ihankar stond
ls enige pal
oor democratie
OAS blijft ontwikkelingen in
Suriname nauwgezet volgen
Kans is klein op
actieve deelname
van Nederland aan
gewapend conflict
Vaalf doden bij ongeluk Madrid
■GI [ITENLAND
QeidwQowuvnt
ZATERDAG 29 DECEMBER 1990 PAGINA 5
het boren
Lp gat in de
konden
igswerkers
iopvarenden
lip voor de
i Zuid
redden,
noed wordt
de andere
opvarenden
omgekomen.
foto: ap
Gesprek premier India
met leider van Sikhs
NEW DELHI De Indiase premier
Chandra Shekhar is gisteren bespre
kingen begonnen met een leider van
de sikhs om een oplossing te vinden
voor het afscheidingsconflict 'in de
noordelijke provincie Punjab. Het is
het eerste gesprek met de regering
sinds de sikhs in 1986 in opstand
kwamen voor meer zelfstandigheid
in het door hindu's beheerste India.
De ontmoeting volgt op een bijeen
komst van drie rivaliserende sikh
groeperingen twee dagen geleden, die
de sikhleider Simranjit Singh Mann
afvaardigden om met Shekhar te on
derhandelen over zelfbeschikkings
recht van de welvarende noordelijke
provincie.
Verbod tv-uitzending
over Sjevardnadze
MOSKOU 'Vzgljad' (Zienswijze), een populair
programma op de Sovjet-televisie, mag twee
nieuwsprogramma's waarin de afgetreden minister
van buitenlandse zaken Eduard Sjevardnadze cen
traal staat, niet uitzenden. Presentator Aleksandr
Ljoebimov zei dat de nieuwe baas van Gostelradio
(de staatscommissie voor radio en tv), Leonid
Kravtsjenko, had laten weten dat actuele politieke
onderwerpen op dit moment ongewenst waren en
dat kanaal 1, waarop Vzgljad wordt uitgezonden,
een spreekbuis moet zijn van de president en diens
beleid. In de Sovjetunie wordt het verbod als een
duidelijke terugkeer van de politieke censuur ge
zien. Volgens Ljoebimov kan een programma als
Vzgliad, dat in 1987 als een van deJeerste de cen
suur doorbrak, niet heen om Sjevardnadze's aftre
den en diens waarschuwing voor dictatuur.
(Van onze
ht speciale verslaggever
ver Rob Ruggenberg)
fat
^AMARIBO Een
■me regen valt boven
triest en verpauperd
amaribo. Troosteloos-
vofd alom. Uit een muur
het verveloze presi-
itieel paleis, eens een
di oniaal pronkgebouw,
?it reeds een boompje.
fs g e stad zitten de bioscopen
kermis wordt druk be-
de nachtclubs en disco-
^„iien trekken evenveel pu-
als voor de coup. En voor
visumloket van het Neder-
consulaat vormen zich
we rijen. De fut is eruit
in Suriname. De kans dat
Nederlandse ontwikke-
skraan nog zal worden
igedraaid is na de staats-
p kleiner dan ooit. „Die
b~ukn zal door al dat jarenlang
ijjc tdraaien nu wel afbreken
wie weet wat er dan uit-
it", grapte coupleider com-
^idant Chas Mijnals deze
Wie armoe lijdt, 'pi-
•t' zoals dat hier heet, kan
om zulke grapjes lachen,
iconomie ligt aan barrels,
is het land hopeloos
teld.
Suriname worden de ge-
rtenissen van maandag
nd reeds schamper betiteld
als de telefoon-coup. Op die
avond, om 22.25 uur, pakte
Mijnals op het kabinet van het
Militair Gezag de telefoon en
belde naar de overkant van de
straat, naar het presidentieel
paleis. Hij deelde aan de rege
ring, die daar vergaderde, mee
dat het leger de macht had
overgenomen. „U kunt naar
huis gaan om daar nadere in
structies af te wachten".
Mede-couppleger Ivan Graan
oogst vertelt wat er aan dat te
lefoontje voorafging: „Die
maandagavond vergaderden
wij op de bovenste verdieping
van het paleis, in de kamer
van president Shankar, met
Lachmon, de voorzitter van
het parlement en met andere
politici over de situatie die was
ontstaan na het ontslag van
Bouterse. Wij bereikten een
akkoord. Dan sluipt Shankar
ineens naar beneden en gaat
daar stiekem een andere ver
klaring voor de pers voor
staan lezen. Terwijl dus nota
bene boven Lachmon bezig is
een samenvatting te maken
van de afspraken die wij net
hadden gemaakt. Dat gedrag
van Shankar deed voor ons de
deur dicht".
Hoe het ook is gegaan (Shan
kar doet er sindsdien het zwij
gen toe), het geyolg was grim
mig. De bandopname die de
Surinaamse journalisten van
zijn verklaring maakten werd
kort daarop uitgezonden door
het particuliere radiostation
Apintie. Bij Apintie arriveer
den de militairen te laat, bij de
andere radiostations en bij het
gebouw van de staatstelevisie
kwamen zij wèl op tijd om de
uitzending te verhinderen.
Verbaasde t v-kijkers zagen
hoe de nieuwslezer, die net be
gonnen was aan het binnen
landse nieuws, plotsklaps uit
beeld verdween en hoe het
scherm op 'storing' ging. Kort
daarop verscheen de presenta
tor weer, en vervolgde met de
rubriek 'buitenland'.
Omdat de Surinaamse kranten
donderdag zowel de volledige
'verboden' verklaring van de
president publiceerden als ook
de 'overeenkomst' die de le
gertop die kerstavond met de
politici had bereikt, kan Suri
name haarscherp de achter
grond van de staatsgreep zien.
Uit die stukken blijkt duidelijk
dat president Shankar hoe
zijn beleid verder ook beoor
deeld moge worden op die
maandag als enige pal heeft
gestaan voor de Surinaamse
parlementaire democratie. En
er blijkt ook uit dat de rege
ring en de andere politieke lei
ders wel heel snel door de
knieën zijn gegaan voor de
dreigementen van de militai-
Toen gisternacht ook het 51 le
den tellende parlement zonder
boe of ba het afgedwongen
ontslag van de regering slikte,
was het fiasco van de demo
cratie in deze vijftien jaar jon-
Tijdens hun inhuldiging in 1988 stonden president Shankar en vice-president Arron zij aan zij met
Desi Bouterse. Inmiddels heeft het tweetal als gevolg van een staatsgreep het veld moeten ruimen.
ge republiek wel compleet.
Puur en alleen uit angst gaf
het parlement daarmee een
grondwettelijk tintje aan een
ordinaire soldatencoup.
Waarover waren politieke lei
ders het die kerstavond met de
militairen eigenlijk eens ge
worden? De 'samenvatting' die
Lachmon maakte laat het zien:
president én regering zouden
aftreden, er zouden voor eind
maart verkiezingen worden
gehouden, voorbereid door een
soort 'nationaal tussenkabinet'.
Vooral dat laatste schoot presi
dent Shankar in het verkeerde
keelgat. De president, kon ak
koord gaan met nieuwe ver
kiezingen, 'op grond van
maatschappelijke realiteiten',
zij het dat hij een wat langere
termijn realistischer vond: ui
terlijk eind mei. Maar dat 'na
tionaal kabinet', dat klopte
niet, dat kon niet, vond Shan-
Joker
En zo liep de man die door
Bouterse voor joker werd uit
gescholden en die een zwakke
ling en een naprater wordt ge
noemd, naar beneden en legde
voor de pers zijn eigen verkla
ring af in een laatste po
ging wellicht om het onheil af
te weren.
„Een ieder die zich strikt
wenst te houden aan de grond
wet en deze respecteert, zal
zich erbij neer moeten leggen
dat de uitslag van de laatst ge
houden verkiezingen geen
ruimte laat om tegemoet te ko
men aan dergelijke wensen",
zei Shankar. „De grondwet
geeft immers duidelijk aan dat
de president op grond van de
verkiezingsuitslag een rege
ring moet vormen".
En in zo'n opvatting passen
geen militairen, ook al zwaai
en die nog zó hard met de
vage en daarom zo gevaarlijke
artikelen 177 en 178 uit die
zelfde grondwet.
Artikel 177 zegt dat het „natio
naal leger mede arbeidt aan de
nationale opbouw en de bevrij
ding van de natie". En artikel
178: „Het Militair Gezag heeft
de opdracht om de voorwaar
den te garanderen waardoor
het Surinaamse volk een
vreedzame overgang naar een
democratische en sociaal ge
rechtvaardigde maatschappij
kan realiseren en consolide-
Het is voor de militairen sim
pel een kwestie van selectief
lezen geworden. De grondwet
geeft het bestuur van het land
onomwonden in handen van
het gekozen parlement, de Na
tionale Assemblee. Maar coup
pleger Ivan Graanoogst ziet
dat anders: „Die macht ligt in
derdaad bij de Assemblee,
maar is er niet genoeg gepraat,
is er niet lang genoeg gemoti
veerd? Wij zijn niet de enigen
die zich stoorden aan het on
vermogen, de onwil, de on
macht van deze regering.
Waar liggen de grenzen?"
De Surinaamse militairen hou
den er wat de democratie be
treft duidelijk eigen grenzen
op na.
Van onze medewerker
A.H. Lind
DEN HAAG De uiter
ste datum voor Saddam
Husayn om zijn troepen
uit Kuwayt terug te trek
ken nadert angstig snel en
de kansen op een gewa
pend conflict tussen Irak
en de geallieerde troepen
stijgen zienderogen.
De Nederlandse regering heeft
landgenoten in onder meer de
Golfstaten Qatar, Bahrayn, de
Verenigde Arabische Emira
ten en het oostelijk deel van
Saudi-Arabië të verstaan gege
ven dat een verder verblijf in
deze streken niet is aan te ra
den. Hun vertrek voor 15 ja
nuari is geboden, voorzover zij
niet onmisbaar zijn. De waar
schuwing wordt uiteraard in
gegeven door de toenemende
spanning in het Golfgebied,
maar zal ook wellicht zijn ge
baseerd op het bekend worden
van het feit dat op 2 december
jongstleden het afvuren van
twee Iraakse proefraketten pas
in een zeer laat stadium werd
ontdekt. Nu liggen Bahrayn,
Qatar en het oostelijk deel van
Saudi-Arabië binnen het be
reik van de Iraakse SCUD B
raketten die gifgas kunnen be
vatten. Extra voorzichtigheid
is dus geboden, zij het dat nu
niet direct moet worden aan
genomen dat reeds bij de
aanvang van een gewapend
conflict tot zulke uiterste
maatregelen zal worden over
gegaan.
Gelukkig zijn de anti-gaspak-
ken voor de Nederlandse be
woners de afgelopen dagen
aangekomen en gedistri
bueerd. Zij hebben de pakken
overigens met enige scepsis'
zien komen, omdat ze het on
gemak van het dragen van
deze kledij niet zo zien zitten.
Gezien de hoge kosten van de
pakken (per stuk meer dan
duizend gulden) zou het mee
sturen van een of twee militai
re adviseurs veel waarde heb
ben toegevoegd aan dit initia
tief. Nu heeft men volstaan
met het meezenden van Het
Handboek voor de Soldaat.
Voor wat betreft het eventueel
deelnemen aan een gewapend
conflict, dat hoogstwaarschijn
lijk in gang zal worden gezet
door de Verenigde Staten,
staat Nederland voorlopig nog
langs de zijlijn. Hoewel de ex-
taakgroepcommandant Van
Gurp bij zijn aankomst in Ne
derland aangaf dat de samen
werking tussen de geallieer
den, met name de marines van
de WEU-landen, uitstekend is,
is er althans naar buiten toe
nog geen vaste commandover
houding bekend gemaakt voor
een gewapend conflict.
Het ligt uiteraard voor de
hand dat een en ander onder
Amerikaanse leiding zal ge
beuren. In hoeverre voor de
Nederlandse marine een schie
tende rol zal zijn weggelegd,
valt nog te bezien; onze sche
pen zijn qua bewapening niet
bedoeld voor delname aan
walbombardementen. De
luchtverdedigingscapaciteit is
uitstekend, niaar eerder be
doeld voor bescherming van
eigen schepen. Aangezien van
Iraakse zijde nauwelijks be
hoeft te worden gerekend op
een zeestrijd, ligt het voor de*
hand dat Nederland zich
eerder zal blijven bezighouden
met de handhaving en contro
le van het handelsembargo.
Het zenden van troepen wordt
weliswaar doorde regering
niet geheel uitgesloten, maar
zal in dat geval toch beperkt
blijven tot geneeskundige en
of genie-eenheden. Als deze
althans nog op tijd kunnen ar
riveren. De houding van de
regering is in dit opzicht in de
ogen van de geallieerden
waarschijnlijk weinig doortas
tend, temeer omdat al veel
eerder om vergroting van de
Nederlandse deelname was ge
vraagd.
Het ziet er daarom naar uit dat
Nederland zich nauwelijks of
niet actief in het gewapend
conflict zal mengen. Iets an
ders is dat toch overwogen
moet worden in hoeverre de
marineschepen een rol zullen
moeten gaan spelen bij het
verlenen van eventuele bij
stand en/of evacuatie van
landgenoten in de regio. Zeker
nu een aantal luchtvaartmaat
schappijen heeft aangekondigd
te overwegen vluchten naar
het Golfgebied na 9 januari te
annuleren. De tijd begint te
dringen!
(De auteur is kapitein ter zee
b.d.)
lm RCELONA Bij een
2 keersongeval even bui-
Madrid zijn gistermid-
zeker twaalf mensen
het leven gekomen en
anderen gewond ge-
ïfct
de/i
slachtoffers zaten in een
ringcar die door te hoge
lheid uit de bocht vloog en
;n een paal van een ver-
-j ^irsbord botste. De bus werd
ja-jj rbij in tweeën gespleten,
ongeluk is het tweede ern-
e in een week waarbij een
is betrokken.
Afgelopen zondag kwamen bij
Malaga tien mensen om bij een
botsing tussen een touringcar
en een klein personenbusje. In
totaal vielen in Spanje tijdens
de kerstdagen 118 doden in
het verkeer.
Jn Spanje is voor de zoveelste
keer alarm geslagen vanwege
dat grote aantal doden in het
kerstverkeer. Het totale aantal
slachtoffers komt dit jaar, net
als een jaar geleden, boven de
6000 uit. Het Spaanse verkeer
eist daarmee bijna 17 dodelijke
slachtoffers per dag.
De gevaarlijkste regio is het
noordoostelijke Catalonië,
waar per 1000 kilometer weg
jaarlijks 54 doden vallen. Jaar
lijks vinden er in heel Spanje
100.000 ongevallen met doden
en/of gewonden plaats, waar
van 30.000 in Catalonië.
Een kwart van het totale aan
tal doden in 1990 was tussen
de 18 en 23 jaar. Een groot
deel van die jongeren kwam
om bij een ongeval dat tussen
elf uur zaterdagavond en vier
uur 's nachts plaatsvond. Liefst
65 procent van de slachtoffers
had meer dan 0,8 promille al
cohol in het bloed.
De overheid hoopte begin dit
jaar met een strengere wet het
aantal ongevallen terug te
dringen. In de eerste maanden
liep het aantal doden iets te
rug, maar de laatste maanden
van het jaar hadden de zwaar
dere boetes al geen invloed
meer op het rijgedrag van veel
Spanjaarden.
Wintersportplezier
De kerstvakantie is door veel Nederlanders aangegrepen om te gaan skiën in de Alpen. Maar ook voor'angiaufen zijn er op het ogenblik
mogelijkheden genoeg. Zoals hier bijvoorbeeld in de prachtige omgeving van het Sertigtal bij Davos in Zwitserland. foto: ap
Tunesische
extremisten
aangeklaagd
TUNIS Tunesië heeft 102
fundamentalisten aangeklaagd
omdat zij van plan waren met
geweld een islamitische staat
te stichten, zo is gisteren uit
officiële bronnen vernomen.
De beschuldigden, leden en
sympathisanten van de Islami
tische Beweging Nahdha, be
raamden sabotagedaden en
moordaanslagen en verzamel
den informatie over veilig
heidstroepen, legeropslagplaat-
sen, ambassades en huizen van
hoge regeringsfunctionarissen,
aldus de zegslieden. Zij voeg
den daaraan toe dat Nahdha
op het punt stond de plannen
uit te voeren.
Volgens Abdelfattah Mourou,
een Nahdha-leider die nog op
vrije voeten is, maken de aan
klachten deel uit van een cam
pagne van de voorstanders
van de harde lijn binnen de
regering om fundamentalisti
sche demonstraties te voorko
men als er oorlog uitbreekt in
de Golf.
(Vervolg van
de voorpagina)
WASHINGTON Het
standpunt van de ambas
sade van Suriname in
Washington lijkt enigzins
af te wijken van dat van
de nieuwe machthebbers
in Suriname, die van me
ning zijn dat er helemaal
geen staatsgreep is ge
weest.
Glenn Alvares zei gisteren na
afloop van de stemming bij de
OAS dat hij zijn instructies
krijgt van het ministerie van
buitenlandse zaken in Para
maribo. Hij voegde daaraan
toe dat er nog te weinig infor
matie is om een duidelijk
beeld te vormen hoe het ver
der zal gaan.
De Nederlandse ambassadeur
J. Meesman, die als waarne
mer bij de OAS het woord
voerde, verklaarde dat Neder
land de staatsgreep veroor
deelt. 'Hij deelde de OAS offi
cieel mee dat Nederland de
economische hulp aan Surina
me tot nader order heeft opge
schort.
De Amerikaanse vertegen
woordiger bij de OAS, ambas
sadeur Luici Einaudi, zei dat
de staatsgreep in Suriname in
fel contrast staat met het pro
ces van democratisering dat in
Zuid-Amerika aan de gang is.
De Verenigde Staten en Vene
zuela- wilden bij de veroorde
ling van de staatsgreep het
verst gaan. Zij stelden voor de
secretaris-generaal opdracht te
geven de situatie in Suriname
te blijven volgen en regelma
tig verslag uit te brengen aan
de permanente raad van de
OAS. Op grond daarvan zou
de OAS de aard van zijn be
trekkingen met Suriname na
der moeten bepalen.
Andere landen, met name
Brazilië, vonden dat te ver
gaan en noemden een derge
lijk toezicht van de OAS een
inmenging in de binnenlandse
aangelegenheden van Surina
me. In de compromistekst van
de resolutie staat dat de secre
taris-generaal van de OAS de
sjtuatie in Suriname moet vol
gen, zonder het beginsel van
niet-inmenging te schenden,
en de permanente raad van de
OAS van de loop der gebeurte
nissen op de hoogte moet hou
den.
De 77-jarige Johan Kraag, die
is voorgedragen als niewe pre
sident, was onderwijzer en met
name voor de onafhankelijk
heid van Suriname politiek ac
tief. Hij is parlementariër, mi
nister, statenvoorzitter en, in
de periode 1963-1969, vice-pre
sident geweest. Momenteel is
hij ere-voorzitter van de NPS,
de creoolse partij van Henck
Arron.
Kraag zei enkele dagen gele
den al te zijn gepolst voor de
kandidatuur, maar in eerste
instantie heeft hij hierop „ja
noch nee gezegd". „Ik heb uit
eindelijk ingestemd vanwege
het belang van het land".
Over de militaire ingreep op
kerstavond wilde hij niets zeg
gen: „Mijn mening mag ik
daarover niet prijsgeven".
De kandidaat-president staat
bekend als een criticus van
Arron. Kraag zei gisteren geen
overleg met zijn partij noch
met voorzitter Arron te heb
ben gehad, wel sprak hij met
partijleden.
De voor het vice-president-
schap genomineerde Wijden-
bosch was in 1987, in de laatste
periode van de formele heer
schappij van Desi Bouterse,
door de legerleider aangesteld
als premier. Toen het leger
zich geleidelijk uit de officiële
politiek terugtrok werd hij
voorzitter en lijsttrekker van
de aan de militairen gelieerde
Nationaal Democratische Par
tij (NDP). Bij de verkiezingen
dat jaar won zij slechts drie
van de 41 zetels in het parle
ment.
