot een proeflance- ring niet op tijd hebben waar genomen. Israël zou het liefst zien dat de Amerikanen de Iraakse oor logsmachine in een totale oor log tegen Baghdad uitschake len. Uitstel van de vijandelijk heden in de Golf betekent, wat Israël betreft, een con stante staat van hoge militaire paraatheid. Nu niet alleen Irak maar ook de intifada, de Pale stijnse opstand in de bezette gebieden, het leger intensief bezighoudt, zou de economi sche en morele prijs van een langdurige militaire paraat heid voor Jeruzalem wel eens te hoog kunnen zijn. Impasse Ook de politieke consequenties van een mogelijke impasse in de Golfcrisis baren Israël zor gen. De Amerikanen kunnen onder grote druk komen in te stemmen met een vreedzame oplossing, waarbij Irak zich uit een deel van Kuwayt zal te rugtrekken. De prijs die Sad dam Husayn daartoe zal eisen is in dat geval de evacuatie van Israëls troepen uit de sinds 1967 bezette westelijke Jordaanoever en de Gaza- strook. Bovendien zal Saddam Husayn er op staan dat, als het moet komen tot een nucleaire ontwapening van het Midden- Oosten, ook Israels nucleaire potentieel onder de loep moet worden genomen. Als een oorlog in de Golf uit breekt - en mogelijk zelfs vlak daarvoor - is een Iraakse aanval op Israël vrijwel zeker. Saddam Husayn heeft meer dan genoeg politieke en mili taire redenen om de aandacht van de wereld - en met name die van de Arabische landen - af te leiden naar het Israë- lisch-Arabische conflict. In dat geval is niet alleen Tel Aviv,. Israëls grootste bevolkingscen trum en bovendien de zetel van het militaire hoofdkwar tier, in gevaar, maar ook de kernreactor van Dimona in de Negev-woestijn. Na het Israëli sche bombardement van de Iraakse Osirak-kernreactor in 1981 zint Saddam Husayn op wraak. Zal Israël, als het ge vaar van een raketbombarae- ment urgent wordt, zich hou den aan premier Shamirs be lofte in Washington, rustig af te wachten? Jordanië Volgens een indringend ge rucht zou kortgeleden een me dewerker van premier Shamir een geheime ontmoeting heb ben gehad met een afgezant van koning Husayn van Jor danië. Het kan zeer wel zijn, dat Israël Jordanië verzocht heeft bijvoorbeeld haar lucht verdedigingssysteem uit te schakelen, voor het geval Is raëlische vliegtuigen - op weg naar Irak - door het Jordaan se luchtruim vliegen. Kan of wil de Jordaanse monarch niet op dit verzoek ingaan, dan zul len Jordaniës Hawk-raketin- stallaties Israëls eerste militai re doel zijn en kunnen de Jor daanse troepen zich geplaatst zien tegenover die van Israël. Het Israëlische leger heeft haar posities langs de rivier de Jordaan flink versterkt. Als gevechten tussen Jordanië en Israël uitbreken, komt het wankele regime van koning Husayn ernstig in gevaar, en kan ook Syrië bij de vijande lijkheden betrokken raken. Een vooruitzicht dat Israël be slist zorgen baart, maar in ge val van oorlog met Irak waar schijnlijk pas laat een rol gaat spelen. De sfeer in Israël lijkt op die aan de vooravond van de Zes daagse oorlog in 1967. De be volking is opnieuw gewaar schuwd extra voedselvoorra den in te slaan en de instruc ties door te lezen voor het ge bruik van gasmaskers. Ook aan de kortgeleden in het land gearriveerde Russische immi granten worden nu gasmas kers uitgedeeld. Voor het mili taire hoofdkwartier en voor het regeringsperscentrum in Tel Aviv zijn inmiddels nieu we lokaties aangewezen. En het meest lugubere van alles: er zijn kortgeleden besprekin gen geweest tussen het leger en de 'chevrah kadisha', de nationale begrafenisonderne ming, over de maatregelen die moeten worden getroffen wanneer honderden slachtof fers binnen 24 uur. zoals in het Midden-Oosten de gewoonte is, moeten worden begraven.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidse Courant | 1991 | | pagina 7