Kerken vragen 'soepelheid'
bij Golf onderhandelingen
ficidócSouAOtt
'Ik wil met anderen praten over joodse leven'
brieven van lezer
kerk
wereld
beroepingen
„Pinksterkerk trekt
psychisch zwakken
maar helpt ze niet"
Aanklagers moordzaak
Jezuïeten nemen ontslag
*Sr CcidócSouoorit
GEESTELIJK LEVEN/OPINIE
ÊeidaeSouocwit
WOENSDAG 9 JANUARI 1991 PAG -
UI
Aantal lutheranen met 700.000 gestegen
GENEVE Het aantal lutheranen in de wereld is in 1990 met
700.000 gestegen tot 59,7 miljoen. Dit blijkt uit statistische cij
fers van de Lutherse Wereldfederatie in Genève
De meeste lutheranen wonen in Duitsland: 15,6 miljoen. Daar
na komen de Verenigde Staten (8,4 miljoen), Zweden (7,6 mil
joen) en Denemarken (4,6 miljoen). De grootste lutherse ge
meenschappen in de Derde Wereld zijn te vinden in Indonesië
en Tanzania.
De grootste lutherse kerk is de Zweedse staatskerk. Op de
tweede plaats komt de kerk in de Verenigde Staten. De Evan-
gelisch-Lutherse Kerk in Nederland heeft ruim 23.000 leden.
Minder priesterstudenten in Verenigde Staten
WASHINGTON Voor het zesde achtereenvolgende jaar
is in 1990 het aantal rooms-katholieke priesterstudenten in
de Verenigde Staten afgenomen. Bij het begin van het hui
dige studiejaar waren er 7.523 seminaristen, 871 (10,4 pro
cent) minder dan bij het begin van het studiejaar 1989-1990,
blijkt uit cijfers van het katholiek instituut voor toegepast
onderzoek in Washington.
In vergelijking met het studiejaar 1979-1980, toen er nog
ruim 13.000 mannen in opleiding waren voor het priester
ambt, is het aantal priesterstudenten met 43 procent ge
daald.
In het geheel niet van
zichzelf spreken is een
voorname vorm van
huichelarij
Friedrich Nietzsche
Boek Tökes mag
niet verschijnen
in Roemenië
DEN BOSCH Het boek 'De
strijd om Timisoara, 1989' van
bisschop Laszlo Tökes mag in'
Roemenië niet verschijnen.
Dit meldt de rooms-katholie
ke stichting Kerk in Nood.
Het boek van Tökes, die be
hoort tot de Hongaarse min
derheid in Roemenie, is uitge
geven in Hongarije. De uitge
ver probeerde onlangs 5.000
exemplaren in Roemenië in te
voeren, die aan de grens
evenwel „op formele gron
den" werden geweigerd.
Bij een nieuwe poging werd
bij de grens meegedeeld dat er
sinds 1 januari een nieuwe
wet in werking was getreden,
die bepaalt dat dergelijke boe
ken pas kunnen worden inge
voerd na toestemming van
het Roemeense staatsbureau
voor kerkelijke zaken. Enkele
dagen later bleek ook toe
stemming van het ministerie
van cultuur noodzakelijk.
De overplaatsing van Tökes
uit de stad Timisoara naar een
dorp op het Roemeense plat
teland vormde in december
1989 de aanleiding voor de
opstand tegen dictator Niko-
lae Ceausescu.
Middeleeuwse
kunstvoorwerpen
terug naar Duitse kerk
DALLAS Middeleeuwse
kunstvoorwerpen die door
een Amerikaanse soldaat aan
het eind van de Tweede We
reldoorlog werden gestolen,
worden teruggebracht naar de
kerk van Quedlinburg in de
voormalige DDR.
De voormalige Amerikaanse
soldaat Meador, die in 1980 is
overleden, nam de kunstwer
ken in april 1945 mee uit een
mijnschacht in de buurt van
Quedlinburg. Het afgelopen
jaar werd een groot aantal er
van teruggevonden in een
kluis van een bank in White-
wright.
Onder de kunstvoorwerpen
zijn een relikwieénkastje van
goud en ivoor en een met ju
welen versierde kam die ooit
werd gebruikt door koning
Hendrik I de Vogelaar (876-
936). Ook een fles van berg
kristal en verschillende relik-
wieënkastjes in de vorm van
een hart of een toren waren
doör Meador meegenomen
naar de Verenigde Staten.
Nederlandse Hervormde Kerk
Aangenomen naar Nieuwe Pekela J.
Riemersma te Nijbroek Bedankt
voor Tjamsweer G. Muilwijk te Parre-
ga-Hieslum en Tjerkwerd-Dedgum.
Beroepen te Zijderveld (toez.) drs.ir.
W C. Meeuse, kand. te Zeist. Aange
nomen het beroep van de generale
synode tot pred. voor buitengew.
werkz. (docent Zomba Theological
College te Malawi, Afrika) J.J. Tig-
chelaar, eervol ontheven pred. te
Putten; naar Weerselo mw.drs. B.M.
Wabeke-Hofman, kand. te Borne.
Benoemd tot vicaris te Leiden (part
time) mw.drs.A.A. van der Wel, kand.
te Oegstgeest, die deze benoeming
heeft aangenomen.
GENEVE Leiders van
vier internationale kerke
lijke organisaties hebben
bij de ministers van bui
tenlandse zaken van de
Verenigde Staten en Irak
aangedrongen op soepel
heid en op openheid voor
nieuwe voorstellen die tot
een vreedzame oplossing
van het conflict in de
Perzische Golf leiden.
De kerkleiders doen hun op
roep aan de vooravond van de
„historische ontmoeting" tus
sen de ministers James Baker
en Tariq Aziz woensdag in
Genève.
Zij onderstrepen dat op beide
bewindslieden en hun landen
een „vreselijke" last drukt.
„Wat U de komende uren be
slist, kan bepalen of duizen
den, misschien tienduizenden
mensen in leven blijven of
sterven", aldus de kerklei-
Zij menen dat de winst die
met militaire middelen kan
worden bereikt, nooit het on
metelijk menselijk lijden en
de verwoestingen van een
oorlog kan rechtvaardigen.
De brief aan Baker en Aziz is
ondertekend door de secreta
rissen-generaal van de We
reldraad van Kerken, de We
reldbond van Hervormde en
Gereformeerde Kerken, de
Lutherse Wereldfederatie en
de Conferentie van Europese
Kerken.
De secretaris-generaal van de
Wereldraad van Kerken, dr.
De novene die sinds zondag in de Martha-kerk in Den Haag wordt gehouden is een voorbeeld van de vele gebedsdiensten die'
in verband met de Golf in stad en land worden gehouden. foto: Stephen evenhuis
Emilio Castro, heeft dinsdag
de 311 lidkerken van de We
reldraad opgeroepen te blij
ven bidden voor een vreedza
me oplossing van het conflict
in de Perzische Golf. Zijn op
roep heeft op allerlei plaatsen
concrete gevolgen: in diverse
steden en dorpen van ons
land worden de komende tijd
gebedsdiensten gehoduen.
„Wij vertrouwen erop dat
mensen van alle godsdienstige
overtuigingen zich zullen aan
sluiten bij deze geestelijke po
ging en zo willen bijdragen
aan het scheppen van een kli
maat van verzoening en sa
menwerking dat zal voorko
men dat de wereld zich over
geeft aan de dynamiek van
een militaire oplossing met
catastrofale gevolgen", aldus
Castro.
Castro heeft Perez de Cuellar
persoonlijk steun betuigd voor
alle pogingen om het conflict
op vreedzame wijze op te los
sen. Hij wijst erop dat de we
reld in toenemende mate be
zorgd en „werkelijk verbijs
terd" is over de kans op een
oorlog in de Perzische Golf.
De kerken hebben laten blij
ken zich sterk tegen zo'n oor
log te verzetten, aldus Castro.
DALFSEN De pink
stergemeenten in Neder
land trekken door hun
warmte veel mensen met
psychische problemen,
maar hebben veelal niet
de deskundigheid in huis
om ze te helpen. Boven
dien bestaat er angst voor
dergelijke deskundigheid.
Pinkstergelovigen zijn
eerder geneigd alleen
voor deze mensen te bid
den.
Dat zei mevrouw C. Karsten,
voorganger van een pinkster
gemeente in Zeist, gisteren tij
dens de jaarlijkse conferentie
van de Evangelische Allian
tie. Ongeveer 120 voorgangers
uit diverse kerken woonden
de tweedaagse conferentie
met het thema 'pastoraat' bij.
Volgens Karsten, die pastora
le vakken doceert aan de
Pinksterbijbelschool in Lunte-
ren, vormt de aantrekkings
kracht van de pinksterge
meenten zowel een sterk en
zwak punt van de beweging.
De 'warmte' die de gemeen
ten uitstralen „kan ontaarden
in sociale controle, betutteling
en gebrek aan ruimte".
SAN SALVADOR De
twee belangrijkste staat-
saanklagers die onder
zoek doen naar de moord
in 1989 op zes jezuïeten
priesters hebben ontslag
genomen.
De twee aanklagers zijn
afgetreden „om het bu
reau van het openbaar
ministerie aan het den
ken te zetten over hoe
het deze zaak behandelt",
zo is vernomen uit krin
gen van de rechtbank.
De zes priesters, hun huis
houdster en haar 15-jarige
dochter werden in november
1989 doodgeschoten op een
universiteitscampus in een
periode dat linkse rebellen
van de FMLN, het Nationale
Bevrijdingsfront Farabundo
Marti, een offensief waren be
gonnen tegen het leger in El
Salvador.
Negen militairen zijn beschul
digd van de moorden maar
nog altijd niet voorgeleid. Le
den van het Amerikaans Con
gres die het gerechtelijk on
derzoek hebben geobserveerd,
beschuldigden in een rapport
het Salvadoraanse leger het
onderzoek te ondermijnen via
„meineed, geheugenverlies,
obstructie en stilzwijgen".
„Wij geloven dat de gewapen
de strijdkrachten in El Salva
dor met succes de zaak sabo
teren en bepaalde officieren
van eventuele vervolging
hebben gevrijwaard", aldus
het rapport. De Verenigde
Staten hebben als gevolg van
deze kwestie de militaire hulp
aan El Salvador gehalveerd.
Washington is echter van
plan deze beperking ongedaan
te maken nadat onlangs is be
richt dat de FMLN twee
Amerikaanse soldaten hebben
doodgeschoten.
INITIATIEVEN VOOR ONTMOETINGSPLAATSEN JOODSE JONGEREN
APELDOORN/ARNHEM
In een tijd dat de hele
wereld angstig afwacht of
er na 15 januari in de
Golf een verwoestende
oorlog ontstaat, waarin de
joodse staat Israël vroeg
of laat wordt meegezo
gen, komt de simpele me
dedeling dat er op 16 ja
nuari in de binnenstad
van Arnhem een 'joods
café' wordt geopend bizar
over. Het plekje, dat de
uitdagend positieve naam
'Joffie', Hebreeuws voor
„fijn", meekrijgt, wordt
de verzamelplaats voor
mensen met een joodse
achtergrond die in of na
de oorlog zijn geboren en
die elkaar in ongedwon
gen sfeer willen ontmoe
ten. Het café is een initia
tief van het joods maat
schappelijk werk in Am
sterdam, dat her en der
in Nederland ontmoe
tingsplekken voor joodse
oudere jongeren wil
creëren'. De Apeldoorner
Jacques van Gelder is be
trokken bij het Arnhemse
initiatief. „Ik ben op zoek
naar m'n joodse identi
teit."
„Niks vreemds", vindt Jac-
3ues van Gelder (33) uit Apel-
oorn een van de oprichters
van het café, als hij wordt ge
confronteerd met vragen over
het opmerkelijke initiatief.
„Wij waren al veel langer op
Jacques van Gelder: „Mensen met joodse achtergrond met el
kaar in contact brengen." foto: pers unie
zoek naar een mogelijkheid der, betrokken geraakt bij het
om mensen met een joodse café, „omdat ik op zoek ben
achtergrond elkaar te laten naar m'n wortels." „Ik heb
ontmoeten. een aantal contacten in de
Hij is als zoon van een joodse joodse sfeer. Toen in juni vo-
vader en een christelijke moe- rig jaar het joods maatschap
pelijk werk in Nederland een
bijeenkomst hield voor men
sen met een joodse achter
grond heb ik me aangemeld
voor het opzetten van activi
teiten. Ik hoop dat zoveel mo
gelijk mensen willen mee
doen."
Jacques van Gelder zegt zich
de laatste tijd meer bewust te
zijn geworden van zijn joodse
verbindingen, hoewel hij niet
verheelt dat hij, met 'slechts'
een joods vader, voor de or
thodoxe wetten geen jood kan
zijn. „Een erkenning via de li
berale joodse gemeenschap is
mogelijk, maar dan zal ik
flink moeten studeren, me
moeten laten besnijden en een
rituele bekeringshandeling
moeten ondergaan. Ik weet
nog niet of ik zover wil gaan."
Een verdere ontdekking van
zijn joodse identiteit zou voor
lopig kunnen liggen in het
joodse café, waar hij veel
mensen hoopt te ontmoeten
„die op de een of andere ma
nier bij het jodendom zijn be
trokken" of die „van huis uit
iets hebben meegekregen,
misschien zelfs uit de tijd van
de grootouders."
Binding
Waarom daarvoor dan in deze
moderne, ontkerkelijkte, tijd
nog een apart joods café nodig
is? „Omdat een aantal dingen
joodse mensen bindt, die je in
een niet-joodse omgeving niet
kunt vinden."
Waar em dat dan in zit? Hij
aarzelt. „Het jood-zijn heeft
een zekere invloed op je le
ven, vind ik. Dat zit gewoon
in je. Ik voel dat zo. Samen
met andere mensen die dat
voelen kun je praten over Is
raël, maar ook over het verle
den van onze ouders. Heel
veel van dat verleden heeft te
maken met de geheimen van
de oorlog, toen er heel veel is
gebeurd met onze familiele
den. Mijn grootouders en m'n
oom zijn vermoord. Mijn va
der is gevlucht uit Wester-
bork en is ondermeer onder
gedoken geweest in Voorst,
Olst en Wijhe. Omdat de ge
neraties uit en na de oorlog
dezelfde achtergronden heb
ben, ontstaat er een vertrou
welijk sfeertje. Dat geeft een
gevoel van verbondenheid."
Hij voegt er onmiddellijk aan
toe: „Katholieken kunnen ook
vertrouwelijkheid hebben
met elkaar natuurlijk. Een
verschil is dat zij in een veel
uitgebreidere sociale structuur
leven. Onze sociale structuur
is in de oorlog vrijwel wegge
vaagd. Daarna is er nog een
groepje orthodoxe joden over
gebleven die samen religie be
leven. Daarbuiten was er voor
joden met een liberale leefs
feer niets meer. We willen nu
iets nieuws opzetten. Ik wil
nu niet alleen meer praten
over het verleden, over de
rotzooi die er geweest is in de
oorlog, ik wil praten over het
joodse leven. Ik wil er veel
meer van te weten komen."
De joodse leefsfeer is volgens
Jacques van Gelder vroeger
in huis goed te merken ge
weest en komt altijd weer te
rug. „Mijn vader gebruikte
veel jiddische woorden. Wij
aten thuis geen varkensvlees
en paling en zo. Doe ik nog
niet, hoewel dat heus niet be
tekent dat ik echt kosher
leef."
Er was en is verder een grote
verbondenheid met Israël. „Ik
ben er verschillende keren
geweest en heb ooit getwijfeld
of ik er zou blijven. Heb ik
toch niet gedaan. Ik voel me
gewoon Nederlander en heb
het hier naar de zin. Boven
dien is in Israël leven nu be
paald niet prettig. Het land
raakt vol en het leven is er
zwaar. Je moet nu verschrik
kelijk gemotiveerd zijn om er
te wonen. Hoewel, Israël blijft
voor ons altijd wel een moge
lijke vluchthaven."
In het joodse café hoopt Jac
ques van Gelder goede ge
sprekken te kunnen voeren
met mensen uit het „joodse
volk" tegen de achtergrond
van populaire en traditionele
joodse muziek. Thema-bijeen
komsten, waarbij ook de Pale
stijnse kwestie wordt aange
roerd, eventueel in het bijzijn
van Palestijnse jongeren, zijn
in de toekomst zeker niet uit
gesloten. Hoeveel jongeren er
op 16 januari worden ver
wacht weet Van Gelder niet.
„We hebben geen idee hoe
veel mensen met een joodse
achtergrond er zijn die daar
wat mee willen doen. Het
zouden er best veel kunnen
zijn." Bang voor acties tegen
het café, dat elke tweede
woensdag van de maand is
geopend, is hij niet („dat is in
Nederland na de oorlog nog
nooit gebeurd"), maar uit vei
ligheidsoverwegingen wordt
het adres van het café voorlo
pig niet openbaar gemaakt.
Geïnteresseerden kunnen bel
len: Jacques van Gelder: 055-
421258.
ARVID VAN DER WOLF
Tijd rekken in Zwitserlanc
Bij aankomst in Zwitserland voor de bespreking van
op diplomatiek topniveau met zijn Amerikaanse ambtg rd;
Baker, heeft de Iraakse minister van buitenlandse zake atii
req Aziz zich gisteravond wat redelijker uitgelaten di de
narrige woordkeus die hij gebruikte bij de aanvaardinjle
de Amerikaanse uitnodiging. Hij ging op het voorstel
zei hij enkele dagen geleden, „uit eerbied voor de werel [et
nie en wegens de normen en gebruiken in sommige lan D
Aziz weet zulke gotspes met een stalen gezicht te verk Dm
gen. Men kan er zich aan ergeren, maar men doet er vei
dig aan er niet te veel waarde aan te hechten. Evenmin
rigens vormt de wat redelijker taal die hij gisteravon
bruikte, reden om van het overleg van vandaag opzienb vo
de resultaten te verwachten.
De Irakezen zouden zwaar hebben geblunderd inditftj
niet waren ingegaan op de 'laatste kans' van Washingtoi
positie van Bush in eigen land zou bij een weigering aan
lijk zijn versterkt. Bovendien: zolang er wordt gepraat,
er niet geschoten en Saddam Husayn is soldaat genoeg
weten dat hij in een militaire confrontatie met de Ame
nen weinig kans maakt. Dus speelt hij op tijd. Hij heef
heel handig gedaan met de gijzelaars en hij probeert he C
de met het diplomatieke gesprek van vandaag in Zwi
land
Van een doorbraak of van een duidelijker zicht opty
vreedzame afloop van de Golfcrisis zal vanavond geen
ke zijn. Op het moment dat we dit schrijven, vlak voo st
ontmoeting Aziz-Baker, was het zelfs de vraag of de bi
komst meer zou worden dan een kort ritueel waartoe bi
regeringsleiders zich verplicht voelen terwille van de pu
ke opinie in eigen land en elders in de wereld. James
heeft vandaag ongetwijfeld de onvoorwaardelijke uitva f
van de VN-moties geëist; hij kan en mag niet anders. 1
Aziz heeft ongetwijfeld een paar bescheiden handreiki
in zijn koffer meegebracht. Baghdad zou bijvoorbeeld de
ruiming van Kuwayt kunnen aanbieden, maar dan sli
gedeeltelijk. Saddam Husayn en Aziz hebben vandaag
gelegenheid gekregen vage compromisvoorstellen te li
ren, die als enige echte functie hebben James Baker en de
chef Bush in een lastig parket te brengen. jsl
el
Het is te hopen dat het eenheidsfront van de VN ni«n
elkaar spat na de eerste de beste verzoenende echo die
daag later op de dag wellicht namens Saddam Husayn tu
de Zwitserse Alpen weerkaatst. Dat risico is niet denkl
dig, gezien bijvoorbeeld het verloop van het EG-beraa 0
Luxemburg, en gezien de politieke opstootjes in veel va 1Z(
landen die deelnemen aan de multinationale krijgsmach e
Naarmate de kans dat het menens wordt toenej
wordt de roep om soepelheid jegens Irak overal steeds lui
Naast de tegenwerking op zijn eigen thuisfront vormt
grootste zorg van het moment ongetwijfeld de wankeli t
digheid van het bondgenootschappelijk allegaartje, waar
hij in geval van nood de oorlog in zou moeten. Minister
mes Baker zal vandaag in Zwitserland zijn rug wel
hebben gehouden; de vraag is of dat met uitzondering ei
Engeland nog enigszins zal lukken bij de leiders vai i
vierentwintig andere landen die zich hebben geschaard
ter de resoluties van de Veiligheidsraad van de VN
Irak.
B ei
Brieven graag kort jn duidelijk geschreven.
De redactie behoudt zich het recht voor ingezonc
stukken te bekorten.
Stigma tisering
De NS plaatst paginagrote ad
vertenties om zich te excuse
ren tegenover 'het publiek'
voor de te verwachten drukte
als gevolg van de invoering
van de OV-jaarkaart voor stu
denten. De studenten hebben
het gedaan.
Het kan de studenten niet ver
weten worden dat zij zoveel
mogelijk gebruik maken van
de kaart, die zij in meerder
heid niet hebben gewild. Van
extra drukte is nog niets te
merken, maar zelfs al wordt
het zo druk als de NS zegt te
vrezen, is het niet hun schuld,
maar van degenen die hem
hebben ingevoerd terwijl er al
een tekort aan materieel was.
Want het is het toppunt van
hypocrisie dat de NS eerst dat
tekort laat oplopen, de klan
tenservice tot een minimum
terugbrengt, overal drukte en
wachttijden creëert, om ver
volgens de OV-jaarkaart in te
voeren en de ongemakken toe
te schrijven aan de studenten.
Die worden tegelijkertijd ge
stigmatiseerd. Door de kaart
zijn zij in trein en bus duide
lijk herkenbaar. En door alle
drukte die de NS maakt is nu
al een negatieve reactie te be
speuren ten opzichte van dé
student. Zeker als er (zoals al
jaren het geval is) geen zit
plaatsen zijn. Wordt het
tijd de zaak eens om te d
en? Minister Ritzen van
derwijs en de NS zouden
excuses moeten aanbieden
de studenten. Tien procen
komen inleveren voor
OV-jaarkaart waarmee je
niet eens normaal in T
kunt zitten
Elwin Lammers,
Student geschiedenis,
LEIDEN.
Vossejaóht
De krant meldt bijzonde
den over „de traditionele
sejacht in de Bommi
waard". Tientallen j
tientallen paarden, hondei
honden. Tegen één vos. Ku
N. Pleumekers,
DEN HAAG.
(Naschrift. Voor wie het
gelezxen heeft: het gaat
om een echte vos. Redactk
OV-treinfeest
Waarom worden in de I
voetbalsupporters die ver
lingen aanrichten „voet
vandalen" genoemd en blij
studenten die hetzelfde i
„studenten"? Is dit ook
vorm van bewuste of oi
wuste discriminatie?
P.G. Martens,
DEN HAAG.
UitgaveWesterpers (behorende tot Sijthoff Pers)
Kantoor. Apothekersdijk 34. Leiden
Telefoon: 071 - 122 244
Postadres: Postbus 11, 2300 AA Leiden
Abonnee service
Telefoon. 071 - 313 677 van ma t/m vr. van 8.30 tot 17.00 uur.
Nabezorging
Telefoon: 071 - 122 248
van ma. t/m vr. van 18.00 tot 19 00 u. op za van 14.00 tot 15.00 uur
Abonnementsprijzen (inclusief 6% BTW
Bij automatische betaling Bij betaling per acceptgirokaai
per maand f. 25,70 per maand f.
per kwartaal f. 76,60 per kwartaal
per jaar f. 294,30 per jaar f. 299,3
Het abonnementsgeld dient vooruit te worden voldaan.
Advertenties
Informatie en tarieven over advertenties tel071 -122 244.
Telefax voor uitsluitend advertenties 071 -134 941.
Voor uitsluitend het doorgeven van advertenties kantoor Rijswijk
070 - 3902 702
Bankiers
AMRO BANK NV 473 575 515
POSTBANK NV 663 050
