S veroordelen
15ov jetpro vocatie
iBaltische staten
an<
AJNC stuurt aan op
overgangsregering
Coalitie in Bonn krijgt
maar moeizaam gestalte
Qeid&i Soivumt
WOENSDAG 9 JANUARI 1991 PAGINA 5
Veel gewonden treinongeluk
verkeren nog in levensgevaar
LONDEN Het treinongeluk in Londen heeft gis
teren aan één persoon het leven gekost, zo hebben de
Britse spoorwegen meegedeeld. Er vielen 248 gewon
den, van wie er twintig ernstig aan toe zijn. De am
bulancedienst had aanvankelijk gemeld dat er acht
doden waren gevallen. Het ongeluk met de forensen
trein gebeurde op het Cannon Street Station, een
van de vele eindstations in de City of London, het
financiële centrum van de Britse hoofdstad. De trein
uit Sevepoak (Kent) reed tegen de stootblokken van
het station op één van de drukste momenten van de
dag. De eerste wagon werd als een harmonica ineen-
gedrukt en een wagon uit het midden van de trein
vloog in de lucht. In de trein zaten ongeveer 800
mensen. Het ongeluk gebeurde een dag nadat een
rechter had besloten British Rail te vervolgen op
aanklachten als gevolg van de treinbotsing van twee
jaar geleden waarbij 35 doden vielen.
Voedsel bereikt Sovjets
HELSINKI Grote hoeveelhe
den voedsel bereiken, ondanks be
richten over ondoelmatigheid en
corruptie in het distributiesysteem
van de Sovjetunie, wel degelijk de
doelgroepen. Woordvoerders van
de verschillende donor-comités
hebben dat gemeld. Nederlandse
hulporganisaties zeggen dat hun
eigen vertegenwoordigers toezicht
hebben uitgeoefend bij het lossen
van ladingen medicijnen die per
vliegtuig naar Moskou waren ver
voerd. Verscheidene donor-organi
saties weten nog steeds niet wat en
hoeveel er precies in de Sovjetunie
nodig is. Enkele internationale do
nors hebben hun campagne opge
schort, andere maken plannen op
de langere termijn.
Akkoord over
Sovjetbegroting
MOSKOU De president van
de Sovjetunie, Michail Gorbats-
jov, en de president van de Russi
sche Federatie, Boris Jeltsin, zijn
het gisteren eens geworden over
de begroting van de Sovjetunie
voor 1991. De onenigheid tussen
de Sovjetunie en de grootste
Sovjetrepubliek dreigde de gehe
le economie te verlammen. Een
medewerker van Jeltsin zei dat
de positie van het Russische par
lement was gewaarborgd. Rus
land had aangekondigd 83 mil
jard gulden minder te zullen bij
dragen aan de Sovjetbegroting
dan Gorbatsjov verlangde.
Geen doodstraf na
Argentijnse opstand
BUENOS AIRES De hoogste mi
litaire rechtbank van Argentinië
heeft gisteren zeven leiders van de
militaire opstand van verleden jaar
december veroordeeld tot gevange
nisstraffen van onbepaalde duur. De
aanklager had voor vijf van de ze
ven beklaagden de doodstraf geëist.
Aldo Feurrmann, secretaris van de
rechtbank, legde uit dat de straf van
onbepaalde duur betekent dat de of
ficieren zeker 20 jaar in de gevange
nis moeten doorbrengen voor zij in
aanmerking kunnen komen voor
voorwaardelijke vrijlating. Acht an
dere officieren die bij de opstand
waren betrokken, kregen straffen
variërend van 12 tot 20 jaar.
ie™ 'ASHINGTON/MOS-
itaa OU De Verenigde
iari taten hebben Moskou er
°g isteren van beschuldigd
n v e Baltische staten te inti-
n d ïideren door troepenver-
iD erkingen naar het ge
le i ied te sturen. Premier
ïnLazimiera Prunskiene
staj an Litouwen heeft giste-
en het ontslag van haar
n sgering ingediend.
>rw 'oordvoerder Fitzwater van
sta; et Witte Huis noemde het be-
s (jluit van Moskou provocerend
contraproductief. Moskou
egon deze week tienduizen-
en paracommando's naar Est-
in ind. Letland en Litouwen te
lui uren om Baltische dienst-
t a lichten te dwingen zich bij
iee> un legeronderdeel te vervoe-
'gst in. De nationalistische rege-
ga ngen van de drie staten zien
bas it als een poging het streven
Cl aar onafhankelijkheid de kop
aar ii te drukken. Fitzwater
noemde het Sovjetbesluit een
ernstige stap naar een escalatie
van de spanning". Het politiek
comité van de EG zal zich
morgen beraden over het ver
zoek van Denemarken de Sov
jetunie over te halen af te zien
van geweld tegen Estland,
Letland en Litouwen,
Prunskiene
Het ontslag van premier Kazi-
miera Prunskiene van Litou
wen en haar regering volgde
op het besluit van het parle
ment in Vilnius de door de re
gering ingestelde prijsverho
gingen van 200 tot 800 procent
te verwerpen. De verhogingen
leidden tot onrust in de hoofd
stad, waar het tot schermutse
lingen kwam tussen betogers
van de Russische en Poolse
minderheden, Litouwse tegen-
demonstranten en de politie.
Prunskiene was één van de
meest populaire politici in de
Baltische staten. Ze werd pre
mier nadat Litouwen zich op
11 maart onafhankelijk van de
Sovjetunie had verklaard.
Daarvoor was de premier, die
in 1943 in het dorpje Vasiulis-
kiai nabij de grens met Wit-
Rusland werd geboren, werk
zaam als econome. Eerst als
docente industriële economie
aan de universiteit van Vilni
us, daarna als hoofd van een
agronomisch centrum en ver
volgens van een instituut voor
management. In 1989 kwam ze
in het parlement namens de
communistische partij, die ze
kort daarop verliet.
Prunskiene kreeg de naam
een pragmatisch politicus te
zijn gedurende de Litouwse
crisis, toen Gorbatsjov de onaf
hankelijkheidsverklaring met
een volledige boycot beant
woordde Terwijl Moskou zijn
rebelse deelstaat economisch
afsneed, reisde Prunskiene
alle grote westerse hoofdste
den af om steun te vinden
voor haar landje. Tot in het
Witte Huis wist ze een voet
tussen de deur te krijgen. Zelfs
De politie zette gisteren een waterkanon in tegen de betogers die in Vilnius protesteerden tegen voorgestelde prijsverhogingen.
toen de Amerikaanse minister
van buitenlandse zaken James
Baker in de zomer Moskou be
zocht, slaagde de „ijzeren
dame van het Balticum" erin
hem nog voor Gorbatsjov te
spreken. Op aandringen van
Prunskiene bereikten Vilnius
en Moskou begin juni een
compromis om een einde te
maken aan de boycot: Litou
wen zou zijn onafhankelijk
heidsverklaring niet intrek
ken, maar „invriezen" om on
derhandelingen met Moskou
mogelijk te maken. Die ge
spreken zijn ooit van de grond
gekomen.
„Het vertrek van Prunskiene
zal tot een versterking van het
nationalisme leiden", aldus
een afgevaardigde. In haar af
scheidsrede sprak Prunskiene
met geen woord over de prijs
verhogingen. Zij bracht ver
slag uit van haar onderhoud
met Michail Gorbatsjov die
FOTO: AP
middag. De Sovjetpresident
weigerde het transport van pa
racommando's naar het Balti
cum te bespreken. Gisteren
waren al meer dan honderd
militaire voertuigen geteld die
Vilnius binnenreden vanuit
een nabijgelegen militaire ba-
Muqdisho veranderd in spookstad
MUQDISHO In de Somalische hoofdstad Muqdisho wordt
ie, ïog, steeds strijd geleverd tussen regeringstroepen en verzets
strijders van het Verenigd Somalisch Congres (USC). Door de
jtu gevaarlijke situatie in de stad kon de evacuatie van de laatste
groep buitenlanders gisteren niet doorgaan.
Italië zou vandaag opnieuw een poging wagen. De Franse mari-
neslaagde er wel in met behulp van helikopters 47 westerlingen
tn de Somalische kuststad Merka in veiligheid te brengen. Sinds
het weekeinde zijn ruim 700 buitenlanders geëvacueerd uit de
ato hoofdstad. Ooggetuigen verklaarden dat Muqdisho na tien dagen
van gevechten is veranderd in een spookstad, waar de wet van
Ie jungle heerst en soldaten en rebellen aan het plunderen zijn
jeslagen. Er is geen stroom, waterleiding en voedsel meer. Het
imbassadegebouw van de Verenigde Staten en de vertegen
woordiging van de Europese Commissie zijn vorige week even-
icns door plunderaars leeggehaald. Het is nog steeds onduidelijk
•aar president Mohamed Siad Barre zich bevindt. Volgens het
'SC zijn bij de gevechten in Muqdisho zeker 2000 mensen om
iet leven gekomen en zijn meer dan 4000 gewonden gevallen.
JOHANNESBURG Het
>P< Afrikaans Nationaal Con-
ongres (ANC) heeft gisteren
I® ipgeroepen tot een confe-
entie van alle Zuidafri-
jï taanse politieke partijen,
ai Die conferentie zou een
di ivergangsregering moeten
nstellen om de apartheid
snel te beëindigen.
ur In een verklaring noemde het
'MANC een dergelijke conferen-
I tie een eerste stap, waarbij „al-
[emene uitgangspunten" vast-
jesteld zouden moeten worden
10 voor een nieuwe grondwet.
r Ook zou het gezamenlijke con-
c gres moeten bepalen wie de
[rondwet gaat opstellen. Te-
'ens wil het ANC dat er een
nterimregering komt die toe
dicht kan houden op de over
lang naar een zwarte meer-
lerheidsregering. Het ANC
acht een overgangsbewind no-
- lig, omdat de bestaande rege
ring op apartheid gebaseerd is
en de rassenscheiding nooit
Het ANC liet weten nog de
nodige twijfel te koesteren
over de wil van de regering
van president F. de Klerk om
de apartheid te beëindigen. De
Klerk heeft eerdere oproepen
tot de vorming van een inte
rimregering afgewezen. Op de
vraag of De Klerk van het
jongste ANC-voorstel op de
hoogte is gebracht, zei vice-
voorzitter Nelson Mandela dat
de president niets heeft gezegd
wat er op zou kunnen wijzen
dat zijn Nationale Partij niet
'aan een grote conferentie zou
deelnemen. In de ANC-ver-
klaring benadrukte Mandela
dat alle partijen aan de confe
rentie moeten deelnemen, in-'
clusief de Conservatieve Par
tij, die tegen de afschaffing
van de apartheid is, en de In-
katha, de Zulu-beweging
waarmee ANC-aanhangers de
laatste jaren een bittere strijd
uitvechten die aan duizenden
het leven heeft gekost.
Zoeken
Suriname eist actie Den Haag tegen AD
PARAMARIBO Suriname
dreigt met maatregelen tegen
Nederland als de regering in
Den Haag niet corrigerend op
treedt tegen het Algemeen
Dagblad, zo heeft minister
Robby Ramlakhan gezegd te
gen de Nederlandse ambassa
deur Pieter Koch, die hij giste
ren op buitenlandse zaken ont
bood.
Het Algemeen Dagblad heeft
volgens Ramlakhan „onge
gronde beschuldigingen" geuit
aan het adres van de Suri
naamse minister van defensie
Rupert Christopher. Correctie
van de Nederlandse regering
zou moeten voortvloeien uit
het toezicht dat ze heeft op na
leving van de perscode. De
krant bracht in haar editie van
gisteren Christopher in ver
band met moorden op 26
maart 1990 op het kabinet van
het militair gezag. Twee lijf
wachten van Junglecomman
doleider Ronnie Brunswijk
zouden toen door Christopher
en een andere legerautoriteit
zijn doodgeschoten. Ramlak
han spreekt van een „flagran
te miskenning van de integri
teit van het Surinaamse justi
tiële apparaat". Het openbaar
ministerie in Paramaribo heeft
geen enkele aanleiding gevon
den om Christopher van welk
feit dan ook te beschuldigen.
t)DE AVONTUREN VAN KAPITEIN ROB
MYSTERIE VAN HET ZEVENGESTERNTE
Lupardi, totaal verbouwereerd, biedt weinig tegenstand
wanneer Rob en Prudon hem in een stoel duwen en hem stevig
knevelen. „Spreek!", buldert Rob hem toe, „wat moeten we
doen om Amsterdam te redden? Je zult dit met je leven beko
pen, schurk, als je je geheim niet verraadt!". Lupardi, doods
bleek stamelt, dat het niet zijn schuld isWat heeft die stomme
brandweer er ook mee te maken, meent hij. Het bluswater heeft
gedaan. Maar de ramp kan slechts worden bezworen, wan
neer boven de Dam een ander soort bom wordt uitgegooid. Ja,
hij heeft de projectielen in voorraad. Daêr staan ze. Meer hoeft
Rob niet te weten. Ross heeft de telefoon al gegrepen en belt
Marga op die tien minuten later al met Willy op weg is naar
Schiphol. Vlug, vlug! Staat de helikopter van Ross klaar! Benzine
in de tank? Ja, alles is gereed. En een paar minuten later snorren
zij. hoog in de lucht, al weg in de richting van de stad waar Rob
op het dak van Lupardi's laboratorium klaar staat.
Italiaanse
telefoonmunt
verdwijnt
ROME De „gettone" ver
dwijnt. De roodkoperen Itali
aanse telefoonmunt, waarvan
iedere toerist wel eens een sta
peltje in handen heeft gehad,
wordt na meer dan vijftig jaar
afgeschaft. Nu de moderne te
lefooncellen ook werken op
munten van 100, 200 en 500
lire en het gebruik van tele
foonkaarten steeds meer inge
burgerd raakt, beschouwt de
Italiaanse telefoonmaatschap
pij SIP de gettone als een las
tig reliek dat niet past binnen
de postindustriële maatschap
pij. Over twee jaar moet er
geen een meer van in omloop
zijn, zodat de ouderwetse in
bars en restaurants opgestelde
openbare telefoons onbruik
baar worden.
(Van onze. correspondent
Rink Drost)
BONN Al voor Kerst
mis vorig jaar had Helmut
Kohl in Berlijn door de
twaalfde Bondsdag geko
zen willen worden tot de
nieuwe bondskanselier: de
eerste in vrijheid gekozen
regeringsleider van de
verenigde Duitsers. Tot nu
toe moet hij echter genoe
gen nemen met zijn post
als demissionair kanselier,
de leider van de vorige
regering die de zaken
waarneemt totdat de nieu
we regering de dagelijkse
leiding van de Bondsrepu
bliek heeft overgenomen.
Aan Kohl en zijn Christlich-
Demokratische Union (CDU)
ligt vertraging niet. Even
min aan de Beierse zusterpartij
CSU onder voorzitterschap
van minister Theo Waigel van
financiën. Nee, de liberale
FDP onder haar gewiekste
voorzitter Otto Graf Lambs-
dorff houdt het been stijf. Niet
de CDU en de CSU waren de
feitelijke winnaars van de
Bondsdagverkiezingen van 2
december, maar de liberalen.
Kohl mag zichzelf dan als de
grote winnaar hebben laten
vieren, de Unionspartijen le
den toch maar, zij het gering,
verlies. De vette winst was
voor de FDP. En dat wil
Lambsdorff weten. Stug houdt
hij in de coalitie-onderhande
lingen voet bij stuk. Onver
bloemd maakt hij gebruik van
de wetenschap, dat de Union
spartijen geen redelijk alterna
tief voor de FDP hebben. De
tegenstellingen van de
CDU /CSU tot de sociaaldemo
cratische SPD zijn zo oneindig
veel groter, dat deze partij als
regeringspartner volstrekt niet
in aanmerking komt.
Schoppen
Gisteren werd in de onder
handelingen in de bondskan-
selarij in Bonn het heetste
hangijzer aangepakt: de finan
ciën. Centraal staat de vraag
hoe de Duitse eenheid gefi
nancierd moet worden. Op
slechts één punt zijn alle on
derhandelaars het met elkaar
eens: ze zouden zichzelf wel
kunnen schoppen voor hun
verkiezingsbelofte, dat voor de
financiering van de Duitse
eenheid geen belastingverho
gingen zullen worden doorge
voerd. Ze hebben zich al in
menige bocht gewrongen om
daar onderuit te komen.
Lambsdorff durfde- zelfs te be
weren dat zijn partij belasting
verhogingen in de campagne
nooit had uitgesloten. De op
positie en de pers hebben hem
geholpen bij het opfrissen van
zijn geheugen. De graaf houdt
nu over dit onderwerp zijn
mond, evenals woordvoerders
van de CSU (de Beierse minis
ter Stoiber) en de CDU (de
Hessische minister-president
Wallmann), die hetzelfde had
den durven beweren.
Tot nu toe is slechts één alter
natief gevonden voor de belas
tingverhoging: een verhoging
van de telefoontarieven. De
stijging zal ongeveer 6 procent
bedragen. Daardoor is de Bun-
despost in staat vier jaren lang
twee miljard mark extra uit de
winst aan de staatskas uit te
Geen beslissingen
Uiteraard kwam het gisteren
in de onderhandelingen niet
tot nieuwe beslissingen. Daar
voor zijn de tegenstellingen te
groot. Op tafel liggen nog de
zelfde eisen en afwijzingen die
het gezelschap voor Kerstmis
tot een pauze deden besluiten
en die in de afgelopen weken
zelfs tot een fikse ruzie tussen
de FDP en de CSU leidden.
Lambsdorff blijft vasthouden
aan zijn eis, voor de vijf nieu
we deelstaten lagere belasting
tarieven te hanteren dan voor
het gebied van de oude Bonds
republiek. Waigel blijft dat
strikt afwijzen, al toont hij
zich bereid tot een compromis.
Maar van dat compromis wil
de de FDP in december al
niets weten. Het gaat om het
in 1992 vervroegd invoeren
van de eerste fase van de her
vorming van de vennoot
schapsbelasting. De van op
brengsten onafhankelijke ka
pitaalbelasting en de vermo
gensbelasting zullen worden
afgeschaft. Mogelijk zegent de
tijdsdruk dezer dagen de on
derhandelaars met wat meer
compromisbereidheid
Ook de andere agendapunten
bergen rijkelijk conflictstof in
zich. Zo tekent zich een stij
ging af van de werkgevers- en
werknemersbijdragen voor de
werkloosheidsverzekering. En
zo lijkt het ongedaan maken
van de beloofde daling van de
aow-premie een besloten zaak.
Wanneer de coalitiepartners
daarover niet gaan ruziën zul
len de sociale partners dat bij
hun loononderhandelingen
stellig gaan doen.
Ten aanzien van de invoering
van een zogenaamde verzor
gingsverzekering staan de
standpunten van de Union
spartijen en de FDP haaks'op
elkaar. De eerste willen aan
deze verzekering een verplicht
karakter geven, de FDP houdt
vast aan vrijwilligheid. Het
lijkt erop dat hier het beproef
de middel moet worden toege
past om het probleem voor
eerst van tafel te krijgen: men
stelt vast dat het probleem on
derkend wordt en geeft ver
volgens een commissie op
dracht tijdens de kabinetspe
riode oplossingen aan te dra
gen.
Wraakacties
bedreigen
leden
Tsjechische
geheime dienst
PRAAG Als de lijst
met de ruim 140.000 na
men van agenten, infor
manten en medewerkers
van de Tsjechoslowaakse
Geheime Dienst (STB) pu
bliek zal worden gemaakt,
zullen overal in het land
wraakacties losbarsten.
De minister van Binnen
landse Zaken van de deel
republiek Tsjechië Tomas
Sokol houdt zijn hart vast
voor bloedige vergel
dingsacties tegen voorma
lige STB-medewerkers en
hun families.
„Geef ze de kans zonder ophef
en schandalen voorgoed het
veld te ruimen. Hun gezinnen
en kinderen kunnen moeilijk
medeverantwoordelijk worden
gesteld. Het is bovendien niet
altijd gemakkelijk te taxeren
waarom iemand, al dan niet
uit vrije wil, hand- en span
diensten aan de Geheime poli
tie verleende", aldus de minis
ter. Hij is bang dat publicatie
van de namen niet alleen gro
te psychologische schade in de
samenleving zal aanrichten,
maar zelfs tot bloedvergieten
kan leiden. Minister Sokol wil
de voornaamste STB-leden
maatschappelijk uitrangeren,
maar niet laten afslachten.
Anderen daarentegen staan er
op dat de namen van de oud
medewerkers zo snel mogelijk
gepubliceerd worden, omdat
het volk recht heeft te weten
wie al die jaren als verklik
kers hebben gewerkt. En nog
steeds. Want de begin vorig
jaar officieel opgeheven en
ontmantelde geheime dienst
leidt een veel taaier leven dan
werd verondersteld. Of beter:
dan werd gehoopt.
Veel oud-agenten zijn 'onder
gronds' gegaan Zij ontmoeten
nog regelmatig hun superieu
ren. Soms onder chantage: wie
de contacten met de geheime
dienst nu zou willen verbre
ken, wordt gedreigd met ont
hulling van belastend materi
aal. Het netwerk van de eer
tijds machtige en gevreesde
STB bestaat nog steeds. De
parlementaire commissie die
werkt aan het onderzoek naar
de gebeurtenissen rond de 17e
november 1989 de dag
waarop de val van het com
munistische regime werd inge
luid heeft onthuld dat in de
vorige parlementaire onder
zoekscommissie zelfs infiltran
ten van de oude Geheime
Dienst zaten, om het werk van
die commissie zoveel mogelijk
te ontregelen.
Volmachten
De huidige, tweede parlemen
taire commissie, onder voorzit
terschap van plaatsvervan
gend minister van Binnen
landse Zaken en journalis
t/uitgever Jan Ruml, heeft
van het parlement vergaande
volmachten gekregen. De
commissie heeft daar ook uit
voerig gebruik van gemaakt.
Ruim honderd vooraanstaande
van de Geheime Dienst, gene
raal Alojz Lorenc. Hij weigert
te getuigen op grond van een
medische verklaring waarin
staat, dat de generaal momen
teel aan paranoia lijdt.
Eind deze maand moet het
Tsjechoslowaakse parlement
beslissen over bekendmaking
van de 140.000 namen. Com
missielid Stanislav Devaty,
fractielid van Burgerforum, is
een fel voorstander van publi
catie. Hij is ervan overtuigd
dat een aantal oud-leden van
de Geheime Dienst, die onder-
grohds nog altijd actief is,
droomt van herstel van de
oude communistische machts
structuren. Devaty gelooft dat
alleen publicatie, van hun na
men ze uit die valse droom zal
helpen.
Leden van de STB waren rond
17 november 1989 en ook
daarna uiterst actief. Ze infil
treerden in stakingscomites,
studentenbewegingen en nieu
we democratische bewegingen,
zoals Burgerforum. Het
Tsjechoslowaakse nationale
persbureau heeft de afgelopen
tijd ook buitenlandse ooggetui
gen van de 'fluwelen revolu
tie' opgeroepen voor de parle
mentaire commissie te getui
gen. De commissie is vooral
geïnteresseerd in tv- en film
opnames en foto's van demon
stratieve bijeenkomsten, pro
testbetogingen en vechtpartij
en tussen politie en betogers.
Sins de omverwerping van het
oude regime zijn regelmatig
leidende politici ter verant
woording geroepen voor hun
connecties met de voormalige
geheime dienst.
Momenteel loopt er een onder
zoek tegen de Tsjechische mi
nister van Milieu, Bedrich
Moldan, die met de STB gecol
laboreerd zou hebben De mi
nister ontkent ten dele. Hij
zegt benaderd en zelfs ge
dwongen te zijn mee te wer
ken. maar te hebben gewei
gerd. Hangende het onderzoek
is de minister 'met vakantie'.
FRANS WUNANDS
